장음표시 사용
581쪽
4 ssi, Oruo: ex regno vegetabili & animali, id est
vel e plantis vel ex animalibus . v quantitast cujus respectu optima est moderata; excedens vero vel deficiens, noxia. Plures vero quantitate excedente quam deficiente peccant. Narura enim paucis in eontenta. I. qualitast unde quaedam sunt e epta, hoepta ,em ob ma, eaeotbrma; calefacientia, refrigerantia. Sta4. tempus assumendit ientaculum , prandium , eoena &c. ordo assumendi varius esse potest. Cavendum tamen ne calidis modo assumtis, mox frigidat superingerantur , nec mox post pinguia Potus &c.
MOTUS & QUIES; vel excedens vel deficiens;
SOMNUS & VIGILIAE in quibus observandas quantitas; excedens, deficiens, vel sumetens. qualitas 3 utrum somnus sit quietus an turbulentus; naturalis an praeternaturalis; reficiens an debilitans &e. tempus; diurnum, nocturnum, nocturnae. meridianum. Iucubrationes 'lantelucanae.
EXCRETA, sive EXCREMENTA sunt alvus,
urina, transpiratio, sputum, mucus, eerumen, menstrua, lochia , haemor Eet, rhoides &c. circa quae observanda, ut debita eopia sive quantitate, qualitate, tempore & Ioeo prodeant e quia alias morbos faciunt.
RETENTA; sunt humores h ni & spiritus; ad
quos pertinent sanguis, saliva, bilis, suecus pancreaticus, liquor gastricus, genitalis, lacrymalis &e.
ANIMI AFFECTUS, sve PATHEMATA; ei N
582쪽
iucunda, ut gaudium, laetitia, spes, de
molesta, ut ira , terror, moerori tristitia. invidia, odium, metu . l mitiora & vehementiora ei Effectus i in humores & spiritus; P molestat spirituum & humorum motum turbant, sistunt, figunt.
jucunda, excitant, recreant, roborant, transpirationem Promovent.
vehementiora s; ve immoderata, humores turbant & vehementer saepe laedunt; moderata & jucunda reςrea 'ri speciatim vero ira turbat; terror, moeror retris itia figunt; gaudium, live laetitia, desiderium & s es humores fixos exciis tant, expandunt. Hinc affectus, ut CEL SUS ait, neque nimis excitandii neque nimis βρρrimendi.
11. PHARMACIA. In hac consulerantur Medica
DIVISIO.finytisia: quae petuntur ex triplici regno, vegeetrabili nimirum, animali & minerati. composita , ex variis simplicibus. COGNITIO: quae est vel f externa se nom natis; qua do eorum nomina Mi faciem externam disse mus : quo BOTANI.l CA maxime pertinet. l interna; qua Vires disci mys. Quarum princis pia eo gnositenda sunt vel universalia, a i priori, ratior ex odore, sa-ς Pore, tactu. particularia , t posteriori, experientia .s extrinseca;
583쪽
Odor ἰ ut fragrantia & aromatica sunt ealefacientia; foetida, uterina. textura; ut mollia & lubrica: sicut aithea , malva, violaria, olea, dicae molliunt. gnaturas quando figuram membri reis ferunti quae vero plerumque vena est ι intrinsera; sapores: ut amarus, salsus, aeris, aromaticus, in sapidus, acidus, ter reus, austerus, ad Ilrthgens, dulcis, pinguis.
FACULTATES; qua, hulgo habentur 'ei.
