장음표시 사용
91쪽
ho calorem a sulphure in visceribus terrae excitatum mirificὸ restangete possunt, & ne remanet frigida. Qi3tta causa potest esse mixtura alterius minerae cum sulphure, ut alunt in is, ac salis tanquam res nora. Ouintaeausa suae frigiditatis est calor subterraneus diminutus a suo ortu , pr pter loci distantiam, de propter longum iter, quod facit,per loca, de saxa frigida antequam e terra resideat, continue exhalant vapores calidi; ut etiam notum est de aqua Aquatij in Duratu Mutinensi,quae actu stigida erumpit, dc de aqua Agnani in agro Pisano. Similis est etiam aqua,
saluti hominum commoda in valle Transcherij, sub oppido Bergomensi, & aqua Ticinensis balnei Returbij, quae omnes ad tactum, tam Hydme, quam Aestate frigidae sunt semper. Neque putandum est aliam aquam potabilem cum aqua putei Lixiniani misceri , diminuereque, vel
extinguere calorem suum naturalem i licet prope percurrat canale extractum E flumine Parmae, perueniens ad s. Mariam de Plano, de aliud ad
ciuitatem, vocatum Canale maius, quia non perduraret, neque conse uaretur per annos multos pura, sincera, medicinalis, neque asporinis
retur in longinquas partes incorrupta, ut 'pe saepius periculum feci de ipsa, & alijs aquis Therm. Mineralia enim optimὸ mixta sunt in eis, Mcalore suo, siccando superfluam humiditatem, prohibent putredinem in ipsis r quae opinio sinitur ab Aristot. a. Metheor. cap. de salsedine maris, dicente quasdam aquas erumpere frigidas, & esse medicatas, quia calor ipsarum est absumptus, relinquens tamen qualitatem in ipsis medicamentosami Ex quo loco elicitur,quod aquae Therm. quae frigidet in suis.
fontibus scaturiunt, atque hauriuntur, dum bene seruantur, &cust diu niui , parum, aut nihil a suo naturali statu recedunt, de parum suae virtutis amittere possunt. Alterum etiam sciendum est,quod aquae istae, quia facile non amittunt suam qualitatem acquisitam , possunt procul auiam inera quouis modo administrari,secundum qualitatem morbii Sed quando desideratur ab aegrotantibus, de opus est copia magna quantit tis aquae, commodius & semper utilius est uti eis ad mineram ipsam me dieatam. Strabo lib. s. dicit in Coti scolijs reperiit fontem medicatum , cuius aqua erat frigida, & quod ipsi multi utebantur pro potu, & inses sione ad sanandos morbos ; 4 contra Vitruvius lib. Io. cap. 3. faeit men tionem de calidis aquis in Sabina ad diuersos morbos. Plin. lib.3 r. c. δι Cornel. Cels. lib. . p. s. Orib. Io. colle a. cap. s. de mente Herodoti ι nominat aquas; quq sponte calidae, vel frigidae nascuntur. Conciliator prima partic.probi. nu. 39. apud Fauentiam esse quatuor millia, adesse
aquam frigidam , sed sui am, quae bibitur pro solutione ventris ex Menagho Medico Faventinor pro quo sciendum, quod soluit acredine, sed magis quantitate proportionata. Dixit Gal. nono simpl. medici quod confirmat Orib. ut supra dictum fuit in pr mio seu pi fatione ad lo sum, facultatem singularum aquarum sponte nascentium assumendatu
92쪽
De Aqua Lixignani, es luto Barb. 7
esse abijs , quae experientia comprobantur, ob id quae maiores nostri, α Medici experientia obseruarunt,ut vidi ae legi in quadam scriptura antμqua,quae dono data fuit ab Illustrissimo supradicto Comite de Rub. auo meo Hieronymo Zuntho, iurisperito honoratissimo sui temporis, & ab aliis lectoribus citato, in suis voluminibus, ut a Decio in suis consiliis. Hie fuit ille, qui nomine eluitatis Parmae Decretum maioris Magistratiis obtinuita summo Pontis. Paulo QNrto,cum tanta modestia, quod semel locutus erat Deus,promiserat B. P. sed parte comitum aduersa instante perlongabat; Quae ego quoque ad illorum, & aliorum imitati
