장음표시 사용
171쪽
idus magnesiae praecipitatae, antea cinom. B, 3 a naemoratae 133, erit J-l quantitas acidi vitris ilici eidem saturandae ii ecessaria; magnesia vit triolata hinc ortaq); indicat pondus illius calliali mineralis vitriolati, quod prodit magnesiami vitriolatam praecipitando, ope athali mineralis; -. Yὲ et L Π alhali minerale purum, huic operas tioni necessarium; et idem aeratum Ini hoc casu datur m et mox deici minantur singulaei formulae. Similiter in aliis casibus connexae repe-ariuntur caussae, adeo ut dato uno phaenomeno mul-tta alia innotescant.
Dum per experimenta antea proposita et descripta, singula heterogenua, tam qua indolem, quam qua copiam , sunt determinata, et quidem talia, qualia aquae inhaerent, ad plenam de analysi recte instituta certitudinem, nihil restat, nisi ut iusta proportione singulae materiae separatae iterum aquae purae adunentur. Si haec postmodum tota sua indole eXaminatam exacte reserat, analyseos rite peractae lioc non potest non esse argumentum Validissim Um.
Raro quidem necesse esst, ut ea, quae in antecedentibus traditur, adcuratione, omnes eXaminentur aquae: sed ubi de ipsa arte aquas in genere eX-
d) De acido aereo, pag. 29. eb Ibidem, pag. 38
172쪽
plorandi quaestio instituitur, nulla, quae ad rem faciat, circumstantia omitti debet; cum omnia in ceratis casib iis usum praestare possint, immo prorsus sint necessaria.
Selectus et correcti0 aquartim.
Aquae, sit usum respicimus, in quatuor dispesci possunt classWs: i) earum, quae sine dissicultate in usus conuerti possunt quotidianos, ut aqua bona sontana, fluviatilis et lacu stris. a) Earum, quae usur- lpari quidem psisunt, sed incommoda tamen adse- lrunt, nisi ratione quadam antea fuerint purificatae. Huc spectant aquae durae, ut vocantur, et pigrae, quae sus cientei1i non habent motum. 3) Earum , t quae, ob sua contenta, non quotidie quidem per totum annum usurpari possunt, sed certo tamen tempore, certoque modo, aduersus aegritudines et morbos adhibentur, ut aquae sic dicitae medicatae, et ltandem 4 earum, quae ob naturam aut quantitatem heterogeneorum raro aut numquam interne adsumi possunt, quamuis alias multas adferre possint utilitateS. A) Non opus est, ut de prima aquarum classo loperosus iam agamus, quae diuturna dudum expe-lrientia depreliensa est innoxia, atque ideo nulla sere indiget correctione. Quo minus aqua acido saccha. ri, a thali fixo et solutione argenti euadit tui bida, eo purior est, eoque meliori iure ad primam classem referenda. l
173쪽
B) Secunda classiis notabili ter solutione acidi sac-ji charini salisquealhalini fixi turbatur, et pro quantitate, praecipitationis deterior habetur. Aquae huc spectan- tes austerae sunt, vel quas sicco et terrestri, bibentibusque minus grato, sapore praeditae, ad obstructis-nem saepe disponunt, et longiori saltem usu/labem
sanitati minantur. Ad extrahendate materiis solidis contenta longe sunt ineptiores, quam antea nominatae. Ad cere-visiam igitur conficiendam , ad spiritum frumenti parandum, ad decoctum cosseae, ad infusum theae et alia multa minus valent. Ad vestes abluendas magis vel minus sunt inhabiles, partim quia impuritatem non facile soluunt, partim quia saponem destruunt, et scopo proposito inutilem faciunt. Ad albedinem linteorum augendam, Suecice BIeherier aqua durior, ob rationes allatas, nullum praestatvsum. Ad pisa, fabas atque alia eiusmodi legumina coquenda, non est idonea, cum haec inde non mollescant et macerentur. In carne vetusta et dura idem obseruatUr.
