장음표시 사용
151쪽
oleo, unguentum irinum,anethinum,cham malinu,taurinum, sicyonisi unguentum ex odorata glande,althea,costus,balsamum, aristolochia, casa, calamus aro maticus,libanoris, unum quodcv cum oleo decoctum. sustiuntur autem, castoreiicam puleio,carpobalsamum, ellium, uiticis semen: his in regio morbo utenda, aut in eis qui ob stigiditatem uel cutis condensationem non sudauerint. Evacuantia ec corrumpentia pediculora omne genus quodcun* superficiem occupauerit. Cap. LXVI lSAndaracha,uua taminia,aristolochia, sulphur ignem n5 expertu,cinamomsi, calamus aromaticus,casia,Pirethrum,cinis quercetis,cucumeris radix. De intestinorum ablutionibus. Cap.c Lx UMIReram incommoda quae animali in morbis eueniunt,si uentris constipatio ncm generant :capitis enim grauitates,tenebrosae uertigines,stomachi euer sones,nauseae, fastidia, turbulenti uomitus, oris aridita amaritudo, eructuatio
nes ingratae uirusch redolentes,olidi spiritus, Bmni resupini,molesti flatus, torsiones, gracilis intestini dolores, praeterea re Plethorici di articulares ec podagrici morbi ec coxedices,omnia inde oriri,augeri,exacerbari,prolixioraq; interdum ocpemiciosa fieri solent. utiles ergo ablutiones di his ec reliquis pleris p astectibus, ruos sigillatim inserius explicabimus.ablutionum uero quae inqciutur, quaedam mpliceS,quaedam mites,qua clam acres,quaedam usum alium potestat in pol licentur.simplicissima ex sola aqua calida ad simum excernendu in continuis se hribus sit,& malignis ec incendentibus, at* in debilibus qui a longa revalescunt aegritudine, in quibus excrementa difficulter redduntur. calidiore uero aquam eo se oportet, nam tepida inflat . at oleo cum aqua mixto utemur, ubi uel durior si mus fuerit, uel intestina sensus difficultatem ulcerosam ec mordacem habuerint:
recusandu tamen oleum cum aqua ubi capitis grauitas adsit, di stomachi eversio aut fastidiu. rosaceu uero pro oleo comuni cum aqua iniectu utilius est in febridi incendentibus ini omni ingenti calore, medias partes,sed colu praesertim occu Pante. replet tamen caput, ato Oleo comuni minus emollit. iniiciendu rosaceum aquae subquadruplu.cum Ouo etiam cic ptisanae cremore rosaceu inscimus,in ishtibus ardentissimis cocurrente intestinoru mordicatione. chamamalinu cum toto otio rubeo inqua & albo,& ptisanae cr ore noctu iniqciendu: somnum enim suavem conciliat,& febris causas die proxima educit.butyrii cum aqua iniectim mordicationes oc torsiones sedat, sed modicum hine oportet .conscit et his quibus ob recti inflamationem excrementa retinentur, & ubi intestinoru sordida ulcera
assuerint. at scenugraeci decoctu ex aqua abs* pinguedine aliqua iniiciat his qui ex pituit sputredine febri uexant ,ec mollibus foemineis tr eo oribus,& ubi intestina morsionibus infestens: sed caput replet, propterea in febribus si capitis dolor assuerit, omittendu .malus decoctu mordicationibus ec totiionibus c5seri,& praesertim ubi aridum stercus sit. seminis lini decoctum corporibus oc morbis aridis congruit, lactic, ad mordicationes,nauseam,sitim uehementem,sed id quoq; ca put replet,quamuis n5 instar scenugraeci. ptisanae cremor arida fimum colliquatoc abstergit,intestinoruci; mordicationes sedat.alicae cremor cum erosiones miti get,maxime cdfert cardiacis 5c his qui ob syncopa exolvunt :preter j enim Q in lectus nutrit,& uires res icit, ollit etia,&aridu fimum educit. furfuris uero cre mor febribus exiccantibus, di doloribus uentris uitio euenientibus, & intes in rum ulceribus coueni abs* enim erosione abstergit. portulacae succus morsionibus seruoribusq; reliquis utilissimus, di quibus ob aridi acrisci; simi recretio manus aut rectu male habueunt.facit oc ad morbos qui ad erysipelatis natura acce dat.succo aut rosacesi cu ouo admisceti oportet. hui' succi maxime peculiare est, ut eue
152쪽
ut e sipelatum ardoribus medeatur qui in profundo cim intestina latuerint, Iae
viriciendunt ubi ulcus inflammatiotie circa intestina,renes, uesicam,aut uterum
Dei Gerum iniechim finium egregie ducit, caeterat, alui excrementa dc sordi vi intestinorum ulcera abstergit.quod tamen sine coagulo cosectum sit,oleum solum iniectum intestinorum inflammationibus conuenit,& extremo senio conse ciis in quibus simus induruerit:melictatu in febribus mitioribus, in ii estoemina tis temperaturis ac deflorente aetate,& quando rectum aut colum res illucrit, inti Qedum est.ru tae uero cymini Ac ancilii decoctum cum oleo, statum dis loluit, ideo colicis iniicitur. sint autem decocti partes duae, olei pars una. foenugraeci cremor cum butyro dc terebinthina, ut terebinthina sit quarta pars utrius ontestinorum tortiones oc saltus mirum in modum seda absque ulla enim mordicatione pluri mum in intestinis moratus,excrementa leuiter ducit: utilissima hoc idem erosio/itibus quae circa uentrem fiunt.pti a ne cremori butyrum permixtum cum pauculla mellis maxime confert ad ulcera intestinorum abluenda, & ad arida excremetita educenda, quae eorundem ulcerum ratione detenta sint. rutaceum oleum cum