nem uepe expertus iam, duisus ratione, ac methodo medendi, hic simi-bere decreui, cum nullus esset Medicorum rationalium,atque seniorum strae ciuitatis, dum eram iuuenis Medicus, qui pro potu, pro stilliei-dio ad tollendos, & eurandos diuersos morbos tunc uteretur aqua putei medicati de Lixiniano, sed frequenter balneo, & luto, pro ut saepiminecu illis data opera allocutus sum: de innien multae hodie videntur,ac seatiuntur ex ipus utilitates in aegrotis, dum in potu, in balneo, in stilliei-dio, & alio usu conuenienti administi aritur. Verum quia experientia, vel potest esse sertuita, vel consultar dico fortuitam ac easu, ut contingit in aqua Mandulae I 48. ex resatione Fallop. cap. 1 o. quae postea per nalogiam , atque traductionem,nec non obstauationem compertum est valere ad vesicae, renum, ac pudendi affectum: consulto, Se ratione habetut experientia, qntali vel tali ratione, via quotidiano comprobatum est, eodem modo administrata valere ad tales vel tales morbos; de sic imitatione, quod semel bis ter ac frequenter conspexerunt veteres, theor
ma quoddam constitutum est, inquam habitus quidam aquaru Therma
inedicatarum, ut ex multis experientijs experimenta constituantur,& ex pluribus experimentis atque imitationibus, tota ars aquarum istarum
hermalium Lixiniani constituatur. Multos profecto dolores lenit,ac initigat, diuersesque corporis affectus tollit, ac sanat; ob id quatuor veniunt principaliter inquirenda de hac aqua Therm. putei Lixiniani. Primum quae metalla contineat. Secundum quod metallum in ipsa aqua obtineat principatum. Tertium quae sit huius aquae iacultas pro variis morboruni occationibust. Quartum quibus modis possit esse in .sia pro salute aegrotantium. Qum aqua ista putei Lixiniani fit The . &hab eat virtutes medicamentosas, indicat color, odor, & sapor, deinde ea omnia, quae per decoctionem, per aporationem, per elambicationem arte factant conspiciuntur pro vera cognitione I ut 'ces ipsius aquae, inlicibus, de mineris aquarum Therm. comparenture per annos etiam durat incorrupta, si tamen semetur in vase optime obturato. Quo ad primum inera huius aquae eiciat, alumen rochae,&siilphure sed primo continet sal in maiori quantitate, candidum, purum,acre, & sapidissimum, sed tenuius est,ut ex odore, sipore, seu gast tactu,coctura ac me conficiendi
93쪽
ciendi sal elicitur, ac percipitur; cognoscitur etiam experientia Fallo cap. 2 s. si ponatur aqua Therm. in vas aliquod ligneum,in quo adsit rimula data opera, per quam aqua sensim tota noete resudet, mane viis debitur in ea rima ac fissura sal concretum esse circum ci rea. Addo si ponantur Rees balnei sepra laminam candentem , quod crepitant sautando. Continet secundo alumen rochae in minori quantitate ac porti ne, ut cognoscitur ex lutea pinguedine adusta, in superficie oborta,dum seruatur in vase,& in rugas collecta, & sapor adstringes in ea percipitur. Tertio continet salphuris modicum, quamuis sulphur sit ex eo genere
metallorum, quae non bene, ac vere commiscentur cum aqua, sed confunduntur ex Fallop. cap. 8. facit enim perpetuo effectus sulph. eales ciendo licet aqua si t frigida actu. Quarto aὸest in ea lapis quidam cha chareus confiasus, qui separatur ab aqua ista, quando remanet excavata in aliquo vase per aliquot dies immobilis, derelinquens ramenta quaedam metallorum secum mixtorum: unde redditur aqua putei Lixini ni magis medicamentosa, & citius descendit, atque euacuatur; de qua Gal. s. simpl. m sic. 33. E st leuis ochra, licet si quoddam genus terrae a. prognost.'. ac supernatat, at in fiando vasis materia quaedam deiastendit veluti sex, Ismosum quoddam, quod semper est 'reijciendum. Aqua praeterea unctuosi est, cum pinguis si r, & crassior alijs circumuleinis puteorum, ex quo oleaginosum,& pingue bitumen procreatur, siue oleum petroleum supernatans aquae, in minima' tamen quantitate, Pde facili accenditur & exuritur,ac odore, M sapore a quouis persentitur,
ae cognoscitur; cii vapores Ostendant naturam aquae,ex Arist. . . methe.
