[Omnia quae extant juxta Benedictinorum versionem]

21쪽

sarcinam, et magno astu inflari, cum debuisses reprimere et ulcisci ejus in me injurias, id non fecisti , sed quasi omnium priorum oblitus , me despici etiam tu, me quae te cum tot annis habitavi, et ab AEgyptia ancilla mea contemnor. Judicet Deus inter me et te. 3 Dolentis animae verba Et nisi tantis virtutibus praeditus suisset Patriarcha, et in tanta reverentia Saram habuisset, aegre tulisset haec verba, et ex dictorum asperitate dolorem concepi SSet. Verum eximius ille ad sexus fragilitatem spectanS, Omnem ei veniam dedit. Iudicet Deus inter me et te. 3 Cogita quantam rem gCrim, Ut te Con Solarer, volens te vel in SenectUle patrem Vocari, ancillam meam in dignitatem meam erexistia autem Viden illam tam ingratam, non ultus ei, non rependisti mihi Vice benevolentiae , quam in te declaravi. Uudicet Deus inter me et te. 3 Ille inquit, qui abscondita omnium cordium novit, ipse erit judex interno , et quomodo ego quidem victis omnibus assectionibus tuam consolationem meae praetuli, et in lectum meum ancillam meam induxi Ipse autem nihil eorum, quod a me facta sunt, in mentem accipiens, permittis illi ut contra meam insurgat lenitatem a nec audaciam reprimi S, neque

ingratam castigas 3 Quid igitur adamas ille sortis illo Dei athleta, qui undique coronas sibi plectebat Monstrans etiam in hoc suam virtutem, vide quid dicat ei me Ecce

ancilla tua in manibus tuis utere ea ut tibi libitum sue rit . Ingens Justo viri ubi studium, mira tolerantiae ex cellentia. Non solum enim non aegre tulit ex quo Sara dixerat, sed et admodum mansuete respondit et inquit : Suspicaris me auctorem SSe Contumeliarum , quibus assecta es, et puta me oblectari in iis, quae ancilla adversum te ait Sasuit, quoniam Semel communicavit mihi in lectora

disce me et primum, nisi hoc suscepissem ut tibi gratifica-

22쪽

rer, nunquam admiSSurum suisse ancillam inlectum tuumn verumtamen ut reipSa certior fias, ecce in manibus tuis est; utere ea ut tibi placuerit. Num quis potestatem tuam mi

nuit num dominium in eam a te ablatum est y Nam licet

cum ea congreSSUS suerim , Salva tamen adhuc est in eam potestas tua , ipsa sub manibus tuis est; plani, castiga, increpan ut volueris et tibi placuerit, sic facito cum ea; tantum ne SNccen Sea S, tantum ne mihi imputes, quae illa petulanter egit Neque enim meis assectionibus incitatus rem cum ea habui, ut erga eam Sic assiciae, ut contra equitatem ei

patrociner. Scio quem tibi debeam honorem. Non ignoro famulorum ingratum animum. Nulla mihi ejus rei cura vel

ratio. Unum tantum est cui studeo, ut tu maerore careas et turbatione, ac in omni sis honore 3

V. Ηοc est verum contubernium, hoc mariti ossicium, quando non magna diligentia ad mulieris spectat verba, sed imbecillitati sexus venis nonnihil concedit, hoc unum satagens, ut e medio tollatur riStitia, et pax atque concordia constringantur arctius. Audiant viri, et imitentur Justileni tatem, et tantum honorem ac reverentiam mulieribus tribuam , et tanquam imbecilli vasculo parcant, ut concordio vinculum firmius consistat. Illae enim vero sunt divitiae, illae maximae sunt acultates, si vir cum muliere non discordet, sed conjuncti Sint ut corpus unum. Erunt enim, a, inquit, duo in carnem unam . h Tales etsi in paupertate sint, etsi in vilitate, omnium Sunt beatissimi, veram percipiunt voluptatem, et in continua degunt tranquillitate. Sicut contra qui hac non ruuntur, Sed Zelotypia laborant, et bonum pacis amittunt, etiamsi magnis amitant divitiis, etiamsi sumptuosas habeant mensas, etiam Si clari suerint ac nobiles, miserrimi omnium sunt; turbas et fluctus sibi quotidie excogitant, sese invicem suSpectos habent, nul-

Gen. II, ai.

