장음표시 사용
261쪽
Caloris materia, aeque ac aliae Omnes, attra istionis imperio est subie ita, et hinc eiusdem status ligatus egerminat, qui non potest non mutatam ad ferre faciem. Nonnullae facultates nouo connubio obscurantur, immo e Uanescunt, aliae prodeunt an-ttea incognitae. Et eodem fere modo, ac acidum, at halino sale saturatum, nec reaictione, nec sapore,1 nec aliis dignoscitur proprietatibus, ita etiam calos ris materia cum libertate principalem suam calefa-cciendi virtutem amittit, quae tamen minime destru- cla sed ligata tantum putetur, quum integra red-eeat, rupto Vinc UlO. Aquae exemplo haec eximiei illustrari possunt, quippe quae modica priuationei in glaciem abit. Ni ui adfundamus aquam ad deteriminatum gradum calefactam , et uti notum est, co-sgnito utriusque calore, facili calculo cruitur caloranis celae. Sed in casu praesenti semper obseruatur defectus, hoc est, minor inuenitur 7 a circiter gradibus, se-ccundum suecanum thermometrum, calor miscetae quam calculo congruenter est e deberet En ra-iclitionem. Calor a lupe niuem penetrat, mole cyllas
distendit, separat, paucis: e statu firmitatis in li-: uorem redigit, quo ipso particulae segregatae qua
superficiem multum increscunt. Iam vero aqua ma-.Iteriam caloris attrahit, idque eo uberius, quo la- Itior contactuse, ill .am autem quantitatem, quam pro ' accinae tangit, pertinacius retinet, et ita ligat, Vt, 'uamdiu adfixa manet, calefacere nequeat et hins et a graduum desecius. Hanc portionem saturantem non f) cel. WiLcRE in Actis Stockli., s 772.
262쪽
non amittit nisi in puncto congelationis, et tinni
liberata etiam mox in thermo metro quamdam eis. cit eleuationem, quamuis ambiente penuria celeri ter et pro re nata irregulariter dis hahatur. Quo mapis increscit frigus in vicinia, eo minuitur magis caloris materia, quae inter aquae particulas libera manet, et, ut aequaliter distribuatur, vi elasticae naturae exit, tandem vero ita rarescit ut non nisi portio suturans earum contactum impediat, /et, hac etiam ablata, omnis cessat mutua particularum mobilitas. Sine dubio omnes materiae igne fusibiles, eo ipso momento, quo singulae moleculae mobilitatem adquirunt debitam, certam quoque materiae caloris portionem sigunt, sed gradus nondum determinati sunt. Ab alia: parte dum aquae calor continue increscit, maior copia minimarum mole cui una auget distantias, vapores generans elasticos, et tandem ebullitionis praecipue feruore sque a stamina ita expandunt ar et mutantur, ut mirum in modum aucta superficies maiorem longe quam antea recipere Valeat quantitatem materiae caloris, eamdemque vi at-- tractionis figere. Hinc frigus vel diminutio caloris sub qua poratione.
Corpora, quae caloris materiem ligatam tenent,
menstruis indita, soluendi virtute praeditis, aestum generant plus minus insignem, pro illa copia, quae
iam potentiore attractione liberatur. Calx nuperusta et aquae immissa notabilem procreat calorem, quum eius materiae magna pars terrae compedibus laxetur mediante aqua, quae sortius attrahitur: qNod
263쪽
2.25 reflat materiae caloris in calce eX tincta, acidis ex pelli potest, et hinc ex aequali eiusdem calcis potatione, etiam maior cum acidis, quΘm Cum aqua ca lor, quum priora tot iam, calorem expellant posterior autem tantumni Odo partem. Sed liaec breuiter et in transcursu, ut illustrentur varia in antecedentibus loca, et melius in sequentibus proponenda intelligantur. De compositione materiae, caloris nondum
quaestio est: sussicit heic, quod haec fgi, iterumque relaxari queat. Iam redeamus ad aerem hepaticum, qui constat sulphure, mediante phlogisto, materiae caloris ad-vnato. Quum in sequentibus huius analyseos demonstratio occurrat, eamdem heic omittendam eX-
istimo. Hic in atmosphaera sponte decomponitur ab aere puro, qui phlogiston tanta appetit vi, ut ipsi
acido nitroso illud eripere valeat. Haec est ratio crustarum sulphurearum, quae ad Aquisgranum oc- currunt, demto enim supra aquam principio colli- gante, tota dilabitur compages et moleculae sulphu- ris liberatae proximo adfiguntur corpori. Hunc aerem hepati cum suscipere potest aqua, et eo dotata genuinam possidet Tlier marum hepati fata irum indolem, quod comparatione facillime elucet. l'Vt autem pateat, quantum liuic soli sit tribuendum, liquantumque heterogeneis crassioribus, aquam de-: is illatam, eo ad satietatem usque imbutam, e X3mi-: 4 are iuuat. In calore medio cantharus aquae destil- illatae 6o circiter aeris hepatici pollices cubicos reci- Ipit, qui acido nitroso decompositi, 8 sulpinuri gra lina praebent. A qua fontana I psallensis aere hepa- Nergni. OFrisc. Vol. I. P
264쪽
tico satiata paullum opalescit, lenteque perexiguam lide ponit sulphuris portiunculam. Hoc pliaenome- νι non initio miratus sum, sed in memoriam reuocans Laeris puri praesentiam causiam intellexi, eamque firmat, quod eadem cocta et refrigerata ab aere hepatico minime turbetur. lg. IV. Aqua de sillasa abre hepatico satiata. Quo haec saturatio perficiatur modo, in paragra- rho sequente explicabitur, heic frigidam et rite sa
tera vix viginti quatuor horis, et in lagena quiescente sed aperta, ne pluribus quidem septimanis dissipando, argentum denigrante, acido nitri confestim delendo. gaudet forti, subdulci, illi haud dissimi. t li, quem praebent oua corrupta, sed grauiore. Claritas persistit inuariata, si aqua nuper suit de
stillata, adeo ut nondum ex atmosphaera aerem purum potuerit absorbere.