Separatur in facit E hoc oleu, si panno laneo, vel lineo crassiori percolletur aqua,ut balneatores ac alios oepe saepius admonui,du in potu sumatur destauior erit aqua medicata putei. Dictis mineralibus, sale, alumine, sulphure , ochra, ac bitumine, ut nihil taceam,) qualitate, ac quantitate quodamodo nobis ignota, & fere indemonstrabili simul optime in aqua
ista putei medicati mixtis, portione quada ac si in metria conteperatis,resultat una noua forma coplexionalis in ea, ct facultas, mirabiles effectus
producens, ut non selu ab imminentibus morbis praeseruet, sed a praesentibus liberet; & quia raro reperiuntur tot mineralia simili in aliqua aqua, vel mixta, vel confusa, hinc fit quod ibi minus, hic magis produ
eatur talis forma in aqua iuuans, vel expelles multos morbos. Quae aqua Therm. medicamentosa, cum in pauca quantitate, & raris sponte e terra
erumpat, ae in aliquem locum colligatur, & talis cognostatur respectu lacuum, & fluminum, veluti gemma a natura, & mente diuina nobis tradita, & ostensa venit conseruanda, extollenda, & magnificanda, in star mercis optimae in diuersas ac longinquas partes asportanda, cum utilitate magna aegrotantium ea utentium aliquo modo ex supradictis usi. bus, nec non cum honore Patriae meae ciuitatis Parmae. Neque admire-
94쪽
tur aliquis , hanc aquam medicamentosam frigidam actu colligi, uniri,ae hauriri a puteo dicto, lapidibus factitijs arte fabricato,nam ex Baccio
in Hispania, in Germania, in Helvetiis, in Corsica,&alibi reperiun- . tur multae aquae actu frigidae, & tamen sunt medicamentosae. In valle quoque Rhetinorum adest puteus aquae Thermalis; alibi quoque reperiuntur putei aquae frigidae, sed Therm. ae medicamentosae, quaecum Vitruvio lib. io. Castalo,seu machina lignea, ubi grauius praemitur altius surgit, & more Teutonicorum suopte motu ac ductu haustae, de e cauatae ex ipso puteo, in magnum lebetem, & vas huic accommodatum prope cadunt, & saepe in iptum vas ibique calefactae modo magis, modo minus pro suo cuiuiq; usu ac arbitrio, vel pro balneo, vel pro stillicidio, ad tollendos & curandos diuersos morbos a balneatoribus administra tur. Aqua balnei Agnani est quoque summe frigidar natura huius nostrae aquae Lixiniani est calefacere,& exsiccare potentia. Siquidem me talla naturaliter tantum gradum impertiuntur aquae, quantum in se habent , unde est calida in principio secundi gradus, sicca in principio te
iij,ratione copiosi salis; quare siccat, plusquam calefaciat, & roborat ratione adstrictionis, quae est in sale, ac alumine ita ut membra laxare uocet in suam naturam, absque aliarum partium laesione. Detergit etia,& euacuat abundantiam humoris pituitosi, non solum a vicinis partibus, sed etiam seros, humores mixtos ac varios a remotis venis tollit:.&post euacuatione adstringit ratione aluminis, ut facit aqua Tetviij,
iuxta illud 4. de tuenda . qui quotannis aqua medicamentosa, Vere,&Autumno solent se purgare. Cavendum est tamen in aliquibus easibus, quomodo administretur, quia haec aqua Lixiniani calido naturaliter c piti, iuxta doctiinam Gal. 7. de tuenda s. est inimicissima, sicut&Ω-brientibus, aridis, & extenuatis. Durante tempore pluuiose sunt inutiles in alijs personis, ut dilutae, & contaminatae pluuijs per uenas &cauitates terrae. At ineunte calore,qui humiestates valet absumere, comm
dae sunt aquae omnes mediminentosae, & bibuntur, ae alijs modis sunt in usu: ut dicetur hinc est quod aquae ueteres saepe saepius sunt meliores nouis, accitius transeunt, ut supra dictum fuit. A quae ergo putei Lixiniani usus multiplex esse potest, pro diuersis languoribus expugnandis, cum fructu eximio, ut in potu,balneo,stillicidio, semento, clysteribus,stust, pro parandis emptauris, acalijs modis, ut mirum esse non debeat alicui, si antiquitus fuerit experta,& in via apud Romanos dictos,cum tot modis, ac alijs iuuet corpus humanum praecipue; sed aliquando brutorum , non solum simplex, sed mixta aliquando cu alijs aquis Therm. prout opus erit. An generalia praecepta affert, at singuli morbi singularem, & exquisitam curationem postulatat ; & quia transitus de re simili ad similem , dum in seipsb, & rationaliter consideratur, est iter ad experimentum iudicatorium possi bilitatis alicuius rei, ad tollendos,& c randos
