장음표시 사용
301쪽
simus , quod omnibus insita de Diis opinio est, nec ulla
gens usquam est adeo extra leges moresque projecta, ut non aliquos Deos credat. Quum de animarum aetemitate disserimus, non leve momentum apud nos habet congemvis hominum, aut timentium inferos, aut 'colentium. s Utor hac publica persuasione : neminem invenies, qui non putet et sapientiam bonum, et bonum inpere .
Non faciam, quod victi solent, ut provocem ad populum k : nostris incipiamus = armis confligere. Quod a cidit alicui, utrum extra id, cui accidit, est; an in eo, eui accidit λ Si in eo est, cui accidit, tam corpus efit, quam illud, cui accidit. Nihil enim accidere sine tactu
1 potest; quod tangit, corpus est. Si extra est, posteaquam acciderat, recessit; quod recessit, motum habet; quod motum habet, corpus est. Speras me β dicturum, non esse aliud cursum, aliud currere; nec aliud cal rem , aliud calere; nec aliud lucem, aliud lucere. Concedo ista alia esse, sed non sortis alterius in . Si valetudo
primum ein deos, quod in omnium animia eorum notitiam impressisset ipsa Natura : antieipationem quamdam deorum hane appellat Epi.
M. A. Perperam hinc e. N. Mem . vulgo edd. Sehin. I. lentiam. Etheria adieeii Bubh. eum nonnullis Pineiani et Gruti e diei bus, quibus aeeedit noster e. et ed. A. Assumentuin istud, merito im
probatum Grutero, ignorat m . o. eum ed. R. Sehim.
3. Et bonum sapere. Aberat vulgo media vox. Se .c. O pro rem ad modum. In rena et gladiatoriis pugnis , ubi qui sumubuerat, populi opem et inise meordiam implorabati Lipsius in Sa
turnal, 2, 22. CL Ep. XXXVII. m. n.
- μ--are ad ymiatim de iis quoque dieebatur, qui a magistratu quis dam damnati, ad populi sententiam coalugiebant. Vid. Tu. IA.. lib. II,
S. diei ramus, non inci emus . o. e. R. A. - Nostris, i. e. aloicis. S. 6. Deras me dicturum, nori esse alitid, eis. Temere speres edd. Sehoin . Sed non sortis alterius. Sie eiu
dem sortia sunt, ut quod de uno die potest, diei possit etiam de altero rnee videmus quomodo alia sint sapere et sapientiai Bobia videtur idem variis nominibus expressum e nempe alterum alterius semper loeum in aer mone Meupare potest, ueso forsan se
302쪽
indisserens est, bene valere indisserens est. Si forma indi serens est; et formosum esse. Si iustitia bonum est, et 8 justum esse bonum est. Si turpitudo malum est, et turpem osse malum est: tam , mehercules, quam, si lippitudo malum est, lippire quoque malum est. Hoc ut SCias, neutrum esse sine altero potest. Qui sapit, sapiens est; qui sapiens egi, mpit. Adeo non potest dubitari, an, quale illud sit, tale hoc sit, ut quibusdam utrumque unum videatur a quo idem. Sed illud libenter quaesierim : quum omnia aut bona sint, aut mala, aut indisserentia ; sapere in quo numero sit Θ Bonum negant e8Se ; malum utique non est: ssequitur, ut medium sit. Id autem modium atque indisserens vocamus, quod tam malo Contingere, quam bono, possit ' : tanquam pecunia, forma, nobilitas. Hoc, ut sapiat, contingere nisi bono non potest: ergo indisserens non est. Atqui ne malum quidem est, quod contingere malo non potest: ergo bonum est. Quod, nisi bonus, non habet, bonum est; sapere non nisi bonus habet :crgo bonum est.-Accidens est, inquit Sapientiae.- , o Hoc ergo quod vocas sapere , utrum facit inpientiam, an patitur Θ Sive iacit illud, sive patitur, utroque modo Corpus egi. Nam, et quod sit, et quod facit corpus est: si corpus eat, honum est: unum enim deerat illi, quominus bonum esset, quod incorporale erat. Peripateticis placet, nihil interesse inter Sapientiam et sapere, quum in utrolibet eorum et alterum sit. Nummonis usu, sed semper Illaem sensu. i. Bene υalere indisereris est. Sien et A. Vulgo et in re. ete. Omnia ista desunt a. ete. Alia item nonnulla ex libris hie eorreximus; ut i Da. Qui sopis.... qui Aviens est, ex in. e. A. ubi vulgo PM .... --. S. a. Possit tras. a. potest. S. 3. Aecidens est, inquit , Stoicus. Vides , Peripatetieos imprimis has Sioi eorum disputationes impugnasse. Nobis tameti nihil ex eorum tonsu tationibus relietum est. MM.