hi tiro ad colicos dolores utiliter iniicitur. interdum etiam picis liquids drach.iij. aut bituminis drach. iiij. solutat cum rutaceo ct iniectae dolores sedatβ pituitam suauiter ducunt. saepe uino dulci succidas lanas decoquentes, & excolantes oleo taceo commiscemus, ut sint uini quidem partes tres, olei uero partes duae . at stluspensorum uasorum quae cremasteras uocant,aut uesicae dolor,aut urinae dissi cultas adsit,etiam petroselinu minutissime tritum addatur rutaceo.ad dolores uero intestinorii abscesssiis aut ulceris causa, butyrum cum polline thuris iniicimus, aut pinguedinem cerui aut lutuli cum oleo. quod si frigida sit aegritudo di torpis diis dolosichalbanam iniicito cum butyro,ut sit chalbanae quidem drach. i,butyri uero unc.vi.aut styracis oboli tres cum butyro. porct acribus ablutioibus utimur in coxendicum doloribus,m non nisi recta ceruice si rantibus, in lethargicis & o mnino in frigidis morbis, at in his qui exitiale uenenum sumpserint: quod uel
propter frigus uel sanguinis grumos interimat.ad hos autem quorum totum cor Pus retrixetit,attonito coxendicis,aut renu uitio laborantes,castorei obolos tres in oleo colliquatos iniecito. nitrum uero pro sese accipimus,ubi bis aut ter ad ex cretionem aluus irritanda sit:sal enim consertim quidem mordet, sed parum ultra extenditur mordicatiomitrum tamen caput replet 5c stomachum euertit,cum ni
hil tale inferatur a sale. caeterii in his qui paulo supra dicti sunt affectibus, magna
ui agendi pollent,garus a siluro,maris aqua,nautia,ce taurit,colocynthidis,aristo lachiae,radicis agrestis cucumeris, agarici, thymi, chamaepityos,catachryos deco cta haec enim educunt sanguinem,& hoc ipso remedio subleuant aegritudines. De glandibus. Cap.c L π I πLandibus Lepe utimur ob aegrorum imbeci glitatem qui clysterum iniectio/ nem non tolerant: sspe quod ab aridis excrementis rectum intestinum ob mi itur: nonnunquam quod ablutio no sit necessaria. praecipue tamen ad febres Mehementer incendentes conueniunt, quaru materia facile eleuetur ad caput tueenim clysteres inferunt nocumentum, Sc glandium beneficio absi* ullo penitus incommodo excrementa egerunt. andes prserea ad omnes seporiferas capitis fgritudines, Sc ad educenda qus per clystere iniecta no reddunt ,utilissime appli cant .qus uariis modis cofici solent. aut em melle cocto sale astato nitroue prae parant,aut e cymino, ruta, nitro Sc melle decocto:ad hos ci plurimo flatu insemii 'tur, uel thymii tritum in melle cocto astumi Ξ, uel cycla minus cum melle subacta, Mel absynthia, abrotonu,lupinoruue farina cu melle, 'cyctia lumbricis cdsere,aut
hyssopus,tragoriganus, i epithyinu cu melle, quod stomachi eversioi opitulat, aut
153쪽
i x AETII.AMIDENI DE RE MEDICA aut coccus missius cum resina sicca, uel melle cocto, aut pirethru, uel sinapi cum . resina arida, aut centaurium cum pice&cerarcoseriantes haec praecipue ad mombrorum resolutionem, aut bitumen, aut pars exigua radicis panaceae, aut hysso pus cum chalbana ec resina sicca.haec congrue applicari possunt ubi resoluto uniuerso corpore uis intestinorum exaetoria deciderit. faciunt ec ad recti intestini resolutionem dc ad inarida possumus pro melle resina sicca uti, luti dictu est, aut pice aut carica pingui sebactissima ut passulis semine exempto,aut sapone. Optima uem glans conficitur ex seliis mercurialis uirentibus exquisitissime tritis ec exiccatis.inianubus etiam grumus salis imponitur,cepa et Porrum capitatu. De linamentis lice crocidas appellant. Cap.cLππο Aepe etiam utimur linamentis in taliuris ant,quae rhagadas uocat 5c condyνlomatis talia enim ob glandium duritiem exacerbantur, propterea earum ui cem linamentis supplemus, quorum materia eadem est quae glandium,eadem cerum terimus cum melle,oc in laira aut tomento assumimus, ec ano imponimus. De aere ex Galeno. CV.cLππιδε Er exquisite purus quocun* tempore optimus est, eligendus qui a stagno
Avum palustrium , locorum uaporibus no turbetur, uel a cauerna quapiam Perniciosam auram expirante. reprobatur qui a cloacis magnam aliquam ciuitaetem expurgantibus inficitur qui in nebulosus est,ec qui in convalli undissi montihus circumsepia occluditur,ec ueluti pretii atur.at qui amoenos ambit colles tahlimia p loca statu carentia, salubritate sua ad orthopnoicos ad tabidos 5c ad uni uersas capitis ec pectoris aegritudines confert. qui uero in Plana regione purus est, conuenit his qui syncopa corripiuntur ac stilibus, sed maritimus hydropic ec destillationem praecipue frigidam patientibus, neruorumq; affectibus ec Pro stratis appetendi uiribus congruit . qui uero lapidosas regiones ambit hyeme in
frigus torquet, aestate ob calorem suffocativituperatur etiam qui δ metallis eruti argillosa autem loca incolentes stomacho exolvuntur,nec tuto sub eo coelo degi tu quod ignei uapores a terra exhalantes plus aequo arefaciunt.aer e terra rub Optimus,aim etiam enigra.aeris tamen qualitates etiam ab anni temporibus immutantur. uere enim calidus di humidus est,aestate caliduxec siccus, autumno fit
sidus di siccus, hyeme frigidus di humidus, sunt , singulorum temporu tres dis
larentiae,prima media,postrema. media ex istiuimam temperaturam sui temoporis habet: prima oc postrema uicinioli aut milatur. luna quom in aere quatuor constituit differentias, prima enim septimana novilunii u i ad secundam,quemadmodum uer calida est oc humida, uecunda usq; ad pleniluniuiaestasi similis est.
