장음표시 사용
231쪽
. De Aquis Arti c. Frigidis. 193
L) Sublimatum corro suum post a4 horas puluei rem gris eum secernit, qui in aqua, prius evaporai tisne concentrata, ex susco luteus prodit. M) Plumbum acetatum albam essicit praecipi.
In calore is graduum grauitas specifica huius aquas est I,ooio, unde pondus 'nius canthari q229a grana essicere debet. Iam vero aqua residui circiter I gra-inis aequi ualet, et pondusqs pollicum cubicorum aerei
XI. Principia euaporati ne tosiecta. 'Gratis simo haec aqua sapore praedita est, sub- incescente titillanteque, fere instar vini Campaniae, sed simul martiali et paullum amaricante. . In aere pelliculam contrahit v i Spadana. A) Ebullitione ferrum aeratum una cum calcea aerata secernitur, sed aceto posterior a priori sacile separatur, modo antea descripto' f. VIII, A .R) Percolatione facta evaporatio usque ad sc- sum continuatur. Residuum aqua destillata sum cieni Bergiu. use. Vol. I. N ter
232쪽
ter elutum aceto immittitur: quod eo soluitur, magnesiae albae monstrat proprietates, sed quod intactum remanet, gypsum esse reperitur. . C) Aqua, qua totum fuit residuum, evaporando veram initio exhibet magnesiam vitriolatam, seiversus finem sale communi inquinatam, qui lentissima evaporatione quodammodo separari potest. D) Singulis rite ponderatis in quovis aquae Pylmontanae cantharo adesse reperitur Ferri aerati - -
Aereum collectum interdum spatium explso pollicibus cubicis maius, quod acido aereo totum conflat, plerumque tamen longe minoren quantitatem promit.
Reagentium cum aqua P montana habitus. A) Tiuicti ram hesiotropii intensus rufat aquPyrmontana, quam Spadana. Papyrus heliotropi, tincta si saturatior et serna inbucata caerulescit, scicurcumae radice lutea non mutatur, ne quidem aque uaporatione multum coarctata.
233쪽
De Aquis Artifc. Frigidis. 195
R) Tinctiιra gallarum et oi usi phlogi licntum serrum mox produnt, sed aqua Pyrmontana cocta nulla huius metalli vestigia retinet C) ADali fixi caustici prima gutta terram albam
deiicit, quae examinata magnesiae monstrat qualitates. D) Achia coirceutrata effervescentiam prouocant.
E) Acidum facchari calcem statim et copiose
Fb Tripi a ponderosa folita acidum vitrioli di sinete indicat, nam spathum ponderosum decidit. G) Culae futita sedimentum deponit gypseum, post a4 horas plerumque visibile. Η Alumen decomponitur, etiam post separationem calcis, adeoque ope magnesiae aeratae. I) Solutio argenti congiuinationem lac leam
K Solutio hydrargyri frigide praeparata praecipitationem ellicit ex albido luteam, illa vero, quae, ope caloris sacta est, et copiosius, et magis luteum promit sedimentum. In utroque casu, si instillatio: sit sine ulla quassatione, nubecula alba supra sun lum suspensa haeret, quae hydrargyrum salitum indicat. L) Sublimatum corro fatim post 24 horas ochra - ceum exhibet sedimentum, acido uitrioli solubile: aqua Pyrmo istana evaporatione multum coarctata albidum sublimati ope demittit puluerem. M) PIumbum ocetollim puluerem album prae- bet, cuius magna pars aceto resistit. N) Vt tollim martis mox albidum praebet praecipitatum . quod tandem, sed lente, flavescit.
234쪽
196 De Aquis Arti c. Frigidis.
q. XIII. Aquae Pyrmonia e grauitas specifica.
Grauitas specifica aquae isyrmontanae respoistu aquae destillatae I,OO24 reperitur, in calore medio, est itaque pondus unius canthari 42331 granorvira. Quum autem aqua residui eisidiat rana 36ὲ, et acidi aerei so pollices cubici 4s, erit ψaasQ- --- 4 s , disserentia, qua pondus canthari, e grauitate specifica deductum, illud excedit, quod e contentis heterogeneis elicitur.
