장음표시 사용
181쪽
1 es Pandectarum Liber Quartus.
haec stipulatio, pollicitationisaeautio,vel instrumentum, et si Cimpani petant dabitur excepti,d.L, s.sed quod pre:-tor ait. Quae exceptio ipsa in remstripta est . . anxius,
Cui detur, contra quem, ad quid. Datur ei qui per vim, vel metum aIiqii id dedit, fecit, vel pr
misit, iue in se, siue in liberis metum passus siti. T. 8. I. vlt.&9. . volenti. Contra eum qui metum intulit, etiamsi res ad alium peruenerit Item, & contra eum ad quem res peruenit, si alius metum seceriti. I . Pedius quoque& si plures sint aduersus omne, in solidum datur, sed si unus bluat, Omnes liberatur sin autem ab uno minus exactum sit, in id quod deest, caeteri tenet d. l. q. . vlt. os adeo quod&seruorum nomine,etiam noxaliter agi potest l. I 6 g. I. Et datur ad hoc ut metum pallio, & res,& quidquid illi abest restituatur, ut puta si per vim res tradita est, et radatur; si interuenerit liberatio, obligatio redintegretur conomnibus accessorijs, si seruitutes amissae fuerint, restituantur l. o. . ex hoc edictovi Ionec solum res, sed & Ductus, qui percepti sunt, quos impeditus per metum percipere potuisset, adeoque o innia commoda,&emolumenta l. ra. siue res extiterit, siue quomodocunque perieriti.i C. Eodo Quod tamen locum non habet in eo ad quem non consciuillati metus, resperuenerit mamis interitu rei liberatur,neque ad ullos fructus, nisi perceptos tenetur l. l .s aliquando. Habet tamen licentiam iustus arbitrio iudicis restituere Reus usque ad sententiam definitivam restitutionem fac re, quod si non secerit, condemnatur in quadruplum d LI . in principio, ins haec autem actio qua in re satis clementer, ut inquit Vlp.ibi, con Reo agere videturira tor,dando ei restituendi tacultatem, si velit euitare rinam, cum alias legibus ciuilibus&strictoiure poenam debit rum non molliat poenitentia l. 67. f.de Furt.& ideo si non fecerit, sibi impulare debet, etiam si ex alieno flagitio con-mniatur, quippe qui maluerit pertinaciter alienum delia
182쪽
De eo quod metus causa. it. IL III
ctum de sendere d. l. I . . Nec cuiquam. Et qua 'ruplicatur omne quodcumque restitui oportet, non autem quod tantum ablatum est:&sic aestimatio rei con frustibus, emolumentis,&omni causa l. I . . .&β. Labeo ait&M . s. qui possessionem. Inest tamen in quadruplo,& res metu ablata, ita ut tripli poena sit d. l. I . . quatenus. Durum enim visum est,nc interpretari quadruplum, ut totum poenae in M, cum poenae potius molliendae quam exasperandς sint L pcn. ff. de Poenis. Tunc demum autem quadrupli condemnatio locum habet,cum intra annum agitur'. l. io . post annum omnes enim poenales actiones praetoriae anno utili terminantur l. 3ψffide Action.&obligat Post annum vero in limplum tantum competiti. . C. Eod in qua aestimatur Omne quod agenti abest l. I . . L.& ii. qui posse isonem; haec cum sit rei persecutoria perpetuo datur l. Ι7. IO.4 21. g. I. hodie tamen actiones omnes tam ciuiles, qu.im praetoriae, antea perpetuς,spacio O. anno,ut aliquis tandem sit liti uin
Non solum metum passis, sed&eorum haeredibus, .succeΩsoribus' cactio competit,etiam in quadruplum l. I . . alia autem&IS9. haec aetio Inliaeredes autem in id tantum competit,quod ad eos parueniticum turpiter qu situm nec
apud haeredes permanere debeati. 16 19.&2Ο quo casu etiam de contumptis tenentur, nam sussicit semel peruenisse l. IT.quamuis interitum,&cosum haeredes praestare non teneantur l. I 8 Et haec de restitutione, quae fit ex caula metus, nunc de ea videndum est, quae fit ex causa doli in T,
183쪽
I Pinclectarum Liber Quartus. De Dolo malo. ait. III.