tertia autumno, uluma hyems. quin singulo quoque die uariatur aer. matutinum
enim tempus ueris naturam refert, propterea corpora tam sanorum quam aegro
tantium hac potiissimum hora recreari uidentur,ita ut se entes etiam placidissi me degat. meridies aestati similis,subsequetes horae autumno,uesper hyemi com paratur: tunc rursus noctis initium autumno,media pars hyemitec reliqua eodem modo. Adamantini sophistae de uentis. Cap. LX NI Immam uero a terrarum essumatione uenti generatur,de his quom sum malim determinandum .uentos igitur parturit quidem tellus, scd suligino saeitiis alio parit. calor enim humiditatem abstimens, sicciores effumationes ocueluti fit liginosas saciens status gignit . estumationes siccas aliam comparatione
intelligito,ut cum dicimus uinu siccius.duodecim uero uenti comunes sunt quos catholicos uocant: orientales tres,eurus sepeliotes, carcias. Occidentales totidem,
liticus, zephyrus, thrasceas. unus meridionalis auster, alter septemrionalis aparctio
154쪽
aparebas,ut sindomnes octo. quatuor reliqui inter hos medii ab angulis mudi ex/citantur, inter orientem quidem 6c meridiem euronotus, inter meridiem Sc occi dentem libonotus, inter orientem 5c septentrione boreas, inter septentrionem Noccidetem argestes.sunt tamen alii certarum regionum flatus spuiij dc ignobiles. reliquae autem telluris effumationes, humidiores sunt his quae uentos pariunt. si ergo quod estumat modicum sit 5 tenue,exhalatio nebulosa constitii itur.si uero paulo plus inum et & crassius, caliginosus aer redditur, quem uocant, tin adhuc plus re crassius, iam sit obscura tenebrosiat, exhalatio, quam te rela appellant.plurimo uero θc crassissimo humore intimante,rorida exhalatio attol/Mur.ex his quatuor exhalationibus concretis quidem rores θc imbres sunt. con gelatis autem pruina re niues, di grandines iuxta stigoris qualitatem ec situ. nul la tamen harum statui generando idonea est, tanquam quae segnes sint ec impetu careant. at si humida quide estumatio quae exhalatio uocatur, rores di imbres gennat, in uero flatus,e- humida siccae contraria,quomodo simul oc uentus et imber sunt respondemus ex diuersis locis utraque eicitari. quoties enim e locis latitudine disserentibus estumationes fiunt, tunc simul pluit Zc uenti sipirant . at cur Laepe post pluuiam uenu flant cur contra saepe post uentos pluit c dicimus retrae calorem tunc temporis non habere humidum quod incendat, propterea languescere. recepto uero pluuiali humido revirescit, oc materiam adurendo sui Oginem excitans flatus generat . qui difflantes impellent est pluuialem nubem aqua geniti sunt,in sereno persistunt. hoc igitur pacto imber spiritum gignit nunc contra,quomodo te uento fiat imber dicendu ostendi superius calorem utrique essumationi communem esse, humorem uero quantitate differre . quando ergo copiosius calor simul cum redundanti humore iungatur,ea quidem humoris pars quae in si erficie fluitat incenditur,siiliginosumc, reddit uapor .ubi uero calo/risuis ab humoris copia sensim diminuta expirauerit, iam non amplius humo rem incendit, sed tantum dispergit, atque pro fuliginoso uapore exhalationem
humidam facit, re propterea uentos imber subsequitur, qui saepe pluribus subi de diebus persistit, quoniam di illatus calor imbecillior est quam qui possit mate
tiam comburere.praeterea cur multi lc iuges boreales flatus, uentic, etesiae aesta te fiunt ran quoniam sol sub septentrionali polo plurimum tum niuium,tum concretarum aquarum humorem nactus paulatim colliquat, ac partem generandis numinibus,stagnis re fontibus distundit, unde plurimae estumationes redduntur quas inflammat, ec simul cum multo calore qui dudum sub terra latuerat,in suli ginosos uapores trasmutat:qui paulatim incensi diuturnum haemorum defluxum alunt.omnino autem uentus uiolento motu quo impellit,ualidiore aeris suestio nem corporibus praebet. qui uero locales siunt locorum 1 quibus spirant,naturam equuntur, propterea ex his quae de aere diximus de his quoque coniectare licet: illud tamen non ignorandum, omnes locales uentos insalubriores esse communibus:cum enim neque totum impellant aerem, neque tota die spirent, inaequalitereorpora afficiunt.localibus uero peculiare est mane tantum spirare,quos propte