95쪽
xandos morbos, ut usu postea Iongo similium actionum certitudo haheatur , ac perficiatur; ira similitudo nostrae aquae putei Lixignani ad alteram aquam Therm. medicamen rosim in aliquo minerali, erit maior , vel minor in virtute. Sis spes magna cum ratione erit habenda a probatissimis vim, profuturam esse diuersis morbis, di affectibus,prout historiae ac relationes protulerunt. Et cum odore ac sapore conueniat,& assimiletur in parte & sicundum pariem cum aqua Aquarii, Apponi, Tetulit, Balneoli, Porretae, Corsenae, Trascurianae, & simil. valebit etiam omnibus morbis, & amet ibus, quibus istae conueniunt, & sunt in usu, ac comuniter sunt proficuae ad diuersos morbos arte medica debellados. Bene verum est quod hae aquae inter se multum differunt, per magis, ac minus & seeundum quod unum metallum magis, vel minus superat liud, cori trahens in se naturam suam. Neque in contrarium Fro ut i neo, subiiciens me semper saniori , ac veriori itidicio in potest adduci alia qua ratio, si una ex dictis aquis contineat in tali, vel tali quantitate sal, alumen, sulphur, valeatque iuuare experientia quotidiana, confirmata ratione ab omni collegio Medicorum, alicui morbo,& affectui particulari: quia etiam ista de Lixiniano continens eadem metalla, vel in minori, vel in maiori, aut simili portione, non valeat iuuare, comparatiuὰ
tamen, & respective semper iisdem morbis, & affectibus, quibus & vna
illarum aquarum Therm. ut spes prosperi euentus augeatur, si omnium dictorum metallorum, & aliorum virtutem exacte spectemus. Stante ergo facultate ipsius aquae putei Lixiniani, caleficiendi, ac siccandi, ciendum eum Gal. a.de simpl. medic.facult. cap. s. omnes aquas contianentes sal, alumen, nitrum, bitumen, & similia inimicas esse calidis affectibus corporis nostri; ob id caueant ab eius potu praecipue, qui sun t temperamento calidi ac sicci, & quoad hepar & quoad caput, ni si utantur corrigentibus ut supra, de sympiadnotatis. Euacuat, excurrendo per totum corpus ex accidenti, & propter suam salsedinem, irritando expuusonem ad motum, valde soluit , ut aqua Tetulit usitatissima ubique, ec aqua montis Catini, Porrelae. de Spa, ac sim . ininimmo haec Lixiniani debita quantitate sumpta a lib. 6. usque ad Io. respectu adsumentem,
ita euacuat communia excrementa, non solum intestinorum, ac prima rum venarum, sed detergit ventriculum, & intestina a materia viscida, crassa, ac pituitosa, quantitate peccante, eaque membra, facta tali eu cuatione, corroborat ac mirifice confirmar, prohibendoque nouam eo rundem excrementorum collectionem, corrigit frigidam iecoris intentia
. periem, & emendat cachexiam, tollit & extenuat uniuersalem hydro pem totius corporis, quam leucophlegmatia vocant, siue hyposarcham, non tamen omnino dc per multos annos cofirmatam ν viscera enim principalia corroborat, ac flatus discutit manifestE. Conducit quoque ad hy
diopem particulare sistius ventris a principio. Actuarius Lib.3. methodi
96쪽
De is qua Liuignam, , luto Barb. I f
ridi .eap. Io. inquir, Balnea, quae sponte nascuntur, magna ex partem dicamenti rationem habent, cum sulphur, nitrum, aut similem quampiam facultatem sapiant,semper exsiccant calfaciuntque. ide Paul lib. I. cap. s a. Quare ijs, qui aqua intercute laborant, aut malo sunt habitu, &
