장음표시 사용
81쪽
6 Hier. thi, Philae Med. Parm.
tum cum modico et lectuatij ros Mes in serma boli, euae t enim sine molestia ex Monardes, & multam serositatem educit,ut experientia saevipissime confirmaui in asciti hydrope. Quare omni diligentia , ac studio euacuanda est aqua bibita, si sit multa , quae fuerit retenta, de potentia
frigida; putrescens enim ipsa refrigerare potest totum corpus, de causare hydropicum morbum,cum Gal. 6.delociaff. I. s. eiusdem T. Auer. collig. 8. Serap. T. .c. 7. His in locis plurima sunt exempla eoru, quiculaesione potarunt intempestiue aquam frigidam,& Mont.con Lmihi σ3.oicit cognouisse iuuenem post lutum paruae pillae, sic Mercuri primo de
venenis cap. II. dicit experientia certa constat aquam frigidam, &vinu frigidum corporibus calefactis esse venenum. Fallop. cap. I r. Iaudat, quando retinetur tota aqua Therm. ut exhibeatur scrupulus pili. aleph.
cum granis duobus elaterij optimi ante coenam per horam: Sed haec dosis elaterij stpe no facit,& iutius est augere dosim ad grana quinque & septem,ac plura, & pili. sunt suum correctivum. Trincau.primo lib.concnu.37.exhibet dracmam unam pili.de tribus , cum scrupulo semis elat rij recte consecti . Sunt qui exhibent antimonium optimὸ praep'ratum, siue sit in forma lapidis communis, diuersi tamen coloris, ut Matth. Euonimus, Mercatus, acalij recentiores, siue in forma pulueris albi, ut Za-pata, & forsan Algarotus ille Veronensis in suo puluere albo. At si timetur quod non ferant talem euacuationem his remedijs, imitemur Aetiit
serm. 2. T.3. cm a I. qui exhibet dracmam unam pulueris d. cucum.
sylvestris, insust in vino albo potenti, per noctem, absque ulla decant tione, & hoc per aliquot dies continuos . Ego ad euacuandam aquam exhibeo sceliciter semina ebulit aqua viatae praeparata, vel ipsorum seminum oleum,arte extractum,ad dracmam unam cum vino, vel cum iure. Alterum symptoma quartum valde periculosum, quod solet superuenire, est quaedam conuulsio in nocte, vel quando aquae portio descendens per intestina, stillat ad os factum, & erura per neruos magnos ; illico enim aquae retentae in venis collabuntur in . articulos ,& ita continue offendit partes frigidas, ac aliquando in eis materia frigida incra Isatur, vel quando bibitur aqua, aut balneatur tem ore frigido, locusque sit frigidus, habitus corporis densus, atque conisipatus. Tunc non solum dissicilis redditur aquae exhibitio, verum etiam ex balneo saepe dolor, de crurum conuulsio excitatur i, quare habitet patiens semper in loco calido, & bene induatur, ac plantae pedum t neantur calidae s de ungantur partes dolentes oleo vel vulpino, vel byp ric. cum aqua vitae, remedium essicax ad affectus neruorum, aut fiant fomentationes vino, decoct. salutae, calamenti, rorismarini, & floribus camomelli, fricetur etiam pare cum pannis calidis, quod si non cecset, dimittatur usus aquae, δc occurratur huic symptomati cum clysteriabus acribus iam dictis, quando retinetur aqua, de cum vnctionibus ex oleo
82쪽
oleo tothaceo, laurino, cum modico sulphuris vivi, & aqua vitae. . Qirinio magis frequens, & magis molestans quotidie patientes symptoma,est somnolentia quaeda,quae causatur intepestiue a vaporibus,quieon inue ab aqua Therm. eleuantur ad cerebru, Sc ipsum replentes, unacu humori b. ab ipsius cerebri frigiditate condensatis, faciunt obstructiones meatuum, per quos vapores non possunt exhalare, quare extrins ea causa remouenda ,& intrinseca corrigenda . Primo ergo dimittatur .