rea ατ me quasi a terra uenientes appellant nautae . e communibus autem uentis qui a meridie spirant, austri uocati,cum semper temperatura calidi sint, plerunque humiditatem simul annexam habent, immutari tamen soIent per anni tem pora, fierique calidi re sicci, ideo varios morbos producunt. boreales natura set gidi, uentorum omnium saluberrimi sunt, calidioribus praesertim θc carnosis corporibus. orientales uiolentissimi aegritudines quae a siccitate sunt, mirum
in modum pariunt. occidentales humidi ac blandi, magis que humanis corpo De IM
155쪽
QVoniam stellae statutis a deo temporibus coelo orientes, occidentes ae
rem pariter immutant, ut inde etiam uentos alios aliter spirare contingat, Dic quoque explicadum iudicaui,quales nam ortus occasusve uant, a quibus aer manifeste immutatur. sanorum enim corpora ec multo magis aegrorum ab aeris
De diebus in quibus oriuntur in eoelo stellae,at* occidunt
aerem immutantes. Cap. cLππIIII
stasis dystri, qui martius est, decimanona equus oritur. ciusdem vigesima LVAtertia aequinoctium iremum maximal aeris turbulentia fit.prima vinclai et mensis qui aprilis est,summa nocte vergiliae apparent.eiusde decimanona ueragiliae uespertinae occultantur. item eodem mense vigesimaprima vergiliae simul cum ortu solis emergant,maximal aerem turbatio invaditi huius eiusdem mensis uigesimaseptima orion uespertinus occulit . prima artemisit qui maius est,suoculat una cum sole oriutur.quarta eiusdem lyra uespertina emergit, di magnope in immutatur aer.sexta ciuiae matutina capra oritur,stin riirsus aeris summa mutat .septima vergiliae matutinae apparent,incipiti sedari aer.mensis eiusdem decimanona succulae matutinae or uratur,aim uno duobus ue diebus antea ingens aeris immutatio sit . eiusdem vigesimaquarta capra uespertina occultatur, di per duos antea dies commouetur aer. iuni j mensis secunda aquila uespertina exori tur. eiusdem sexta arcturus matutinus Occidit, na oritur delphin uespertirius,uigesimaquinta otion matutinus oriri incipit, inc, tuc aestiuum solstitium,ful per
tres antea dies uehemes aeris immutatio. tertia tulit mensis orion totus exoritur. eiusdem quartadecima procyon, quem nonnulli anticane uocant,matutinus exoritur.decimanona oritur canis uespertinus, maximel immutatur aer, saepe duo/hus antea diebus.vigesimaquinta aquila matutina occidit,c5citaturiuaer per tres antea dies. augusti quintadecima lyra matutina occidit. eiusdcm decimanona decumbit delphin matutinus, tunci aestas ad frigus vergit. vigesimaoctaua uinde mlatorquem προτρον ris uocant,matutinus exoritur ec nauis occidit, terminaraturq; tuc dies quadraginta ab exortu canis. septima septembris capra uespertina exoritur.quartadecima ciusdem arcturus nascitur, proxima die aer immutatur. decimanona spica matutina emergit, immutaturin aer duobus antea diebus. ut gesimaquinta clusidem autumnale aequinoctium & tribus antea diebus sit aerisi Perturbatio maxima,ideo praecauere oportet, ne uel uena incidat ,uel corpus purgetur, aut alio uehementi motu immulctur. Octobris sexta corona matutina exoritur, estq: timc uehemens aeris immutatio.septima eiusdem haedi uesperiini oriuntur. decima septima emergut suculae uespertinae, summoperech aer perturbatur. vigesimatertia vergiliae una cum ortu solis occidunt,siici: per unum antea die maxima aeris turbulentia. nouembris sexta vergiliae matutinae occidunt, atm sedari incipit aer tertiadecim alibi undecima,lyra matutina exoritur,ato eodem men
se iligesimaprima suculae matutinae occidunt, proxima , die perturbat aer.eius dem vigesimaseptima orion emergit 5c corona occidit. decembris mensis prima' canis matutinus occidit,obseruatuinc, a plurimis est, quod si haec dies procellosa V fuerit, perdurat plerump tempestas aeris ad usi triginta septem. contra,si serena suerit, idem de taenitate contingit. decima eiusdem mensis haedi matutini occi dunt. vigesimaprima,alibi undecima,decumbit capra matutina: alteram peracta. die perturbatur aer. uiges aquarta,alibi uigesimatertia, solstitium hybemu sit. ianuarii quarta, delphin orituri eiusdem quinta, quila uesipertina cicumbit, at
156쪽
i sper duos postea dies uehemens fit aeris perturbatio. vigesimaquinta splendida
uella in leone occidit, aer per tres antea dies concitatur. vigesimao flaua,alibi uigesimas tima,delphin uespertinus occumbitauigesimanona uespertina lyra
cidit.septima,alibi sexta,februarit spirant zephiri. eiusdem vigesimasecunda na uis uespertina occidit,perturbat sit aer. vigesimaquinta arcturus uespertinus ori vir. uigesima sexta eiusdem apparent hirundines. Cap.cLππ V De aquis ex Rui .