. Quod iit, et quo oris, eomus est. Vide Physiolog. Stote. lib. II.
303쪽
quid enim quemquam existimas sapere, nisi qui Sapien- , i liam habet Θ Numquid quemquam, qui sapiat, non putas habere Sapientiam p Dialectici veteres ista distinguunt: ab illis divisio usque ad Stoicos venit. Qualis sit haec, dicam Aliud est ager, aliud agrum habere : quidni pquum habere agrum ad habentem , non ad agrum pertineat. Sic aliud est Sapientia, aliud sapere. Puto concedes duo esse haec, id quod habetur, et eum qui habet: habetur Sapientia; habet, qui sapit. Sapientia est mens persecta, vel ad summum optimumque perducta; arsi, enim vitae est. Sapere quid est P Non possum dicere, mens persecta; sed id, quod contingit persectam mentem
hinenti. Ita alterum est, mens bona : alterum, quasi habere mentem honam. Sunt, inquit, naturae corporum ;tanquam, hic homo est, hic equus : has deinde sequuntur' motus animorum enuntiativi corporum. Hi habent proprium quiddam, et a corporibus Seductum : tanquam, video Catonem ambulantem i hoc gensus o8tendit, animus, 3 credit. Corpus est , quod video, Cui et oculos et animum intendi. Dico deinde, Cato ambulat. Non corpus , inquit, est, quod nunc loquor; sed enuntiativum quid dam de corpore, quod alii satum vocant, alii enuritiatum, dictum Sic, quum dicimus Sapientiam, corpo-
. Dialaenei Ne eres r intelligit sectam eleat iram, in qua auetoribus Xeno a ne , Parmenide et Zenone Eleate dialeelim viguit, et deinde ad
siit. unde ad Stoicos pervenit. CLBriieveri Hist. erit Phil. T. I, p. si osq. et Boldium in Commentati. Soc. I eg. Se. Gott. T. XL. p. 234 sq. n.
a. Dieam. Ms. a. dicamus. Sehω. 3. Has deinde sequuntur. Int. et praeter corpora sunt motus animi qui enunt alit quid de eo oribuνsemiat: aique hi motus non sunt eorpora. 4. Non cor 'us, inquit. Sic a. Et n. Non eorpus est quidem e. A. Vulgo, non comus quidem est. - Non eo Pus.... co ore. Hoe illud quod notat
304쪽
rale quiddam intelligimus : quum dicimus, Suit, de
corpore loquimur. Plurimum autem interest, utrum illum dicas an de tuo. Putemus in praesentia, ista duo esse nondum enim ,
quid mihi videatur, pronuntio) : quid prohibet, quo mi
nus aliud quidem sit, sed nihilo minus bonum p Dicebas paulo ante, aliud esse agrum; aliud, habere agrum. Quidni p in alia enim natura est, qui habct; in alia, quod habetur : illa terra ost, hic homo est. At in hoc de quo agitur, ejusdem naturae sunt utraque, et qui habet Sapientiam, et ipsa, quae habetur. Praeterea illic aliud est, is quod habetur; alius, qui habet : hic in codem est, et quod habetur, et qui habet. Ager jure poMidetur; -- pientia natura : ille abalienari potest et alteri tradi; haec
non discedit a domino. Non est itaque, quod compares inter se dissimilia. Coeperam dicere, posse ista duo emo, et tamen utraque bona : tanquam et Sapientia et S piens duo sunt, et utrumque honum esse concedis. Quo- 16
modo nihil olutat, quo minus et sapientia bonum sit, et hahens sapientiam; sic nihil obstat, quo minus et sapientia bonum sit, et habere sapientiam , id est, sapere. Ego in hoc volo sapiens esse, ut sapiam. Quid ergo P non est id bonum, sine quo nec illud bonum estp Vos certo dicitis , Sapientiam, si sine usu detur, accipiendam non esse. Quis est usus sapientiae P Sapere : hoc est in illa pretiosissimum; quo detracto, supervacua fit. Si tormenta ir