Ad linum et cannabina putrefactione praeparanda, eo minus. sunt utiles, quo certius constat, illas gaudere virtute antis eptica, adeo ut quae illis immerguntur, vigorem diutius retineant, quam in aqua meliore. Haec obseruatio ansam praebet experiundi, annon tales aquae in itineribus maritimis longioribus, cum fructu adhiberentur, quum facile, ubi opus fuerit, usibus variis adaptari queant. Stannum hisce aquis plerumque ni
174쪽
iaeae a nonnullis putantur; sed ad hanc rem, quantum coniicere licet, non modo innoxiae, sed et iam perutiles erunt.
Aquae, proprietatibus iam descriptis praeditae, durae appellari solent. Effectum maxime praestat in his terra absorbens, acido quodam soluta. Si menstruum est acidum aereum, sola ebullitio emendationi stifficit. Subtilissimum lioc acidum calore avolat, terra igitur, eius ope ius pensa, non diutius aquae inhaerere potest, sed quaeuis minima particula derelicta praeceps ruit, poris inaequalitatibusque corporum obuiorum infigitur et pertinacissime adcrescit. Hinc alaena pro pota theae parando, post
aliquod tempus non raro crusta terrae absorbentis obducuntur; leguminum obstruitur superficies, ut aqua penetrare nequeat, et sic porro. Durities, quae huic tantum causssae originem debet. non magni est momenti, cum sola coctione et refrigeratione corrigatur, ut vero deposito calcarco sedimento fiat palato grata, i humilibus et amplis vasis libero aeri debet exponi, ut ex atmosphaera certam acidiae rei portionem recipiat. Si vero terra absorbens ope alius cuiusdam acidi sustinetur, non adeo facile illa separatur, atque tum praesertim plura antea enumerata incommoda procreat. Decompositio saponis inde euenit, quod al-kali lubentius coniungatur cum acido minerali, quod in sale medio terrestri inuenitur, quam cum oleo, quod propterea extruditur, et, in aqua insolubile ser se, in guttas fluentes, aut membranam supernatantein colligitur.
175쪽
Ceteri effectus vel ipso sale medio completo pro vocantur, vel etiam ex eo eueniunt, quod sub co- ctione pars menstrui evolat. quo facto basis dereli staiana teriis obuiis tenaciter adfigitur. Cum acido nitrit hoc facile accidit, siue calci, siue magnesiae alli natum fuerit, atque etiam cum acido 1alis, si ma- anesiam hoc adiunctam habuerit. Haec durities non sola ebullitione tollitur, sed allati fixo, terrestrem basin praecipitante. Soluuntu Caaqua cineres clauellati, aut aliud quoddam a thali, quae solutio instillatur aquae, quamdiu guttae illam tur- hant. Vbi terra fundum petiit, denuo exploratur, an quidquam nouo additamento deturbetur. Dum ni fhil ulterius decidit, facile inueniti potest, quantum salis aikalini proposita aqua requirat, si athali, eius que solutio, ante et post e X perimentum, ponderant tur. Postremo aqua purificata lente a sedimento de cantari, vel si opus fuerit, colari debet. Aquae stagnantes tenipestate calida corruptionis sunt obnoxiae et millenis insectis hospitia praebent. Tollitur hoc malum in Europa australi lapidibus: arenariis, qui siti a vocantur. Aqua potui vel cibi
confectioni adhibenda, tales pertransit et co eius-imodi liberatur heterogeneis, quae non per soluti O- inem fuerunt immixta. Aquae medicatae frigidae, quae particulari vii et efficacia valent, longe maiori scatent acidi aereil portione, quam aquae communes, atque' in senere, i ceteris paribus, earumdem e X cellentia a quantitatos subtilis huius acidi derivanda est. Cum vero raro
176쪽
aut numqua in absint alii sales, ea ius earum praecipui inde determinantur; quamuis enim aqua Selaterana et Pyr montana plurimum Coiit ineant acidi aerei , nemo iamen eaurilem utrique vim in ratione
acidi ac rei tribuet, quae potius e X salibus crastiori bus erit deducenda, quamuis hi per verum illum spiritum mineralem quasi vivisi centur, maioremque agendi et penetrandi virtutem obtineant. χomodo quantitas acidi aerei inhaerentis innotescat, antea eapolitum est VIII, L . A quae medicatae frigidae generatim aut serri expertes sunt aut hoc metallo si aeditae, quae res notabilem, respectu utilitatis et usus, diuersitatem ad.