R) Tilictura heliotropii, et papyrus eadem tincta, paullum rubent, nisi aqua imbuatur aere hepa
C) Acida nihil mutant, nisi in ipsa aqua Inguli lari gaudeant phlogiston attrahendi virtute, quald
265쪽
est praesertim niti Urim Optime concentratum. Hoenamque instillat tun, foetorem moX tollit, claritatem turbat et tenuisiunus puluis albidus tardis sine
subsidet, qui collectus et siccatus purus putus inuenitur sulphureus. Phlogisto per acidum erepto, vinculum tollitur, sulphur materiae caloris iungens, de- seruitur ergo aer hepaticus. et sulphur sub forma vulgari prodit. Qu od acidum nitri in liquido etiam phlogistoli appetat, satis uotum est artificio, quoscidum vitrioli sus cum purificant nonnulli, nitri paul lum addentes, quod mox decompositum, acido tib troso libero phlogision colorans deuorat. Instillatis nonnullis acidi nitros guttis mox compescitur foetor, seci post pauca minuta iterum redit, idque pluries, adeo ut aquae huius quadranti 2Co guttas addere necessarium fuerit, ante quam penitus omnis destrueretur aer hepaticus. Dum aqua simul alliali fixum tenet, acidum parum valet, quamdiu hoc liberum manet, secl illo plene saturato, aer hepaticus decomponitur. Ratio est, quod a thali mox arripiat acidum iii stillatum, ligetque. Hinc facili colligitur, quo modo sulphur ex a lia a thermali Aquis-granensi possit praecipitari, quod hactenus nemo, quod sciam, praestitit. Acidum vitrioli alia lite vulgaria nihil valent. Acilium muriaticum depulogiificatum sulpitur deiicit. D, Athalia nullo modo mutant.
266쪽
metallica simul phlogisto onerari videntur, quo jutrumque fit solutioni ineptum, sine dubio sulphur i
luoque metallo adcrescit. Argentum metallicum in hac aqua nigrescit. G) Π drargyrui salitus corrostius etiam deturbatur albidus, ob rationem modo allatam. I) Vitrioli zinti solutio parce congrumatur et album praebui sedimentum: cupri ex flavo fuscescit et tale quoque lente deponit sedimentum: ferri ini-prescit. Odor hepaticus mox destruitur, si proportiones liquidorum mixtorum rite adornautur. Κ) fenici ossi granum aquae immissum sens in sauescit et tandem auripigmenti indolem adquirit. Idem accidit cum arsenico, aqua soluto. F) Hydrargyrus nitratus si igide fuscum, calide vero paratus album porrigit sedimentum. Haec disserentia inde oriri videtur, quod in posteriori casu basis sit eo usque dephlogisticata, ut phlogiston obvium praecipitato colorando sit insufficiens. Hyadrargyrus viduus, aeri liepatico expositus, uti aragentum nigrescit. Η) Plumbum aretatrina nigrescens deiicitur. Acetum aeris hepat ic; decompositionem non iuuat. ideoque hinc patet vis solius baseos metallicae. Plumbum tamen nitidum aeri hepatico expositum, non plene nigrescit, sed tantum fuscatur. Idem valet de serro, cuprum nigrescit, sed si annum, vis mu
tum, antimonium et Zincum non mutantur.
267쪽
De Aquis Artis c. Calidis. 279
L Aqua hepati sata, cui limatura est in dita in vase bene clauso, post aliquot dies cum tinactura gallarum purpurascit. Dum serrum ope aci di solutum ingeritur color magis sit violaceus. En
caussas, quae una cum tincturae gallarum copia, diversas ericiunt apparentias. Praeterea notetur Oportet, quod aqua, ope aeris hepatici serrata, nullo modo turbetur vel mutetur alliati pii logisticato, et si illi postea additur vitrioli martis mica, haec initio cinereum praebet sedimentuin, quod superne sensiti pallide caerulescit, sed tardissime, et post aliquot demum dies nigrescit. Si aqua martialis hepati sata, instillato aikali phlogisticato, mox cae-
rutescit, hoc certo indicat acidum menstruum adi esse. Haec momenta in aquis explorandis probe sunt obseruanda.