CL Sext. Εmp. Pyrrh. 3. At m Me de quo.... habetiar. II, 8 -edictum. GLin. Nam sapientia est mens Perlaeta, vel . Corporati quiduam reeta a. c. ad summum optimumque perduela. R. eons. Sext. l. e. . Perperam CL I. R. k. in momis vulgo, inde ab ed. Tar- έ. Tanguram et Sapientia , elei vis. Stain. Vulgo. Siapientia et sviens, est. et x. Illiam Heras. Temere illud dicas desunt duo priora verba. M ---- vulgo edd. MMν. tia, ete. aisque toriquam , habet ed.
305쪽
mala sunt, torqueri malum est; adeo quidem, ut illa non sint mala , si, quod sequitur, detraxeris. Sapientia habi
tus persectae mentis est; 8apere, usus Persectae mentis. Quomodo potest usus eius bonum non esse, quae gine u8ubonum non est Θ Ιnterrogo te, an Sapientia expetenda sit plateris. Interrogo, an usus sapientiae expetendus sit plateris : negas enim te illam recepturum, Bi uti ea pro-8 hibearis. Quod expetendum est, bonum t. Sa Pere, -- pientiae usus est , quomodo eloquentiae, eloqui'; quomodo oculorum, videre et ergo sapere, Sapientiae usus est. Usus autem Sapientiae Expetendus egi; sapere ergo expetendum est : si expetendum est, bonum est. - olim ipse me
damno, qui illos imitor, dum accuso, et verba apertae rei impendo. Cui enim dubium potest esse, quin, si ae8tus malum est, et aestuare malum sit Θ si algor malum est, malum sit algere p si vita bonum est, et vivere borium 'sit ps Oamia ista, circa Sapientiam, non in ipsa, sunt; at nobis in *sa commorandum est. Etiam, si quid evagari libet, amplos habet illa spatiososque secessus. De Deorum natura quaeramus; de siderum elementis de his tam variis stellarum discursibus : an ad illarum motus nostra moveantur ; an corporibus omnium animisque illinc im'
R. Et tanquam Sapientia G. c. A. Satis erat, tanquam rapieritis, absque et particula. Sehin. . Eloqui dedit m s. a. Vulgo I ubi primam votalem absorpserat terminatio vocis praece lotis Sisin. v. Bonum sit. Perperam bonum est edd. Sehω. 3. De siderum elementis. Sic e. R. A. et Grateriani quatuor; quod revoravit Rubh. quum ex probato Pineiani libro Mi--ω edidisset Mur. At hoe verum erat, idque ipsum
tuetur noster una. a. De aiamento siderum mulla quaesisse veteres, multa
que delirasse, salis notum est. Schw.- De siderum elementis. E. g. solem esse purissimum ignem et quidem amisietatem . quem Zeno volpos, intellectu praeditum appellabat. Posia donius et plerique Stoici lunam mix
tam ex igne et aere statuunt, ete. CL
έ. Nostra moreantur. Sie re. c. n. A. nossera, i. e. res nostrae. Vulgo nostra moreantur e mora , inde ab
306쪽
petus veniat; an et haec, quae fortuita dicuntur, certa lege constricta sint, nihilque in hoc mundo repentinum, aut expers ordinis, volutetur 3 Ista iam a formatione morum recesserunt; sed Ievant animum, et ad ipsarum, quas tractant, rerum magnitudinem attollunt. Haec vero, de quibus paulo ante dicebam, minuunt, et deprimunt; nec, ut putas , exacuunt, sed extenuant. obsecro vos liam necessariam ' curam, majoribus melioribusque debitam , in re, nescio an salsa, certe inutili, terimus p Quid mi mihi profuturum est scire, an aliud sit sapientia, aliud sapere p quid mihi profuturum est scire, illud honum esse, hoc non esse pJ Temere me geram, subibo hujus voti aleam t tibi Sapientia, mihi sapere contingati pares erimus. Potius id age, ut mihi viam monstres, qua ad ista perveniam. Dio', quid vitare debeam, quid appetere ; quibus animum labantem studii& firmem; quemadmodum , quae me ex transverso serunt aguntque *, procul a me repellam; quomodo par esse tot mali8 POSSim; quo- aa.