23쪽

tamque voluptatem habere possunt, interno bello omnia confundente , multamque ei amaritudinem invehente. Verum hic nihil tale, sed Patriarcha indignationem in a. trisfamilias sua placavit lenitate, et data ei contra ancillam PDtestate, domum pace replevit ussit amixit eam, inquit,s Sara, et aufugit a facie ejus'. 3 Postquam domina illius punivit insolentiam, fugam iniit ancilla. Talis scilicet ser-Vorum mos est, quando non permittitur eis more u agere, sed impediuntur eorum conatus, Statim dominorum ruptis frenis, sugam capesSunt. Caeterum hoc etiam Vide, quomodo ancillae supernum auxilium non desit, ob diasti videlicet honorem Nam quia justi Semen intra se gerehat, ideo et Angeli aspectum id Pre meruit. InVenit enim eam , , inquit, Angelus Domini prope fontem aquae in solitudine, in via Sur . Considera benignitatem Domini, quomodo nullum despiciat, sed etiamsi servus sit Vel ancilla: suam erga eum declaret providentiam , non ad dignitat sim respiciens disserentiam, sed ad animae assectionem. Ηic autem non propter ancillae meritum Angelus assistit, sed ob honorem Justi Nam sicut dixi, digna erat quae non negligeretur, e quod digna fuisset quae semen diasti susciperet. Et ut eam invenit Angelus, dixit ei rigae ancilla Sarae,3 unde Venis, et quo vadis Vide quomodo et Angeli

dicta eam in memoriam suae conditionis inducant. Nam ut attentiorem eam reddat, statim appellationem nominis ejus in medium assert, et dicit : Agar x Solemus enim disi gentius auscultare, quando nominibUS DOStris Vocamur.

Deinde dicit : Ancilla Saram: qu recordari eam jubet dominae uae, ut sciat se licet particeps suerit herilis lecti, attamen dominum agnoscere debere Saram Vide igitur Angelum interrogantem , ut eam ad respondendi necessitatem cogeret a Unde inquit, nunc in solitudinem hanc

24쪽

advenisti, et quo contendis D, Atque ob hoc in hac solitudine comparet Angelus, ut ne putet aliquem ex vulgaribus viatoribus eum esse qui intereοgat Solitud enim erui, et nullus alius aderat ut igitur Scire possit non ESSE Vulgarem aliquem, qui sibi colliquitur, ea propter in erem apparuit, et sciscitatus illam est. Et inquit diu Adacie Sarae dominae 3 meo ego fugio . Vide quomodo non negat dominatum, sed confitetur vere omni Non est, inquit, homo qui in terrogat, ut possim decipere. Primum dixit nomen meum, et domino meo meminit ripa Est igitur ut et ego omnia vere dicam. Aiacie, inquit Sarae dominae meae ego fugio. Vide quomodo citra odium meminit dominae Non dixit: a Metilliixit: non dixit: Me male mulctavit; non possum serre

molestiam ejus, et ideo sugam inii. Nihil asperum locuta est, sed solum seipsam ut sugitivam accusavit. Vidisti ejus probitatem vide quid iterum Angebas ei dixit u Dixit au-,tem ei Angelus Domini : Revertore ad dominam tuam, , et humiliare sub manibus ejus L 3 Ad hoc quidem, quod

dixit Nil facie dominae meae fugio, 3 inquit, REVOrtere, et ne sis ingrata erga dominam tuam , quae de te tam bene merita est. Deinde quia ex fastu et superbia mentis dominam Suam in iram excitaverat, inquit: Et humiliare subhmanibus ejus, Subjecta est ei hoc enim tibi proderit. Agno Sce servitutem , ne ignores dominium , nihil sublime Sapito, ne plus de te quam oportet sentias uralia miliarerum sub manibus eius magnam pro te se obedientiam. Satis ejus animam demulserant Angeli dicta, atque ejus spiritum compresserant Sati frenaVerant ejus iracundiam, multam in cogitationibus Serenitatem secerant. VI. Deinde ne putet temere et absque Causa se hujusmodi providentia dignatam SSe, Sed diScat e propter Semen dusti tantam i benevolentiam SSecutam esse vide

Gen. xvi, S. - Ibid. s.