Dolus duplex bonus Ma desilocum babeat. lus. s. Cui detur contra quem σα auidsit dolus malas ad quid. Quae actio oriatur ex dolo. 6 Quid de haeredibus.
mando actis, vel exceptio 7 Quandiu competati INscribitur Titulus de Dolo malo, quia veteres etiam ,
num dolum dicebant, pro tolertia accipiebant, ut putasi aduersus hostes vel latrones quis machinetur l. I. Lnoa fuit hiat unde illud Dolus an virtus quis in hoste requirat, vel si aliud faciamus,aliud simulemus iuris nostri,vel etiam alieni tuendi gratia d. l. I. I.
Dolus malus est omnis calliditas, fallacia, machinatio ad circumueniendum, allendum, ac decipiendum alterum adhibita d.l. I. I. I. in dubio tamen non praesumitur, ed ex indicij perspicuis probari debet,l.o C E L
Ex dolo oritur actio doli,qnae est personali,arbitraria, subsidiaria, datur decepto aduersusdecipientem ad consequendum id in quo deceptus dano affectus ast l. h.& 8.h. t. Personalis est,quia ex malefici &quidem graui:quum dos iussit omnium delictorum fons ex origo. Arbitraria,qui arbitrario lucticis restitutio comprehenditur.& nisi nais qui tu condemnauo quanti Actor in litem iurauerit d. l. 38. subsidiaria quia nondatur nisi insubsidium, siquando alia actio haberi non potest quoniam cum samosa sit non temere decerni debebat d.l. I. .ait praetor cuius rei exempla plura habemus in d.l. I. 2.3. .s P. I s.22.3 Nec solum
datur ictio doli,sed etia exceptio .vit.quae similiter ex per-
184쪽
sona eius cui obijcitur personali est, propterea Vimque casu, designari debet cuius dolo malo quid factum situ. ivi. s. Vlt. . 7. expersbna vero eius qui excipit, est etiam in rem scripta l. a. s. plane, fi de dOl. mal. Q met excep. quod non est in actione,quae non in rem, sed in personam, quae dolum fecit,scripta est,&dit serentiae ratio est,quia excipiendo non principaliter quaeritur de auctore doli, sed solum an in ea re dolo malo aliquid factum sit d. l. 2. g.plane
Quando actio vel exceptio doli locum habeat. Ut intelligamus,an quando haec aetro, vel exceptio locum
habeat: distinguendum est nam aut dolus interuenit in contractu, vel extra contractum Primo casu si in contractu, rursus distingueodum est, nam aut dat causam contractui, vel incidit in contractu inuesidat causam contractui,itcrum distinguendum est,quia aut dat causam contractu honae fidei,vel tracti iuris si det causam corura est ua bonae fidei contractus est ipso iure nullus,&nihil valet quod agitur l. 7. adeo ut si rescindatur rescindi ur quatenus de facto processit, non quatenus valeat de iuret. S. C. de Rescind. vendit. si vero de causam contractu stricti iuri , contractus non annullantur ipso iure sed opus est except.one, si nihil adhuc traditum sit, vel de dolo actio ad rescindendum si traditio facta sint. 36kT de verb.obligat. At si dolus incidat in contractu,quod tunc contingit,quando non ex proposito, neq; animo fraudadi, sed re ipsa lesio contingit,dicenduest,quod concedatur actio ex eodem contra mi,utini. a. C. de Rescind. vens cui bi Der DD.non autem actio de dolo. secundo casu,quando dolus contingit extra contractum:& tunc distinguitur in varia maletlaia, quae sua nomina, actiones habent,ciuiles,& criminales: ut sunt furtum, rapina,iniuria,& id genus cetera,vi cessat hoc casu actio doli, quia satis consulitur laeso aduersus malefactorem da. 7. in principio,Ceterum si dolus non producat delictum speci le,ut sunt variae hominum machinationes, tunc necessario recurritur ad hanc actionem l. 8 6 3 et Quae tamen 'cum
