장음표시 사용
101쪽
& 13. ad mentem Medicorum Etruscorum ex Fallopio de aqua Tet iii ,&ego nuperrime habui muIierem, quae laborabat fluxu hepatico per multos menses,cui exhibur aquam medicatam Lixiniani per multos dies,donec videbatur melius se habere, cessauit per aliquor dies a potu , de mihi narrauit, aliis,quod dunm bibebat illam aquam, bene se tabebat respective; unde cepit iterum in mane loco syrupi bibere uncias ducein huius aquae Lixiniani, & persecte conualuit. Hine & alias ata
mirandas virtutes harum nostrarum aquarum quotidie videmus in mulieribus hystericis nam abortum prohibent, abstergendo cotylidones, ae siccando lentores illos sis perfitios, & uteri mollitiem , ob risundantiam humorum pituitosorum in ventriculo, vel intestinis ; pariter illas Pries calafaciendo per consensum ; quamuis cum Fallop. & melius
certe, cap. II. potius aquae Istae in uterum sint inijciendae , aut per insectionem, aut per vapores utendum , deopilant matricem , & eam corroborant ; sic foecundae redduntur mulieres. Qu'dexperius sum fi licitet in mea uxore, quae de facili abortiebat ob uteri mollitiem , ac fiatus, qui
in corpore generabantur, a cuius potu per duos annos cum aqua A qu
rii temporibus debitis, & aliis ex arte faet is,optime postea ac sςliciter gestauit nitos mensibus debitis, ut notum fuit multis Medicis, pro quo gratias ago Deo O. M. Vteri etiam profluuium album cohibet, tum quia euacuat venas ipsius, tum etiam, quia remouet intemperiem frigiadam ,& humidam ipsum violantem,& pro hoc morbo Mercurialis cap. proprio laudat aquam Apponitanam, vel Porretae r quo in loco sciendii, sicut Vidus Vidius Medicus honoratiss. lib. II .cap. 29. morborum particularium, quem alii sequun tur, laudat potum aquae Tetutianae alte nis diebus ,& die quo non bibitur aqua, iubet parari clyster ex eadem aqua oleo camona. S hiera mixto. Simile poterit fieri de hac aqua Lixinianiae similibus, S conserent dicto morbo mulieribus infestissimo.
Aqua praeterea ista, ratione aluminis, superfluitatem menstruorum currere non permittit, neque ex puere finguinem, atque haemorrhoides nimium fluentes consortando aliquando compescit , ulcera cutis antiqua, Pruriium , scabiem, herpetes aliquos contumaces, ac sanatu dissiciles, si sunt absque inflammatione, sanat per insessionem , ut supra dichum fuit cum Fallop. & Aquapendente. Vnum tamen praeterire nolo,quod aqua ista Lixiniani summopere opitulatur tumoribus strumarum, siue nod rum, de glandularum , a materia pituitosa, cratia, redundante in corpore, siccando, & resbluendo eam; & moveor hoc dicere authoritate Vi trullis lib. 8. cap.3.quod aquae Thermaatione nitri ac aluminis erant in usu ad euacuanda corpora,& per aluum transeuntes tumores strum maiarum minuebant, quod videtur confirmare Aetius T. q. serm. 3. cap. s.