transmutatur,atcpalijs quidem affectibus Optima,
transeat. libri uero Sc dispositioni quae cholera dicitur di arquatis inutilis: ex eo enim quod facile uertitur,facile in bilim transit, sed lippientibus destillationis aut ulcerum ratione opitulatur. abstineant ab ea qui acute uident, neq; ad mcdicinas endae metallicas abluendas eligatur: plus enim habet constipationis * sontana,ideo ne rae abstergit sacile, neq; coquit, neo madefacit, ec excretiones impedit. quod uicubi moram traxerit, magis adhuc constipat, tardiorisq; trasitus sit, egessiones detinet.tardius concoquitur distribuituri ,ac distillationes gignit, praesertim si saxida bibatur. sontanae aquae quaecunque auersae a sole e saxis erumpentes ad se Ptentrionem derivant, asperae tardi v transitus sunt, scro γ 5c calescunt & sei ge/scunt.quae uero ad orientem fluunt, ec per meatum aliquem puram ue terram excolant,oc celerrime calefiunt fiigefiunti,tales optimae sunt,nisi sorte ab aquaeductus natura aliquod uitiu adsciscant .putealis aqua frigida,terrestris,excretu diffucitis,uix pertransiens, propterea utilior u sontana est his qui stomachi aut uentris ardore infestantur.fluuiales aquae oce stagnis omnes uituperandae, praeter niloti ' cam,haec enim omni u uirtutum genere insignis:nam 5c potui suavis est 5 quan/ tum expedit,moratur in uentre, sitimc, extinguit,frigida tuto bibit,&concoctio 3 ni distributioniq; opitulatur, ideo temperatum sim um coloratum. corpus res dit. aliorum uero fluuiorum aqua uix conficitur,exiccam,siticulosa,& prsseriims fluuius irris morbosas aliquas regiones fluuius irrigauerit. reliquis tamen amnibus praestat qui a sontibus perpetuis fluunt:quii, alia fluuio no permiscentur. stagnoru aquae ob circumiacentes paludes limosae sunt oc graues. morae uero A quietis ratione ueluti mortuae computrescunt ideo si alia uspiam aqua non deerit, nunquam eas Linfirmis potandas dederis. praeterea pro uaria torarum declinatione 5c situ plurimae aquarum differetiae sunt,sed ut summatim dicam,omnis aqua a gustu & ab incolarum experimentis perpendenda est. Optimam enim experientur celerrime 'calefieri oc frigefieri,facillimel carnes re reliqua Omnia coquoc propterea et in uentre cibos conficere.quae uero uel adstrictionem, uel salsuginem,uel nitri sapo/rem, uel dulcedinem uel aliud quidpiam tale gustanti onerat quae item tetri odo/ris est, aut tenax,aut olidam lentamc, seculentiam habuerit,& quae situlae lapido/sam quandam residentiam impingat,quaeue trudines nutriat,aut alia qusdam uitiosa animalia,quae stagnet, quae ue palustris sit, aut cui insit auri, argenti, alumi nis,sulphuris,aut talis cuiuspiam metallum,& cui inutiles radices innascantur,re cui thermae propinquae sint, tales omnes sunt reprohandae. optimum igitur erit si aquam his quas supra diximus,dotibus approbatam in fictili uase decoxeris,indefiigere permiseris. postea rursus calefacta propinaueris. in peregrinationibus uram re exercitu sessa ab eminentissimo loco seriatim in decliue sodienda oc per haeaqua ducenda est,pingui prius ac dulci substrato solo,ex quo sietilia conficiuturi ita enis subinde in fossa uitiu aquae relinquit. prorsus alit aqua omnis tardi tran situs est,concoctu difficilisfatuosa, praeserum stigida,destillationes faciens,quae
157쪽
i ε' AETII AMIDENI DE RE nEDic Asi post comesta olera bibatur,maius imminet periculum, ne actiores hominem occupent,aut scabies,aut lepra,aut pustulae quae exanthemata uocant, aut impetigines, aut sursures, aut putrida ulcera,aut herpetes, id est,ignes sacri, aut satyriasis, aut tale quidpiam, qualis est etiam urinae aut egestionum mordacitas, praesertim si aqua nitroia suetit,quae etia thoraci nocet,& cannae ulceratae ec renibus,& uesicae omnit ulcerum generi.emendant aquam nitrosam cibi lenes 5c uinum: sicut crassam quae incidunt attenuant , ueluti allia oc cepe. aluminosam,uinum athsi, ec quaecun* urinam excretiones , ducunt.aqua uero ad dolores capitis,ad ocu lorum hebetudines, epilepsiam, articulorum morbos,tremores, resblutiones,pri
tuatim,uel cum melle bibita consere,praecipuet, mulieribus propria est, quae uterit uitio praefocantur ,& his qui biliosum excrementum, seu nigrum seu flauum gi
gnu nt, a quo uentriculi os erodatur.item uentri imbecillo oc ieiuno, adolescentis