ed. Ven. dehin Tangit astrologiam, quam certe turpe erat sapientiam pro
sequenti inter philosophiae studia eou
r. irae , ut piatas. In litteris tuis, quibus mihi has quaestiuneulas ponis
et commendas. R A. u. Tam necessariam. Vulgo. μνί- necess. Exed. Ven. contra quam
dabant vetustiores libris. e. n. A. S.
Posteriora tria verba ex conleel. ad-
leeit Muretus: admodum probabiliter quidem: quare saeile patiar abitet uncinos, quos illis ei reumdedi. Sed ei in prioribus verbis mire variant libia: nam pro imae, illa habet ms. o. inuema. e. id ed. A. quod ed. R. M.tide l. Ven. Schin. 4. SMI jus et oti aleam. Sie edd. ab Erasmo; commode: Dana hoc poseere videtur id quod modo aiebat. Temere me geram. sese et defendi poterat sisito, seeunda verbi perso na, quod dabant a. e. n. A. et revo eavit Rubh. . Hν.-Αt prorsus s it nullum aeumen habet: nempe nulli perieulo obnoxius est Luellius eui relinquitur sapientia, quam concedunt omnes bonum asse: Senem autem in perieulo est, qui sibi vindieat sapere, quod stoiei honum esse negant: ideo
307쪽
modo istas calamitates removeam , quae ad me irruperunt'; quomodo illas, ad quas ego irrupi. Doce, quomodo seram aerumnam sine gemitu meo , felicitatem sine alieno; quomodo ultimum ac necessarium vitae terminum non exspectem, Sed ipsemet, quum visum erit, pros
giam Niliit mihi videtur turpius, quam Optare mortem. Nam si vis vlucro, quid optas mori Θ sive non vis, quid Deos rogas quod tibi nascenti dederunt p Nam, ut quandoque moriaris, etiam invito positum est; ut, quum V les, in tua manu est. Alterum tibi necesse est; alterum
licet. Turpissimum his diebus principium diserti mehercules viri lcgi: u Ita, inquit , quam primum moriari n
Ηomo demens l optas rem tuam : α Ita quam primum m riari u Fortasse inter has voces senex factus es : alioqui, quid in mora est λ nemo te tenet; ovade, qua visum e8tlαέ elige quamlibet rerum naturio partem, quam tibi Prinbere exitum jubeas=l Haec nempe sunt et k clementa, quibus hic mundus y administratur, aqua, terra, 8piritus :omnia ista tam causae vivendi sunt, quam viae mortis. a Ita
quam primum moriari η Quamprimum istud, quod esse vis p quem illi diem ponis p citius fieri, quam optas ,
Mihi tamen prius istud praeserendum
visum erat. Schin. - Ferunt aruntque, idem est ac graecum ανουπι,
I. Irruemn ... irrueia tuetur editio priscar alii: remerunt, ervi. Ruhk. - Irriserunt, aliunde a Deo aut salo: non arcessitae. Irrupi. Ipse mihi struxi, in quas sponte me indui. L. a. Prosemiani. Ε vita , ipse imponam vitae meae finem.
