장음표시 사용
161쪽
De Intelle, Quare intellectus sit
recipit, paς titur, et pro dueit. De volun
bas breuiter aliqua ex curatur. Interectas laur pountias tuales prior est ordine salienatur cuipotentis: interiorcsaccxlcrisores materiales, tanquam ducillae deseruiunt: quoniam eius o cium est omnia lateaigere ut melius statim man stabitur ; er intcilecto. nem iscn bus accipit In intellectum agrntem partitur ae possibilem. Aura proprium nomen retinet, ac Milterius actuus CT prodactuus scitur: ideo intelle las estuens, quia materiales Deciuisua mate. rialitate purPt,ais ad nnom stiritualitatem deducit, quod postea sunt aptae ut intelle lam postibilem moueant actuus quatenus patia entem intellectum tanquam correlatiuum resticit ; Ob id de illo tum quoi eius propriami est omnia facere, quos intelligeformaliter vel virtualiter: vel tran mutare de ordine in ordinem, de ordine . f. senst-bilium in ordinem rateiligibilium ; postibilis utro proprium est stri omnia ;ι cuiuscunq; obiecti intellcctomim Cr Ommm recipere, licet omnem non posit producere: Idem inteuectus productium etiam mον minatur, quia secundum Scoti sententium ad causandum intellem nem concurrit, quia est eadem res cum intellectu possibili. Intellectus agens in Angelo quos reperitur, pro ut est actuus er productavus. In Deo ucro, quatenus est tantum productuus ; ut uero agens est uel assivus nequaquam: de primo patet, secundum uero fe faciliter ostenditur, quia in diuisis passura non reperitur, quod est actui co
relativum; Cr uno relatiuorum remoto, alterum quos remouere necesse est. Possibilis intellectus recipit, patitur, Cr producit; recipit steries, patitur ab intellectu agente, π producit eum lecte notiti 'am. Voluntas potentia est quaedam intellectu posterior, non loco uel situ, sed ordine naturae ud prae*ppositisnu, quia huius virtutis op
ratio intellectus opirationem praesiupponit; nam aduolantatem atotinet si bona est Cr diVine uoluntati conformis bonum eligere crmalum abhorrere σrout irrare. Ilucrὸ mala, omnis perruertit. Ar
bitrium uero ad intellectum stem i, quod ab electione praesupponiatur. illius potentiae obiectum est ens sub ratione boni ; siue bonom si uerum, ars siciter bonum, siue apparens, ues praefixum. Et licet
162쪽
- ist: tu selli tamen nὸbilior dicitur intellem, ratisne actus sum .circa Deum elicit, ac etiam habituum quibus in ormatur. Memoria De Memoi uellemadestilla faciatis quae species ab intellectu recepis conflarauat; er idem est quod intellectus cum specie intelligibili. R O. Lutas de his tribus branchis disserendo est applicat Frmus conuenientes, quam prolixitatem uitamus, cum modum applicans frmas entibus omnibus. tm pcrcnimaduersones tum per explicationem tradido
R Ami ciuis naturae sunt concreta essentialia brancbarm. s. in Ramienu3tellessitium, intelligere, Crintelligibile ipsius intellectus; με merantur. litiuum uel nolitivum. uelle uel nolle, volt bile uel nolubile,vo. Iuniatu memGriae uero memoratiuum, memorari, memorabile. Sub istis explicatarum potenriarum concretu sentialibus, omnia entis continentur, in ratione obstarum, actu, potentia propinqua, erremota, ppraebensibilium. . ,
Κο modo naturae i listia conveniunt, quae supra assise arborsus
conuenire docuimus I verum tamen est, quod absis labore ullo σ melius catheoriae inobis traditae poterunt applicari. Si per ea. theorias Aristotelis dei irituali natura finita er limitata disserere Molueris, quantitatem tibi sume disicretum, qualitatem innatam uri acquisitam, relationem ad principium eius productuum aut cona eruatiuum uel etiam ad operationes diuιrsas quam operatur, assios nem per mouentu Cr infrmantis modum, aut mouentis tantum; pasa sonem quatenus primi principij recipit intellectiorem ;o lle daaljssiuo modo. si uero per omnes illas catheorias nequaquam pote. νκ discurrere ad proprias confugito. Ro: Lusius hanc arborem ex minando per catePrias omnes, ubi de bubitu disserit artes mechaniscas deficientias eηκmers ; π ratio quae mouit ipsum ad pertractan.
