장음표시 사용
171쪽
1so Pandectarum Liber Tertius.
achiol. 3. g. pena. At defensor admittitur ad defendendum etiamsi mandatum non habeati I 2. C. Eod. quoniam publice interest absentes a quocunque defenditos . . publice, dummodo tamen caueat iudicatum solvi,quia sine satisdaritione nemo idoneus defensor alterius esse potest etiam si locupletissimus & Consularis sit l. e. 3I. 4. ω 3. Conueniunt tamen,quia sicut minores, theminae,ac milites procuratores esse non possunt,ita nec sesensiores i. I. 34 DNIit in filio, qui admittitur ad defendendum patrem, etiam si lagitimam aetatem non habeata. Ia.C. Eod. Et haec de Procuratoribus qui a priuatis constituuntur nunc de his quia Collegio,vel uniuersitate creantur,videndum est,qui Actores sive Sytidici dicuntur, in Titulo.
Qu9d cuiusque uniuersitatis nomine vel
Quid sit uniuersitas 3 uἰ pro uniuersitate Oage' Quibus permiisumst habe re, conueniripossim.
QUID SI UNIUERSITAS.VNiuersitas est plurium hominum inter se distantium
congregatio, ita contracta, ut Una tantum persona esse appareat, a singularibus personis ex quibus constat, si parata l.6. . uniuersitatis supra de Rer.diuis&hoc est quod vulgo dicitur uniuersiitatem esse personam representatam, licet quoad realem entitatem nihil aliud sit uniuersitas quam homines de uuiuersitate, nam x in uno indiuiduo uniuersitas conseruari potest, l. 7. A vlt. h. t. ideo &qui pro uniuersitate interuenit, non pro singulis interni re dicitur L . quod uniuersitati debetur singulis non debetur, nec
quod debet uniuersitas singuli debeat d. l. I.
172쪽
. Quibus permissum sit habere uniuersiitatem. Olim propter suspicionem coniurationum, non omnibus passim Collegia aut uniuersitate, habere permissum erat ut Insta de Coileg.&corpori illic in per totum sed paucis, admodum in causis, ut dicitum n l. I. h. t. Hodie tamen de consuetudine in singulis fere opinciorum generibus hoc locum habet,ut ind.Li.per Gloss& DD.
Qui pro uniuersitatevi agere, & conueniri possint. Sicut singulares personae procuratorem per quem agant, fit
conueniantur constituere solent, ita uniuersiitas unum eliinfit per quem&agere, conueniri possit, qui Actor, seu
ndlcus dicitur d. l. i. Nec enim Procurator proprie daei potest, quia nec uniuerias si subtilitatem luris sequamur, domina dici potest. Nulli igitur permittitur nomine Ciuitatis,vel Curiae experiri nisi,cui lex, aut consuetudo, vel or do leu Universitas dedit, vel maior pars, cum duae partes adessent, aut amplius quam duae, inter quos ille qui eligitur, numerari debet l. 3. q. spectaturque in huiusmodi et ctionibus etiamConiunctarum peritinarum suifragiu mod& in honorum petitione seruatur l. 3.& .m principio. POrro Astor uniuersitatis si agat compellitur etiam defendere, non tamen de rata cauet nisi si de decreto dubitetur d. I. I. Actor; Disserunt inter se Syndicus,Actor, oeconomus, nam oeconomus tantuma Episcopo constituitur,4 in rebus Ecclesiamcis,ut in l.iubemus,2. C. de Sacr.sania. EcclesAt Syndicus pro qualibet uniuersitate ut ind.l. r. h. t. pro pluribus tantum vi patet ex interpretatione nominis, cui deseruire debemus .ilacernimus,C de Episcop.&cleric.&l.detunsores C. de Defensorib Ciuit dicitur enim Synd, Cus. quali linguictrum caulas dicens. Actor autem dicitur in una causa tantum, licet Syndicus ad omnes ut in l.6. . sed et si Et liaec quidem ita se habent iiij qui mandato dom, ni,vel unludrlitatis, re procurant alienas,sed quia tape fit, vad sine mandato abstulium Ilego claam terdum pr.elen tes
173쪽
161 Pandectarum Liber Tertius.
amici ultro suspician,quo casu actio negotiorum gestorum oritur,ideovi de hoc dicitur in Titulo.