25쪽

quomodo eam con Solatur, et mentem eiu erigit , et consolationem dat, quae abunde Susticiat, cum ita subjungit:

, Et dixit ei Angelus Domini: Multiplicans multiplicabo

3 Semen tuum, Et prae multitudine non numerabitum . Et tibi, inquit, praedic tantum fore Semen tuum, ut neque numero subjaceat. Ne igitur mae Sta is, neque SUCCUmbaS, neque turberis animo, Sed prae te se omnem obedientiam. 3 Ecce enim uterum geris, et parte silium, et vocabis nο- men ejus Ismael '. Ideo, inquit, et partum tibi praedico, et nomen jam impοn puero, qui a Scetur, Ut ro Celtius comperta, Sic regre diueri , et emendes quod deliquisti:, Qui audivit Dominus humilitatem tuam h in disca

mus quantum sit in inlictionibu lucrum, quanta cala mi talis utilitas. PoStquam enim SeceSSit, et dolor auctus est, multi Sque circumdata Si afflictionum molestiis, in solitudine, in desert et angustii VerSan S, po Si tantam pro S peritatem, et postquam in parem cum domina Sua dignita tem evecta suisset; de Acceleratum nacta est subsidium., oec enim tibi erunt, inquit, quae promisi, et paries stilium,h et Senion tuum innumerabile erit, quia exaudivit Dominus, humilitatem tuam. Ne igitur graVatim feramus, si molestiis prementibus humiliemur. Nihil enim ita nostra naturae conducit, ut Sese Submittere, et humiliare Superbum spiritum, et inflatam mentem deprimere. Tunc enim nos magis audit Dominus, quando cum dolore animo et corde contrito ipsum invocamus , majorem in precibus assidui tutem adhibentes a Quia audivit Dominus humilitatem, tuam. Po Stea praedicit Usiri, qui a ScitUria erat, tu diunt ulli erit, inquit, agresti hοm , mania ejus con-

atra Omno , et manu Omnium Contra Eumet et contra a

xciem ninium fratrum suorum habitabit Praedicit ei illum virilem et sortem suturum esse, bellatorem, o terrae

26쪽

colendae vacaturum. Vidisti ex iis , quae in ancillam gesta sunt, quanto in honore esset Patriarchas Qui dilui diuina illi impensum est, Domini in Justum benevolentiam Stendit IIaec ubi Angelus consuluit et selicia annuntiavit Agari, recessit. Caeterum vide iterum ancillae probitatem. Eth vocavit, inquit, nomen Domini, qui loquebatur sibi: Tu es Deus, qui vidisti me: quia dixit Etenim coram vidi eum, qui apparuit mihi. Propter hoc Vocavit puteum , puteum, ubi coram vidi, inter Cados et in te Barach . Vide

quomodo et haec velit perpetuam memoriam indere loco per vocabuli impositionem. VocaVit enim locum, Puteum, ubi coram vidi . , Vidisti et ancillam paulatim ex amictioni hus ali quanto castigatioribus moribus fieri, et gratum animum suum declarare erga beneficia, quibus cumulata sue rat, et gratiam, quibus potuit, ros erre pro Videntito, quartantam ipsius gesserat curam Et peperit , inquit, gur Abrae filium, et vocavit Abram nomen ejus, quem peperit, sibi Agar, Ismael . VI. in discimus quantum honum sit mansuetudο, quantum lucri habeat, et quanti fructus ex amictionibus proveniant. Nam mansuetudine Patriarcha placavit Saram indignabundam , et famulae potestatem ei dedit, domumque pace replevit, asilictionis autem fructus in ancilla videre licet. Quia postquam ab hera amicta sugit, et multum

aeriam Dosa suit, ac clam animi dolore Dominum invocavit, et Statim supernam visitationem assecuta est. Ut enim discat se per humilitatem et amictionem tanta providentia dignatam esse, dicit Angelus cies Uterum geris, et Mnaries silium, et Vocabis nomen ejuS ISmael, quoniam au