163쪽
Artes et sa-.ςult resiste quosibbrevitate tun iis in sinebulas operis, plintcul π aes gento,quas Agrippa in lib. de Vaniturescisntiarum enumerati musti m ς sunt artificiales, quia naturalibus emanant. Nolo distulerepi ς' aut eh boeinli,eo dei σῶἶeruerit uel malis Craneius ratio Maledis 5:'is, striae secundum varietatem harum facultatum vel habituum earundem popriae o, proprietat m mestae firmae poterv tbula arbori Uignari, quatcnus lecta. statura corporali despirituali constat. Habitus istisee omnes, homini conueniunt non ratione anima tantum, sed coniuncti.
Perationes ab anima rationali proseuntes Dis peculiares ernon conincti, sunt huius urboris fores quo ad alteram parum
. consideratae. At opcrationes quae anima concurrente ac corapore, sunt fores urboris humanalis ex eorporea crDirituali natura wonstitutae.
z: Je s hic inis considerare, ut ab arbore bac ex utra,
natura constituta proueniunt, quoniam rationestiritualia naama animλ tare tactus nulli dari possunt is esse simpliciter praeum,H00 gς0ς' quia anima animam non generat nee producit, ob immaterialitatem quasi perpetuo conseruare potest in indiuiduo. Fiunt etenim is coraraptibilibus generationes ut talia in aeuum eonseruentur, saltem iri Decie. Generat tamen anima secundum quid, quatenus obiectura quod potentia erat intelligibile, diligibile er recolobiis, sit actu tale virtute intellectus, volunta tis, vel memoriae, quarum utirtualem salti mitiginem gerit, ad instar stu restellii De cause vel arboris. FnDehu iς arbore bae duplex i Lullo Osignatur, quorum primus dicitur existentiae, et alter operationis; prior est homo individuus in esse pro ductus fecundM hominem indiuiduum con equitur . . dilectio Dei honor, seruitus πc. omnia, quibus e i Detam tenetur homo. conmcris hominis proprietates π inde multes formas tisi congrue ; quasdam tamen a signare uolumus ut additum tili pateat. ι ... I Intelligere
164쪽
x Infessim e cum discursis. a Reminisci. 3 Liberim Ratiotuditu. σRisibilis . 6 plabilitas. Discipli tis. 8 Docendi actu. Loquutio. ast Redemptiss o compositis interessiuat vera 3 o Attritio. xim 3 i conuitio,
a 6 Dignitates Acris. ax Prudentia.
r i Druso interissiuar a Portio superior. r 3 Portio Distrior. 1 undaeresis.1s conscientia. 16 prohibitio. εr Promisis.1 8 Praeceptum.' is comminatio, et o Ignorantia.)μ. 3 a Poenitentia. 33 Satisfactio. 3 obseruatio Iegst. 3 y Orotulis pectati laniis.
- 36 Fides. 3 spes. 38 Seientis omnes 3s Artes omnes.sso virtutes omnes moros. 1 vilia omnia. :
INarbore morali uirtutes π vitia considerari debent, qMec maxime ad hiulcem opponatur distin las habent steries, operatio. nes dee*rctus, ideo er sub di Enssis arborium considerabuntur; . illlioniam verὸ uir est habitus, uitiums priuatio, quae per habitraeognitionem cognoscitur, ob id primo de arbore virtutis erit sermo. Satis notum est sapientibus virtutem omnem aut acquisitum esse aμt Diuisio viticlusam, acquisitanis partiri in interectualem Cr moralem; hoc in tutis. ιορο intere ludia uirtos qua partitur in sapientiam, scientiam, in ta tellectum,
165쪽
in hae ar, cai sis, cuias proprium est de omηibus iudicare sde ijsqueas latet. bore eon si . lactum π ad scientiam pertinent. Scientia uero circa conclusiones neoderantur, resfarias nePtiatur, sita intellectus circa prima principis; quorum cognitio nobis naturaliter est indau;pro ut per terminorum simplicem apprehensionem statim in eo laxi notitium devenimus; duae autem posteriores circa operabilia uersantur, ars circa fassibilia, quae transeuntem operationem exposcunt, prudentia uero circa agibilia, qua
immanentem a Lm requirunt; quia a talis dicitur,quia eius a quo elicitur est perfecto; de transtante secus est, quoniam in exteriorem materium recipitur ac passam perficit. Norulas uirtutes quaedam sunt circa operationes, nonnu sic circa pactiones, aliquae sunt princi pales uel eardinales, Cratique minus priscipales. Infisaesunt tres.
