장음표시 사용
241쪽
maticum delabar , illud admoneo, auditionem Philosophorum lectionlimque ad propositum beatae vitae trahendam; non ut verba prisca aut ficta captemus, et translationes improbas figurasque dicendi, sed ut profutura praecepta,
et magnificas voces, et animosas, quae mox in rem tranS-35 serantur. Sic ista discamus, ut, quae suerunt verba, Sint opera. Nullos autem' peius mereri de omnibus mortali
bus judico, quam qui Philosophiam, velut aliquod arti
ficium venale, didicerunt; qui aliter vivunt, quam Vivendum esse praeeipiunt. Exempla enim se ipsos inutilis disciplinae circumserunt, nulli non vitio, quod insequuntur, obnoxii. Non magis mihi potest quisquam talis pro dcsso praeceptor, quam gubernator in tempestato nau-36 seabundus. Totiendum est, rapiente fluctu, gubernaculum, luctandum cum ipso mari, eripienda sunt vento vcla :quid me potest adjuvare rector navigii attonitua et vomitans P Quanto majore putas vitam tempestato jactari, quam ullam ratem p Non ost loquendum, εed gubernandum omnia, quae dicunt, quae turba audiente iactant, aliena
sunt. Dixit illa Plato, dixit Zenon, dixit Chr3sippus, et 33 Posidonius, et ingens agmen non stoi acJ talium Quo
hendebat Soerates in Sophistis aliisque philosophia suae aetatis, hoc postea multi alii questi sunt, et Seneca, et Lucianus, cuius libri pleni sunt, satiricis philosophorum , quos Socrates carpit, deseriptionibus. Utinam Dostra tandem tempora talibus Philo sophis earerenti Ruhk.
uisc. Int. quocumque se ipsos cireum serunt. exempla praebent, quibus probatur inutilem esse diseiplinam. έ. Talis Prodesse preme. Temere omissa vox tisis in ed. Biponi. Et nul v. Schin. S. Aremen non stot ae I latium.
Amen tot ac talium edd. a Mur. ex uno cod. Pine. Sed noster ms. o. 'ora
totae tralium praeseri : ubi quid valeant duo media verba haud scio a adieci tamen tineis inclusa, ut cogitent doeii quid sub illis lateat. Interim satis videtur non latium; neque haec ego cum Pineiano pro otioso glosse male habuerim. Non tumen latium Di
242쪽
modo probare possint sua esse, monstrabo : saciant, quae dixerint. Quoniam, quae volueram ad te proferre ', jam dixi; nunc desidcrio tuo satisfaciam, et in alteram epistolam integrum, quod exegeras, transferam; ne ad rem spin Sam , et auribus erectis curiosisque audiendam, lassus acceda8. Vale.
dabat ed. . ex R. Non tot ae trilium nomino ms. e. et ed. A. Schin.
videatur Iegisse agmen tot ae latium. I. Proferre. Revocavi ex ed. Er. et n. Perferre, a. e. A. Perferri edd. a Mur. Schin.
AN sAPIENS SAPIENTI, ET QUOMODO, PROSIT. Quaestioni amiel in priore epistola propositae respondet: An sapiens sapienti prosit et quomodo prodesse possitZ Nam quum omnia summa in sapiente sint, nullum adieetioni Ioeum esse obitellur. Animat et gistinete exsequitur. In fine detestatur argutias inutiles. Pertinet haee quaestio ad illas argutias, quae disputationibus de sapientest oleo ortum suum debent. Nam saeillima erat adversariorum, e. c. Peripateti eorum , eonelusio, sapientem mentis humanae perseetum bonum habentem l . Lxxx lx , 3 sapienti non amplius prodesse, ideoque omnem amicitiam tolli, quippe quam nonnisi inter bonos intereedere posse statuebant stoiei. Quum Seneeae virtus non esse videatur subtiles quaestiones satis selieiter tractandi, etsi neseio quo salo saepius ad eas delabitur, non exspectari potest et in hae disputatione nobis omni ex parte satissaelurum esse. Caeterum nonnui hae epistola de illa re mentionem iniectam inveni.