hus carnosis oc pinguibus confert. facit 5c ad nimios sudores uniuersasiti reducidantes inanitiones di cruptiones sanguinis, uel a uulnere, uel naribus,uel ab alio quocun* loco. Praeterea in ardenti febre oportuno tempore feliciter exhibetur,m his qui nocturnam pollutionem assidue patiuntur:qui etiam in eadem innata reec persundi pos Iunt. conuenit ec ad mulieres nimio fluore aut pica laborantes,l ad singultum, ad oris foetorem,si frigida bibatur,si cui tepida ad comitialem mot/l hum ad capitis dolorem, ad erosas gingiuas aut purulentas, aut sanguinolentas,
ad dentes persoratos,fauces ulceratas,lippitudines,tonsillarum morbos, destilla/:,melancholiam a flava bile productam,ad cholericum affectum, ad uomita
hilis: in febre utiliter potatur,exhibetur etiam tepida, ubi frigidae usu aliqua ratio interdixerit,sicut septi transuersi ulcus, sanguinis screatus, ruptura costas subcinflgentis membranae . congruit insuper calida ubi euacuationem paramus: a ut ubi
diffunndere,liquare,mollescere, concoquere, discutere opporteat tot cnim summatim calida potest,si bibatur. singillatim uero mucos ducit,rescctionem iuuat, tam uersos dolores mitigat, eructatione flatum' praesertim hypochondrioru intestis norumq; discutit, urina ducit concoctioni,distributioni,nutritioni augmentati ni b consere, menses cit. neruis praetcrea,asthmati, pleuritidi, peripneumoniae ecanginae medetur. an uero nutriat,nutrimentive sit uehiculum, non est huius insti/l tuti discutere.hoc fateri necesse est, abso aqua concoqui nutrimentum no posse, I sicut omnino sine aqua nihil commode clivitur. lixivium autem bibitum spleni
cos adiuuat: 5c si quis panem ex huiuscemodi aqua conficiens eisdem praebeat, non parum proficict.. De balneis ex Galeno. Cap. CLXXVrBAlneorum quaedam dulcia, aut nullam habentia qualitatem quae ἄ-tae uo
catur.quaedam qualitatem annexam habent, quam qualitatem uel humano
studio uel natura adsciueriint.de dulcibus ergo balneis primo dicendum,quandore horum usus crebrior sit.dulces aquae si moderate incaluerint, humefaciunt corpora oc caleficiunt, si tepidae sint, humectant Ec insu dantisin plus aequo incale scunt,calefaciunt quidem, sed non amplius humectant: inhorrescunt enim corpora, meatus , constipantur,ut nem extrinseca humiditas penetrare,nem intrinseca excrementa purgare queant. quae igitur moderate incaluerint, ab his enim exor diar,omnino quidem humectant temperatos habitus,ec quantum in ipsis est, calefaciunt. accidit uero ut uel ex aliqua corporis parte humores discutiant uel mol/lsant,uel coquant,vel robur firment, uel exoluant ad quae etiam non parum eatii quantitas faciticonueniunt autem huiuscemodi balnea,dulcia inquam oc tempe rata ad febres exiccantes, praesertim ubi eger immoderate sitiat, at ad uehementem solis exustionem,ad pustulas virulentas, sed aerem balnei pariter humectare oportet
158쪽
LIBER in V A R T V s re oportet. Lim igitur 5c parietes irrigabis.aciuae caliditate industria fiostra coinparamus, ubi molestia eisi geratione,aut lassitudinea utcduulsionem, aut do larem sedare uolumus:quae quidem calidae cuiuspia medicinae additamento cali da sit, ut puleii,origani,hyisopi,thymi, thymi r salutae, solioru lauri, pyrethri,chamaepityos,radicis aut seminis panaceae.utimur uero balneis per halitum digeret tibiis,ubi corporis habitus attenuandus sit, ut in pinguibus,aut ob longam egritudinem uel toto corpore uel aliqua parte tumescentibus,ut abdomine,testiculis, cibus,sicut continsit hydropicis.utimur etiam ad manatia capitis ulcera, mul titudinem uniuerss moli subiacentem,aut ob uaricem aliquam ulceri inhaerente. halneis uero discutiendi uis additur,adiecto sale,nitro, melle,adarce palustri, sul/Phure uiuo,alumine,cinere ficulneae aut uitis traicolato decocta uua taminia,aut
iuniperi baccis.sed mollientibus mitigantibus* lauacris utimur ad inflammatio/nes aut alicuius membri durici . fiunt , decocta, malua hortensi uel agresti,tini semine,soenogreco, meliloto.quod si inflammationes destillent, plantaginem,aut Polygonum,aut malicorium, aut rubi solia in aqua decoquimus. at si perseuerante destillatione conuulsionem quo* minentur,redimus ad ea quae modo praedixi mus: maxime tamen conseri Oleum cum aqua, quod hydrelorum uocant, in quo maluam semen lini oc scenograecum decoxeris. ad duritiem uero inflammatione carentem quae discutiunt supra memorata conueniunt.