quando loquitur de strum is, dicens, Aluum facile solubile habere oportet, sed longe clarius T.I. serm.q. cap.33. loquendo de cura ae purgatione Diuitiroo by Gorale
102쪽
ilone eorum,qui ob influxum pituitae aegrotant, inquit, Familiarior via,
di minus periculoμ purgatio pituitiae est per intestina, siue morbus sit
iuxta manus, siue iuxta pedes,& multo magis iuxta omnes articulos corporis fluxus fuerit dispersus. Auic. r. a. dicit quia radix curationis, in quali etur fidutia, est evacuatio. M Ras 13. coiitin. inquit, Vidi non esse utilius in exterminatione scrophularum, sicut laxationem frequentem. Arnaldus Vilan aib. 2.cap. y.intentio in strum is est, ut materia crassa viscosa educatur, & ita purgetur, ut quasi incurrat dysentcriam: Sed quale remedium facilius ac opportunius est, quam quod euacuat calcfa ciendo, dc detergendo pituitam peccantem, S quod etiam valeat curare dysenteriam , roborando intestina , quale aqua ista Lixiniani, Tetu- iij,& similes. Hoc cognouit Tagaultius Chirurgus insignis lib. I. c. II. volens quod aquae minerales, praesertini aluminosae, aut sulphurear,non latum internos hosce strum ossis, ac pituitoses abscessiis, sed externos, proque summam corporis partem occupantes, imminuanr, ac discutiat, Don selum lotione loci, sed baIn eo, luti applicatione, si ex arte facta unia uersali purgatione administretum, detergunt hae aquae, exsiccant, iuuant ad generationem carnis, & ad cicatrizationem: liceat mihi dicere quod balnea nostra Lixiniani in insessione, in sementatione,in stillicidio habeant virtutem di luendi, re tumores frigidos, & gummata circa articulos,ut supra quoque adnotaui; incorrupta haec aqua ad longum tςmpus seruatur, si sincera colligitur,vtomnes aquae Therm.& ut Onaniculpa, ac nota Careat, propter oleum petroleum, licet minimum, siue bis
men liquidum, quod in ipsa aqua supei natat, ac colligitur, sicque effugiat omnem sensum olei, o mi ut supra esiam dixi cum extracta est aqua puteo, Vel panno lineo, vel laneo optime eam per Iare, imitando Cal. I. simpl. medic. . de aqua Nili. Et si seruatur inuasis absque percolatione, relinquit quandam 'cem in fundo vasis, ut faciuntomnes aquae similes; atque s non agitatur, apparebit supra eam quaedam lutearnaima, concreta similis frae, quae abucienda est, sicque facilius, accitius eam reddet aeger, ac maiori utilitate roborabuntur paries laeta. Et quamuis haec aqua sit salsa,non excedit tamen salsedo, immo ab aliquibus vix percipitur ; Sed quid pluribus in hoc loco versor & balnea ista
oculis inspicioὶ considerans, vera sint nec ne quae animo concepi, postquam stillicidio, ac luto utor pro fractura rotulae mei genu dextri, dico quod aqua putei Lixiniani, de lutum ipsius possunt asportari tu id ac utiliter in quascunque terras, ad usumque Medicinae administrari,aqua in potu, per balneum,in solio, in tinnaculo donii ,& ad usum commodiorem ac utiliorem ponere ad sudorem prouocandum vaporibus calidis,&aumctibus,qui ex calderio dictς aquae pleno eleuantur in aliquem locu vacuum, arte fabricatum, dum aqua seruet; sicque sedatorii locus erit vel particulariter domi, vase aqua pleno,calida tamen,& paullione c.
103쪽
porto: stillicidio quoque in loco clause, ne ab aere pariens ostendariirriuio in aliquibus ad senestras lucente sile, vel calore 1gnis, au t ipso luto
calefacto balneo Mariae, ut dictum fuit. Utendν tempus congruum s cundum omnem usum fiant quatuor menses, a medio Mai, usque ad medium Septembris, & aliquando vitta ; Aer enim his temporibus est magis temperatus. Alijs quoque temporibus, coacta cura, poterit administrari, ut in doloribus colicis, in dysenteria , clysteribus, in-