usus aquφ, vel intermittatur cum multis Doctoribus, sed mihi non placet propter rationes supra adductas, quia dissicile postea alijs diebus Gqua pertransiret ,& ideo melius est, ut quotidie bibat aquam, sed otium a vitetur, conuersando iocosὰ cum sodalibus, & amicis, fabulando,& nouas rei adducendo, ac ludendo, leuique utatur exercitio, ac tempestiuo. Secundo corroborandum cerebrum , ne vapores suscipiat,odorando sol. ruthae, mentastri, calamenti, abrotant, castoreum, acetum , cum floribus arantijs,ebullitum fortius est cum peucedano, vel nigella. Tertio comedat post cibum,quq reprimant vapores, ut cotonea tam , persicatam scoriandrum cum saccham, & sim. Quarto fiant aliquando diuersiones, ut ligaturis crurum, frictionibus leuibus, cucurbitulis siccis, ut dissipentur vapores percepti ab aqua quouis modo administrata per interius, de per exterius. Sunt qui tegunt caput scusa, atque valde confert. Sexto vigiliae,tanquam contrarium symptoma, aliquando apparent, dc maximὸ si aqua poten tia esset calida, patiensq; haberat caput Nidu,ω siccum, hoc in casu fugiat omnia ea, quae animum solent cruciare,postea utatur illis, quae c6muniter sunt in usu apud Medicos,& interius & exterius pro cociliando semno, ut linimentu ex oleo nenuph. posito etiam innarious cum Rabi Moise, aliquando cum gr. vnocmij. q. se loe. q. aliquando ex hibetur leue somni fetu ex syr. de papau. seminibus ipsius sa charo conditis, ptissana cum sem. lactucae, vel papau. Iacte extracto si cundum artem, &cum aliquibus post cibum medulla panis infusa in vino dulci. Α t si tota causa attribueretur aquae medicatae, ab eius usu omnino abstinendum 1, de interim crura, ac brachia post coenam lauentur decocto tepido ex lactuca, lijs vitis, salicis, violarum, florum camom.
capitum papau. & sim. Septimo molestantur patientes aliquando a dolore capitis , ob id ut reprimantur vapores , sint in usu quae dicta sunt superius de somnolen-
lentia, ut saccharuros cotoneata cum saccharo, persicata post cibum ; aliquando ante prandium nant ligaturae partibus sanis, vel applicentur cucurbitulae siccae dorso, naribus, cruribus, de fiant lotioncs ante cibum. Octauo catarrho quandoque laborant patientes, utentes quouis modo aqua medic. & hic fluit ad diuersas partes corporis, quare detineat in ore saccharum cadidum violatum, diacodion cum saccharo quam hor
83쪽
de ungatur pectus oleis relaxantibus, camom. amygd. dulcium, ac buty
Nono dum bibitur aqua, si sit perueniat lassitudo ob imbeeillitatem
ventriculi non tolerantis tantam copiam aquae, vel diminuatur quanti. ras, vel omnino dimittatur, aut intermittatur potus, aut alius usus, si inmane sentiatur.
Decimo ex materia catarthali, in usu praecipue stillicidii, laeditur viaso,quare ne fluxio ad oculos feratur, fiat lotio aquae ros. plan tag. circa totam faciem, & adde modicum siumach cum illa pro oculis, ut ilant ligaturae extremis partibus, nec non frictiones . Undecimo animi defectus frequenter utentibus balneo solet accidere, vel quia diutiusquam par sit, & ferant eorum vires immorentur in balneo, cum non sint assueti,ut narrat Gal. a.aphor. 6 I. vel quia patiens habeat os ventriculi valde imbecillem, ac languidum, propter bilem ibi existentem . Si primo maneat breuiori spatio in balneo, ne incalescat cor, ut dicit Aui c. lib. I .f. a.& odoret fragra trita, & consertantia virtute vitalem, ut arantia, rosas, gelseminos His p. ambram, & sim. Si secuniado abstergatur os ventriculi 1 bile, exhibendo olfam panis madefactam vino granatorum, vel marenarum, vel succo limonum, araniij, agrestet, cum saccharo,& simit. Duodecimo his saepe succedit, quδd patientes persentiant magnum
calorem in toto corpore, ac talem inflammationem, ut videantur aduri.