185쪽
grauis sic non ita passim indulgenda est 4 ideo si modicati summa,hoc est,utq; ad duos aureo, dari non debet l. Ιαm fine,&4. Ilcm nec contra parentes vel patronos, vel per senas honestiorest. I a. sed per actionem inlactnm succur
Cui detur, contra quem& ad quid. Datur circumscripto, seu decepto ex sua facilitate i. I ω . g. non ibium . Contra eum qui dolo, vel calliditate decepit l. 8. 2 4 3a. 35. 365 vlt nisi sit persona,cui pietate,officio,&. reuerentia obligemur, aduersus tuas cum sit famosa haec actio non porrigitur l. I. 42.6c si plures sint qui dolum
commiserant,omnes in solidum tenentur si unus tamen bluerit caeteri liberantur l. i8. si ab utraque parte dolus teruenerit, dolu condolo compensatur l. 7. In alios a tem qui dolum non commiserunt, haec actio non competit,
nisi quatenus ad eos peruenit l. is . pen &48. Et datur ad consequendum id in quo deceptus damno affectus est l. I p. s. si cuius 32.4 in simplum untaxat pro consequenda indemnitate i.3 . sed dicet aliquis, est ne ergo minus maludolus,quam violentia, ut mitiorem habeat persecutionem, nec detur in quadruplum, sicut actio quod metus causa Resp. minime gentium sed in sua quilibet potestate habet, a paucioribus decipi, nec fidere passimoinnibus ut ob id Veteres Olim dolum non magnopere curarent, cum .i ijs tantum locum habere existimarent, qui se decipi paterentur, facillimeque a viro prudente vitari posse crederent. Crescente tamen hominum malities, doli vindicandi causa varia proposita saerunt remedia a Praetoribus de quibus in hoc Tit Noa sic metum euita est 'ne metuentem.
Datur etiam haeredibus circumstripti, in haeredes autem, fici
caeter succelsores eatenus quatenus ad eos peruenit l. i8. I. vlva 7Λaoaut quominus perueniret, fraude eorum foctum Diqilia πιν Corale
186쪽
estum siti. 28 turpia enim lucra sunt semper ab haeredibus extorquenda ut diximus supra Tit.proximo.
olim anno utili,hodie biennio continuo terminaturi fin C. Eod.adeo ut ne litisquidem cotestatione per tuetur Gl. ωDD.ibi Ceterum actio in factum quίedatur in quantum locupletior factus est dolosus,vel haeres eius perpetua est l. a. s.at si res tum quia cessat acerbitas ignominiae l. 3o. cum etiam quia nullo tempore lucrum ex delicto con alterius
damno sit sperandum d. .at si res,exceptio autem doli non aduersus haeredem solumi, sed etiam aduersus ipsum dot sum semper competit. perpetua est l.quinta, I. vlt. f. dedol. l.& met.except.nec enim infamat,quoniam opposita exceptione doli non damnatur Actor, sed absoluitur. Reus,& nemo ex dolo infamis est, nisi de dolo damnatus siti I. supra de his qui noti infam. Perpetuitas tamen haec non concluditurio. annis, sicut in actionibus ut tradit Gl. in l. 3. C. de P scripti Io ann in verbo persecutio. diseserentiae ratio est quia Ac torsemper in sua potestate habet quando utaturium suo. Non sicis con quo agitur habet potetialem quando conueniatur, cum illi semper expectandus it Actor, cuius actionem exceptione praecludat. Unde cum nulla ei imputari possit negligentia: quippe qui excipere non valeat, nisi agatur,nulla etiam ei praescriptio currere debet
fiunt iure actionis.nunc de his quae fiunt ossicio iudicis videndum est in
187쪽
Quis disturmmor renitatio. In quibus casibus minoribus 'uid detur in lategri in integruinRitutio detur restitutio.