AN u Sapiens Sapienti prosit, v scire desideras. - Dicimus , plenum omni bono e88e Sapientem et summa adeptum : quomodo prodesse aliquis possit summum habenti
243쪽
bonum , quaeritur. Prosunt inter se boni; exercent enim virtutes, et sapientiam in suo statu continent : desiderat uterque aliquem , cum quo Conserat , cum quo 'quaerat. Peritos luctandi usus exercet; musicum, qui paria didicit , monet. opus est et Sapienti agitatione virtutum : ita, quemadmodum ipse se movet, Sic movetur ab alio 8apiente.
δ Quid Sapiens Sapienti proderit p impctum illi dabit, oc
casiones actionum honestarum commonstrabit. Praeter
haec , aliquas Cogitationes suas exprimet; docebit, quae invenerit. Semper cnim etiam Sapienti restabit quod in- veniat, ct quo animus Pius excurrat. Malus malo nocet; iacit quoque priorem , iram, metus incitando, tristitiae assentiendo, voluptates laudando : et tunc maxime lab rant mali, ubi plurimum V vitia miscuere, et in unum collata nequitia est. Ergo, ex contrario, bonus bono proderit.
Quomodo p inquis. - Gaudium illi asseret, siduciam
confirmabit, ex conspectu mutuae tranquillitatis crescet utriusque laetitia. Praeterea quarumdam illi rerum scio tiam i tradet : non enim omnia Sapicns Scit : etiam si seiret, breviores vias rerum aliquis excogitare posset , et has indicaro, per quas facilius ' totum opus circumfertur.
. Cum quo eonferat. Cum quo de omelia , de virtutibus loquatur. I. Cum quo quoerrat. Cum quo se tradat indagationi naturae et magna
rum. tiuae in ea eontinentur, quaestionum.
3. Proeter here. . inoenerit. Sapientia est quidem divinorum et humanorum scientia, et quae eorum sunt causae, sed quum sapiens semper in actu et opere sit, tum contemplabitur, tum aget: proderit itaque eommunicando quae invenerit cogitaveritque cum amicis et sapientibus. Nuhk.έ Diam Mienti restrahit. Etiam, quod aberat vulgo, dederunt a. e. n. A. et Grui. sed iidem omnes ra sα- plenis res . exhibent; quod quo speet et exputare non polui. Sehω. S. Faeu quoque pejorem, G. c. n. A. Quoque abest vulg. Schin. G. Prurimum, a. e. n. A. Vulgo Nuritim. Schω. 7. Scientiam , a. e. A. et Gruteri omnes. Notitiam edd. ex R. Sc ν.8.Posset, a. R. Possit edd. cum e. A. Sehap. 9. Per quos faciatus... circumst
mr. I. e. per quas totum opus suum
facilius peragere possit, quae sacὲ Diuiti
244쪽
EPISTOLA CIX. . 233 Proderit Sapienti Sapiens, non suis viribus , sed ipsius, quem adjuvat. Potest quidem ille, etiam relictus sibi,
explicare partes suas ; utetur Propria velocitate : sed ni- 6hilominus adjuvat etiam currentem hortator'. Non pr
dest Sapienti Sapiens, sed sibi ipse : hoc scias Detrahe illi Τ vim propriam, et ille nihil agit. Uno modo ' dicas
licet, non esse in melle dulcedinem : nam ipse ille, qui est y, debet ita aptatus lingua palatoque esse ad huiusmodi ' gustum, ut illo talis sapor eum capiat, non offendat: sunt enim quidam, quibus morbi vitio mcI amarum vi-
liore, bre ore et meliore modo ad scopum dueant. Iluhh.