I primariae vel l l alterantes: ut calefacientia ι secundariae Uae oec frigefacicntia , hume- manifestae vel I mnes ctantia, siccantia, emol-l occuItae . ruri usi sientia, adstringentia, itemperatae vel sunt i alexi pharmaca, cephta intempetatae r et Q lica, stomachica&c. J stvatuantes uniUeroles, pursantia, sudorifera , diaph Metiea , diu retica , salivatoria particulares, vomitoria ι .era rhina; mastitatoria, apo phlegmati et alitia. ELABORATIO: duae est vel galenica vel ebemisa eamque absolvistppraeparatio; cui inferriunt pulveritati6, tritura ιalcoli satio, cribratio, sectio, rasura, limatura, infusio, coctio &c. solutior quae fit menstruo vellaqueo l quo spectant deliquium, crystallisa - . sulphureo in tio, coagulatio, decantatio i s Ilia lino I tratio , colat io , traiectio , insuaso , coctio , digestici , expresso, desipumatio larificatio ia ex
584쪽
tractIo , liquefactio , praeeipita
tio, effervet centia. destillatio ubi notanda santecedentias ut maceratis, putrefactio, fermen.
destillatio ipsas quae est vel bumida vel suea. consequentiai rectimatio, eirculatio, cobobatio,c avolsatis. heauinatio: quae fit susione, fulguratione, deflagratione, detonatione, vitrificatione, amalgamatione, cementatione, fixatione , reverber tioine Bec.
s DFerentia, sunt enim compositiones vel l D laatet, .vel extemporanea, vulgo Receptas galemcar aut chemicae. Basu medicamenti, iuvantia .Se corrigentia αDOSIS, live quantitas: quae determinatur vel l pondere, ut libra uncia drachma, η, K sr num gr. , addito numero. luccorum e iunt manipulus, qui indial m. is,a ςδxvr luistra Mi pugillus, p. a , liquidorum: ribra, uncia, dνachma, scrupulus, , geαir 'stibus, pluuiis, rotulis.
ii quida, eaque vel quoad initrear ut iniustum, decoctum, aquae de sti l latae , julepi, emulsiones , potiunculae, spiritus, tincturae, essentiae, elix tria, quae ultimae rursus sunt vel diffusae leoncentratae. externa e ut ely steres, epithemata, eollyria, balnea, peditum , gargarismata, collu-l tiones oris, iniectiones in os, oculos.
585쪽
t annm, uterum , ulcera, vulnera a pectus s
i morsuli, trochisci, rotulae .l externa, suppositoria, emplastra ; erit hema-i I ta sicca, peis S c. - .
media, sive mediae constitutionis, vel senterna; ut electuaria, rob, extracta, boli, i linctus, conservae, condita, si ruPI. I externa: unguentum , lini mentum, cataplas, . ma, ceratum, balsamum. USUS rectust ubi requiritur .l I. quantitas determinata , tam continua, quam dii creta: quantum sci licet quavis vice sui mendum sive exhibendum. l2. qualitas concinna, indebita virtute, cons-
sientia, soliditate, fluiditate, crassitudine ,
t colore &c. consistens. I. modus conveniens, medicamentum rite adhi- bendi, sive extra sive intra corpus usurpetur. l4. tempus Opportunum.
REGULIE ET CAUTELE PHARMACEUTICIE .
t. Medici & pharmacopoei, qui medicamenta dare aut praeparare eaque aegris praebere volunt, simplicia ex 'triplici regno strobe ρrius cognosere bonaque a coris ruptis & inutilibus discernere discant; ne noxia vel inutilia Ioco bonorum adhibeant. Σ. Igitur & Boianuam probe calleant; ne saliae, in ii Ies vel prorsus noxiae aut venenatae radiees vel herbae loco salutarium, ut haud raro in pharmacopo Iiis ab imperitis pharmacopoeis, cum maximo aegrorum damno, fieri solet , usurpentur.
I. Medicus quoque artis uem ita probe siῖ pernuso
586쪽
quia ejus ope praestantissima & valentissima non tantista remedia, quibus in Medicina seliciter facienda
carere haud possumus, praeparantur. . . Magna Vero cautela opus eis, ut medicameneacbemica arte contecta, praesertim quae ex mercurio Mantimonio conflantur , quam accuratissime atque maxima cura elaborentur : quia alias facile quam n Ocentissima fieri pol sunt. s. In medicamentis etiam dandis itemque in comis positis praeparandis pharmacopoei summopere cavere debent, ne in defectu aliculus simplicis, aliud quoddam pro lubitu & sine praescitu Medici adhibeant, re ut vulgo dici solet quid pro quo Iubsiluant 2 ne medicamentum inutile aut prorsus noxium inde
emergat. 6. Medicus doses medicamentorum, praesertim va lenistiorum aut vehementiorum, cumprimis Vero me reu-νialium , antimonialium , ορiatorium, mumitoriorum erpurgantium probe calleat, ac memoria teneat 3 quia
alias enormes & mortiferos errores facile committere Potest. . Ita & Pbarmatopoeus in ejusmodi medicamenistis distribuendis cm ponderandis quam cautissime atque accuratissime procedat.