Hoc acςidit aliquibus, dum sunt in balneo aquae potentia calidae, alijs post egressum balnei, vel usum luti, de aliquando subsequitur febris, aliquando non . Pro tali accidente notandum , ne balncum sit calidum valde, sed tepidum, similiter ne patiens, dum est in balneo, mouea tur, vel agitetur, ut supra dictum fuit. Tertio ne diu moretur in balneo, aut ibit calido maneat. Quarto abstineat per aliquot dies ab omni usa, vicias interea victu refrigerante, ac humectante, δέ potu refrig. vi aqua hordei,cichoret,acetosae,cum iu leb,autaceioso sinapi conserua rosi cichoret,acciosae, violarum est utilis. poueatur quoque hepar cum Auic. epi themate aliquo refrigerante ex aquis dictarum herb. ac florum, vel eum decocto earundem herbarum, addendo acetum ros & speties cordia l. aliquando camphoram , vel viatur infrig. Gal tosito Mes sandal. allab strino, vel cerato ros. Alexandri Tralliani, descripto epistola delumbricis, dcrem illo calore ingrediatur iterum balneum moderate calidum tFouendo semper ante ingressum hepar aliquo refrigerante dicto, stipe eum mutando, & in mane bibat aquam endi uiae, cichorei, cum iu lebros aut aceto sitate citri, & sim. Idem dicendum, quod erit tertium decimum symptoma, si sudor m testatet aegiotantem, quia debet uti aqua tepidiori, & minori tempore
manere in balneo, non detersendo ipsum , aut desistat , dc semper desiste
84쪽
desistendum, si febris superueniat, in omnibus usibus alitiae.
Decimoquarto. Appetitus prostratio eadem cau sa calorifica introia ducta in ventriculo solet euenire utentibus balneo quare occurratur cum rcfrigerantibus, atque roborantibus os ventriculi, sumendo in te cibum m tuam cytoniorum sine spetiebus, offam panis cum sicco arantiorum , limonum, agrestae,&c. ac fouere oportet regionem ventriculi
cum absinthio sylvestri,menta, rosis,& oleo ros secutritum artem, olius quoque laudantur pro primo cibo. Decimoquin tot sitis inter alia solet maxime molestare cos, qui ingrediuntur balnea aquam Therna. & a caliditate ventriculi, vel hepatis dependet svnde Paulus dicebat veteres selere balneis uti, ut magis sitirent, ct maiorem vim bibendi haberent, & acquii crent. Si leuis ergo erit, toleretur, si magna ceu te agendum , parenturque remedia, & intrinseca, &extrinseca, maxime si humores in visceribus essent bilios, vel salsi, quare cum Fallop. cap. Ita capiat dracinas duas soris cassiae ante cibum , post cibum abluat os loso, aqua hordei, detineat in ore liquiritia cum Gal. & Plin. lib. 26. prunos, marenas, syri delibes, rad .endi uiae,&cichorei conditas, sach. rocviol. diacodion, succum limonum,citri,aqua hordei cum tuleb, ius decoctionis sol. acetosae, portulacae solent Iaudare Docia res. Extrinsecus iam dicta unguenta Mesuis, Alexandri, & Gal. ventriculo & hepati applicentur, aut succi refrigerantes.
Decimosexto, maximum quoque symptomata est illud ardoris vrinsequod superuenit illis praecipue, qui bibunt aquas potentia calidas, eo quia habent ventriculum frigidum , vel intestina restigerata ; & cum talis aqua debeat reddi per secesIum , capit iter ad vesicam, secumque ducit humores acres, qui continentur in dictis partibiis; qtiare a principio proritanda sunt intestina, vel clyst. dictis, vel exhibendo cum aqua meletos . sol. 0r.ros. sol. mannam, & s m. vi fuit dictum, & aqua habebit exitum per secessum. Pro mitigatione postea ardoris urinae macerentur
per noctem in aqua illa salsi Therm. potentia calida soli a maluae, aut pariet. lactucae, nenu ph. vel fiat construa ex storibus maluae, vel pareturius pulli decoctionis altheae, maluς, aut ponatur uncia una succi foliorum maluae, qui confert multum siccitati ipsius aquae, sicque facta colatura sumat ante prandium uncias sex iuris. Alij faciunt parare ferculum um sol. maluae, &parietariae in brodio carnis, cum vitello ovorum, vel extrahendo lac ex sem. melonum, cucurbitae , ct confert ; sicuti aqua extractae floribus, aut siliquis recentibus fabatum,cqm syr. deliquir. Denuph aut violato ; alij siimunt unciam unam floris cassiae, & vngunt renes infrig. Gal. quod si non cessat ardor urinae, dimittatur potus aquae. Sed si retineretur aqua in vesica, oleum nurgistrale scorpionum Matth. vel magni Ducis Flor. cum par differant, maxime experitur
bonum , ad pubem cataplasma γoque cum soliis incisis sisymbrii,aqua
85쪽
o meri mihi, Phil ac Med. Parm.