semionibus, fomentationibus, ut saepe,&tuto expertus sum, dum m do ex usu artis administrentur, ut affectus prςter naturam causae morbi, &aegrotantis temperamentum suadent, sitque aqua prius conseruara in vatis; & licet antiquitus non esset domus & habitatio ita bona, Mapta cum utensilibus, ac vasis, pro commoditate hos' tum ,& indigentium hae aqua Therm .ad aliquem usum, quq sersan fuit causia ut a mularis balneum esset aspernabile, nihilominus nunc multae commoditates in ipso balneo fuerunt additae,ut vasa lignea oblonga ad staturam hominis, & in figura concharum, & tinaculorum, quae variis in locis opportunis possunt accommodari, diligentia minist rorum,qui tempestiue, accommode inseruiunt aegrotantibus, ut varium postulat remedium, diauersa qualitas passionum. Domus antiqua restaurata ae renovata fuit,d
ad delitias pro assistentibus,&ad usum medicinalem pro patientibus. Constraicti sunt loci separati pro mulieribus,ac viris,cum pudor non patiatur utrumque sexum simul balneari ; sic diuersi aquarum ductus pro gutta paramur artificialiter, & quotiescunque expediet varia aquarum caliditates possunt Prari, ut guttae aliae fini placidae , aliae vehementes, & quotidie aliquod additur. Balneum huius aqliae praerogatiuam habet ad imbecillitatem neruorum , a fluxu materiae frigidae, & humidae, a tophis, a tumoribus, a gummatibus, ad calefaciendos rigidos artus,&iuuandos relaxatos articulos, vel ad emolliendos induratos neruos, ac contractos in iuncturis , ex vulnere, contusione, ulcere, non autem ad contractos ex siccitate, ut continue notorium est, ex frequentia aegrotantium hinc inde, qui sentiunt iuvamenium ex usu diuerso conuenienti,
ae proportionato illis, maxime si per duos annos, temporibus,& diebus devitis assistant; ut quam plurimi milites qui in bello Belgarum offens, maxima utilitate sunt experti ; & recordor audiuisse de alijs militi bus in bello Senensi,& aliis casibus, quibus aliquando consului: de ficut gutta aquae non cavat lapidem, ted plures ac proportionat ,&continuat , sic etiam in casibus dictis conuenit uti hae aqua veI simili, temporibus debitis, & continuatis pluribus diebus, ac ad mensem, non ad 8. vel Io.dies; ut multi male dicunt, ac credunt; hinc fit quod non luberantur, sed sanὰ meliorantur ,& si continuarent, ut sit in aliis balneis, proculdubio sanarentur. Sanitas enim non debet parcere impensae,dum
vias exigit: & si hic esset pro pauperibus hospitale, ut in aliquibus balneis
104쪽
neis extat, vel saltem habitatio gratis data pauperibus, fama balnei ad
exteras ac longinquas nationes perueniret, quod esset inulti honoris, pro veritate virtutis balnei.
V e caenoso putei Lixinians ento, ον defovea, in qua
coligitur lutum medicatum. Cap. XXXI.
X T R A domum putei aquae medicamentosae , in quadam planitie adest fouea quaedam naturalis, lapidibus tamen postea mami ficta, fabricata, ct ornata, in qua quaedam aqua aliquando copiose scaturiebat butoribus magnis; & in ea aderat lutum medica mentosum,quod in quantitate colligebatur ad diuerses affectus,& mo bos fugandos: sed vetustate, ob Iongitudinem temporis,ob strages communes, & ob paucam curam, lutum istud redditum est malum,ac inutile, propter aquam plumalem, quae percolans ac fluens ex alij s locis altioribus secum permiscetur; & ideo in usu fuerat positum ae redactum in hoc loco Thermali coenosum aquarum putei sedimentum , quod colligitur,dum quotannis in Uere expurgatur puteus,conseruaturque in ceu Ia vinaria domus balnei, ubi adest fouea reparata ex lateribus ac calce, ut cotinia aqua fluere possit per rivulos quosdam subterraneos