Comparatis aquartim examinatarum. Vt stinuitaneo quasi intuitu easdem contemplemur, ordine sequenti singulas materias ingredientes
Acidi aerei maxima quantitas poli. cub. I;
235쪽
Coniectura dρ modo, quo 'natura has prae. 'parat ag aT. Inter iam exploratas Se 7 schitizenses acidi aerei vix plus continet, quam quaelibet aqua fontana, ideoque eiusdem genesi talis sufficit venarum situs. ut in terrae gremio lateX strata penetret, quae calcem aeratam, gypsum, magnesiamque, non tau tum aetatam, sed etiam vitriolatam et salitam continent, qualia pluribus locis dudum sunt detecta. A qua transeundo eam sensim adquirit ilosin, quam erumpens eXhibet. Tres reliquae tanta scatent acidi aerei copia , ut ex atmosphaera eamdem non potuerint haurire. Triplici praesertim modo haec aura abundanter liberatur, fermentatione, igne et acido sortiori '). In subterraneis maeandria prima vix operari potest caussa, secunda autem et tertia, quin vel seorsim, vel 'conitati sim agant, nihil video, quod impediat. Scilicet ignis subterraneus e lapide calcareo, ct adhuc facilius e magnes a alba, illud extorquet, quod de in aquae occurrens eo auidius absorbetur,
quo haec in suis venulis magis est diuisa, quo magis stiget, et quo denique magis ab subtilistimo elasticoque fluido comprimitur. Neque grauiorena inolestiam parit tertius modus, nam licet in telluris supersicie aqua vix libero quodam acido minerali imbuatur, in eiusdem tamen gremio, sulphuris de-
236쪽
flagratione, vitrio licta in compedibus liberant Uula icani, et sol an e magnesia et ealce salitis etiam naua lia riaticum expcllunt. Qii id valeant sales terrestres liet metallici, at hali minerali vel terris alii a linis dea thcompositi, mox videbimus. Consideremus iam primo Selfera vom, disqui- utendo an allia lino medios siles destruenti suum de beat acidum aereum, de quo ii dic praesertim quaeritur, nam cetera principia in globi nostri 'a te litis repcriuntur ' An aikalinis, acido directe solu- litis' Au denique soli aestui subterraneo illud pro- diliganti 'Vt examinetur primus modus, ponatur, aquam, pcalce vel magnesia salita graui datam, at hali minera- le aeratum attingere. Quum igitur aquae Selteranae cantharus salis communis grana Io9 contineat, in Equibus circiter 46 aikali mineralis puri adsunt, haec hvero 3 fere acidi , aerei ad saturitatem postulant'), lhinc pollices cubici emanant, nam quilibet pon- lidere aequi ualet dii nidio circiter grano. Ast hac al- lhalini salis quantitate deiici possunt calcis purae grana liqs , quae tamen acidi aerei 28 naox absorbent. Similiter aequali portione magnesiae purae ultra 3s fpraecipitantur, quae ad minimum acidae aurae 19 I in- pter cadendum recipiunt. Calculis ita subductis pa- tet, in priori casu non nisi disseruiitiam 37 - 28 π 9 Igranista I 8 pollicibus cubicis, et in posteriori 37 - i9ἴ grania G 33 pollicibus cub., aquae aeranis idae lo) De acido a freo, f. VIII.
237쪽
ydae restare, quae minime suffciunt S. XIV). Noni igitur muria, in aqua Sellesana praesens la ac via coriri videtur, posito quod simul 6O poli. cubi eos; acidi aerei recipiat; si autetit acido marino fueriti imbutus latex, Io0' granis salis communis directe producendis necessario, scopus egregie, obtinetur, quum singuli pollices sine diminutione eidem in seruire queant. Quin acido aereo, igne expulso, succedere possit, nullum est dubium. Iam ad bi-
Salis communis T grana in cantharo vehit Pyr- montana, quae, si vel maxime e magnesia salita, ope athali mineralis praecipitata, ponantur orta, Vixi tamen acidi aerei ultra 3 pollices cub. aquae praebent. Calx et magnesia vitriolatae nostro negotio nihil prosunt, nisi in ipsa aqua genita . vel mediante racido vitriolico libero, vel, quod forte ad fidemi pronius est, vitriolo martis destructo. Cantharus aquae Pyrmontanae continet 38i gra-ina gypsi et 23 magnesiae vitriola ae, qui duo sales coniunctim tantum acidi vitrio lici fouent, quantum' circiter 67 grana vitrioli viridis crystallini. Fingatruus igitur aquam, hac vitrioli portione ditatam,
rattingere 2o grana calcis aeratae, nec non magne
is ae aeratae sere Ii, et sales memorati prodibunt, simulque sub hac operatione e basi priore acidi aerei pollices, e posteri 'ri autem 6; sed et 2S vix vl-ttra quartam voluminis necessarii partem emciunt. i Additis , qui e 7 muriae granis adquiruntur, si iui ipsa aqua generantur, magnus nihilo minus erit delfectus. Aliam' igitur tentemus viam.
238쪽
diso De Aquis Arti sic. F fidis.