quos humor quispiam excrementilius molestat, conserae censentur, du- modo non sit valde antiquus morbus, ac confirmatus,& alia ex ratione morbi seruata sint. Dum ergo continetur materia copiosa in abdomine, aqua Lixiniani eam expellit , educit, expurgat, ut constat relatione antiquorum & veterum ibi habitantium, corroboratque deinde partes. Et ego Oretenus audiui ab Amidano de Amidanis Conciue nostro, sepuerum ra. annorum,iussu Delphini Medici Parmensis,potasse aquam Lixignani per aliquot dies,&euasisse ab hydropico morbo. Sietestari possum, me plures hydropicos curasse hac aqua; & inter alios unum
Ascite correptum tunc multia notum , annorum qui mendicanscurru per ciuitatem,victum lucrandi causa, ducebatur. Motus non seluseriptum quadam Petri de Lixiniano Physici, qui de hoc balneo primus scripsit; sed magis Gal. auctorit. I. simpl. medie. facul. . quando dicit
tumore aquae inter cutem laborantibus aduersissimum est poculum, de lauacrum aquae dulcis, salsae ueris ac nitrosae, sulphureae, & bituminosae omnes sunt perutiles: & r. simplic. dicit in Alexandria multos uti luto medicato, qui laborant aqua inter cutem. Idem Aetius confirmat T trab. I. serm. I. cap.37. dum homines illius loci, accircum uicini com munitet a i curandos hydropicos utuntur tali aqua, cum evacuet stia liciter corpus, tenentque praestantissimum esse remedium ad omnem caci ex iam atque hyciopi sim , non solum si bibatur, sed etiam inclyta steribus, modo parentur decocto cum sit: vel radicibus ebuli, & cu- cumeris asinini. Verum postquam consideraui, quod totalis intentio Medici in curatione hydropis ascitis, est evacuare aquam ipsam redundantem in abdomine, & omnes Medici in eius eductione quampluriamum laborant diuersis remedijs, ratio ostendit,& eonfirmavexperientia, ut de potu aquarum salsarum , nitrosarum ,& sulphur-- sentiamus eum Trinouella lib. s. sect. a. cap. I a. quando timemus ealde, ne earum transitus ad vias urinae impediatur, aut propter aliquas obstruactiones & multas, aut propter de Dilitatem facultatis expultricis disicilis futurus sit exitus bonus, consultius est ab eis abstinere, ne augeactur morbus, addendo aquam aquae, di vires ex nimio onere aquae succubant; plus enim copia aquae, quς bibitur, nocet, quam propria sua qualitate prosit ; quare in confirmata hydropisi, quae praecipue cognoscitatur son itu aquae natantis in ventre,ab usu potationis aquae Lixiniani; aes milibus omnino abstinerem,aut cum timore quodam, protestado semper periculum,exhiberem. Quamuis ut supra dixi,viderim hydropicum
illum ductu sanatum perseiae fuisse ex potu aquae Lixiniani, qui postea
97쪽
per tres annos vixit canus, & es ij tanno Isso. quando morbus de petiaculosus tanquam bellua per totam Italiam furebat, multos interficiens, nullisque parcens aetati bi S. Insuper corpora quae febribus sunt subiscta ab earum potione abstinere debent, facile enim in eas incurrerent; Mideo bono consilio semper Medici in arte experti administrentur, pr pter illud quod supra dictum fuit cum Gal. I. simpl. medic.cap. s. His habitis nunc exactius examinemus omnes virtutes, ct facultates particulares aquae Therm. huius Putei de Lixiniano. Et a membris particularibus incipientes, cum possit, & per interius potu administrari, &pet exterius balneo, stillicidio, dc alijs diuersis modis, omisso quod communiter omnibus aegritudinibus frigidis,& humidis iuuare valeat,dicimus guttam, siue stillicidium ab alto su pra commissuram coronalem factam, abra prius loco, tollere capitis intemperiem frigidam, & humidam, calefaciendo, siccando, discutiendo, ipsumq; corroborato ac opitulari dolori antiquo capitis, & per essentiam facto. Sic conseri epit psiae genitae ex ipsa cerebri in teperie frigida, & humida. Similiter succurrit vertigini, dum intemperies est in capite, secus si a stomacho, quia tali loco efit administranda. Surdos a principio