arte quadam factos excolationis putei, quando aqua ipsa excedit, & superat, brachia Io. altitudinis, quae continuὰ sunt in puteo, ct facit aqua istius s ueae circum circa muratae bulores, & crepitus quosdam sonoros , de semper potest & ipsa extra fluere per alios ductus decliuiores manufactos. At hic est sciendum , si aqua foueae domus in cella vinaria hauriatur, ac diminuatur per brachium,& aliquando plus, quod in uno latere foueae muratae desupius fluit bitumen liquidum in magna quantitare oleo simile, crassum, ut oculatim vidi ac habui ad uncias quinque a balneatore, qui mihi retulit , se intellexisse, quod alias ab hac fouea, antequam fulcret reparata, pluribus tamen vicibus colligebantur quotannis plus centum librae olei similis petrolei, crassi tamen, ut magis credam esse bitumen liquidum. Modo coenosum putei sedimentum pingue est, lene, molle, nifricans, bituminosos vapores, di sulphureos redolens: quinimmo habet in se substantiam sulphuris, ut ex distblutione cognosciatur,na si imponatur supra caibones accensos,nihil aliud persentitur, qua odor sulph. & aliquando accenditur: locus ille extra domum, lacuna inquam, Due fovea, licet muris sit circumdata, debet nunc restaurari ac
reparari; & tegulis cooperiri, sicut videtur, & notum est de multis aliis balneis Thermalibus,ut denuo posset colligi lutum bonum, & utile, naaqua ibi quoque erumpit butoribus magnis, ac oleum quoddam pingue supernatat manifeste ex illa minera, quod colligitur ad usu m a gr
105쪽
t. ntium ; quin immo est ita pingue, & oleosum coenum , ut ex ipse aliquando, & tempore sicco exprimatur oleum, petroleum, crassum, quod est proficuum valde ad morbos neruorum: si post, vel fomentationem, vel dacciam , vel lutum oleo ipso calido inungatur locus affectus, ac d inde quiescit patiens per aliquot horas ,& teneat locum calidum: Mita oblertiatur a balneatore, quando habet copiam dicti olei pinguis,vel dicas bituminis liquidi, cuius loco pollumus uti aliquibus oleis magia
stralibus, seu unguentis sapra memoratis. Sed unum considerandum hic praeterire nolo, ut alios excitem ad maiorem considerationem veritatis , cum aqua putei medicati scaturiat, & ascendat ad certam usque altitudianem, quae non septa ascendit in hoc vel illo loco, atque hau sta aqua a puteo in magna quantitate cito,subit alia aqua vice eius,donec altitudinem ac mensuram suam attigerit ; Modo, inquit Iacobus de partibus non minimiis in ter antiquos scriptores Latinos supra Auic.f. 2. I. siam ma prima doctrina secunda cap. a 6. si possent scaturigines alicuius putei super replere iplam puteum.& euomere foras aquam, iam non esIct puteus ,sed Fons vivus nominandus. quibus sic stantibus relinquo conriderandualijs Doctoribus, An puteus supradictus Lixiniani, cu ipsius aqua medicata, continue effluat, & evomatur quodam modo per rivulos illos subterraneos in aliam foueam artificialem,quando excedit suam mensiaram brachioru decem & in magna copia possit nominari Fons vivii necne
luto Barboliorum medicamentos. Cap. XXXII.
R O C v Σ a balneo putei medicati Lixiniani, per spatium trisimilliarium adest monticulus, seu collis quidam altior, & magis abruptus in villa BerZorae, ubi terra seu solum in una parte horridu, dclcrtainiq; est,argilosum,& cineritii coloris, prope quendam Ttuum. Dicebat Plinius lib. I. p.7. Omnis locus, in quo adest sals do, sterilis est, nihilque producit, non entiri nutrit sal plantas: Prope M contigua est terra fertilis, cum seratur & triticum, &alia semina opportuna , ac uuae colligantur optimae, adsunt prata contigua, sicut postea circum circa terra ad omnia est utilis; ridet florenti herba miro modo facies decora campestris,dum proximum solum generet sterilem, nutriat p xiter quosdam virores propinquos. In dicta planitie sterili,ab una parte adest unicum foramen magnum a natura factum, per tot mille annoru, di a memoria hominum non in codem loco mancns semper, immensae tamen profunditatis, semper ore plenum, & aqua turbulentac nosa salir, ac se ostentat strepitu in spherae similitudinem, sono magno, vel potius murmure Graece Borborysmon, expulsione iam iam futuram in