Modus, quo praeparari possurit aquae med catae calidae. In hoc processu plura peragenda sunt, nimirum .caura elassica aqua est imbuenda; soluenda sunt helterogenea crassiora, dum quaestio est de in1itanda certa specie, et denique calefacienda est sine virtu itis detrimento. Singula momenta seorsim pertra-
A) Aura emcax iam adhibenda est, vel acidum
aereum , Vel aer hepaticus, prout thermae desiderantur aeratae vel hypati latae. Prius obtinetur methodo antea sussicienter descripta Posterius Co
268쪽
dem modo peragitur, exceptis paucis citctim stantiis lain memorandis. .
Loco cretae adhibetur hepar sulphtuis ex ciue- .ribus clauel liuis, aequali s ilphuris ponderi admixtis, tritis, et in crucibulo susis, constatum. Hepar in 'puluetem redigatur Oportet, ante quam lagUnae iiD- mittitur; nam alias acidum vitrio licum, at hali sa- iurans, in quovis superficiei puncto procreat ali ali 'egetabile vitriolattim, parca aqua insolubile. Sed talis crusta maior es circhm4 dans nucleos, acidi ad interiores partes ingrestum impellit. Masa e tribus limatu ac martis cum duabus sulpituris partibus colli quatis orta, eidem sint, et sere melius inseruit. Ampulla inuersa qua dimidiam capacitatem est euacuanda, quamuis minus recipiat seris hepatici quam acidi aerei. Si aqua simul est aeranda, oi talia vel quarta pars cretae hepati admiscenda est. Diunquassatione aer liepaticus non ulterius diminuitur, . aqua est satiata. Quum foetor sit perquam grauis et respirationi, minime idoneus uti pluries sum expertus, qui operationem peragit ita collocatus sit oportet, ut aeris
quoddam flumen auram auferat NOXidm.
B) Si certae quaedam thermae sunt imitandae,
exempli loco antea memoratae Carolinae et AquiS-grancilies, tiarum singula contenta, et qua indolem, et qua copiam, determinata esse deboni. Priores tu cantharo fouent culcis ac ratae circiter grana
269쪽
hali minoralis siccati 68, et ferri aerati inquinamentum ' . Posteriorum cantharus e balneo Imperatoris praebet calcis aeratae 27 grana, muriae 29 et aikali minoratis o ). Calx aerata sola euincit in Aquisgranensibus praesentiam acidi aerei. Nominata heterogenea, praeter calcem aeratam iure excludendam, facillime soluuntur, non igitur qpus est, ut prius aquae addantur, quam cum mox est bibenda. Itaque pocillo, quo liauriuntur, immittantur successite, eiusdem capacitati adaptatae doses, quae calida celeriter suscipiuntur.
Si quis praesentem quoque cupiat calcem aeratam, primum aeranda est aqua, et eius ope calx
in frigore soluenda, uti antea deleripsi, dein hepatis an la. Et in hoc casu pro illa feri unda sun ut addidebet limatura martis, quae alioquin, si calx negligitur, sub calefactione indita, quantum satis aquam
C) Vt aqua aerata vel hepati sata calefieri queat, sine virtutis detrimento, olla requiritur perfecte claudenda, quales sunt quae ab inuentore Papinianae vocantur'. Scopo nostro praesertim conueniunt, quae ex praescripto Domini Wi LCKE e cupro conficiuntur φ . Harum talis eligatur, quae requisitam potionis quantitatem exacte capit: lis ec, indita
270쪽
aqua aerata vel hepati sata, optimeque clausa, suas pensa haereat in aqua maioris ollae, consuetae figurae, tamquam in balneo, quod sensim incales eat et papinianae requis tu in impertiat calorem. Quamuis aqua aerata frigida sit admodum saniata i prosicua, teste experientia. et idem sine dubio valeat de ho pati sata si id a g. I I) interim tamen ad fidem pronum est, quod calor, volatili ratem augetis. magis stabtiles ot penetrantes, ideoque in certis casibus ossicaciores reddat. Quinam optimus sit pia tis nondum constat. Thermae Carolinae no-si i ilieritioinetri hydraryyruria ad gradum g elevant, Aqui, ranenses ad φ 6a, quod interno usui nimium ae tuti indicare videtur, quum vix digitus in illa commorari clueat, quae ad so calet. Sed haec quaestio non huius est loci: Lisscit scire, quod aqua quemlibet gradum possit sine decremento virtutis adquirere. Sales una cum aqua ollae immitti non debent, nam plerique ipsum metallum adgrediuntur, ferrum autem sine omnis incommodi metu addi potest, ut martiale impertiat inquinamentum. Vt quavis vice pocillum queat impleri, et tamen nihil euolare virtutis, in suprema ollae parte epistomium ferrumine adfixum esse debet, quo aperto in pocillum emuere potest calida, et nihilo minus occlusa manere tota masta.
Ad balnea maior requiritur copia. In hunc fi-Nem thermarum Carolinarum usus desit: quae sit caussa nescio. A liaisgranenses crebro usurpantur et