morbi sanat, sicut balneude Corsena, Apponitana, ac Tetutiana, praesente in temp. frigida& humida. Tinnii ui aurium, sibillo non antiquo, & confirmato opitulatur. Removet foetore in oris, nasi, dummodo non sit a morbo Gallico nouo .vel ab ulcere aliquo in partibus internis antiquo, abluendo partes ipsis. Quamuis etiam conferat ulceribus uniuersaliter, mundificando ea, si per exterius administretur ex arte, ut fit Pataui j : unde aliquandonii mala ex morbo Gallico a balneo & stillicidio tui ius aquae per 3 o. dies parato diminuuntur, & vlccra gallica ablutione frequentata siccantur; sed Tabes gallica nunquam tollitur, sed Elum decoctione ligni , salsae, chinae, & alijs beet aai ticis morbi gallici; sic lympi. tantum curantur, ut ulcera callosa,antiqua squamosa non cedentia medicamentis communiabus , modo non sint cum inflammatione, ut possint detineri in aqua Therm rἡpida per 2.aut 3 . horas singulo die cuni Fallop. cap.de viceri
Chironib antiquis,que sequitur Aqua pendens in sua Chirurgia,& ego obseruaui Pataui j in balneo magno Apponi. Multa quotidie in conspe- ctum veniunt,quae abscondi videbantur. Ob id parat ut stillicidiu ex ipsa aqua maximo iuvamento ad principium spinalis medullae, in nucha, vel ad alias partes dorsi , quando aliquae partes neruosae corporis sunt laesae, doloroth, spasmosς, retractae, & quasi resoluuae ex iam dicta, A saepe repetita frigida, & humida in temp. Calefaciendo enim & siccando resoluit humores peccantes, roboratque dictas partes , iuxta illud Gal. I.
de loc. assc&3. liticap. Io. qui ccurru ceciderat,& s. dcloc. vlt. Tu- mores ex luxatione ossium, ex percussione, vel fractura, a gutta, a luto , a sementatione, a balneo, summam utilitatem percipiunt. Ferunt inant enim
98쪽
enim & fracturas & ossa contracta ex Plinio: unde Petrus ille de Lixi-gnano physicus compilans tractatum quenda de virtutibus aquae Ther. huius putei, ex usu frequentiori, experientia saepe confirmato resert sanare balneum omnes dolores iuncturarum , ischiadis , podagricos ,etiam antiquos, a causa ramen materiali frigida & crassa, iuxta doctrinam Celii Aurel. 2. Tara. pass.cap. I. . eiusdem S.& s. lib.cap. 2. quibus in locis docet, qubd aquarum Therm. calidarum , ut sunt m l talia, v-sus repetitus podagricis, & arthriticis , alijs integram finitatem, alijs raram doloris diminutionem dabit, si in ipsis infundantur, aut stillicidio utantur secundum artem. idem Auic. lib. 2. T. 2. cap. 39. Exhauritur enim materia peccans ab articulis, eaque digeritur, atque corrigitur. Narrat tres historias Petrus de Lixiniano supradictus, Medicus ex numero Collegij Parmen. Prima est cuiusda filij magistri Ioannis Martini Garbatii ex numero quoque artium,& Medicina: Doctorum, quando Studium Parmense secundo viguit anno r i s. ut legitur in statutis diei rum Medicorum in lib. I. chronicarum Parmae, de licentia Summi Pontis Ioannis X X III. & Illustrissimi Principis Nicolai Estensis, ut confirmat Ugo Senensis per haec verba. Et si videam Illustrisis. Princeps Nicolao Estensis Marchio Ferrariae lib. Gal. Microtechni, ad cuius lech ra deputatus sum, in almo studio per te in ciuitate tua Parmae condito, quod repetit in prooemio lecturae aptior. licet postea Illustrissimus Marchio reliquerit diuitatem et 'i'. ac eam dederit & concesserit Illust. Philippo Mariae Visconti Duel Mediolani: de deinde ipsa ciuitas Parmae, ut