. Non stiis viribtis. Vulgo non scilicet tantum suis virntis edd. Cum G. e. N. A. duobus verbis manifeste ex scholio intrusis, quae ei iei omnino doliuere. Pro scilicet tantum duo G teriani sotam tan iam habebant . unus nude tantum. Ex Senecae more Ioquendi, non suis viribus. sed Ositis, ete. idem valet, ae non solis suis Diribus, sed simul Niribus ipsius ete. vel, non tam suis Niribus, quam i sius, etc. Sch . a. Adiuoat etiam currentem horiator. mnatur ms. a. et ed. R. quod tenentes alii, qui etirrentem horiatur scripsere; nobἰs eoneinnius visum erat, si hortatur in hωrtator mutaretur. Schiν. 3. Sapienti. Ms. a et ed. n. recte nobis dederunt non prodes sapiens
svienti, sed ipse sibi: ubi vulgo,
inserto glossemate, legebatur non Pr dest lanum sviens svienti; et geminato glossemate in ms. e. et ed. A. Non scia. tan . Prodest so . prorsus eodem modo quo Supra in nol. t. S. Hoc scias. Sic omnes rodd. et
ellit. Obiicies , quo ii pro hoe scitis legitur in 'iiiibusd. edd. a Mureto est. N. 5. Detrahe tu ... et lue. id est,
detrahe alteri... et alter, etc. Schω. 6. Uno modo dicas. omnes baneleci. eod. . et edd. tenent: unde Pineianus, quem Muretus sequitur, Reit:
Isso mo .-Int. uno eodemque mom . Unus saepe oeeurrit, ut sit synonym. τοῖ' idem. Hoe sesellit Pineta num . quum, etω uno eleeto , isto emendaret. Et propter duas Muretus eieeit temere eae racte scias. et invexit Ohiletes, quanquam hie nulla objectio est. Ruhh. . Ipse ine qui est sedit), debet...ptacitoque esse. Perperam librarii sedes verborum est et esse inter se permutaverant , scribentes via, esse δε-δet... Polamque est : alia item nonnulla in hae regione turbaverant, exsaelli eo nieetura eorrecta. Schue. T.' est omissum in omnibus codd. .
at in aliquot glossam stimere debet invenies. Istud est, i. edit, comedit, interdum fraudi fuit Viris doetis, e. e. Gronovio Obss. I, p. io in Afranii
illo apud Nonium p. 486,έo ed. Godo . : α qui me est animi exeretius . i. quae vexatio animi me edit: e
ces autem eurcae occurrunt ap. Horat.
245쪽
deatur. Oportet utrumque talem esse, ut et ille prodesse possit, et hic profuturo idonea materia sit. a In summum, inquit ', perducto calorem calefieri s pervacuum est; et in summum perducto honum supero cuus est qui prosit. Numquid instructus omnibus rebus
agricola, ab alio instrui quaerit 3 numquid armatus miles
quantum in aciem exitum satis est, amplius arma desi-dorat λ Ergo nec Sapiens : satis enim vitae instructus, satis 8 armatus est. v - Ad haec respondeo Τ : et, qui in summo est calore, illi opus est adjecto calore , ut summum teneat. - Sed ipse se β, inquit, calor continet. - Primum multum interest inter ista, quae comparas. Calor enim unus est; prodesse varium est. Deinde calor non adjuvatur adjectione caloris, ut caleat: Sapiens non potest inhabitu suae mentis stare, nisi amicos aliquos similes suis admisit, Cum quibus virtutes suas commimicet. Adjicenunc, quod omnibus inter se Virtutibus amicitia est. It
que prodest, qui virtutes alicujus pares suis ' amat, amandasque invicem praestat. Similia delectant; utique ubi
modi eum a. c. A. Stain. - Ut GD Glis. sv. sie ex Sehweio. edu.Vulgo . ut illa tali sapore eia citur, non Offendatur. x. Et hic Amfuturo idonea materia sic Sie recte ins. a. Perperam Uulgo, et hiate profuturo : male Pitieianus seminectum. S. - Int. et hie qui meleomedit, praebeat idoneam materIam
melli profuturo, et is sit cui mel
prodesse po sit. x. In summum, inquis, adversarius. obieelio est. 3. Ad hore respondeo. Sic omnes eodd. et edd. Sed Muretus transposuit , et post eontinet colloeavit Ad
ci ione eligit Seneca quaedam, quibus
respondere vult. Ruv. - eterum Ruhh. punctum maximum ponit post respondeo , et delet sequens M. i έ. Illi opus est adjecto eriore. In exili hae et spinosa disputatione rursus multa turbarunt librarii, a viris
doctis correeta; quae iam sigillatime ponere non vacat. Illud unum moneo , non opus est Vulgo hie edi, quum negantis particulae in vett. li bris nullum compareat vestigἰum. S.