dicante , iucundu in aspectu, ut quilibet hominum illam gratiam desideret Diqiligod by Cooste
106쪽
deret videre, & intimo quodam sbnitu, ac bombo roboratae ebullii ; sa- Iit instat lebetis valde bullientis, cum magno calore , Frigida eit aqua,
non tamen intenso, turbidaque est ut is x iurum, quando cinis miscetur cum aqua, &ebullit pro componendo lixivio, & ita plenum est vas ipsum, ut aquae copiam non capiens, foras ea in expellat btilioribus suis, & magno impetu, imminentibus maxime pluuiis. Egregia est istarum rerum conuersio, ac perturbatio, mirificusque motus an hisce rebus agitandis cois spicitur: quasi sint diuersae venae, & meatus, quos flatus & vapores, modo una semper via , modo uno, vel altero modo penetrent, excitent, & moueant continue aquas ad orificium , di foramen illud magnum, ex Alberto Magno lib. 1. T. 2.cap. ra. ubi agit de aquis subterraneis. Neque putet aliquis, ista loca humana arte, ει industria fuisse cxcavata, sunt a natura, vel potius a Deo opifice maximo nobis demonstrata, ac tradita. Ita super sciendum, quod aliqua vorago, siue fouea in illo situ Barboliorum non manet semper, nec perennis est in uno loco, sed ex alio proximiori paulatim resilit, adeo ut fiat noua vorago , & spatium
inter vacuum terrae patet, paruum tamen cum magno murmure, α si fieret magna, ut audiui ab habitantibus, prope perientitur rumor, quasi senus hombardae ex vehementi flatu concluso in terrae visceribus,atque
cauernis, quaerenteque sin per exitum naturaliter, dum agitantur aquae,
repente strepitus erumpit, di in quo semel impetum fecit, eo fortius instat, & urget, spiraculi,q; inti enio, miratidas ad sit perficiem edit mutationest communes enim forte fortuna aqua & flatus habent cuniculos subterraneos, & modo aniplior, modo angi: stior apparet exilus, iuxta illud ArisLi. Metheor. cap. vlt. Non semper & omni tempore eadem loca terrae aquosa perseuerant, aut arida sunt, sed permutantur tempore omnia, S: iecundum ordinum quendam fit circuitus, & ubi nunc mare, hic iterum terra tici; quare aliquandiu loca aquosa possunt permanere, deinde exsiccantur,ac delentur,ct possunt triansmutari,ac opus ipsorum
habet terminum. Sed hac facta latent saepissime, cum fant in tempore' longissimo ad nostram vitam; & habentur per succcssionem aetatum, aetper memorationem unius hominis post alterum ; ut sit dicendum , prout supra adnotaui) in toto illo circuitu terrς sterilis adesse subterraneos, variosque canales seu ductus , qui aliquando c ci& obstructi manserunt, sed dcobstructi, ac ampliati, noua vorago magna aliquando Or tur,ac aperitur ex alio loco;& dii prima deficit, re amittit humiditatem, redditurquc sicca, in illo loco terra paulatim impletur, re tunc arundines sylvestres, iunci, salices, & populi nascuntur. Nec est dubitanduquod aliquando subita aquarum cruptione accidant illae voragines supra dictae, si legatur Nicol. Damascenus, & Cardinalis Contarenus i. Iib. de elem. I a. qui multas similes viderunt: Plin. quoque lib. IO. Iq. Alb. Masu. lib. a. T. 2.cap. Ia.& II. Agricola lib.q.& Arist. I. Lictheo. M a cap. Iq.
107쪽
sa Hier. Zunthi, Phil ac Me paran.