3 Eipossint inantegra restitui Quid de haeredibus. auo iurepetaturin integrum Quamdiu durat. QVum inter omnes constet,fragile esse,ac infirmum minoris aetati, consilium, multis captionibus suppota tum, ideo Praetor minoribus et F. annis restitutionis auxilium,concessit si aetatis facilitate capti ac decepti fuerint l. i. ωIa.I. sciedum h. t. quum nulla propria actio prodita esset, ipsemet etiam eorum tutelam,c protecti . nem suscepit l. 23. in fine.
Minor dicituris qui nonduis .annu habet l. . . minore intellige completum,non coeptum. neqi obstat,quod ad hon res,et munera susticiat tetigisse de ultimo anno ut in .aci rem,sside Munerib. oc honorib. quia illud procedit fauore. Rei, P. ut sint sibi legitimi plures qui possint eligi, Quinimo necetia insutficit tetigisse ultimum diem anni, licet si cus sit in testamentis l.qua aetatriff. de Testame is usuc pionibus i. vl Laene Diuers& temporalibus praescriptio. in quibus dies ceptus ultimi anni habetur pro completo quia sicut ibi fauor testa neri ut potius detur testamenti codendi tacuitas,qua denegetur,ela fauor bonaefidei possessionis, ne dominia sint in incerto,id facit,ita,& in casu nostro fauor minorum postulat, ut ei, restitutio non denegetur, ni si tempus nouissimum,& vltima hora nutalis diei praeteririerit , via momento in momentum tempus spectetur d. l. i. . minore. Proindeo si bissexto natus sit, nihil refert,na id biduum pro uno die habeturi, posterior dies calendarum intercalatur, idest de medio tollitur, ut pro die non
188쪽
computetur, tibi Glos exponit Annus enim ex trecenti, sexagintaquinque diebus constat praeter quos lex horas etiam annu, habet, ad pertaiendum integrum cursum solis, nec enim potuit annus ita nititui, ut cursui solis omnino congrueret,quin aliquot horae superessent, ideo huius errati corrigendi causa, ingulis quibusque quadriennijs Vnus dies interitur,quia&sex horae quadruplicatae diem edificiunt, qui bissextus dicstur idque fit sexto calendas amiij,hoc est,uigesimo Quarto die Februarii, &dicitur bissex. tub,Quia sexto Calendas bis in Calendario ponitur, cinis
dies bissextus, ut Marcellinus lib. 26. scribi Romanis rebus
infaustus, atque a tererat. Ponamus igitur quod quis anno bissex illi natus sit,posteriori diei non priori, hoc est, ipso intercalari, deinde anno vigesimo quinto, die natalis sui, idest sexto Calendas Martii,eodem momento,&hora,qua natus est, quid ab ipso gestum sit certe sequens dies expectandus non erit ad hoc tanno, complesse dicatur licet posteriori die intercalato natus iii, quia unus dies fingitur esse uterque dies, iste dies intercalaris con priore com fuciditur, Unde nihil refert, an priore, vel posteriore diei tussit, nec qui priore die natus est citius ad vigesimum quintum annum peruenit, quam qui posteriori die d. l. s. s. minore h. t.& l. con hilsexto 98. ff. de verb. significat.
In quibus casibus minoribus in integrum restitutiodetur.