5. Sed ipse se. Poterat Sed ime sese seribi ex a. et n. Aberat vulgo Sed particula, praeter rationem abieeta a Mur. Schw.
6. Virtutes alicuitia pares suis. Nam stoicum dogma erat, et omnes virtutes inter se pares. et omnes item
246쪽
honesta sunt, et probare ac probari sciunt. 'Etiamnunc, Sapientis animum perite movere nemo alius potest, quam Sapiens; sicut hominem movere rationaliter non potest, nisi homo. Quomodo ergo od rationem movendam ratione opus est; sic, ut moveatur ratio persecta, opus est ratione persecta. Prodesse dicuntur et qui media ' nobis largium tur, pecuniam, gratiam, incolumitatem, alia in usus vitae ara aut necessaria ; in his dicetur etiam stultus prodesse Sapienti. Prodesso autem est, animum secundum naturam movere virtute gua, ut ejus qui movebitur . Hoc non sine ipsius quoque, qui proderit, bono fiet: necesse est enim,
alienam virtutem exercendo exerceat et suain. Sed, ut r moveas ista, quae aut gumma bona sunt, aut 3ummorum
officientia β, nihilominus prodesse inter se sapiente8 pQS- sunt. Invenire enim Sapientem, Sapienti per se res expotenda ' est : quia natura honum Omne earum est bono; et sic quisque y conciliatur bono, quemadmodum sibi. Necesse est ex hac quaestione, argumenti causa, in alteram transeam. Quaeritur enim, si an deliberaturus sit
Sapiens P an in consilium aliquem advocaturus P u quod sacore illi necessarium est, quum ad haec civilia et domestica' venitur, et, ut ita dicam, mortalia. In his sic illi
sapientes 2 neminem alterum excel
lere. Vide Manu luet. II, 19. Lωs. l. Diam nc. Int. Praeterea. II. a. Media. Inteli. quae nee bona nee
3. Ut erus Vtii mo bisur. Sie I. e. Pal. I, 2, 3, Col. Perperam
vulgo aut ejus, etc. Schin. - Int. ut virtute eius qui movebitur : sensus idem est ae si foret: tum Niri. sua, tum viri. ei. V. m. 4. Sed, ut rem. Int. sed etiamsi rem.
Summorum Uscientia. In divisionibus bonorum et haee erat, ut di-eerent Stoiei, bona esse vessinaria. ummo , Trii A. ut gaudium. fidu-tiam , et ex virtute actiones, vel lictentia, ut prudentem virum et ami eum , vel utrumque, ut virtutes omnes. CL Lipsit Manud. a , a I. MM. 6. Expetenda. Perenda edd. invitis mss. Schw. Et sic quis e... sibi. Bene vertit
veritieux, e me ias 'almemAmeme. 8. Cloilia et domestica. Res quae do mum, et mortalem hominis partem
247쪽
opus est alieno consilio, quomodo medico, quomodo γ- hornatore ', quomodo advocato, et litis Ordinatore '. Proderit ergo Sapiens aliquando Sapienti; suadebit enim. Sed in illis quoque magnis ac divinis, ut diximus, Com
muniter honesta tractando, et animos cogitationesque 3 miscendo, utilis erit. Praeterea secundum naturam est et amicos complecti, et amicorum actu, ut suo proprioque , laetari. Nam , nisi hoc fecerimus , ne virtus quidem nobis permanebit, quae exercendo se usu valet . Virtus aulem
suadet praesentia bene collocare, in futurum consulere, deliberare, et intendere animum : faciliuε intendet expli- έ cabitque, qui aliquem sibi assumpserit. Quaerit itaque aut persectum virum, aut prosicientem, Vicinumque perfecto. Proderit autem ille perfectus, Si consilium Communi prudentia juverit. Aiunt homines plus in alieno negotio videre, quam in suo; hoc illis evenit, quos amor Rui excaeint, quibusque dispectum utilitatis timor in periculis excutit Incipi ct sapore securior , et extra metum positus. Sed nihilominus quaedam sunt, quae etiam Sapientes in alio, 5 quam in se, diligentius vident. Praetcrea illud dulcissi mum honestissimumque β, idem velle atquc idcm nolle,
Pertant , in quibus gerendi, uillis est prudentia et qii cedam sapientia, non illa e eaelo delapsa, sed ex humana experientia desumpta. . Gubernatore. Ordina ore. Ileclec. A. Perperam gubernatori... DMANatori. edd. eum ms. a. et ed. N. S. a. Litis ordinatore. I. a. iurisconsulto, qui respondendo, scribendo, . cavendo consulentibus Praesto erant,
et legibus interpretandis ae formulis agendi lege praescribendis et cautionibus exhibendis. Cf. Cui aeti obsa. 18, Πωhk.