cap. I .multa ad propositam seribunt, quae a curiosis legentur. Aliqualido etiam, S ex memoria habitantium, & vicinorum renouatur ae apertzur vorago antiqua, ita ut perennis,ac perpetua sit harum aquarum fluxus, quando earum generatio non impeditur intri viscera terrae, obi ratis meatibus ac cuniculis ipsius; hinc vides os illius ebullite grauiter excitatumi& in de murmur continuus persentitur, ae fremitus, ut purites aquam rigentem succcsuillo suscepi ue feruorem. O magnum diuini Magistri & Opificis miraculum , ut naturae furentis ardores ita ad utiliatatem humani corporis temperet, ac quod in origine, & aspectu oculis nostris mortem dare potest, delectationem aspicienti tribuat, eum in altum unda prosiliat, & utenti salutem ε, sed non tanta delitiosa voluetas acquiritur, quanta blanda Medicina causatur. Balnea ista sunt con tradiuersos morbos corporis attributa, perennitas aquarum intelligenti praestat in ditium per ignotas terrae venas occultis meatibus affluere, dei resque in alueos erumpere, & fontis figuram quandam ostendere. Ci cum circa foueas colligitur lutum medicamen losum, ut omnibus patet,
habens in se odorem bituminis ae saporem salsum, pingue est & ole sum, quoniam de facili flamma accenditur, & est simile luto S. Barth lomes in agro Patauino. Fallop. lib. de aquis cap. 8. refert ac nominat aquam cuiusdam fontis, s sed non ponit nomen in in territorio Parmensivsque adeo bituminosis vaporibus salubribus resertam, ut ex samma vix sibi admota accendatur, nec potest flamma ipsa in hac aqua accensa extingui alia aqua, vel liquore, sed solum vento, vel panno aliquo. Hςc
est aqua Barboliorum, ex qua colligebat, vapores talium aquarum Et uaria vena bituminis bullientis in illis locis iubi erraneis. Cornelius Tacitus lib. I 3. Annal.in sne,refert in quodam loco ignem e terra editum esse, qui extingui non potest contrario elemento,non imbre, non aquis,
nec alio liquore, sed vestimentisὰ corpore direptis, iniectis siupta illum ignem. De similibus illis aquis bituminosis agit Plin. lib.3 I. cap. 2. nec
non Vitruvius lib. 8. cap. 3.& hoc aspicienti patet, dum oculis cernitur bitumen subluteum, cum aliqua splendescentia aquς supernatare. Si 'milis aqua coenosa, crassa, sulphurea est in agro Senensi ad vicum montis Alceti, ex Baccio lib.q. cap. 1 a. quae administratur in contractionibus neruorum, ligamentisque e vulnere concisis. Teneo aquam istam Bar. holiorum calefacere, ex siccare,& deobstruere neruos, nec non ipsos euacuare, ac roborare, ut ponenda st etiam ipsa ad usum medicinalem in L sessionis, ac guttae, veluti aqua de Corsena, si reposita in aliquo vase, seu tinnaculo,di mitratur more Romanorum, donec residentiam secerit, posea ad diuersi susus admittatur prout morbus requiret. Ex dictis incita catur, & apparet, mineram & materiam Balboliorum, & aquam vi statuum conclusorum in cauernis terrae, & abditis locis vehemeter sursum
ad exitum versentium,semper & consu se deportari, ac aliunde excoli
108쪽
De Aqua Lisignani, es luto Barb. s 3
ridi persentiuntur vapores suliginosi , exusti, referentes odorem sulphu- .ris ,& bituminis, unde colligitur hane aquam in suo principio habere sulphur,cum a longe persentiatur odor; frigida tamen actu est aqua ista, non in intensε, quia spiritus subtilissimi ignis subtus in cauernis saxosis ardent, & fomentum habent a materia bituminosa, sed propter distantia