3. Quod tibi naseenti dederurit. Seilicet ut semper mori possis. . Ita , inquit. Omnes eodd. et editio priam habent: Itague, ot mox iterum : I riviae. Reete emendavit Pineianus utroque loeo : Bia. Tertio tamen loeo habet editio prisea : Ita ν. m. Est enim voti formula. mhk. 5. Qtiam tibi prMere existim μ-Beas. Sie libri vetti multo commodius auam vulgo qua tibi praeberi, etc. Sehin. s. Stirit et elementa, a. c. A. Abest vulgo e . Se γιν. . Hie miandus. Nempe inserior Iet ideo tria tantum nominat z quartum superεoris mundi g. eceli est, i.
308쪽
potest . Imbecillae mentis ista sunt verba, et hac detestatione ' misericordiam captantis. Non vult mori, qui optat. Deos vitam et salutem roga; si mori placuit, hic mortis
Haec, mi Lucili, tractemus; his formemus animum lHaec est lapientia, hoc est sapere; non, disputatiunculis inanibus subtilitatem vanissimam agitare. Tot quae8tiones sortuna tibi posuit: nondum illas solvisti; iam cavillaris. Quam stultum est, quum signum Pugnae acceperis, Ven illare 'i Remove ista lusoria arma; decretoriis, opus est. Dic, qua ratione nulla animum tristitia, nulla formido ,6 perturbet; qua ratione hoc secretarum cupiditatum pon- 'dus essundam. Agatur aliquid=l - a Sapientia bonum est, gapere non est bonum n. Sic sit, sud negemur sapere', ut hoc totum studium derideatur, tanquam Ope
Quid, si scires etiam illud quaeri, u an bonum sit
Nis p Inti quando eupis evenire illud
quamprimum' si vere cuperes quam- Primum mori, teipse atatim Oeeideres, nee horam naturae exspectares. a. Cuius quam o fas, Pote*t. Quia, quum mors invocata aderit, tum mori noles. Haee est sabula nostri Lia Fontaine: La Mori et D m.
a. Detestatiorie. Signifieat hie o
testationem . nee eompositio minoit
vim verbi simplieis, sed auget. Est enim precatio et votum. Lips. 3. Ventilare. Proludere et braehia
atque arma in speciem ventumque iactare. A theatris arenisque sum
plum. CL Lipsium in Saturn. II, I9. Seri veri opp. philol. p. a . NMk. Menetoriis i. seriis , quibus de vita deeernitur. Cf. de Clement. I, Ep. cII, 5. Aratur olv M. Vertit G- graver Venons ara Dia. 6. Stetit, ut neremur svere. V
eulam ut ex eonieet. adieci, sed un- cinis notavi, quo lectorem de eoniectura non nimis certa monerem. Stetit, neremur sapere dedit m . a. Stesil : necemus fuere e. A. R. Hi ne Erasmus ex eonioet. edidit : se sit. Neremus sa ere. Denique Muretus: se sit : negemus omne bonum esse. S.-Int. sie, sellieet istis disputatiun eulis, fit ut sapere negemur, nempe qui tantum impendimus studium Minquirendae rei supervacuae et nempe in eo studemus ut sapiamus ζ atqui si sapere non bonum est, studemus ita
supervacuis. Forsan et verbum sum
s acuis speetat simplieiter ad solidita tem harum disputationum , quae nullum fruetum serunt.