, divit Dominus humilitatem tuam. Itaque dilecti, cum

sciamus nos, Si vigilaVerimus, ex aerumnis mugis ad Dominum accesSurcis , et ejUS grationi nobis tum conciliaturos,

27쪽

cum dolente anima et servidis lacrymi ad ipsum accessorimus, ne doleamus in ast lictionilius, Sed lucrum, quod ex asilictionibus provenit, cogitantes , Omnia quod nobi eveniunt placido feramus animo, et discamus humani esse et

mansueti erga omne quidem , maxime autem erga uxores no StraS; a Summopere curemus, ut sive juste, sive injuste no Sarguant, ne ita accurate excutiamus cauSas, sed unius rei nobis cura sit, ut tristitiae causa e medio tollatur cres catque ac roboretia pax domestica , ut et illa ad virum suum habeat conversionem , et vi ab externi ac forensibus negotiis et turbationibus ad eam qua Si ad portum confugere , et omnigenam inVenire poSSit consolationem. In adsutorium enim data Si uxor, ut contentia ejUS consolatione Vi adverSus ingruentia mala reSiStere valeat. Nam si fuerit ornata virtutibus et mansueta, non Solum Vir Suo societatis consolationem, Sed et in aliis omnibus multum

erit utilis, omnia illi levia et facilia reddet , et percipere

non sine illum aut externas aut eas, quae quotidie domi nascuntur, difficultates; sed quasi gubernator optimus omnem animi empestatem in serenitatem Sua sapientia convertet prudentiaque sua magnam conseret consolationem. Enimvero qui sic conjuncti suerint , a nulla rerum dissicultate male habebunt. Quando enim concordiari et pax, et vinculum dilectionis cum muliere et viro fuerit, omnia simul amuent bona et nullis insidiis expositi erunt, magno et inexpugnabili quodam muro circumdati, hoc est,

e ea, qUae QCUndiam Deum est, concordia IIo adamante

firmiores , hoc ferro sortiores eos reddet hoc omnibus divitiis et abundantia magis locupletabit hoc ad supernam gloriam illos deducet hoc ut Dei benevolentiam eis uber tim conciliabit. Proinderer ne quid illi praeserendum existimemus; sed omnia faciamus et agamus, ut tranquillitas et pax sit inter cohabitantes. Tunc enim et silii, qui nas-

28쪽

cuntur, parentum Virtut Em Sequentur, quo imitabuntur et servi, et undique domu Virtute florebit, eritque multiplex rerum prosperitas. Quando enim divina caeteris praeferimus sacile alia omnia pro Spore nobis Succedent, et nullam sentiemus molestiam , Suppeditante nobis omnia largiter divina bonitate. t igitur etiam ipsi absque tristitia, et tempori istius vitam transigamus, ct majorem Domini

benevolentiam magis ac magis nobis conciliemus virtulem Sectemur , Concordiam et pacem in domum nostram introducere conemur et curae nobis sint educatio liberorum moresque famulor una, ut pro omnibus largis acceptis remunerationibus, mereo mur et proniis, bona, gratia et beni 'nitate Domini nostri Jesu Christi , cui cum Patre et sancto Spiritu, sit gloria, imperium , et honor, nunc et Semper, et in Saecula Saeculorum Amun.

HOMILIA XXXIX.