3. Quae exercendo se usu valet. Vulgo ce in exere. sed praepositionem ignorant a. e. n. A. Tum se timed. Mur. Lips. et Gron. ex uno Piriciani eod. eui consentit ed. A. Ali omnes sensu, quod revocavit Ruhk prudentiam et rationem intelligens Equidem usti tenendum putavi; sed
videndum, ne aut duo verba eo cendo se ex vetere scholio irrepserint, aut exercendo et usu scriptum oportuerit, aut exercend se usuque. S.
. Ineipiet sapere securior. Int. quiseeutior erit, prudentiori utetur prospectu in regendis negotiis suis. S. Prerterea iliud diarissimum ho-
248쪽
piens Sapienti. praestabit : egregium opus pari jugo
Persolvi, quod exegeras, quanquam in Ordine rerum erat, quas Moralis Philosophiae voluminibus complectimur'. Cogita, quod soleo frequenter tibi dicere, in istis nos nihil aliud, quam acumen, exercere. Toties enim illo revertor : Quid ista me res iuvat λ sortiorem faciet, justiorem, temperatiorem p Nondum exerceri vacat; a huc medico mihi opus est. Quid me docos scientiam in is . tilem p Magna promisisti; exigua video. Dicchas intrepidum fore , etiam si circa me gladii micarent, etiam si mucro tangeret jugulum; dicebas securum fore, etiam si
circa me flagrarent incendia, etiam si subitus turbo toto navem meam mari raperet. Hoc mihi presta interim, ut voluptatem, ut gloriam contemnam; postea docebis implicita solvere, ambigua distinguere, obscura perspicere : nune doce quod necesse est. Vale.
nestisειmumque , idem rei. Sic omnes coii l. et veli. edd. , quae tamen
dulcissimum est h. liabent, ubi est pro et scriptum esse apparet. Eliminavi itaque eo' quod post illud, et est post Mn., eum Gro novio. R. . Eingium υνι Pari iugo ducet. Metaphora e bobus desumpta quorum ambo pari iugo plerumque alliguntur. Veriit Lagrano I tis renoarilemnem mmmian aia plus magnisque des
a. Quonquam in ordine. ... eom plectimur. Vide ad Sp. CVI, 2. Intereiderunt haee volumina tam saepe a Nostro memorata , quae Vincenti
Bellovaeensis saeeulo XII monaehus orditi. dominie.ὶ adhue habuisse videtur, quum passim ex illis quaedam au let. Isuhh. 3. Dirinos Atrepida ore. I. Di-
eebas te saeturum esse ut intrepidus fierem. Bene vertit Letoiano : Vsus votis elisa evoge is me men e intro
pide. . Lue mihi proesta interim, ut Dolve. Sie seripsi ex Gruleri eon ieetura. Vulgo legitur : mre mihi Proesici tu , ut volvtan ex Pineiani et Muret ingenio. Hanc mihi proe
siciliarum volup. ms. a. et ed. n.
249쪽
VANA OPTARI, VANA TIMERI : RENE DIU Μ A PHILOSOPHIA PETENDUM.
