Agesilai Mariscotti De personis, et laruis, earumque apud veteres vsu, & origine syntagmation

31쪽

tem vocabuli pronuntiatio aperte reprobat,quae si a personado Persona diceretur, haud dubie o literam corriperet, qua in penultima syllaba producit , cum

praesertim ex hac vel correptione, vel productione nil penitus de recta vocabuli forma accedat, vel , crescat Apertius tamen eam futilitatis arguit recta ipsius Persona definitio, qua ipse latiori , quam caeteri modo accipiens, non eam tantum dici posse auudacter asseruerim,qua facies velatur,sed, habitum qualecunq; vel fictuin vel qui ad veri alicuius imi-

rationem, prout est repraesentantis intentio se magis accommodet Aqua ipsi imitatione verae Personae,

eo modo acceptae, quo illam a Philosophis iam diximus definiri, factum arbitror, ut Personae appel-llitione,vel utiqui uoce,dictu sit quodcunq; aliquod, vel plura ex ijs attributis exprimeret, quibus a Cic rone primo de Inuentione vera Persona circumscribitur. Vt in hanc sententiam pedibus irem, quibuccunq; alijs reiectis impulit me,tum probabilis quaedam verisimilitudo, tum etiam vocabuli Noa r otiquo Graece Persona, seu Larua significatur, cum vocabulo et orta ror affinitas,quod Opissime pro Persona proprie dicta usurpatum reperimus Hanc et nim Gricoru cum Latinis in huius vocabuli significatione congruentiam satis superq; virium habere ad sententiam confirmandam sum arbitratus. Huc etiam forsitan respexit, nec ascopo longe aberrauit,

32쪽

a De Personis, et aruis

licet non satis recte collinearit Iulius Caec Scaliger libro Poetices primo, cap. xiij cum Personam appellari asserit, quasi phoeoua, hoc est circa corpus, qua etiam sigmficatione Itali eum, L fasiara, remo tis revive Ao dictam opinatur Calcagninus, uod missos, ait ille centonibus pleruncis inuoluantur,rii hoc habitu delitescerestudente Lubensetenim interea praeterierim Calcagnini eiusdem, necnon Iaco- boni cuiusdam ingeniosi commenta potius quam verisimiles denominationes , a scaram videlicet(non possium enim hoc vocabulo non uti dici, quasi per iusiurandum, aerulis Ppar, hoc est per laetitiam, seu, quasi dicatur Hispanico idiomate, Mascara, admodum cara, iucundaue Elymo deducto voluptate, quae ab ea percipi solet, siue etiam longius petita significatione, quasi ridici: Hur, quod profecto quid nam monstri esset ire nescire faterer, ni Calcagninus ipse, faeiam incructationem interpre-eatus conijciendum relinqueret ad se a se respexisse, quae apud Medicos crusta est ab ardent ferro,

aut medicamento caussico superinducta Personae autem a me tradita definitionem non tam ex mea, qua ex eius, quem modo laudaui Scaligeri opinione, praeter ea, quae infra sequuntur de ipsarum usu,torigine, confirmant, vel maxime ipsius Personae et crυμα;si enim ea tantu modo esset, vel Latinis Persona, quae propter oris cooperimentu ad clariorem sonu

33쪽

sonitum vocem emitteret, quasiq; cogeret, vel Graecis poetes Trio , quod est circa faciem , frustra esset, quod de apud nos Larua dc apud Graeco Mo μολυ-κMor, eadem prorsus acciperetur significatione, quod tamen Fei us docet, Pollux libro xj. cap.j v. Larua vero alaribus deducta proprie coagis accipitur pro inani terricula meto, ut apud Plautu Amphitruone.

Larua :mbratilis tu me minis territus uti, optasAuelao a veibo Montati odio Meti, quod est pediterreficii , sed Persona, vel sq:ο,ir ior, hoc etia nomine dicitur, ideo, quod timorem insuetas incutiendi vim habere videatur. Iuvenalis Satyr iij. Personae pallentis hiatum

Ingremio matrisformidat usicus insans.& Martialis pophoret clxxvj. Sumfiguli lusus, Rus persona Bataui,

uae tu derides haec timet ora puer . Talium etenim gentium, ut quarum tunc temporis minor haberetur notitia vultus in Personis exprimebantur, quomodo aetate nostra Tu caru, Aethi

pum, illiusmodiq; Barbarorum effigies exprimis lent. Et ad earum Personarum conspectum, quas Aeschylus in scenam introduxit, priegnantes scemanas abortum fecisse, memori: proditum est, quas op xia ex eo appellarunt, vel, ut habet Pollux cla pyxia, quod de rentia piam horribili, ac terrificii 2 op is, opaA 3 dici soleret, ut est apud Philostratum de