ilai, parietariae,vitellisonorum, & butyro, vel ol. amygd. dulcium par tur in patella secundum artem, Zirbus castrati calidus iuuat. Forn. cum vino decoct. gran. iuniperi, origani,puleg ij, eatam . mentastri,& sim. cuspongia, vel tali dec.ol. butyro,& sale paretur clyster Aliqui exhibent, quae valenter pellunt urinam , ut semina alchechengi in vino, & alia a Gal. proposita in lib.de lapide renum . Moderni exhibent olesi vii riolicum aqua, vel iure decoch. l. maluae, pariet: etsi his remediis non emittitur urina, deueniunt ad stringam, dimittendo potum aquς, nec ultra
Decimoseptimo muItis balneo utentibus aluus sistitur, quare vel v- tantur clysteribus communibus, & tepidis, vel parentur cum ptisana, Besucco vel betae, vel maluarum alternis diebus. Et si abhorreant, bibantius an 'cibum, decoct. prunorum, passularum, aut utantur prunis decoctis in vino decoct. senae,addendo mannam loco saccha. vel viantur aceto passislato cum sol. nar,maceratis per duos, aut tres dies,c5 muniter pro libra aceti fortis sumitur uncia una GI. senae mundae, & dracina vn cinnam. eontusi ; aut sumatur ficus cum seminibus carthami mundatis ex Fallop. Si timeretur ne substantia ventriculi ex potu aquarismTherm. exsiccaretur nimis, ab assumpta & reddita aqua quotidie patiens an te cibum bibat iustulum paruae pullae medicatum cum Blij sen-diuiae, acetost,& maluae,ita certe emendatur siccitas ventriculi ex aqua. possunt etiam euenire alia sympi. quibus facile poterit silccurri,cum supradicta sympr. sint praecipua,ac frequentiora. Sic unusquisque cauere poterit, quae sibi obesse poterunticum omnium balneorum Therm. finis sit sanitas, nec indistincte illis utendum, ut multi empirici faciunt rpoli usum aquarum Therm. quouis modo administratum, patiens tunc non percipit totale iuvamentum, sed ad tempus cognoscet, & sentiet, remanete in mebro facultate ipsarii aqnaru, corroborate partes laesas. Et ideo optima victus ratio adsit cum Hip.6.aphor. . P. & I. progn.tex. 2 3. cum reliquiae quςdam morbi ad quadragesimum usque diem aliquando extendantur, aut per totidem ad minus dies, quibus usus est aqua Τherm.cibus tamen tu paulo plenior,boni succi, facilis coctionis, tempore debito simplus, cauendo a labore, sele, vento,ac pluuia, quantum potestat si persentiet in capite aliquam Laesionem, illi occurratur, & caueat 1 coitu, maneatque laetus continua persuasione, ac fiducia valetudinis acquirendae, & iucunde uiuat, euitans Omnes con trarias occasiones,
quae ei nocere possunt. Naturalis siquidem curg est aegris dare laetitiam, nam fac inualidum gaudere animo, sanatus est. Quamuis aliquando timore&terrore aliqui fuerunt sanati, distrahendo naturam ad contrarium,ut legitur apud Alaarau. in ptact. T. s.c. I 8. Franciscude Pedem
supra insuem cap. a s .& Valesium sect.q.lib.2. Epidem. & haec in uniis uersali dicta sim Deo fauente. '
86쪽
we aqua Thermali in Ducatu Parmensi, Lisignani dictu . Cap. XXX.