a tineris, & profunditato, non valent conseruare calorem ue Bitumenq; accedit ad sulphuris naturam , sed magis terreuna est. Dixi quod aqua ex illa voragine Barboliorum videtur bulliens, propter boinbos quos facit,&tamen frigida est ; nec hoc debet esse mirum alicui, nam subditione ac territorio Senarum ad Pientiam, referente Baccio lib. . cap. 6. Lacun ca aqua reperitur, bulliens, & tamen frigida est, sed putida ita, ut aues auersentur a balneo; utuntur tamen aliqui ad Medicinam, videntes pruriginosam sanare scabiem canibus, equis, & pecoribus,ac ulcera crurum hominum cum utilitate magna. Similis aqua putida ad scabiem, a que ad vicera reperitur sub oppido Tabiani, loco Pallavicinorum , in Ducatu Parmensi, quae splices mea us facit, in remouenda ac sananda scabie& hominum, & canum, equorum, pecudum, dc aliorum brut rum, ut testantur habitantes, ac alii aduenae , qui ea continuὰ per ext xius utuntur cum fructu magno . Scribit Baccius lib. s. cap. 6. ad viam Aemiliam in agro Pacinensi reperiri scrobes aquae, quae in usum Medicinae ὲ quibusdam probantur, per venas misturae tum salsae, tum ferreae , cum virtute manifeste calida. Traij eitur aliquando ex industria in voraginem, ac lacunam Barb
votum lignum longum, seu hasta satis Ionga per Tectitudinem, atque communiter obsermatum est; ut ego quoque periculum fixi, si non redit cito per similem vel eandem quali rectitudinem,quod ibi aliqua caus, detinetur, ac moratur, sed ad tempus postea vi flatuum a natura expellitur: si vero cito redit impetu magno, a natura impellitur; ac si esset pilla repercussas vaporibus enim saluosis ex locis terrae profundis,& inia elusis hoc fieri dicendum est. QMd in toto illo circuitu adsint cauernae plenae spirituum ac vaporum flatuoserum apparet, quia pluribus in locis, & vicinis, & remotioribus videntur tumores quidam terrae, & eminentiores & densiores, qui multos spiritus impetu , ac sonitu quodam
edunt, ut stabinde aquarum venae per cauernas laltu, ac hiatu erumpant benigne, ac prosiliant. Diuersi sunt tumores in figura, ac magnitudine, in pluribus locis circum circa,paruo interuallo, pro diuersitate vaporum in cuniculis, vel canalibus subterraneis obstructis, ac reseratis. Mox tamen desinit uterque, & aqua, & spiritus ad eruptione, & apertione te rae: & si fodiatur terra, statim prosilit in maiori quantitate,led cito evanescit, ego numeraui quandoque circum circa voragines magnas, ac pro
, fundas valde bullientes, modo dicto distantes ab alia voragine mal ri bullienti intensλduobus,tribus,&pluribus bullorib continuὸ per
109쪽
Hier. Zunthi, Phil. ac Iue Parm.
seuerantibus. A prima namque voragine magna ad alias adsunt prata pulcherrima cum uvis bonis,& aliae arbores fructiferae. Sed terrae sp ties Barboliorum horrida est, veluti cinis,& vim fructiferam perdit, quasi quod ab illius aquae spiritibus corrumpatur terra, & reddatur sterilis. Circum circa ditios bullo res naturales, lutum lene, pingue, ac molle, redolens suli hur,ac gustu modico salis, copiose colligitur in loco decliuiori, S: supra eum unci uositas quaedam bitumino a conspicitur, in qua approximata candclla ardenti, de facile accenditur ignis in ipso bitumine duique perdurat, & a longe conisic itur, obscuro praecipue tem pore, prosequciis, di velu ti serpens de loco ad locum ratione bituminis. ut supra adnotaium fuit. Et cum nulli bi amplius appareat, nec exeat aqua dictorum Barboliorum, non ab re sorsan dicendum est, huc locum serilem , coloris cineret , esse principium verum subterraneorum canalium, & venarum putei Lixiniani Medicati. Immo teneoqucus si in illo toto circuitu diuersis tamen Iocis fierent putei, ac excavarentur modo Irofundius, modo sublιm ius, quod aquae Therm. transcolatae e terraeivius diuersis porris, purgatae tax n , ac quietae spatio temporis breui medicatae diuersi saporis inuenirentur, ratione salis plus vel minus po- . . lentis, S ratione maioris, vel minoris quantitatis mineralium in aqua contentorum , diuersae virtutes cognoscerentur: & sic haberentur in Ducatu Parmen si aquae medicatae, quae moderatCcalfacerent,quae modera-tὰ exsiccarent, S possent reduci ad usum medicinalem stlicissimo successu, ad curandos diuersos morbos, pro salute aegrotantium, ibique poc. set construi fibrica delectabilis, di valde amena, cum omnibus commoditatibus aegrotantium. Sic Frigi melica, & Bellacatus, alias Medici excellentissimi Patauini