Fides, Spes Cr charitas, de quibus omnibus iustrias ubi ci Doctu. tata labimus,mvis scitu digna maninabistur.
h d. mi m, p hi massiam arborem firmantiquius modis duinq; ni. . ςqs i di , vi Gζςtμbratione elamentali, ver risi, sensuali. ivit,. Irati, Cr substantiaespiritualis corpori unium. Dat exemplari vel ba Lul. G Mnitate morali quatenus partibus enumeratis conuenit, inquieti recitani Gis Est bonitas moralis sis ratione e reditionis: sicut homo εο, .nus qui utiturelementatis ordinate, hi quantum ipsa ad finem appli
cui, Cr dat exemplum de praeacpecinia, ex quibus pauperibus Geo : l 'oonae eravnt . Bomtas mordiassimilitudo bonitatu vegetallia qt nimbomines bene ipsis vegetatis utuntur. Est boni as mora
166쪽
lauanitier auctendo. Bonitu morata sui ratisne imaginationaeonsistit, sicut homo bonus qui res imaginaturio ex imaginatione redit bona significata,quae applicat ad bonas operationes. Et demum ad animae intelle ea ius deueniens ait. Est bonitas moratu reuolore bonum intellirre bonum,m diligere bonum; Cr bonitas est magna secun magnitudinem horum actuum. Perea quae hoc in laco dicita sunt, uerba Lulli recitando, non erit ulla ex parte didicile per risi, quas omnes radices dis mere,non si iam per comparatianem admo rates uirtutes, sed etiam theolog x. Q do Ram dicit; Huius acto Qualiterru radices esse similitudine non est accipiendas litudo pro relatio' verba Lutantia liter uirtutes non essent absolutae quodfalsum est,eum in praedicistinxi mei mento qualitatu reponantur;sed pro fundamento Dicitudinu, quatEus ab obiectis, circa quae sunt operationes virtuosae aliqua specia uel denominationem recipiunt. Nota etiam quod iam modo arbor hae dicitur moratis ac partes suae, quoniam in buxirtutes theolanea considerantur, que ratione essentis,obiecti,acprincipij a quibus ba hent esse mora in opponuntu . N
EX ra cibus pupra numeratis truncus consurgit,in quo potemtialiter relique arborst istius partes continetitur, σ nihil aliud est quam mos confissius Cr generales. Ams iquo uirtutes mora. Mos dares denominantur, licet pro censiuetudine posit accipi, quatenus ex consuetudine oritur inclinatis quaedam, qua uirtus appetitiua moueterat igitpotentias omnes sibi liubicctas ad recte vcranom; pro minantui. prie tamen mos quandam inclinationem importat naturalem uel quo turalem in appetitu intellectivo existentem, cr ab hoc propriὶ in ratis uirtutes nominantur. ιNouu
Ranctae sunt uirtutes morales ac theologieae; virum priores Mirustae sunt principaliores et quaeda minus principalis de qui
167쪽
bus omnibus dicendum est prius tamen e fibrare neres est Intellectu morales uirtutes non omnes intellectuales habitui praerc cirere, sed& Pruden quosdam,uidelicet intellectim σprudentiam ; intellectum utiq;m ς' unx per ipsiuni prima principia cognoscuntur tam speculabilia quam operabilia; prudentiam uero pro ut consiliat ex inquirit de ijs medijs quae eonuenientia sunt ad finem acquirendum, cui Philosiophus adiungit Eubuliam, qua bene consilium elicitur, Unethn quae secandum legem communem de agendis iudicat, Er Gnomen qua de ijs iudi .eatur in quibuι sex communis deficit: nec est imaginansim quod comblium de iudicium prudentiis attributa sint actus eius immediati. sed quia ab ea perficiuntur medio virtutum sibi bibiectarum, ideo eiconsi guntur. Et ne id omittamus quod principaliter intendimus; de vir tutιbus illis nonnulla sunt consideranda. Nimis prolixi essemus βomnia quae de vistutibus possent dic etiam sub oompendio,tradere uebimus. Priores quatuor virtutes de quibus immedia te tractabitur, distantur cardinales, quoniam per illas humana vita distonii ac Newtitur magis, quam per reliquas. Harum nirtutum suscientis ex Bela sussiesitia inquit enim; ob Adae peccatum quatuor nobis uulnera esse uirtutu ear instim, ignorantium .s cui adgersutuis prudentia, malitiam, cuius dinalium. oppostium est iustitia, infirmitatem, cui obstatio riundo, ars concu/pi centiam, cum qua temperant pugnat. Iustitia primo lam i Ro: ponitur, qua homines reddunt unicuis Iustitia. Bonaventurae sententiam iustitia interdum
is diri ''hi me considerat , er est ressitudo quae obseruatur in poena hi.