e ST locus, seu villa quaedam parum distans ab oppido Turris
Clarae, sane delectabilis, ac nobilis, & salubris,propter amqn
tatem collium, atque fluuiorum contiguorum per spatium duorum milliarum, vocatus Lixignanus, procul a ciuitate nostra Pa ma decem milliaria, ubi Puteus aquae Thermalis, ac medicatae, labore, opere,&arte ex lateribus factit ijs, in aemulatione na forsan Graecorum, antiquitus a Romanis fuit fabricatus, & constructus, ne alia aqua vici non Medicametuosa affluens ei commi sceretur, sed tantum d terrae porris loci nobis ignoti excolarctur, unireturque, purgata, sal inris, ac medicamentosa: adest praeterea fabrica circa Puteum,quam ipsi antiqui ex diuersitate loci muro circundarunt, egregium propugnaculum cauatum sub terra monticuli illius. Dixi a Romanis, nam a puteo isto Liriniani per quatuor milliaria adest Abbatia Cauanae omnibus nota propter corpus S. Basylidis Martyris Romani anno Domini yoo. sub imperio Diocletiani, Romanae Reipub. Principis. qui vocavit prosecto laboris ad Imperium Herculeum Maximianum Ungarum , de uterque fuit magnus pinecutor Christianorum,cum Di etianus adorare se iussit, ut Deum. dc gemmis, vestibus purpureis. & calceamentis se ine
Modo Basylides eum alijs tribus se ijs iiivenibus nobilibus, ac diuiatibus Romanis, distribuens prius omnia bona sua pauperibus, nolens idolatrare iussu Diocletiani Principis, post multa tormenta fuit decapitatus cum s ijs suis Christianis, & post mortem pro esca volatilibus, Miaris traiectus fuit extra urbem Romae. At ipsae ferae ac volucres notu runt corpus dicti Martyris Basylidis , nec aliorum sectorum tangere: unde iecrete postea ab alijs christianis fuerunt colleetii dicta cadauera, dc sepulta, ut legitur in vita Sanctorum ; miraculoseque nunc iacet corpus Martyris Bastlidis in supradicta ecclesia Abbatiae Cauanae. Cum enim uod tempus, durante persecutione Christianorum, ab alijs n
ilibus Romanis fidelibus & Christianis metu fuientibus, inter quos aderant quidam de similia Palludorum, clam fuisset exportatum a loco,
ubi erat repositum extra urbem, in Lombardiam, de quotidie itinerantes in summitate collis Cauanae,Territorij Parmensis,peruenere,ibique pernoctantes dicti Romani, more suo antiquo, cum non placuerit Martyri, diuino lumine,& instinctu , pro requie, & deposito sui corporis vlterius asportari , summo mane inuentum fuit alam dictis Romanis miraculose exportatum, ubi nunc adhuc requiescit, ut legitur in chronicis
87쪽
a meri Zinibi, Phil ac Med. Parm.