34쪽

de vita Appollonij lib. vij. cap. x. Nec ab re dictum

videri debet, ideo Pe sonas,dc, o cis r et Larua Sappellari,&u OA x im, quae nomina non oris, capitisue operculum, sed rem quandam terrificam pHeseserunt, quia latiori significatione pro quocunque habitu ficto Persona sit accipienda Nemo enitia inficias ibit ad perterrefaciendum nil minus valere squantum quidem primo quodam intuitu res ficta valeat deformem corporis, quam faciei habitum, neq; horribilem magis aspectum habebit ille, quem Pomponius ait uaem mandum, secundum FGnum Late dehisiens, et ingentemsonitu dentibu aciens, quam molirum illud aurum por, seu potius VroAυuo otivale initio Epistobe ad Pisones deserabit Horat. Humano capiti ceruicem pictor equinam Iungere si velit, re varias inducere plumas, et niue collatis membris , t turpiter atrum Desinat in pificem muliersormosa superne. Huiusmodi autem habitus fictione non inepte se santarpo adima appellauerimus, quae appellatio quodammodo congruere videtur siue pro velamento ea intelligatur, praetextu, ut proprie significat; ue prospecie quada, hornamento, ut es apud Ari

nomen tate c

yrcc

35쪽

Iese

nomen illud verbo horio deductum, quod interdum est simulo,& effingo, pro eo,quod est 3Aet,

hoc est comentum, simulatio non raro a Graecis accipi deprehendimust, Qua ratione rametriar- μένoc dicitur, a Rhetoribus sermo figuratus, qui superinductis aliunde colorum sigmentis, non autem appositis voeibus animi sensus enunciet xcommuniter uetro rotis io , qui non ingenue loquitur, sed Echo vultu, sisermone assimulato. Non es autem dubiti pro Personatis, laruatisq; vel apud veteres accipi solitos non eos tantum, qui Personis ora tegerent, sed etia, qui habitu ficto vestirentur i, Qui poterant enim aliter accipi, licet ore detecto, qui eo

vellitu in scenam prodirent, quo illum prodiisse, fert Lucianus in Pseudologista inquiens: Nemo an-

rete ingrediebatur Theatrum, nemo ne nomen quidem buia quod esset renunciabatded tu ornate admodum, at reos habens calceos, e vestitum Tyrannicum ante cael ros immittebaris, qui beneuolentiam a Theatro postulares corona erenso cum plausu rediens. Vbi ij verbi suo F-

quis est, qui non videat Personam quadam his rionicam, sine Persona tamen faciem tegente graphice circumscribi Persuadet mihi etiam, nescio, an alijs pariter, quod Lucianus idem in Nigrino, cuin pro more Philosophos incesseret, illud se vel maxim indignari ostendatu quia nos itidem habitum mis i

36쪽

rs De Personis,mLaruis

eant, eum et ui quod ad caetera attinet eodem modosi tam agant In Graeco enim mulio exprimens, cael

rum apparatum Perse nati Histrionis , cuius insistit metaphorae, nihil tamen de oras tegumento innuere videtur. Vnde est, quod tum alijs, tum praecipue Plutarcho in Aristophanis, Menandri comparatione murarcio dicatur ille, qui Persenas appararet Histrionibus,quem etiam Nometro:roiudici solitum habemus infra capite secundo Ctterum haec Luci ni testimonia visum est latina apponere, ut in si quentibus etiam Graecoru pleraq;, quia praeter rem duxerim, silegentibias non peritis fastidium, tam i-hi ipsi laborem superuacaneum parare, ex quo nil

aliud praeter vanam affectatae eruditionis olim tionem consequeretur. Ad rem vero non aliter, quam

pro Personatis acceptos fuisse risum ci spectantium excivisse(quod etiam alsos te admodum Pcisonaeis conuenit credendi sunt, vel Caius ille Caligulta, cum referente iphilino Iouem se vel Iunone aut

Venerem, aut Dianam seri opinabatur, praetcr mutationem nominum, vel es quoq; capiens Dij illis accommodatas, alijsq; rebus acceptis, demptisq; varias formas induens,dum caetera omnia potius, qua

homo videri affectaret Quod&Sud ,eile Clearchus olim Ponticus Heracleae Tyrannus, vel etiam posteriore saeculo Comodus, quem consimili insania laboranteio narrat Herodianus, Deposito Ro

37쪽

a il

SIntagmation. I manorum Principum cultu,Leonis sibi pellem Lib.

stravisse, manuq laua uscepisse, nec sine omnium irrisione vestes sibi purpureas, auroq; intextas iracundedisse, atq; Herculem se Iouis filium appellari iussisse, cum eodem schemate, foeminarum molliariem, heroum virtutem representaret. Necomitatendum, quod maxime facit ad rem Ofirmandam, s. vltimo Authent de sancti sis Episse a Iustiniano prohiberi quod, alias in Cod Theodosi ab Arcadio, Honorio fuerat prohibitu scenica exercentia Diai, Uti chemate Monachi, monamia, aut Astetria, aut imitari, illudere in quacui ecclesiastica disciplina. Vbi Glossa,io verbo Monachi, notat rotari iii Di, i ierim se in eius contemptum latur, adeo si ovi utitur teneatur iniuriam haud secus, quam ob ea, de quibus in Instit de iniuriis. primo Qua si eo,1h i,quod inibi expresse nominatur, omne id comprehensirin voluerit Imperator, quod, propter insignem mutationem hominis in ecclesiasticaru caeremoniarum contemptum Personat speciem habeat stodem fere sensus quo ratae et cmur pronuntiat inuidus apud Libanium declamatione ax de habitus, Personae mutatione in vicino repente locupletato, via

le cr me etiam apud Ethnicos detestabile Alcibiadi exilium bonorum publicationem, duasq; peperiteXecrationes, cum in eius vita reserente Plutarcho, Eleu-