q. i. furnda iuxta exigenitium culpae; quandos communiter, Cr est recti ludo quaelibet in anima qua homo i mala declinat uel bonu operat . UA duobus modis iustitia non est uirtus cardinaus, ut satis potest potere ; sed proprie iustitiam accipiendo, tunc est uirtus ita de qua quaera rimus, er quam ex intentione Lulli definiamus. . Ex fictis supra, satis patet quid prudentia sit, quae licet sentia. Istersit latellectuιlis uirtus, dimen secundum materiam eum morali. De Prudo, bus numerat . Ro. ' Pradentiam demis, nactoria est illa Ocrtuis
168쪽
ratisne cuius homines βpientes eligunt ea prae sunt boia,Cr iuni iura quae siunt prati. Multa in huius definitionis explicatione essent di. cenda, si prolixin tem non uinremus, hoc tamen scire decet, electi nem tantummodo ex consequenti prudentiae conuenire, hi quantum electionem per consilium I t. Octo sum partes prudentiam iste grantes, quarum quinq; sibi conueniunt ut est cognoscitiua . . memo. ria, ratio, intellectus, docilitas ac solertia, tres ueris ut praecipit . . prouidentia, circumspectio, σ cautio, de quibus tractat D. Thoma in seranda secundae. Fortitudo secundum Lurum est habitus er uirtus, per quam boamines sunt fortes contra uitia, Cr nituntur ad lucrandum virtutes. Hula definitioni alludit Iij deberiptio,inquientis. Fortitudo est oen. Merata periculorum fusceptio, laborum perpesis. Haec virtus magis a potestate perficitur quam ab alijs radicibas, quia principalior eiusa his est immobiliter sistere in periculis, quod potestatem maxis mam dicit, unde er Aristo. uult quod in fustinendo tristia maxima, aliqui fortes dicantur sed minus principaliter ; Non omnκ fortitudo est eardinalis uisivi quia si pro fortitudine accipiatm firmitas qua dam animi, tune conditio est quaedam omnium vis tutum quarum pro prium est Amiter er immobiliter operari ut inquit D. Tho: Per temperantiam reprimantis concupiscentis delectationes, non quae sunt secundum rationem, sed quae rationi aduersantur, Crquatenus tales delactationes seunt carnales; unde Isidorus ait, Temperantia est qua libido concupiscentius refrenatur, Cr Ari vult timpetrantiam esse delectationem tactus moderativam. Nee ea que i D. Augu. dicuntur b8 roruuntur, quando dit. Temperantia est in eoerseendis ijs quae nos auertunt iteπ Dei, quoniam ibi laquitur de tem, perantia, quae est uneralis uirtus Cynonstecialis. Certum nares est
quemlibet sensum suam habere delictationem, que interdum hetorti. nata est dis rationi repugnans, quae si reprimatur, hoc sit merito temperantiae large siumptae. Proprie autem sumpti temperantia estri rea tactus pusiones ut diam est, vel circa tactum principaliter erta 3 secutis Desinitio Lulli. Octo ptes
169쪽
secundaris iam resiquos sensus. Haec intus aequalitate potius quam caetera radicibus fruitur ut tradit Luam, quia cum iustitia maximam habet concordantiam, cuius proprium est aequuluator positire. Vi tutes istae de quibus loquuti pumus procul dulio acqustae sunt, striadultu eas considerinus, quas tamen Deum largiri is baptψmo creat dendum est, cum totam perficiat animam, non in bu tantum quae sinis sunt . . Fidae, ste: er charite, sed etiam in ordinatu ad finem, quemaadmodum sunt praedictae virtutes. emadmodum homini res em eorum quae ein facultatim non excedunt uirtutes conueniunt, quibus mediantibus potest optatum βεnem consequi, ita er respeαι eorum quae eius capacitatem excessime ad quae tamen ordinatur, quaedam ei quoi debent conuenire, quibus Humana illa post attinure. Qua humanam excetant facultatem est ψ, Dein facultato videbeatitudo, interictu Cruoluntate attingibilia,quatem intelle excςdςx δ' ctus per sdem informatur, ut ea quae lumine naturali percipi ne queunt,uera esse credat, er uoluntas postem in Deum moueatur, ac Virtutes per charitatem eo sistatur. Haec dicere uoluimus ad ostendendum vise