Parmensibus Sanctoriim corporum; credendunaque est,qubd postras Lli nobiles Romani fabricauernit ecclesia summa deuotione, propter a mirationem, honori D. Basylidis Martyris; non dicam Moriast. Mon chorum Alborum ordinis S. Bernardi, quamuis adhuc ibi an liqlla videatur semidirupta sed pulcra fabrica magnitudinis Cinno bij 'lium Monachorum,inter quos postea fuit Donus Antonius Monachu do ' les iterijs iq9 a. ut legi in Haustro dirupto circum circa picturam sxi. Ecclesia est magna ampla cum capellis in formam Crucis, & ius capella Altaris maioris, quae est eminens, adest vacuum ampluta
schala marmorea, in cuius medio in archa antiquissina conseruatur corpus Sancti Basylidis, ac custoditur ferrata ferrea. Extra portam ecclesiae ad su n t lepulturae marmoreae antiqua muniae illorum de Pallude, magnae
magnitudinis di sumptuositate excellentes, di in alio loco, non procula dicta ecclesia, remanem vestigia, ac parietes diruptae magnae habit tionis, & castelli eorum t ac his temporibus adsunt adhuc polli stiones descendentium ex familia de Pallude. Sed quomodo facta fuerit Abbatia Monachorum alborum, qui quotidie Sacrifitium D. O. M. tribu bant, sub nomine Basylidis Martyris Ptroni, & propugnatoris sui, runcque cultus maximus huius Martyris habebatur,accotinue persoluebantur ei immensae gratiae, ac postea a dictis Monachis gubernerium,dchabitatio fuerit ablata, non mihi constat, cum historiae ac chronicae antquissimae non reperiantur in nostra ciuitate. Nunc Abbatia dictς Guan est Illustriui mi Deophςbi Abb. Farn .cum redditu multorum aureorum ex liuellis terrarum, nomine Martyris Basylidis,& aliarum pos sessionum : quare teneo, quod illi nobiles Romani suci liminuentores, ac fabricatores Putei medicat aquς Therm .de Lixiniano,postqtiam ibi
habitarunt, consenuerunt, perierunt, ac eorum corpora ibi sunt sepulta. In expurgatione Putei Medicati saepissime inueniuntur num limata cum sigura coronata illorum Imperatorum infidelium ε, ego habeo una Constant ij,inuentam a quodam Dalnea torridula expurgarer puteum, ut motis est, quolibet anno in fine veris. Solebant Romani antiqui, lenunc Moderni, totos ac solidos excavare montes, ut tam fetu on lem, quam gelidam aquam , suffragante industria, per tubulos subterraneos arte dispositos, in balnea quada in derivarent, dc in excellentia horum insudarunt, ut Vitruvius, Seneca,& Cornelius Celsus dicunt,ac quotidie adhuc inueniuntur in diuersis locis antiqua fragmenta. Exemplum clarum habemus in nostra ciuitate ex Cassiodorq 8. chronic. epistias. Athalarici Regis Italiae, regnantis anno Domini s 3 o. Honoratis postesseribus, & Curialibus Parmensis ciuitatis: quanta dicit Theodoricum auum suum largitare Regia, proprio sumptu, ciuitatem Parmae diutina siccitate laboran tem , iuuante Deo, saluberrima unda rigasse; & in s quenti epist. pr. ecipit, Spectabilem Genesium Parmensem huic opere
88쪽
. De Aqua Lix ani, os luro Barb. 73
hi sistere, ut sol eniter optatus liquor influat, quia gratia unda non haber, nisi quae publice, & iugiter influit, & visa semper abscedit. Eode titulo
scripsit Theodoricus Rex ex Cassiodoro suo secretario lib. s. nu. 24. Honoratis possessbribus, & Curialibus ciuitatis Neapol. quo titulo apparet manifeste quod Parma colonia Romanorum, tempore horum stlicissimorum Regum Christianorum , erat in aliqua consideratione. Regnauit pacificE, ac steliciter Theodoricus Christianissimus annos x x x. ει sub eius imperio pluram sciuitates fuerunt renouatae, plurima castella condita, di multa Regia procurauit adiuuatue Deo, ut videre est apud Cassii odorum, & Procopium. Imitatus est hos Regios splendores, Regalesq; curas Princeps Ducum Sereniti. Octauius Farnesius Dux Parmae II. cum ad essetium prudentia sua perduxit, quae Regia voluntas Theodorica inceperat, quando amore sitae ciuitatis beneuolentia innata cuniculos e terra subterraneos, seu riuulos clausos, antiqui nitoris ctbricae Regalis, qui erant situ , & antiquitate obscuri, a villa Marani procurauit diligenter quodammodo concatenari,& adaprari, ut de suo titu nullis maculis turpatacelerem nobis praestet excursum fontana publica Parmensis saluberrimi liquotis fontium , quae ciuitati Parmensi praestat ornatum ,& de sua naturali puritate continue flueret sub dele- ωtione; ac quod ascendere non valet, arte laberetur per ciuitatem, ad