1 auidsi negotiorumgestor Coηtrariae, cui, contra quem a Directa negotiorum gestor ad quid i . illactio cui detur cotra quem, quando cesset negociorum Gad quid gestorum actio.
NEgociorum gestor est is qui ab sentia negotia sine man ldito gerit. Vnde ultro citroque nascitur actio,quae inpellatur negociorum gestorum; sed Dominoquidem rei gesta aduersus eum qui gessit, directa competat, eg iciorum autem gestori contraria l. I.&a. Dixi sine manda-i M, quia si quis rogatus aliena negotia gerat, non haec actio,ised mandati locum habet t. m. in fine Infra Manda Odemesa. in praesentia domini, nam tunc quoque ex mandato gerer videtur I6.s.si passus sim. STu.Mandat. Directa negociorum gestorum actio cui detur, et contra quem, ad quid. iii I Datur Domino rei gem,& eius haeredi actio negociorum g storum,directa conua gestorem,& eius haeredem, ut ratam: nem reddat,& resaiciat, si quid damni ex malavi negligeo ti administratione Dominus pallus filiis. Σ.&3. .haec Eutem actio nam regulariter teneturgestor de dolo,lata,&deui culpa L,o. Eod.de leuiusima enim,& sic ad exactissima diligetiam non tenetur nisi eo casu quo diligentior aliquis gesturus fuisset L 6. . videamus.Interdumetiam de dolo,& lata culpa tantum tenetur ut quando accessit ad negotia deferta l. et .s. Interdum Casum autem sortuitum non con 'sideramus nisi in quibusdani casibus veluti si nouum neg '
174쪽
tium, quod non sit solitus absens facere, ego nomine eius geram l. ii.vel euentus maius culpa mea emergat,l. 22. Contraria negociorum gestorum actio cui de tur, contra quem, & ad quid. Datur negociorum gestori&eius haeredi, actio negociorum gestorumcontraria contra dominum rei gestae& eius haeredem, ad repetendum id quod impendit necessario, vel utiliter, sed non voluptatis causa l. r in fine I s. haec autem a T.& s.&sufficit rem coeptam esse utiliter geri etiam si non sequatur euentus prosper. Ut si domum tuam tulsi,quq tamen inde corruit, i. IO. . I.&dicitur utiliter gestum qua-do dominus idem erat tacturus, secus si non erat facturus, sed potius dimicturus , ut sorte quia ei non expediebat d. I. Io.in fine.
In quibus casibus cesset negociorum gestorum actio. Aliqui tamen casus sunt in quibus etiam utiliter gerens non habet hanc actionem, veluti siquis amicitia, aut pietate ductus alterius negotia gesserit, tunc enim sumptus eo nomi- ne factos repetereno potest l. φ. h. t. l. I. II .l3.ωLy.C. EOd. nisi de contraria voluntate constet, ut quia protestatus sit, vel scripsit in libro rationum l. 3 . h. t. in re tamen dubia aequius est ita interpretari, ut actio detur magis, quam denegetur,d.l. I. II ri.& II. ibi Glos Sed ouia olim interiadum accidebat, ut alter litigantium maligne pecuniam daret,vel Procuratori, vel cuilibet egregio concinnatori, ut aduersarium litibus,' impensis vexaret 6 aliquando etiam ipsemet reus pecuniam aduersario dabat, ne sibi negotium fieret, ideo ut poenarum metu, malitiosi, aciniqui homines a falsis postulationibus, fabricandisque inimvis detereantur subiicitur Titulus.
175쪽
ic Pandectarum Liber Tertius. De Calumniatoribus. Tit. VI.
Quidsit Calumniator. umniatores tuis contra uuae actio deta contra ea quem,σad quid.