theologicae uirtutes dicuntur, quoα non. tbeologicum obsectum respicium, nempe Deum super omnia bonedictum, ex is hoc trullam ister se tabent maioritatem vel minoriatatem, licet ea ratione qua una propinquior est Deo alia, secus opis inandum sit; num charitas quae amato amans coniungit. si aecipe perfectior est,cum istae quandam distantiam lanificent, ulla uerὸ conis, tunssionem, propter quod de ipsa dicitur. Qui manet hi eburitate, in s. Ioan manet, Cr Deus in eo Lullus n6' Fides, ut ait Ludus, est uirtus quae compellit intellectum ad c se accipitii de modum uel GPndim positiue ιlla quae uera sunt. Hic Luriri non proprie. considerat fidem theologicam, sed inesserentem ad acquisitam Cr in βιβm ; Poniam de omnibus quae uera fiunt non est fides isfusa, sed de Deo tantum, tanquam se obiectu formali. Cr de traditu is sacra feri. plura ut de obiem materiali. Fidem igitur utrum ex hissam optime
170쪽
rerum, argumentum non apparentium; nam ut ait D.Tho. cum actus ae. q.
fidei sit credere ex uoluntatis imperio, debet significare ordinem ad x obiectum intellectus Cr uoluntatis dii obiectum uoluntatκ est res steriata, fiet uero non uisa: quae duo obiecta explicantur,cum dicitur: Sub. stantia . i. prima inchoatio rerumsterandarum in nobis per assensium fidei; er argumentum non apparentium . i. eorum quibus firmiter as sentiendo adhaeremus. Quia vero ex stequentam actota credendi, Fides Perandi aedili di Deum,habitus 'illis actibus eo mer generan sic charitastvr, ideo praeter infulsis hasce uirtute acquisitas quos in homine esse λςqui si *ulfirmare debemus. Spes cum ex sententia D. Angust: 'solim boni argui non ad aliari In EnchiriRd adst pertinentis, ideo ad uoluntatem pertinet, cuius proprium est I 'i' in ense sub ratione boni seri; π non in quocuns ente bono, sed in Uς e illo quod omnem habet bonitatem Cr perstet imo modo : bim est spe, quid quod Lullus stem definiens, ait. Spes est virtus quaesitit hominem sct Ludu. sperare finem quera desiderat, ad qgem venire credit plus per potea
statem cet bonitatem Dei, aut alterius, quam per suum bonitatem erpotestatem ; er idem de magnitudine, duratione, sapientiu er uolo. Die. Nec putare debes, quod quando RO : ait Aut alteriis quod per hoc uelit intelligere in ratione sinst, sed in ratione excitantis, cuiusmodi sunt anuli custodes, π boni homines vel praesiupponentis, quia fides praerequiritur speranti; unde Cr Glossa Aper illud Mathi. Abraham genuitlsaac: inquit. i. Fires spem. Et quod Raγ. loqua. D. Tho. aatur de veraste,patet,quando ait. Ad quem uenire credit plus per po- δη q- testatem C . quam seram. I. charitas ad uoluntatem quos pertinet, cum eius obiectum sit De De Chari ιι sub ratione diligibilitat9, uel proximxm ut in Deo. Mandurum ba tate.
hemiis a Deo ait Ioau. qui dirigit Deum, dii et fratrem sium. Per
hanc enim virtutem ut supra diximus, homo Deo coniungitur, Cr ob id virtutum omhium est excedentifisa, ut etiam D. Paulus testatur