De balneis naturalibus Archigenis. Cap. C L π π v I IBAlneorum naturalium quadam nitrosa, quaedam salis,quaedam aluminosia, quaedam sulphurea,quaedam bituminosia aliqua serii, aliqua fris qualitatem
habent:nonnulla ex pluribus horum consciuntur, quorum omnium uis exiccandi est, sed quaedam cum exiccatione egregie simul caleficiunt: quaedam exiccam do constipant, ueluti aluminosa. horum quae salsa ec quae aerea sunt,ad stigidas echumidas intemperies 5c ad eiusdem generis morbos conueniunt, propterea me dentur articulorum uitiis, podagrs,resolutioni, renum affectibus,suspiriosis, si, esuris calloia substantia indigentibus,ulceribus manantibus,inflamationibus diaturnis N iam induratis. praeterea capitis morbis, thoraci ad quem defluat destilla/tis,stomacho humesi sto,hydropicis,cedematis omnibus. aluminoia uero ad eruptionem sensuinis,ad stomachum lacile evomente, ad immoderatas haemorrhoidas,ad mentium ordine carentes defluxus, ad mulieres sine causa abortientes, ad nimios sudores,ad tardas concinctiones,ad ordemata ec tibiarum uarices congriunt sulphurea neruos molliunt,tenesmi dolores sedant,stomachii tamen soluunt ec euertunt,corporis superficiem exterunt: propterea ad alphos ec has quas levicas appellat,oc impetigines dc ulcera antiqua,ad articulorum defluxum,ad indi ratum splenem, hepar ec uterum,ad resolutiones, ad coxendices di scabiem con ueniunt. bituminosa autem caput replent, sensuum instrumentis officiunt,enixe tamen caleiaciunt & prolixe molliunt:praesertim uterum,uesicam ec colum. frea uero oculis,ori, tonsillis re uuae conueniunt. serrea stomacho ec spleni utilissima. sed quae ex minus qualitatibus constant, pro singillae cuiust imperantis ratione agunt. balneorum aquas sensim ec leniter ingredi oportet, ut laxo corpori occur tentes interius penetrent: nam qui tumultuose 5c turbulente insiliut, hora corpo ra densantur 5c inhorrescunt, nem aquarum qualitates suscipiunt. praeterea sontihus aquarum bituminosis caeut subiiciendum non est,uitiatur enim lacillime. De fit da lotione ex Galeni libro de ianitate tuenda. Cap.cLππv III F. Qigidae loliones inculpate sinis conueniunt: uniuersum enim corpus robostum reddunKac cutim indurant condensantcb,potissmum ad externa nocu mciata praesidiu.neq; tamen his consene dixerim qui temere uictus ratione utunn x tur,sed
159쪽
t4.s AETII AMIDENI DE RE NEDic Atur,sed solis his qui exquisite uictitant, congrue langentes tum laboribus tum alimentis . non sint etiam tales uel ex concubitu uel ex alia occasione defatigati, non
crudi,aut qui prius uomuerint, ne. uenuiculo male assiccii, nem longas uigilias perpessi,alioqui fallax esset huiusimodi lotio. stigidae etiam lotioni no assueti, paulatim inducendi sunt,praestati in aestate consuetudinem auspicari, ac primo qui dem in plane frigidam repente non ingredi,sed subtepidam iide tota hyeme sen sim assuescedo,ita tandem ad iiigida pergere. eligatur etiam principii dies quam maxime traquilla, oc illius temporis calidissima atq; hora meridiana. sitin frigidς assueturus, aetatis annorum circa uigintiquinm,ingentis animi di multam praese retis uirilitatem: primum* corpus perfrices syndone, frictione duriori, mox oleo communi inungatur,at 3 ita ad exercedum se coserat. postea in frigidam descen dat,non segniter sed confestim insiliens, iri uno simul tempore uniuersis corporis membris aqua circumfundatur.quae enim paulatim inspergit,horrorem insert. sit autem aqua nem tepida neque plane frigida. egressus uero a pluribus simul oleo Perfricetur,quo usin corpus calesiat: deinde edulia quidem plura offeratur qu mconsueuerintsed potus parcior . in stigidis enim lotionibus apprilius intenditur, sitis minuitur,4 melior concoctio fit. De olei ingressis ex Galeno. Cap.c LXXI κ
Tiles sunt olei ingressiis his qui diuturna febri cum frigore afficiunt ,εc de V fatigatis 5c his quibus nerui ossibus adiacentes dolent, oc conuisioni ec de
tentioni urinae. portet autem quintam olei partem igne calefacere,reliquas in IMBrum coni j cere,ita enim quantum sat est incalescet.in paruis igitur balneorum Iahris oleum imponito, cuius quintam partem calelactam cum residuo commisce eo,& ita patiens ingrediatur.