38쪽

Eleusinensium mysteria, per vinum, simulasse delatus estis Ola ipse sacra veluti Hierophantes indutus, sodalibusq; mystarum instar apparatis. Quod, si

praesentis etiam temporis consuetudinem attendamus; pro laruatis, Personatisci puniendos, nemo es qui ignoret, non eos tantum, qui extra praefinitum tempus Personis ora tecti, sed eos etiam qui habitu solo instructi reperirentur. Quocirca sermo DO- sterio tantu de Personis erit, prout eae vultu opponuntur, sed de hibitus etiam quacunque diuersitate, quae uti iam dictum es , vel loge abeat a vero, vel ad propositam imitationem se accommodet.

PErsonarum, niuetri ruta usus in scenis, mpoetco ronroioc. Caseluetri tu Aristotelem quantu ad Personas explicatio confirmata n Suda mendum, vel et retiaeportet et Vυ - et Satyrica . Comoedia etaetus. De ea notabile ex Aeliano Cur ea sublata Nouae Comoediae Persenae te, spreti, qui olim sucre ove o , bis Persona in tem eremopo p i, stapam ei, o paeneti , in eat Tersonae.

Caput II.

TV Dan id ijs, quae ad Personarum appellationem pertinent, si ad ipsa ita apud veteres, sitim declarandu deueniarc ui, cuquidem multiplice fuisse obseruabimus, nullibi tamen re Pentiorem,qua in Scenicis Theatrali

39쪽

tralibusq; spectaculis. Qua de re non est, cursu

peruacaneum arbitretur quisquam, a me qualecunque hoc pici legium attentari post uberrimam Bubie ingeri messem, cum vel collatio ipsa, me tacente, audaciae meae, baud certe immodestae, plenam idoneamq, excusationem praestare possit. Tria praeseratim spectaculorum generari notum est antiquitus in Theatris repraesentari bilia: Ea fuere Tragoedia, cuius quaedam species erat Satyricat in eorum enim recentione ibet magis excellentiae, quam temporis ordinem respicere. Inde Comoedia, a qua non longe abesse dicemus NMagodiam, necnon thyphallorum,Phallophororumq;cantiones:Tum ceteris murabilior, quam nosti aetas ignorat Orchestice. Vnumquodq; autem eoru suas habuisse Personas, σχημαriersa ob nemini dubii esse debet Cum enim talia agentes imitationem faciant, quod docet Aristoteles, Poetice capite v. necesse est, ipsos apparatum habere ad imitandum, quem idem Aristoteles inter Tragoediae partes nomine designat. Cuq; nullam rationem haberent scenici, qua melius,exactius rimitarentur, res tanter agendum ante ocu ip s' spectatorum ponerent, idcirco Personas habitu, racleue simulatas in Theatrum produxerui Ex quo fictum est, quod Personaria usum peculiarem adeo strionum fuisse persuadere conentur nonnulli, ea ut nemo prorsus,preter illos eas olim usurpare con-

40쪽

sueuerit , quodq; nommisso, inter Histriones suis se, quasi Personarum ni ructorem, quem et timcira aetiam , ut sapra retulimus, hoc est Apparatorem di Icas tradit Iulius Pollux lib. xj. cap. xis Llib. j v. cap. xxii x. Et Pheophrasti locus est in morum Characte esribus c. vj ex quo didicimus, Personatos Histriones I. egille speci acula, sic Personatos aes aspectato tibus sex egi te QCri vero huius instituti vetuitatem ex eo sarguunt, quod Poetices captare Aristoteles ipsie, qui xi pauca ignorauerit, ignorare se innuat, quisn im Per dsonas repererit, ipsius Aristotelis mentem haud ac secuti videntur. Non enim de Personis,prout laruae sunt, sed de Persona rum distinctione, de qua etiam Donatus in Teretium loqui hoc loco Arii otelem, Vcum omnium doctissimo Poetices explanatore Ca iis eluetrio,credendum est. Cuius sententiae eo liben ntius accedo, quod nullo argumento persuaderi poscssin, Artitotelem, cuius dictio alioquin simplex,pura, siquod illi peculiare fuit maxime propria rumpo - , Tot nominatim dicturum,quo vocabulo hominis potius externa species, quam aliud quidpiam pro pptae designatur, quasi id , quo homo ipse dii po)ωθ so' omi', hoc ellanteuersus prospicit, ut denominat xi

ille iij de partibus Animalium cap. primo, si cois rivii , quae Laruae sunt intellectum voluisset Nona et eo negirim a vetulli sistro viq, tempore id moris x

inualutile. A Liberalibus autem, de quibus infra, '