CAlumni tor in criminalibus est is qui fallacrimina
intendit l. i. ae ad S. C. Turpillain ciuilibus, qui per mendacium,&calumniam agit,vel excipita. I. .percalumniam is si mulier.ventCnOmln in possess. Iumn caus esse dicat l.2. in principio, C. de iur.tur propi. calumn dand &in materia dit. nostri, qui per fraudem pecuniam accipit,vi alierum vexet, item, & cotrouersiam ei faciat, vel ne faciat&vexationem Iam destinatampn terauitati a. ac Psse, pecuniam dicitur etiam is qui aliud &qualecumque compendium, pro pecunia accipit, vel etiam pactus sit d.l. 2.s Vlt. a. ω3.nec reteri an ante,vel post coeptum iuditium,vel alius eius nomine,an a me, vel ab alio acceperit d.LI. .qui autem l. 2. .vit. 3 in Principio,& si sorte quis pecuniam accepit a te ut mihi negotium faceret, a me ne mihi faceret, tibi contra eum repetitio nulla dabitur, quia turpiter fecisti, at mihi duobus iudiciis tenebitur d.Lῖ .in fine. Quae actio detur contra Calumniatores cui, contra quem & ad quid Daturaestio in factum; Datur ei, cui pecimiam calumni tor extorsit, ne ipsi negotium faceret, vel ei in cuius perniciem accepit ab alio pecuniam , ut negotium faceret L 3. illud Contra eum, qui calumniae faciendae, aut noni et ciendae cauia accepit l. i. & intra annum in quadruplum pecuniae accepi post annum in simplum d. I. Annusque computatura, inmpore quo is contra quem pecunὶλ
176쪽
De Calumniatoribus. it. VI. 61
accepta est, nequitiam noui t. In persona vero illius qui de dit, ne secum ageretur, tempore quo dedit l. 6. sed an in quadruplo inlit Mnplum Accurs diliputat in I vit. verius est inesse , exemplo actionis in bonorum raptorum, nam species quaedam rapinae est, per fraudemin calum ianiam innocentes expilared. l. I. I. vlt. Publicanus quoque qui mancipia retinet, pecuniam, quae ei non debetur, recipit, hac actione tenetur l. .in fine. Haeredi autem non datur,cui surpicit condictioni Oh turpem causam, repetere quod a defunem datum est l. meque in haeredem datur, nisi in id quod ad eum peruenit l. s. Et haec quo ad praelusorium Actoris. ωRei certamen. Nunc sequitur ut de actionibus restituendis videamus.
177쪽
IN hoc libro agitur de actionibus restituendis, in quibus
similiter tres gradus obseruare debemus . Primus est retatutionis in integrum, quae sit iure actionis, generaliter in Titulo.
auidstis integrum renitu qualite concedatur
QVID SIT IN INTEGRUM RESTITUTIO.RSstitutio in integrum,est actus Quo laesius aliquis in
statu, & iure suo, rursus in pristino statu, iure collocatur l. 9 β ex hoc edicto Infra Quod met. caus Restituere enim est aliquid reddere, seu in pristinum statum reponere .7s. 87.4sdeverb.significat.
Restitutio in integrum non conceditur, nisi causa cognita quae cognitio, praesentiam aduersari requirit l. 3. .vn 2 de tractari, &4.2s. . sin. Infra de Minorib.& probationem sim propter quod rem tutio petitur l. vlt. . si fenerator infra
178쪽
fra Quod met. caus&causae propter quas quis restitui ponsit, habentur in l. i. a. 6.&T. idonea tamen causa non est, si quis propter minimam rem, restitui postulet L . Aliter etiaP tbr restituit minores quam maiores, nam minores restituitu totam causam, quamuis legitime de sensi sint maiores vero qui abfuerint Rei P. causa,ita tantum, ut possint appellare'. vlt transitque hoc beneficium relli tutionis etiaad haeredest os &olim asori praetore concedi solebat l. 3. hodie tamen aquolibet magistratu ordinario peti potest l.fin. C. ubi&apud quem&ibi Glosis S DD. ω haec generaliter de restitui:one, nunc specialiter de ea quae fi x causa metus in Titulo.
De eo quod metus causa gestum erit. Titi II.
I. Qiydst metus edicto. Muid sit vis. I suι detur contra quem, it ad
De qua vi, Ode quὸ metu quid. inteiugatis edictum. 6 'uid de baeredibus. sua acti oriatur c hoc
AGitur in hoc Tit. le restitution quae fit ex causa actus,
nam clim qui vi, metuve promittit, voluntarie promittat,&rigore iuris obligetur l. 2I. . vlt. h t. quia&voluntas coacta est voluntas ut scribit Arist. Ethie. 3. ideo extraordinario remedio,isieremtutione opus fuit, per
quam rescinditur id quod per vim, vel metum gestum fuerit. Sic enim olim edictum conceptum erat. Quod ri met -- eausa Sed postea vis mentio detracta fuit, ideo quia quodcunque vi atroci fit, id metu quoque fieri videatur l. I. diligenterenim ubique euitant Iurisconsulta manem verborum congeriem. Et sic haec clausula Quod metus causa,&vim, eumetum contanetl. 3.