utilitatem, S gaudium singulorum: Dicta aqua fontis perennis est,&copiosa, graditas distincta, cum illi & illi sit gratis attributa, &conces sa per fistulas aeneas aequaliter motas in priuatis domibus, quae tanquam pulcherrima tes) ad decorem domus singulorum conseruatur, ut videntibus inferat stuporem, & praeter quod eius delectat dulcedo, in aspectusngularis huius, di illius est pulchritudo , illud enim semper est in protio, quod rarum ae ad decorem fuerit a subtilitate depromptum. maiora quotidie de se facit excellentia gloriosae Recordationis Dueis Octaui, optari ad Blatium, ad delitias, & utilitates vitae subditorum. Modo illi supradicti Romani Christiani ut supra dixi inter quos aliqui de Pallude erant, tentarunt ac construxerunt puteum medicatum Lixiniani, sed varijs temporum mutationibus, & bellorum Gotthorumq;ntagibus, derelictus fuit puteus iste Lixiniani medicatus,&quasi inusitatus, non cognitus, ad leniendos, curandosque multos morbos iacuit, α veluti euanuit per multos annos, cum damno magno aegrotantium; donec successu temporis, cura,& diligentia Illustrissimi Petri Mariae de Rubeis comitis Bel ceti, Felini, & VI. Marchionis S. Secundi, viri sapientissimi, ac multi valoris sub Ducibus Mediolani anno Iqs quo tempote construxit, ut notum est per historias, oppidum , & arcem dictam tam pulcra, ac delectabile Turris Clarae nunc pro varijs rerum, ac fortunae casibus Illustrissimi Cardinalis Sisitiae . in Restauratus fuit stir sumptibus, excavatus, expurgatus, & accommodatus leui mradam K habita-
89쪽
habitatione pro aduenis, ac ad usum Medicinale: denuis abj eius Mediacis , & a iisultis alijs sapientibus cognita aqua Therm. valde utilis , de proficua, frequentata valde suit, pro multis aegrotantibus , qui ad illum balneum mittebantur, ac ducebantur , quod etiam venit dicendum de luto. In hoc puteo medicato colligitur, scatet, & ebullit continuὸ per seramina terrae, per varios flexus, & anfractus ignotos, a radice seu pede montis cuiusdam,aqua Therm. medicata,frigida tamen actu,licet potentiali virtute calefacere valeat, ad Io.& I a. brachia, clara est aqua& infundo putei adsunt duo tu si magni, ut vidi dum remundatur puteus,in quorum medio seu distantia utriusque in ij citur hasta ad tria, & plura brachia, a cuius profunditate continud ebullit, & impetu exit, cum stani tu quodam illa copia aquae decem de plus brachiorum : Collis altior in uno latere adest versus Septentrione, satis amqnus, fertilis frugum,
arborum, ac vitium, quae egregium, notorium, ae celebratum reddunt
vinum , de adsunt in planitie multi campi,ac possessiones fructiferae, Ripa alta vocatur i, Ex altera parte adest vallis, & planities lata ac magna, apud sun dum fluminis Parmae,quae colitur fertilis est, cum aere saluberrimo: & prope balneum currit canale maius ciuitatis Parmae,cuius aquς irriguae beneficio, & herbae tempore Aestivo,quando acrioribus solis ardoribus telluris germina desiccantur ,& homines magnis selis adustionibus decoquuntur, virescunt, ac arbores quodammodo ultra naturam
sua stlici proceritare luxuriant, prata 'cundantur virentibus herbis, Ectalis aqua decenter currens per m ulta loca, continue animalibus potum, ac cibum suggerit ; prope domum habitationis balneorum putei The malis, per centum passus, in quadam planitie, ubi canale S. Mariae currit, fabricata sitit ad conspectum balneorum capella quaedam, seu potius ecclesiola deuotionis, Beatissimae Virgini, S. Francisco,& S. Firmo diai Cata, vi proprer maiorem commoditatem aegrotantium Miquando cel