Salus, quam amico imperiit, qua iubet eum habere mentem bonam, i. e. omnes deos propitios , ansam praebet argumenti huie epistolae serendi atquetraetandi. Nam mittere iubetia maiorum persuasiones de geniis euique datis, deos monet habere plaeatos et faventes , quisquis sibi se propitiavit, et nihil gravius esse volum et imprecationem in aliquem, quam ut se habeat iratum , qui tune et deos habuerit infestos , etiamsi fortunatus esse videaturi omnia mutabilia. Sie meminerimus , medium tenere esse beati, sive spem sive metum respicias. Nam vana sunt, quae nobis timorem iniiciunt et spe nos implent. Itaque error , qui oeulἰs nostris offusus est, di eut; debet et potest philosophia, a qua ad sordida haee et humilia animus noster abduetus vitiis inservit. Contemne igitur non solum supervacua, sed necessaria. Egregia Aliali oratione haee illustrat.
ta Nomentano meo te saluto, et jubeo habere ' montem bonam, hoc est, propitios Deos omnes; quos habet placatos et faventes, quisquis sibi sc propitiavit . Sepono in praescntia, quae quibusdam placent: Unicuique nos-
. Ex Nomentano. Vide not. ad Epist. CIV, I. Ru k. a. Iubeo habere. Sie omnes codd. et ant. edd. Antea : iubeo te hMere.
seeuram Labet conseientiam, nee re mordetur culparum stimulo. Bene vertit Lorrange : QMand on est enmis ανα soLmeme. . Semne in praesentia... ramicti v-... deos. Hane opinionem in praesens exue e scit. daemonas s. genios
insantibus maseuli generis, δε-nem feminis invigilare. Ovidius Met. I, 595. CL ad Ep. xII, a, ubi addas, villieum ibi propterea iurare per Genium, quod maxime platanus Romanis Genio suo litantibus in delieiis erat. Inde gen alis vocatur ap. Ovid. Met. X. 05. Lipsius, qui de hoe do: mate Sto eorum Physiol. Stote. I .r9, diligenter egit, laudat Menandri Comici versus hoste : δαίμων
του Stolei autem hane de geniis sententiam iam apud Hesiodum al. obviam, et omni Grae-
250쪽
trum paedagogum dari Deum, non quidem ordinarium, sed hunc inferioris notae, ex eorum numero quos Ovidius ait δε ρ bes Deos. Ita tamen hoc seponas volo, ut memineris, majores nostros, qui crediderunt, Stoicos fuisse; singulis enim et Genium et Iunonem dederunt. Postea , videbimus, an tantum Diis vacet, ut privatorum negotia procurarent '; interim illud scito , sive assignati Φ sumus, sive neoecti , et fortunae dati, nulli te posse imprecari quidquam gravius, quam si imprecatus fueris, ut se habeat iratum. Sed non est, quare cuiquam, quem poena putaveris dignum, optes, ut infestos Deos habeat; habet, inquam, etiam si videtur eorum cura et lavore produci. Adhibe diligentiam tuam, et ininere, quid sint res nos- 3trae, non quid vocentur; et scies plura mala β contingere nobis, quam accidere. Quoties enim selicitatis et causa et initium M suit , quod calamitαs vocabatur Θ Quoties magna gratulatione excepta res gradum sibi struxit in praeceps, et aliquem jam eminentem allevavit etiamnunc, tanquam ibi adhuc staret unde tuto caderet P Sed ipsum έ illud cadere non habet in se mali quidquam, si exitum
eiae eommunem non magis aspernati
sunt. quam Romani plurimaeque nationes. Vide Menag. ad Diog. Laert. VII, i St. MAI. . Ros ea. Non hae in epistola, sed alio fortassis tempore. Simili modo oecurrit Ep. xxXVI, Io. Ruhk.
Mur. procurent. Schin. 3. Assirnati. Quisque suo deo. N. έ. Sise neglecti. Ut nemo curam nostri gerat, Providentia non sit. L.
prie de re laeta, hoe de re mala diei
solet: quanquam interdum tonsunduntur. Putamus, ait, multa, quae mala videntur, bona esse et quasi ex voto ae optato nobis evenire, etc. R.
6. Felieitatis et eausia et initium. Prius et ignorant edd. sed latebat in verbo est, quod ibi ponunt a. c. H. A. Pal. r, έ, Col. Sciam. . Tanquam thi a tie staree, unde tuto eaderet. Malim ad tie ibi
cum a. c. A. Tum eraderet non male
quidem edd. ab Er. eum Pal. x, 3 et Col. sed verum videtur. υnde tuto eradiant, quod est in a. et R. et Pal. I, 4, ex quo etiam nata vitiosa seri- plura in c. et A. sede tuta eradunt. Se . Tam uam ibi adhuc s arte...eaderet. Int. tanquam nondum eam