Minoribus et S. annis in integrum restitutio datur l. i. non etiamaioribus d. l. I. in fine, sed quid si minor contraxerit: Contractus incidat in tempus, quo malor effectus sit an restitutio detur , dicendum est, quod non quia finis inspicitur: l.3. . si quis h. t. in si tamen dolo aduersaririd factum fuisse probetur d. . si quis vel nisi finis habeat necessariam consequentiam ad principium, nam tunc principium inspicimus,4 ideo si minor immisceat se paternae haered rati, licet postea maior tactus exigata debitoribus haeredi. tam j aliquid, attamen dabitur ei in integrum restitutio umspecto initio d.I. si quis in fine: quia exigit non tam apprO bam
189쪽
bando, prius factum, quam ex consequentia eius meaptim ne remanendo. Poteit igitur minor de eo quod ab ipso in minori aetate gestum fuerit , restitutionem petere d. l. I. Nisi maior factus ratum habuerit t. Titiae si maior fact.rat. laabuer vel nisi fallaci mendacio se maiorem dixerit Tot. Tit C si minor se maior dixer deceptis enim minori bus, non etiam decipientibus iura subueniunt l. a. Eod vel, nisi delictum commiserit t. o. . nunc videndum: α I. neque enim dignus est beneficio legis, qui in legem committit l. 38. Non aliter tamen subuertitur minoribus,quam si causa cognita l. Ia . . stiendum, rem alicuius essem menti l. 6. h. t. &lscio supra de in integr. restit S in ea se aetatis facilitate captos probauerint l. s. quod inter alia eo ipso esse censetur, quum compromittunt l. 3 . I. I. qua in re,& lucri habetur ratio L . in fine, & affectionis L 36 Quae causae cognitio facienda est etiam praesentibus aduersariis, aut saltem legitime vocatis, per contumaciam ahlent linh l. I s.causa autem cognita Et datur restitutio siue minores, sint patres familias ,suefiiij familias, mares, vel f minae dummodo ipsorum restitui intersita. 3. I. sed virum,
ωρ siquid &4.39. .fin adeo quodvi filiaetamilias, quae in
dote capta lit, succurratur d. ιδ. s. ergo etiam l. Ita u. .cu So.
.an. Non tamen datur restitutiommoribus alieno,nomi
ne, Ut procuratorio, institorio, & simili negociantibus, sed imputabitur domino,qui tali commisit sua negotia .a . in sine. Quod si sponte minor se ingeserit,restituendus erit,ne alius per eum damnificetur l. s. Aduersus etiam parem, id est, aetate minorem restitui non datur, sed si ambo capti
fuerint, potius succiirritur, qui de damno vitando tracta l. II fi item quaeritur. Item neque aduersus libertatem datur l. o. in fine sicut nec quando iure communi minor Iulus elle potest, quia remedium ordinarium facit cessare extraordinariuml 7.4 quando etiam minor restituitur aduertus avitionem reditatis, gesta per eum non retr vimur l. 23.
190쪽
De Minoribus a s .annis. Tit. IV. 7sQVI POSSINT IN INTEGRUM RESTITUERE.
Olim restituebat Praetor l. a .in fine,Praerectus VrbiI. l . . vlti P fectus praetorio I. I 8 Praeses inprouincijs custo-Iest. I9. Hodie omnes magistratus restituere possunt, tam Delega ti, quam Urdinarii, siue iurisdictionem con administratione rerum publicarum, siue solam iurisdictionem ha
beant l. vlt C. ubivi apud quem Nec solum restituere posinsunt in alienis causis, sed etiam aduersus propriam sententiam d. l. 7.I. vlt.&48Minores tamen magistratus aduem sus sententia maiorum non restituunt,sicut nec arbitri,nec
subdelegati l .is h. t.&l. vlti C.via&apud quem &c. Quo iure petatur in integrum restitutio. Haec restitutio petitur per ossicium iudicis,non iure actionis, nam nulla propria actio ex hoc edicto proficiscitur, nec enim pollicetur Praetor se actionem daturum, ut ex edicto de dolo malo,& de eo quod metus caula, facit; sed solum.& simpliciter dicit,ut quaeque reserit,animaduertam,quibus verbis significat Praetor se totum negotium cognitioni
suae reseruared. l. is .in fine, & ibi Gloss. ωDD. notant, Duaren hic in verbo Gestum esse dicetur. Adquid detur in integrum restitutio. Restitutio in integrum datur ad omne id quod gestum est, in pristinum statum restituendum ita ut unusquisque tam
minor,quam is qui con eo contraxit, ius suum integrum re cipiat, una confructibus, usuris, & omni causa l. a s. s. rest, tutio a8. . pen.& l. vlti cu propterea, si in parte contractus minor laesus silvi restitutionem petat, licitum erit quoque contrahentia toto contractu recedere, nec enim ita subueniendum est minoribus, ut ex alienis incommodis sua coinparent commoda Iss curator.