stiri. Praeterca multae sunt aquae martiales, quae, vel serrum continent acido vitrioli totum quantum solutum, aut saltem aliqua ex parte. Hae aquae crassiores, ubi modice tantum ferro sunt onustae, in nonnullis quidem casibus cum successu adhiberi possunt:
plerumque tamen sunt ineptae, tinnao saepe admo- tum periculosae. Itaque, quum fontes minerales ferrati it equentes reperiantur, saltem in Suecia, et multum intersit bonos a malis, salubres a noxiis discernere, admodum foret proscuum, si tales notae character isticae adfert i possent, quibus in casu obuio, sine artificioso apparatu, siae operosis tentaminibus et sine artis spapyricae scientia, tuto diiudicetur, virum aqua martialis proposita imo ne usurpari
queat, an non ' En subsidia huic scopo adprime
In olla lapidea dimidius circiter aquae eX ploran dae cautharus per horae quadrantem probe ebulliat,
177쪽
et deinceps ab igne remota in quies e re rigescat. Hoc facto, praeter propter Octava pars hauriatur pocillo vitreo, cui dein duo, quatuor Vel maxime is ex guttae instillentur tines irae gallarum VII, D). Si iam nullus prodit tinctus purpureus vh violaceus, inigrescentia nulla, ne quidem post aliquot horarumianoram, hoc bonum est augurium, quo fontis in inocua et vere acidularis indoleS, quantum 1atis
Scilicet aqua martialis, quae nuda ebullitionei Omnem cum adstrinoentibus repetendi sacultatem: amittit, suum ferrum aereo acido solutum tenet, i quod subtilem et nobis amicam indicat naturam. Si autem vitriolicum acidum metalli menstruum est.
hoc quidem coistione ochram deponit, sed nillilo
minus vis in adstringentia salua remanet. Iam vero adhuc tertius datur casus in eo con-sstens, quod pars ferri acido aereo, reliquum vitriolico adhaereat. Posito igitur, quod posterius adeo exiguum sit, ut, priore per codilonem separato, in gallarum tincturam praestare nequeat effectum sens bilem, aderit tamen vitrioli in artis quidquam. Certe aderit; sed lon e infra tria in cantharo Erana β. Vll, DP, adeoque omni nocendi vi eXUtUm, et, si placet, etiam hae minutiae in conspectum facile prouocabuntur. Decoquatur nempe aqua, VsqUedum non nisi vigesima pars reseci, cui instillentur nonnullae guttae tincturae et mox tingetur. Similiter fere thermales aquae, quae praeclara quadam efficacia valent, aut acido abundant aereo,
178쪽
ut Carolinae in Bohemia, aut vapore hepatico, ut Aquis P anetis es. Aqua cum crastioribus salibus sine Elastic ama, sine motore, mortuae quasi sunt, et ii si non penitus inertes, saltim graues et modicae
virtutis. Generatim variae aquae medicatae, tam frigidae, quam calidae, adeo parce continent fixa principia , ut sola ebullitione et refrigeratione fiant ido lneae, quae in usus adhibeantur domesticos, si, de-isectu alius, hoc artificio opus est. ' ' Si aqua, ob exiguam salis metallici quantitatem admixtam, est inutilis, tolli etiam hoc potest per alliali fixum , modo dudum descripto sinom. II), si vero copiosius adfuerit, illud e remedio incommodi oritur, quod alius, 'licet magis innoxius, sal in locum prioris succedat. Sic , ubi vitriolum praecipitatur, athali exsurgit vegetabile vitriolatum, quod debiliori quidem sapore praeditum, quamdam