III. CHIRURGI A , pars Medicinae, teste CELSO, lib. VII. in praefatione j metustissima: accertissima Im qua considerandat. CHIRURGUS: qui est Medisus manu stotissimam
sanans. Hujus praecipuae virtutes fiant, ut bene cognoscat corporis humani fabricam, ut fit manu strenua, stabili, non intremiscentes acie ocui lorum acri claraque; animo intrepidus, &, ubit opus , immisericors , ne clamore aegri motus, vel l magis, quam res desiderat ἱ vel minus quam necesse est, trahat, pellat, secet, urat 3 sed perindet iaciat omnia, ac si nullat ex vagitibus alterius asse.
587쪽
mιs oriatur. CELSUS, lib. VII. in praefat. . lNSTRUMENTA ; quae sunt vet
J manus ipsius Ahirurgi, quae sere praecipuin Q um. tque utiliis mum ejus instrumentum t famuli, sive ministri & adstantes; itemques ignis & lumen. Partificialia: quae dividi solent in ustatiora, sive ροrtatilia , ut sicalpellum phlebo-l tomum, scalpellum rectum& falcatum, rai fex , specillum simplex , specillum sulca-
tum, volsella,acus cui vae cum filo variae maini gnitudinis, specillum pro ore inspiciendo. rariora i trepanum, terra una cum reliquis am- putationis requisitis, acus ad cataractam stip-I primendam, acus cannulata pro Paracentesi, instrumenta ad lithotomiam, ad canerum exintirpandum, syringo tomi, forcipes, siphones,ca ria , eleva rotia &c.
i rariisma; quorum varia pro variis calibus rario. i ribus ab Albucase , Parao, Andrea a crucesi DUO, Diadano, quapendente, ScuΜeto, Sοι limen, Dioniso, me, in chirurgia mea, &
a reneot de lineant ur ac describuntur.
a. OpERATIONES CHIRURGICAE; quae in si x
classer vulgo dividi solent & possunt: ut sunt SYNTHESIS , sve eoniunctio partium Praeteri naturam disjunctarum: earumque veli s mollium; ut in vulneribus, ulceribus, ruptu i in ris, contusionibus, labris Ieporinis. &c durarum; ut in fracturis, luxationibus, ea e . DIAE RESIS; est diviso partium Vel ρrater nam-l ram coniundiarum , ut in digitis coalitis, ano, i partibus genitalibus, naribus aut palpebris co ι cretis ; mei secundum naturam coniunctarum , i ut in venta cciione , arteriotomia , fonticulis
588쪽
exeitandis, abscessibus aperiendis S e. &e. APHAERESIS; est ablatio sive remotio partium
noxiarum aut supervacanearum t ut sunt me misbr lphaceto corrupta , carnes excrescentes , vel rucae, polypi , cancri , steatomata , sarco.mata &c.
Q EXAEi ESIS. sve EXTRACTIO; ut urinae vel
a calculi e vesica, laetus aut secundinae ex utero, glandium plumbearum, agittarum , frustorum gladii, vestium, vitri ex vulneribus ;rerum peregrinarum ex auribus, oculis , fau
PROSTHESIS est additio sive restitutio partis
deficientis: estque vel curas palliativa tantum e ut in nasi, aurium, maωl nuum, pedum Sr oculorum qualicunquere i stitutione per certas machinas .i ivera : quo referri potest chirurgia turtorum ,
i qua in certis morbis vel enormibus harmor. rhagiis, lac vel jusculum , in venas loco sanguimis vel medicamenti infunditur i DIORTHOSIS ; est reductio membrorum vitiatorum & curvorum ad naturalem figura me ut in luxationibus, gibbere, collo , pedibus que incurvatis, visu lusco , hernia intestinorum, Omenti
I. Ut in rebus politicis omnia prius consiliis, qua armis, experiri deeet: ita in Medicina & cumprimis Chirurgia , blandiora s emper remedia prius tentanda, antequam ad duriora aut vehementiora.ierrum scilicet aut ignem, procedamus.