temporum conditio tulit, modo uni, modo alteri Domino fuerit subiecta, & dominata, nihilominus studium ipsum antiquissimum nons tum a Summis Pontis fuit confirmatum, sed priuileg ijs auctum, cum Summus Pontifex 'Iulius Secundus anno Is I a. concesserit oratoribus Parmensibus, qui sument insignia Doctoratus in hac ciuitate,gaudeant illis priuilegijs quibus gaudent alij graduati in ciuitatibus aliarum uniuersitatum, in quibus vigent studia. idem confirmauit Leo X. I I . Clemens V II. anno I aq. & Paulus III. anno is 3 ut in Bullario ciuitatis Parmae notum est,ac nuperrime anno I so I.tam magnifice gym nasium instauratum fuit hortatu Serenisi. Ducis Ranutij Farnesij, que D. O. M. longo tempore conteruet nobis dicem , ac prosperum, ut nihil amplius pro quiete, pro adipiscenda doctrina, a quouis iuuenestudioso bonarum litterarum desiderari debeat. Ad rem modo nostrana reuertens filius dicti Ioannis Martini Garbatij,iam quatuor annis elapsis. erat totaliter destitutus, de sine aliquo auxilio, ac spe recuperandae sanitatis ,& in omnibus iuncturis apparebant nodositates, ac tu mores, cui
per et O. dies ex arte fecit balneum de ista aqua putei Lixignani caliduin, di euasit liber, ac perfecte fanatus. Secunda historia fuit egregij viri Gabrielis rio Rubet, qui erat senex, & absque motu manuum ac sedum
99쪽
ex podagra, & ex balneo huius aquae calido fuit quoque sanatur. Tertia fuit Stam ignoni, magni, & strenui militis, sed tuc podagrici. Hic miles anteponebat balneum Lixignani alijs similibus, propter virtutem suam in recuperatione sanitatis amissae:& postea alii similes sanati sunt,ac quotidie nostris temporibus sanantur multi podagrici, & ischiadici, vellem meliorantur, qui de debito tempore & numero dierum conuenienisti ipsis balneis utuntur secundum artem,& prout exigit morbus eorrum. Supradictas historias, atque curationes, ic tumorum,& dolorum iuncturarum confirmat quodam odo Franciscus Maria Grapaldus Poeta laureatus Parmensis anno IAoo. lib. I. de partibus Aedium cap. io. his,, verbis. Fuere in multis Italiae locis, S: extra Italia balnea, quae aquis mas, dicatis morbos curabant, quemadmodum Puteolis in Etruria, ut scribitri Varro. in Sinuessa, quibus Narcisus Claudii Caesaris libertus olim mors, boleuatus est, ut refert Tacitus, nam multis aegritudinibus medebans, tur authore Strabone: Item in villa,quam Cicero Academiam appellax, uit, Ciceronianae aquae oculis, & iuxta urbem Albulet vulneribus pluriri mum conferentes. Expertus sum ipse hac proxima Aestate Lixiniani pa,, si Parmensis balnea, quorum unda salutari intra pauculos dies vegetussa exurgens,ex acerrimo iuncturarum dolore conualui. Testis est Bartho. ,, uom us Anselmus Medicorum optimus,optimorum Archia trus,cui me ,, tantum debere fateor,quantum Aesculapio, viribus ex Hippolyto reser, , matus . vigent hac tempestate alia complurima balnea ex aquis mediari catis, lutum etiam , ex quo ad ulcera in ptimis tutamenta commendauri tur, de quibus , quoniam superfluum videtur , scribere supersedi. Maeo Gramida de balneis Lixiniani medicamelo sis , eorumque virtute typis mandauit. Confert quoque insessio, siue balneum aquae putei medica ii pulmoni ab humiditate violato, vivificando calorem naturalem, de
absia mendo humiditatem non solum potu ipsus , sed insessionei unde Asthniatici,& ni icti pectore iuuantur. Haec aqua, siue in potu cum
Gal. 7. Meth. η. siue gutta cum Modernis, siue in balneo, ut communitersi, roborat, ct sortificat ventriculi partes relaxatas, & tollit omnes venatriculi affectus, causitos a frigiditate, di humiditate, exsiccando, &e tefaciendo ventriculum,ex quo totum corpus reficitur, propter honam coctionem , causa tam ac introductam 3 S appetentiam recuperatam , te
auctam. Sique dolor aliquando a flatibus in ipso ventriculo gener tur, stillicidio tollitur, ac curatur, non tamen dum actu affligit, ut paexpertus sum, vermes interficit dc expellit, siue sint in ventriculo, siue in intestinis. Discutit ebibita lienis tumores. Hepatis intemperiem frigidam tollit, ut abundantius dictum fuit supra. Obstructiones ipsius aperit, satus di sciui tue unde dolores intestinorum,renu, colicosq; cruciatus inde natos mitigat,&m potu,& in clysteribus administrata tu Auie.