De applicatione spongiae Archigenis. Cap.c L π π πSPongiae usum admittimus ad reliquas quidem partes, ut adhaerentem sordem abstergamus, siue sit illud uirus, seu sanguis, seu pus,sive ipsemet medicamenta aut certe,ut corpora mordicatione uel scabie uexata mitigare tentemus. ad sa
ciem item ut refocillemus excitemusΦ spiritum: ueluti his qui animo delinquumtur,aquam admovemus aestate quidem frigidam, hyeme uero lacte admixta.hoc tamen remedii genus obseruanda est,ne aegrotis in principio aut augmento exa cerbationis fiat, sita in uigore aut declinatione:in principiis enim accessiondodoribus potius recreamus .censet autem Archigenes in ardentis febris excessiussi ngia non faciem tantum,sed pectus quom fouendum. De aspersionibus quas Otrua messie appellant. Cap. c L π π π
FAciei aspersiones in aegris ob praedictas causas admittimus,ct state quidem
ad ardentissimas sebres stigidam eligimus, hyeme uero calidiorem. ad simpliciores autem febres oc stomachi eversiones Oxycrato quom aspergimus: cauen da tame asipersio ad diuturnos affectus,& prs sertim ubi caput fuerit imbecillum: stupefactionis enim lc stigiditatis perniciosae principiu faceret.utimur etia asper sione ad oculos distillantes, o mi decocto tanquam praesentaneo remedio. idem facit si fractos pinearum ramusculos decoxeris. mento autem spongia sicca sub
sternenda, ne aqua in pectus confluat. De irrigationibus quas κατα--- uocant. Cap.c L π π NI
TIrrigatione utimur ubi ob aliqua circumstatiam balneo interdicimur, quemadI modum in uigiliis sebrilibus, aut delyrti eligentes cham armati decoctu, inter
dum etiam calicum papaueris, immo ec eosdem calices oleo decoquentes caput
irrigamus,statim* suauis somnus inducit . Archigenes Agathini preceptoris sui cum delirio ξc uigilijs uexaretur, caput plurimo oleo irrigauit, ec confestim delyrium
160쪽
LIBER TER τ ivs t Visum uigiliasib sedauit. in conuulsionibus urio quas cynicas uocant, oleo scyo nio calido, aut aliquo huiusmodi caput irrigandum. at in quibus neruolae partes uehementer uitiatae fuerint, atque ipsa neruorum uitia si gelactio oc tremor consequatur,eastoreum sicyonio admiscendum. podagricos autem irrigamus marrubio in aqua aut uino decocto. De insessionibus. Cap.cLπππiii I Nsessiones inflammatis partibus admovemus, aut propter balneorsi desectu, I aut propter aegri imbecillitatem,sive quidpiam aliud fuerit quod prohibeat.ad
renes ergo inflammatos foenograeci decocto utimur,& maluae hortensis agrestis ue 5c seminis lini.at si calculi adsint,ob quos etiam accesserit inflammatio artemisiae, libanotidis, petroselini et spicς nardi decocta conserunt quibus etia ad uesicae assectus addita ruta utemur:ad uterum iaciunt artemisiae,seluiae,& huiusmodi rerimi decocta sicut ad colum sisenis,panace lauri,sedi, meliloti, papaueris, rosa rum .ad fluores uuluae 5c haemorrhoidas am, plantaginis, polygoni alicorij, rubiec similium .ad conuulsiones uero ob uulnera citententes, maxime conuenit plu rimum oleum modicae aquae admixtum, quo astatim inungendi sunt aegri, ec uoque ad umbilicum immergendi.oportet autem eas etiam partes quae non irrigantur, praeunctas esse, praecipue caput quod Operiri debet,ne repleatur. De madefactione quam ἐμ uti uocant. Cap. c L π π π IIII
ri r Adefactio ab irrigat e differ quod madefactio in applicato remedio pecI 1sistentem inserat utilitatem: aut enim lanam aut lacerum pannum madeta cientes post irrigationem iactam assectis partibus applicamus. habri igitur made actio minorem quidem uim quam cataplasmata, sed nihilo peius illis capiti con/krhec his quicunm ob imbecillitatem cataplasmatum grauitatem non ferunt, ocinflammatis hypochondrias post morbi principia. intempestiuus enim tunc cata plasmatum usus. madefactione praeterea utimur ad fracturas ec contusiones, etiain principio, quoniam haec emplasticas medicinas tolerare non possunt. Ex Galeno de fomentationibus irrigationibus cataplasmatista cucurbitulis. Cap. LXXXV Uum rarelacere lamentationes solent oc transpirabilem reddere,& sangui nem qui in inflammationibus est attenuare,oc per halitum digerere: si inmetunc temporis uniuersum corpus excrementis abundet, plus materiae ad calvi ctam partem trahetur quam quod discutitur: propterea ante lamentationes pur gari corpus oportet. humidae ergo sementationes inflammationibus congruui
quae a biliosiori succo prouenerint.siccae uero his quae a sit btili ec aquoso langui ne si unt.at quae mordaces attenuatoriaec, sunt, his inflammationibus applicantur quae a crassis ec uiscidis humoribus generantur.poreb hypochonditum cataplas
viatis aut alio lamentationis genere caleticere non omnino tutum indes his tantum aegris applicanda, in utrorum uniuerse corpore nulla deprehendit supcisui taῆ,rel;quis omnibus pernicies ultimI. contingit aut morsos a m Ptἰtudine,quos Hethoricos uocat, peius curari in diuitibus quam in pauperibus intre initia enim nutriri uolunt,nec uenae incisionem plerim tolerant immo ec longe magis quam pauperes a plethoricis affectibus occupati solent, tanquam 5c plus cibi ingeremi tes 5c ociosius degentes. ipsos uero curates medici optimum remedium aliorum: Usu rependunt,ita demum opinantes officio sitis secisse: sed aegri quom sibi pera
suadent eam uictus rationem qua iubentur quiescere,nullo adhibito medicamento plane esse secordiam Sc negli gentia diligentiae autem ascribunt quicquid aga tur. semper enim aliquid agi uolunt,propterea medici coguntur, singulo quoque
die aliquid applicare hypochondi's,cum alioqui di ipsi ad idem parati sint ueri