2. In adeundis periculis, sapientissime ait CICE. Ros
589쪽
RO, tonsuetudo Medicorum imitanda est e quὸ levitis
agrotantes ianiter curant ἱ gravioribus autem morbis periculosa etiam eurationes re ancipites adbibere e guntuν. de ossic. lib. I. cap. 24.
s. Melius tamen est, ut CELSUS dixit, in despo
ratis morbis anems experiri remedium, quam nullum.
4. Hi ne & HIPPOCRATES praecepit, ad extremos morbos extrema etiam adbibenda esse remedia .
Aphor. 6. sect. I. Chirurgus igitur non sit erudelis , ubi leniori
modo rem expedire potest: adeoque hernia, calc Io, carcinomate, gangraena &c. laborantes non secet, quamdiu blandiori ratione aeger sanari potest. 6. Attamen si necessitas id exigit, non fit timidus,& aegro mora justo diuturniori non noceat i quia saeps in myra periculum hie est ; sed intrepidus, de omnia iaciat, quae ad aegrum servandum utilia aς necessaria sunt. Nam saepe is immedicabile vulnus Ense reeidendum est, ne pars sincera trahatur. T. Quod Medicamentum non fanat, feνrum fanat, quod ferrum non sanat ignis sanat , quod ignis nomsanat, insanabile est. Aphor. 6. stet. VIII. 8. De curationibus chirurgicis, quae cum pericu lo fiunt, attamen nullum aliud auxilium superest. CELSUS aptismo ait: nibit interest, an fatis tutum prae iam si, quod unicum est. lib. VII. cap. 33. 9. chirurgia effectus inter omnes Medicina partes semidentissmusr Celsus lib. VII. in praefatione primos celebriores Medicos, cbirurgos fuisse , solamque chirurgicam ab ipsis excultam fuisse , constat ex CELSI praefat. libro I. praemissa. νIo. Frigidum inimicum ossibus, dentibus, nervis ἰmedullae in spina , ulceribus; ealidum vero amμcum. aphor. I 8. & 2o. sect. V. Pinguia de Oleosa osetibus quoque sunt inimica.
590쪽
LIBRISQUE . 'Uos sTUDIoso ΜEDICINIS MAXIME NECESSARIOS ESsE IUDICo ιQUi in studio medico magnos hodie prolectu
facere, atque piae clarus & genuinus Medicus evadere satagit, is ante omnia earum lingua-νum notitia instructus sit necesse est, quae utilitatem ipsi hac in rc asserre possunt, atque simul litteris , quas bumanlares appe Ilant, probe instructus. 2. Adeoque praeter linguam vernacu Iam prae teris probe calleat unguam latinam , atque etiam .
quantum fieri potest , bene versatus sit in graeca Isaltem in hae tantum sciat, quantum opus est ad signifieationes & etymologias vocabulorum , quae graecae in Medicina sunt originis, probe intellige 'das: quia haec scientia multum confert ad res ipsas 'tanto melius & percipiendas &memoria retinendas. 3. Praeterea quia hodie multi libri quam utilissi- rati atque praestantissimi in arte salutari in univer sum, & cumprimis in variis partibus sigillatim, gal-ιita , autua atque ἰtalica lingua a praeclaris viris duntur , ille mehercules tanto majores progressiasticere poterit, qui harum linguarum haud imp ritus est: ut sic, quicquid boni & novi in his linguis conscribitur, legere , intelligere atque fructus Inde multos' eosque saepe insgnes prae aliis capesst
4, Quod si forte quis aliquando etiam itinera imbas regiones fatere velit, tanto maiorem utilitatem