de Alex. Trall.eui si cyminum, vel apisum, sqniculum, aut bacchae lauri
100쪽
bullierint, pro via Elysterium fortius,& citius erit Medicamentum. huic etia confert balaeum,plusq; tepidum : obstructos renes a pituita
nudat per urina, si bibatur,& educit arenulas,nee non vesicam mundata viscomate, seu a materia pituitosa,quae peest causa calculorum. Ulcera etiam renum, ac vesicae sanat, dum uo non adsit, vel non sum ueniat inflammatio. Corrigit quoque resia utionem musculorum vesicae in illis, qui non possunt retinere urinam prae humiditate , ac frigiditate, caleficiendo, exsiccando, ac roborando partes laesas, tam in potu, quam in balneo, seu dicas insessione. Dolores intestinorum, Maiiaetiis dysenteticos, tum in potu sia mpta, tum in clysteribus iniecta, mirὸ sanat, velut illa de Tetutio cum Iachino,quia peruenit ad locos affectos, ut ita pueris, cum Fallop. cap. II.duorum annorum possit administrari,ac est rem relium valde praestans, & laudandum. Cum enim cassisadysenteriae sint humores mordaces,qui vel generant ulcera in intestitiis, paulatina ea abradentes, ves ipsa ulcera fouent, & hi per inseriora sunt purgandi medicamentis clementer purgantibus: deinde cum ulcera detergentibus, exsiccantibus, ac adsti ingentibus opus habeant,aqua ista Lixiniam serdes intestinorum efficaciter abluit,acdetergit,& quamcua
que putredinem prohibet, partes assectas ob vim salis siccat , con licit. in cirra easdem vel cicatriuem induest, vel illas aptissimas reddit, ut posivitii resistere, sic fluxus fluxu tollitur; unde Hippoccidicebat lib.de loci in homine nu. x I. propter similia morbi gignuntur, & propter porrecta
medicamenta similia morbi sanantur. Imbiatilitati iocinoris opitulatur, juxta Gal. doctrinam 4. Martio. o. ubi loquitur de dysenteria: Neque hoc r pugnat Auicilib. .sen rQT. 2.cap. 7. quado dicit, Et si fuerit necessaria evacuatio propter malitiam humorum, fac eam cum timore. α cautella. Laudat tamen Auic. Rha barbarum, cum in eo insit propri has mirabilis in ulceribus intestinorum; de sic, ut causa noxia materialis peccans citissimὰ tollatur, purgatio & siautio ventris conuenit, nam fluxum fluxu curandum praecipit Auic. . primi cap. 3. &hoc modo iuuatnqua Lixiniani, principaliter incitando, de euigilando virtutem expulsi-uam intestinorum. Secundo quia reddit aqua ista partes intestinorum violatas firmas, & magis robustas, corroborando, ac adstringendo reten tuam resaxatam ipsorum ; nam remouet humiditatem,qua potest fac re ventrem fluxibilem,ac lubricum , sicque ulcus sanatur, quod docuit Hip. lib. de Aere, aquis de loc. nu. I s. per haec verba, rum ventres molles, humidi, ac pituitosi sunt, his durissimae , ac sublatis aquae con- Ν Arante Sic enim maxime reiiccare potetulit, quod confirmat Auic. sena .primi summa prima doctr. a. cap. I 6. Unde Petrus de Lixignano in moratus dicit in suo Traia. fluxum intestinatem antiquum sanare, sicut
experientia vidit pluries, S: praesertim in duobus de Colurnio, ac etiam in aliquibus infirmis in villa Lixisnani, quod sura an uoratu fuit c. I a.de 13