Quando autem actus est Abram nonaginta no em annorum, apparuit ei Deus I. Vidistis, dilectissimi, quomodo nihil sit otiose in divina Scriptura positum p vidistis quantum utilitatis horipercepimus , cum de Agar ancilla fugitiva dissereremus Didicimus enim Patriarchae lenitatem, eximiam continentiam, reverentiam, quam erga Saram exhibuit, et quomodo concordiam bonis omnibus praeferendam duxerit. Vidimus

Dei ineffabilem benignitatem, quomodo et in honorem

Gen. XVu, ia

29쪽

Justi non solum reduxit Agar , quod in solitudine errabat, et, timorem dominae aufugerat, sed et ei Ismaelem prolem dedit inde justo magnum solatium excogiton S, tantaeque patientiae mercedes ei retribuens. Et postquam Datus est Ismael, volens nos docere Scriptura tempus Patriarchae , etiam numerum annorum nobis designavit, dicens x Quando natu est Ismael, annoriam octοginta sex erati, Abram Videamus autem et hoc loco, id quod et ex sequentibus discemus, insignem patientiam Justi, et inessabilem atque eximiam eii ignitatem Domini. Sciemus autem Diraque evidenter, Si iterum tempora vitae Iusti addiscere poterimus, et quomοdοhonia Deus quae ad se attinent omni tempore dispen Set , probans Uum amulum, et piam ejus mentem detegens Ipse enim clare praesciebat a muli sui gratum animum, animae ejus pulchritudinem, margaritam que hanc evidenter agnoscebat; sed quia voluit omnibus tunc praesentibus eum notum sacer , ut et posterioribus speculi ipsa Iusti virtus ad imitatiοnem a gelum , eos Uiaemulari vellent, provocaret: idcirco paulatim mentem justi tam opulentam nobis detegit, ut discamus et nos di vinis promissionibus non dissidere, neque dilationem gravatim serre, sed majorem spem in invisibilibus, quam in visibilibus ponere , quae Dominus omnium promi Serit , Et Sciamus non esse possibile ut unquam excidant promissa Dei: Sed etsi longo post tempore eveniant aliqua divinis

promis Si diverS , ne propterea mens turbetur, Sed COPno Scamus ju , qui promisit, Sapientiam et invictam virtutEm, Et eum qu Indocumque V οluerit, opere quae sibi placita Sunt complet e poSS , omniaque ei Cessura et obtemperatura esse. Nam quia dominus est naturae et opis exta potest etiam dare ea, quae Supra naturam sunt. Ne igitur

ad propriam imbecillitatem respicientes, curiosius quae a

30쪽

Deo fiunt inquiramus, neque ad naturae ordinem intenden-les, mentem dividamus; sed sicut grati amuli, immensam Domini nostri potentiam non ignorantes , credamu EJUS promissionibus ut humo nis viribus superiores acti, promi SS ASSEqu Amur omnino, et ejus ruamur benevolentia, ac pro noStr Virili Deum quoque timeamus. MaximuSenim hic est noster honos, quem offerre possum US, Ut Virtuti ipsius sidamus , etiamsi carneis oculis quae Sunt contraria videamus. Et quid admiraris , si apud Deum honor sit maximus non dubitare Petiam apud homines, cum quid ex his fluxis et corruptioni obnoxiis rebus nobis promitti lum, si nos de promisSi non dubitemus , sed promittenti sidem habeamus id maximo honori ducitur, quod nempe non dubitemus, sed promissis sidamus. Quod si hoc in hominibus, qui tam crebro vel mutantur, vel ob infirmitatem praestare nihil Valent, quanto magis omnipotentis Dei

promissis credere debemus, etiamsi interim multum temporis interfluat maec autem a me nunc non ab SqUE CauSct dicta sunt, sed ut Scire possimus, cum venerimu ad principium eorum, quae hodie nobis Sunt proposita , quomodo benignus Deus volens , apud omnes nobilem reddere a triarcham , tot annis procrastinavit; et interim Justus non aegre ferebat, non ob diuturnitalem torpescebat, nec deSperabat, Sed bona spe Vegetatus , religiosum animum in omnibus prae se ferebat Sciemus autem siquid omnem Patriarchae virtutem , si didicerimus quantum interea

tempus elapsum fuerit. Omnia enim beatus Moses, Spiritu sancto amatus, clare docebit. Quid igitur ille dicit Quando obedivit mandato Dei, et migrans a Charran , in Chananaeam contendit, annorum erat Septuaginta quinque Et statim ut venit in Chananaeam, Dominus promisit ci et semini ejus daturum se omnem terram , et tanto numero

multiplicaturum, ut innumerabile fiat sicut arena et stellae.