Ponamus aquae cantharum 276 vitrioli grani oneratum, inod nullo modo implicat, quum vi- tna 6oco recipere queat , calcis aeratae 233 granis Occurrere, et non tantum ioo acidi aerei pollices relaxabuntur, sed simul etiam ferri praecipitati et gypsi tantum soluetur, quantum saturitati sufficit. Habemus ideo Pyrmontanam completam, additis as granis magnesiae vitriolatae. lCum Spadana aliter se res habet. Haec qua ilsalini contenti quantitatem ess valde inops, et qua eiusdem indolem talis, ut necessario acidum aereum I extra se liberatum requirat. Praeter athali minet ale, calcem, magnesiam et ferrum, quae singulae materiae acido aereo heic sunt iunctae nihil aliud adest, quam unicum in cantharo salis marini granum. Hinc igitur haud obscure elucet, nec scido muriatico saturando, nec salibus mediis in ipso latice decompositis, Spadanam posse aerari. Ast in vicinia sontis stSpadani nulla adsunt Vulcani vestigia , quomodo litaque latex in sinu terrae acidum aereum liberum lattinget' obseruamus primo, haec vestigia olim satis liconspicua, temporis iniuriis non raro ita deleri, ut aegerrime dignoscantur: praeterea ignis subterranei gradus, qui subtili huic acido laxando sufficiunt, ivigere posse, quamuis nulli oriantur terrae motus, lnullae eruptiones, idque perquam diu et per 'sae' leuia, si caussae ita temperantur naturae cura, ut esse- letus maneat fere idem: tandem in confinio non opus esse foco, est namque planetae nostri exterior cortex multifarie pertusus, unde canales et maeandri procreantur, qui fluidum elasticum in loca maxime
239쪽
De Aquis Artis c. Frigidis. 2O1
1l xime dissita de sucere possunt. In nostro casu ipsa i quoque rei natura anfractus eius longitudinis polluat lat, ut in itinere evanescat notabilis calor. Cete 1 rum, solum martiale vitriolum aqua solutum et i strata penetrans, vel alhalinum salem, vel calceml inagnesiam ue continentia, sufficientem sub deconiat positione copiam prouocare potest, quae longe lateque a prima origine deducta, venulis aliis sine du-l bio saepe occurrit, et quarum tum latex illa imbu-l tus ne minima quidem gerit iudicia materierum,l eiusdem aerationi inseruientium.
Aliquando gypsi portiunculam in aqua Spadana
reperi, unum circiter in cantharo granum. Sed
quomodo hoc persistit cum aikali minerali libero, vel rectius, nulli acido, praeter aereum, iuncto, quod acidum vitrioli sortius attrahit' obseruandum primo est, quod gypsum, dum adest, in quolibet pollice cubico non nisi grani essetat, et ali ali
purum vix ultra nam acidum aereum, eidem unitum, per se non decomponit. Materiae itaque adeo rarae tardissime in se inuicem agunt, praesertim quum alliati aeratum sit valde hebes. Quantum impediat acidum aereum, alio exemplo ad octa. tum patet. Sit magnesia vitriolata in aqua soluta, instilletur aquae calcis portiuncula, mox magnesia praeceps ruit, calci suum porrigens menstruum. Si vero particulae quaedam cretae vel silathi calca- rei solutioni immerguntur, ne quidem coctione. vlla obtinetur decompositio, unde facile perspicitur, cur in a qua Seydscliti trensi cum magnesia vitriolata persisere queat calx aerata.
240쪽
Praeterea saepissime omnino desideratu ii aqua Spadana gypsum, siue haec ex alio fonte fuerit hausea, siue etiam in eodem non sit semper idem
principiorum numerus. Quod ita genere eorumdem mutua proportio haud raro variet, nullus fere dubito, confirmante hanc illesin et rei natura, et quotidiana experientia.
Num arte imitari liceat aquas in antecede1 tibus examiuatas.
Peractam quamlibet analysin completam esse nullo alio argumento efficacius potest comprobari, quam persecti per synthesin imitatione, quippe quae Non tantum vera principia proxima detecta esse euincit sed etiam genuinam cadem coniungendi methodum. Videamus igitur, quid in praesenti negotio arte possit praestari. Ex praecedentibus patet, duobus praecipue momentis artificium comprehendi. Primo nimirum requiritur, ut aqua pura omnique desii tuta sapore quasi vivificetur acido aereo, quod genuinum constituit spiritum minet alem, uti loqui amant auctores. Hinc latex sit sapori gratus, subtilia, penetrans et mira dotatus virtute. Sed eiusdem esticacia praeterea aliis crassioribus materiis est armanda. quibus peculiaris prouocatur indoles, adeo ut haec Se iteranam . illa Spadanam, et alia denique Pyrmontanam mentiatur. Harum prima;
qua naturam et virtutem necessario a reliquis mulium differt, sed ne quidem binae martiales exacte conueniunt. Non igitur mox feliciter aquas halce