bretur Missa, ad intercessionem salutis eoru , ac ad gratias reddendas post . recuperatam sanitate, & quotidie qui possunt ambulare preces porrigat B. Virg. ac alijs Sanctis pro eorum saltile. Habet quoque balneum istud Lixiniani propinquum sibi, statim post flumen Parmae,& in ripa ssuminis, Monasterium amplum constructum a supradicto Illustrisi. Petro Maria de Rubeis, anno I I. tempore Sixti clauti, muro undique circundatum, in cuius facie adest ecclesia dicata D. Mariae Virg. ad niues, Monachorum ordinis S. Benedicti montis Casinae, alias S. Iustinae, ut etiam Patauina balnea Apponi vicinum habent Monasterium Prat liae ; de balneum de Agnano aliud Monasterium. Tenendumque est,atque iudicandum a natura, diuino lumine cooperante, filisse balnea ista Therm.demostrata in his locis,ut Reuerendi Patres isti honore,acco modi ate aliqua afficerent aegrotantes, & aliquando hospitio promptὰ acciperent, cum snt diuites, maxime per egrinos aduenas , lynginquo,
90쪽
De Aqua Lia nani, re luto Ea . 7 F
qui sanitatis recuperandae gratia illuc veniunt, ut extollant postea, &publicent charitatem sua, & si aliquid in hac hospitalitate expenderent,quotannis census eius cςlesti remuneratione crescat; possunt etia sui Fratres, ac Monachi aegrotantes habere maiorem commoditatem utendi & aqua & luto,prout opus erit. En dulce Fratru obsequium ,& praesentium temporum antiqua medicamenta. Conuentus iste ad loci gratiam , & ornatu
festiuis ac circiim uicinis campis suis gaudet, ubi sunt pulcherrimae sationes , latissimi eampi, & de amoenis frondibus laetantes aspectum, cum dulci cantu autum et ibi sunt irriguae aquae, & viridia prata, ibi a Gctus magnus in sermam theatri super sumen Parmae positus, cum viridario pulcherrimo, fructibus& uuis suauissimis temporibus i suis pendentibus e pergulis domesticis, ut praematuris primis nouae quaprimum possint collisi ε, adsunt & ficus suauissimi, & nores rorismarini, & cainpares copio ssimi r ac si aliquod desideratur aliquando pro alimento, Mobsenio quotidiano facile a Langhirano loco mercatili abundantissimo, qualibet sept i mana in die Lungemi, & aspoitari potes ad Monasteriu, sicut die Iouisa loco Tuiris Clarae, ubi mercatum est ordinarium,emere ruoque faciunt. Habuit nomen puteus Thermalis ac medicatus a villa icta Lixiniano,quae collis est am nus,aefertilis,ineuius ecclesia sanctificatur S. Michael. haec de situ & loco ubi reperitur balneum medicatu dicta sint ; cum aqua ista Thermalis tribuerit nomen , ut creditur) cuidam torrenti sibi vicino,Terminete dicto. iPuteus medicatus sui dictum fuit) fabricatus, & construehus ex lapiadibus arte saetis, ne alia aqua prope fluens, ac pluens permisceretur. Et situs est aptus & idoneus ad recipiendam aquam, quae e porrositatibus terrae collis percolatur, & forsan ex illa cauerna Barboliorum, aut illaru I ipae altae erumpit, & ex illis monticulis, & ipsorum radicibus,per se
terraneos ductus, per venas, ac fibras terrae,transcolatur,emanat,& exit; cum non multum distet a radice montis i unde remanet purgata aqua
ista, ac clara, silia tamen propter viscera terrae salsae, per quae excolatur, de eliquatur: vel a vaporibus in se contentis virtutes a qualitatibus acceptis diutissimὸ conseruat, ac uni sermis est. Prolabens, acvniens aqua ista medicata in puteum magnum domus muris optime circumdatum, hauritur semper tam Hyeme, qua Aestate frigida. Et prima ratio
est, quia teneo quod aqua ista Therm. originem habeat ex illa perent voragine Barboliorum , si ergo aqua Barboliorum in suo exitu esset calida, sic aqua putei Lixiniani medic. esset calida aliquo modo, at illa est frigida, eigo aqua putei debet quoque esse frigida: addo quod efficitur frigida ratione ambientis, ut patet sensui. Secunda ratio est, quia parum sulphuris haber, & ideis solum ignem in imo terrae potest excitare. Tertia, quia radices montis, & eollis a duobus fluminibus diluuntur continue a Parma, & Massidendo, ab alijs vocato Therma,seu Termineta, quae am