179쪽
Metus est instantis, vel suturi periculi cause, mentis trepida. tio dicta lege prima,
Vis est maioris rei impetus, mi repelli non potest lege se.
De quavi, de quo metu intelligatur Edictum.
Vim accipere debemus atrocem, & quae est contra bonos mores, non quam magistratus iure interid. l. 3. . I. Metum ve- ro accipimus praeientem l. p. neque aduersatur definitio, quod Itinstantis, vel futuri periculi quia et sit periculii futurum sit, praesentem tamen metum esse oportet. Item 'qui in hominem constantillimum cadat l. I. ω6 ut seruitutis mortis l. 7.4 8. vinculorum4.l.7 stuprid. l. 8. I. In . carcerum l. pen in tellige de carcere illicito, & priuato,non de homine simpliciter incarcerato, nec enim hoc voluit, L . cum de eo tantum loquatur qui in carcerem aliquem detruxit,ut ab eo aliquid ex torqueret, ut ob id stulte facere videantur hi,qui dum con carcerato contrahere volunt, cum e carcere educunt,ut tutius co trahant, ut scribit Duaren. hic. neque resert postea; n in sequi metum,vel in comiuge,aut liberis patiatur.cum parentes magis terreantur in filiis quam in se ipsis d. l. 8. . vlt. Metus autem reuerentialis
non suificit, cum de eo nulla sit mentio, nec in hoc Tit nec in Cod.& probatur in l.si patre cogente iuncta talossa,na mintelligitur, ideit, imperante, ut per Gloss. Abb.&alios in cap. extra de Dei ponsat Impub. Nec etiam solius potemtiae dignitati, timor sufficit L 64 8. C. Eod. nisi accedat alia impressio, & violentiat. n. &ile QEod. Item nec timor accusationis l. Io QEod nec infami di, in principio n. t. nec inmaruin,nili zapitales sint,& ab eo effusae,qui eas ex qui soleatl.7.4 ibi Glosi 4 DD. CEod metus enim nouiacta.
180쪽
De eo quod metus cauci DLII IG
iactationibus, vel contestationibus, sed atrocitate facti probari conuenit l.9. C. Eod. quare, hi facto est opus verba non sumiunta .ff. de Pecul. nec enim visum esturaetori huiul- modi hominibus succurri debere,qui umbram suam ut diacitur, timent, nam Regula est vani timoris nullam esse ex cusationem l. vani timoris Ude Regul. iur verum bene est, Quod minor metus in muliere susticit, magis eam excusat,cap.cum locum & ibi Gloss&OD desponsalib. Ias in I.interpositas LM C. de Transact. Hinc Cornes. citus lib. I s. scribit, Neronem ratum muliebre corpus minus impar dolori,quam virile,a Libertina tormenta incoepisse, laudaturque illius Libertinae constantia, quasi illa non sit scem
nis communis. D. Hieron. in Epist ad Innocent. Tom. I. meminit cuiusdam scierninae,quae accusata de adulterio, saepissime tormentis subiecta adeo constans fuit, ut adultero id crimen confitente, ipsa constanter negauerit, nec n-
quam illud crimen palam fecerit.
QUAE ACTIO ORIATUR EX HOC EDICTO.
Critur ex hoc edicto alato dicta Quod metus causa, quae est
personalis in rem scripta,ckarbitraria l. 9. .voleti, I .vit. h. t. Personalis,quia ortum habet ex malefici,violentae coincultionis, neque enim mediocre facinus est terrere homi
nes,ac invitos,ad dandum,vel faciendum aliquid compellere. In rem scriptam, quia sequitur quemcunque posscis rem rei, ideo qui vim fecit, tenetur etiam i ad alium res peruenerit,quia ex maleficio obligatus manet, is adque
res peruenit, similiter tenetur, cui alius metum fecerita 1 . . in hac actione, s.ledius quoque una tamen solutio Omnes liberat l. Ici in principio Arbitraria est, quia petitur ex no, Quaequo arbitretur iudex quod metu gestum est, ut restituatur in integrum, quod ni fiat, in quadrupluReus condemnetur d. l. I s. haec autem actio. Nec solum actio ex hoc edicto competit, sed etiam exceptio, veluti Campani metu illato extorserunt cautionem pollicitationis a qu