periculum fecerunt, de aqua Virginis, ac S. Petri, S aliorum balneorum ,reserente Fallopio cap. S. I9. Vapores buuminis reperti supra aquam inficiunt ac reddunt aerem,& habitu in illius loci odore sulphureo ac bituminoso ; cum bitumen sit ex ci erea,&sulphurea parte unitum , ac post longos imbres, dum per rivulos manu factos superflua, & altum prosilicias voraginis aqua fluit in riuum quendam , inde in torrentem Terminellae persentitur a longe per duo milliaria odor bituminis, ac sulphuris,& spuma quaedam oleaginosa conspicitur, ac tangitur unctuosa, dum impetu propter plumam currit aqua in torrentem . Color aquae voraginum pallidus est, cum erumpar aqua turbida, erassa: sed fretinetur,ae ponatur in vasis fictilibus, vettinis dictis, ut Romae aqua Tyberis, Bononiae aqua Rheni, Patauit ac Venetiis aqua Brentae, Malibi kruantur aquae fluminum clarificat ; &quo diu mis' manet,lato exactius tenuatur,ac amittit semper aliquale salsugine, deponens Rces, ut facit Lixiuium et lutum pingue est, lene, oleaginosum, ochabet ut dictum fuit modicum talis, aluminis, ac sulphuris simul mixtum , licet sit siligidum actu, & supra eum colligatur oleum,peiroicum, . siue
110쪽
sue dicas bitumen liquidum, temporis diuturnitate unitum: pi testque
asportari,ac continue asportatur in longinquas, ac diuersas partes, absq; eo, quod amittat virtutem, cum excavetur,& colligatur frigidum, ut supra quoque de aqua putei Lixiniani dictum fuit, ac calidirutem quan iadam potentialem in proprio balneo acquisitam retinet, ac diutiss1 me conseruat; & propter hoc iuuat 'licissiliae multis morbis. Nec opus est exemplis ac nouis historijs diuerserum nobilium, & aliorum infimorum , qui discesserunt a balneis fani, derelinquentes croΣulas, quas gestabant prius , Mante usum aquae & luti medicati Barboliorum, re ego in propria persona mea, causa fracturae rotulae genu dextri expertus sum,quod omnibus Medicis Parmesibus,& toto populo notum est. Verum, quia Thermae locus appellatur, qui lauandi, sudandive usibus deputatur, aut calidis aquis, aut fornacibus tantum igne calenchis , Forsan Therma flumen tanquam locus vicinus aquae Thermarum Barbo-tiorum nomen habuit. At loci nomen ab euentu sortitum est,ipsique impositum nomen te Barbole, quia semper videntur bullire, cum ab aliqua resplendida, vel laeta nomina imponantur ex Laurentio Valla. Nunc virtutes luti huius medicati dicendae supersunt, &in primis sciendum est, quod lutum hoc Barboliorum habet vim emolliendi partes induratas, ibi utu difficiles, rigidas, cedemata, callos, durities ortas a materia frigida, compacta ex longo affectu,&morbo circa articulos.& partes neruosas, etiam si essent quasi contracti nerui , non tamen confirmati perlongum tempus. Et idem praestat, quod facit lutum D. Ba tholomaei in agro Patavino, ac D. Petri, dc per consequens calefacit, &roborat partes dictas, refrigeratas, unde valὸe proficuum est quotidiana
experientia ad articulos consertandos ,& corroborandos neruos, qui debiles redditi sunt ex refrigeratione, fractura, luxatione , percussione, casu, & etiam ex uulneribus, in contusis ligamentis, aut similibus causis, vel internis, vel externis. Non negandum etiam,qudd siccando, ac resoluendo non accederet ad naturam luti S. Helenae,qubd materiam
impacta in tendinibus, articulis, & partibus dictis resoluat, ac robur addat partibus dictis. Quare mirum in modum confert podagrae, & dot
ri pedum , manuum, brachiorum, crurum , coxendico dolori, indematibus ab humoribus frigidis & humidis. Modus utendi & aqua,& luto, abunde fuit supra dictus, ut non sit hic locus plura dicendi.
De foueti medicatu Ripae Altae . cap. XXXIII.
Loco Barboliorum, post horridam saxosamque viam,peri Oscampcsties, ac sylvestres, cum in uia sint fere illa loca, & m do descendentia, modo motuosa, deserta, per spatium milliarij versus balnea Lixiniani, Occurrit oculis grata planities, inculta, sterilis