tamen adsert a maritiem, pro ratione quantitatis, maiorem vel minorem. Ceteroquin hic sal noxios in corpore nostro eflectus non praestat, sed lenius lquoddam purgans reputari potest, neque impedit, quo minus haec aqua in multiplices usus conuertatur. Hinc igitur elucet, quod etiam aqua, vitriolo
contaminata, Vrgente necessitate ope remedii 'ri ldes clipti, viil illimum sit refugium. I ) Aquae, quibus plurimum inest salis cuius-
dam neutralis, ut athali mineralis vitriolati, muriae, iet qui sunt alii, vel noxius quispiam sal metallicus, ivt vitriolum viride, caeruleum et album . ad interis i
179쪽
nnos non minus, quam domesticos usus sunt ine piae, quamuis materia, qUa onustae reperiuntur, tiliter colligi et in alios fines adhiberi queat.' A qua marina non modo fortem habet saporemis salis communis et amarum magnesiae salitae, sedi singulari etiam modo nauseam mouet, adeo ut eam-' dem saepe expellat ventriculus. Hoc nauseo sumi in profundo sexaginta orgyarum deficit vel aegressentitur, ut experimenta docent, in aquis tantae; profunditatis instituta. Ratio in eo forte consistit, quod innumerabiles piscium, vermium et anima-llium exercitus, in vasto oceano hospitantes et seni sim morientes, aut integro corpore, aut omni salitem , quod ambiens aqua extrahere valet, ad superificiem colligantur, ut ibi, ope aeris, putrefactione destruantur; quem etiam in finem salsedo, quae theicea praecise quantitate adest, qua haec promo- etur operatio, plurimum confert. Aquam marinam usibus li ominum per vasti simai maria proficiscentium aptam reddere, ars diu suiti exoptatissima maximique momenii. Q iae CX pro-i fundo 6O, pluriumque orgyarum hauritur, siti qui- idem restinguendae, ob salsedinem non conducit i sed anatica tamen portione aquae dulcis admixta, inici bis praeparandis usum procul dubio adferret e e-
lgium, quippe quo dimidio aquae dulcis penu scit
Aqua vero ad superficiem obuia via ce per destit. 'llationem potui apta redditur, id quod reeentioris
acui f) Cons. Commentatio quinta.
180쪽
neui docuerunt experimenta. Varii in hanc remi excogitati fuerunt adparatus, immo Vapor etiam, et
lebetibus, dum cibi parantur, adscendens, captatus fuit Suppellex ad lioe requiritur exquisita, quae, non tantum maximam, quae obtineri possit, aquae copiam porrigit, sed simul minimo indiget ligno. Sed iam non haec moramur. Suiscit, quod marina destillata et dein aeri exposita, Vt empyreuma ex uat, sat grata et salubris. Quae prima transit abii eienda est, si quid putredinosi inest. Forti et diu hina ebullitione acidi muriatici quidquam laxatur, sed hoc incommodum euitatur facile pauxillo cincrum clauellatorum, quod ab initio adiicitur, ma-guesanique salitam decomponit.
I. Historia analyseos aquarum II. Necellitas analyseos p g. III. Difficultates analyseos b. IV. Heterogenea in aquis praecipua V. Duplex eadem eruendi via VI. Qualitates physicae obseruandae VII. Reagen; ia praecipua f. VIII. Quomodo. colligenda heterogenea VO-la ilial. J X. Quomodo colligenda heterogenea fixa' g. N. Examen residui aqua insolubilis . XI. EXanaen residui aqua solubilis XII. Analysis synthes est confirmandas. XIII. Selectus et correctio aqua taurii II.