309쪽
,γ sutura sapientia 3 Quid enim dubii .est , oro te, an
nec messem suturam jam gentiant horrea, nec futuram adolescentiam pueritia viribus aut ullo robore intelligatῖ aegro interim nihil ventura sanitas prodest; non magis, quam currentem luctantemque post multos s Cuturum menses otium ' reficit. Quis nescit hoc ipso non esse bonum id, quod laturum est, quia suturum
estp Fam, quod honum est, utique prodest et nisi prae-a8 Sentia, prodesse non po8sunt. Si non prodest, bonum non est Τ; si prodest, jam est. Futurus sum sapiens: hoc bonum erit, quum fuero; interim non est. Prius aliquid esse debet, deinde quale esse. Quomodo, oro te, quod adhuc nihil est, iam bonum estp Quomodo autem tibi magis vis probari, non esse aliquid, quam si dixero, futurum est ρ Nondum enim venisse apparet, quod Venit.
9 Ver secuturum est; seio nunc hiemem esse : ae8ias secutum est; Mio aestatem non esse. Maximum argume
tum habeo nondum praesentis, suturum esse. Sapiam, spero; sed interim non sapio : si illud bonum haberem, jam hoc carerem malo. Futurum est, ut sapiam : ex hoc licet, nondum inpore me, intelligas. Non possum simul et in illo bono, et in hoc malo esse. Duo ista non coeunt, nec apud eumdem Bunt una, bonum et malum. 3o Transcurramus solertissimas nugas, ct ad illa, quae nobis aliquam opem sunt latura, properemus. Nemo, qui
i. Quid enim dubii GL .. horrea. Int. eertum est nullo modo posse seri
ut borrea sentiant messem suturam. a. I sι mutios sectimnum meris
vitania Haud dubie vitiosum erat vulgatum , post multos secut. semus,
ieei in hoe eo entiant libri sere omnes. Magis etiam vitiosum , quod est in m . a. sense socium t sed sub hoe latebat, puto , menses otium. Se . 3. Bonrum non est. Vocem utique, quam istis vulgo adi ieiunt, ignorant a. e. A. In ed. R. ad sequentia reserint ut illa vox, utique si Prodest, etc. S. . Prius aliquid. ... esse. Inti ant quam res aliqua ullas qualitates habeat , oportet eam rem esse ἔ nam nullae qualita ea sine substantia sunti
310쪽
obstetricem parturienti filiae sollicitus arcessit, ' edictum Et ludorum ordinem perlegit: nemo, qui ad incendium domus suae currit, tabulam latrunculariam perspicit, ut sciat, quomodo alligatus exeat calculus. At mehercules Si omnia tibi undique nuntiantur, et incendium domus, et periculum liberorum, et obsidium patriae, et bonorum direptio : adjice istis naufragia, motusque terrarum, et quidquid aliud timeri potest. Inter ista districtus, rebus, nihil aliud quam animum oblectantibus, vacas p quid inter Sapientiam, et sapere intersit, inquiris p nodos nectis ac solvis, tanta mole impendente capiti tuo P Non tam 3, benignum ac liberale tempus natura nobis dedit, ut aliquid ex illo vacet perderet Et vide, quam multa etiam diligentissimis pereant: aliud valetudo sua cuique abstu
lit , aliud suorum; aliud necessaria negotia, aliud publica
OCCupaverunt; vitam nobiscum dividit somnus. Ex hoc tempore, tam angusto et rapido, et nos auferente, quid juvat majorem partem mittere in vanum p Alice nune , 33 quod assuescit animus delectare se potius, quam sanare; et Philosophiam oblectamentum sacere, quiun remedium sit. Inter Sapientiam et sapere quid intersit, nescio : scio mea non interesse, sciam ista, an nesciam. Dic mihi :
a. Edictum, eis. Libelli aut tabulae in publieo proponi aestiae sapud uos sines apparatum omnem vimini, tempus, ordinem, et e. indieebant. G. de Benes. VI, t. Lip. i Saturnia, II. 18. N. Ante ludorum pugnas, ait Juretus , moris erat, ut editor liballos proponeret, in quibus dies suturi minneris, item nomina et paHa gladiatorum ; sellieet alliesendae plebi, et
5. Nori tam benientim se uberatilem a. Int. tam maligna et ear