장음표시 사용
331쪽
nus conveniat: dum illi, cordi, hi vero, hepa-ii officium illud attribuunt. Factumque est postea , ut aliqui rejectis amborum opinionibus) id muneris venis adscripserint.
Tres istae sententiae, cum varia earum temperatura , Iimitatione , atque interpretatio- isne , animos omnium hactenus exercuerunt.
Nuper autem facta penitiore illius rei indagatione, clare constitit, nullam earum veritati a
consonam esse. sunt quaedam rationes atque experimenta communia , quae Opiniones omnes
jam dictas pariter convellant ; sunt etiam alia quaedam peculiaria , quae easdem singillatim labe ent. De illis primo agendum est rcfrin- Et principio quidem videamus , quidnam η - sanguinem primum ericiat. Mihi namquemus. vero plusquam suntle videtur, quicquid primum sanguinem fabricaverit, ia ipsum toto
vitae spatio eidem muneri incumbere. Est enim causarum identitas, quae facit ut effectus idem sit; quippe effectus lipponitur non esse, donec a causis existentiam tuam indeptus fuerit , A dum cxistentiam illam largiuntur, oportet ipsius quoque identitatem impertiant, qua Gne effectus ipsemet nequaquam fuerit. Inde vulgo dicitur ; Idem, qua idem, semper facitidem. Nam licet causae liberae, pro arbitrio va-xie aliquatenus operari possint, & diversimode effectum suum producere : primariae tamen earum facultates, etiam tunc temporis, hacio uno modo sese habent: ipsorumque organoxiam actiones, modo quodam aequivalentiae , actidentitatem reduci possunt, priusquam CFe ctus absolvitur. Caulae vero naturales brQuin simo optimoque agendi modo strictius adalligantur; debent que, quandiu eadem permari te int, remeandem ager nisi alicunde in eo i-
332쪽
tae fuerint idemque effectus oportet semper causas easdem immediatas nanciscatur ; nem-Pe vel easdem ipsas, vel quae illis saltem arqui-Pouearit. Quoniam igitur caula salapuinis primi effectrix, est agens naturale ; si in animaliusque perstiterit, oportet quoque idem semper opus instituat; & si in eo novus quotidie N1anguis efficiatur, necesse eadem quoque causa adsit , vel saltem aequi pollens ei, quae primum sanguinem fabricavit; debetque adeo cauta illa, sanguificationis fons existimari. Si vero accurate pensitemus, quidnam san- Guidnamguinem primitivum efficiat, liquido consta-sanguiabit, non hepar, neque cor, nec etiam venas, nem pria sed spiritum iital in prima seminali materia mum hospitantem , illius auctorem esse. Nam in besariovo incubato sanguinem reperias, antequam cor, hepar, venaeve efformatas fuerint ; imo vero priusquam in ipso puncto saIiente vel minimum sanguinis extiterit. Liquor tamen hic vitalis, antequam sanguinis ruborem induit, sese a reliquis ovi partibus squibus promiscue commiscetur) segregare incipit, & in rivulos sive ramificationes quasdam excurrere , quae postea in venas evadunt. Rivuli isti in unum punctum coeuntes, in eum locum conveniunt, qui postea punctum fallens & cον appellatur. Idque fieri videtur, aiu antequam sanguinis vestigium aliquod coa pareat. Quamprimum igitur rivuli isti conjunguntur, fluxus in iis aliquandiu reprimitur, indeque humor exaestuat, lacumque ampliorem requirit: cumque ille ob assi uentes jugitur novos gurgites ) eodem
itinere reverti nequeat ό necesse habet, efformatis novis ductibus, in seminalem materiam, unde profluxerat, retrogredi. Hinc oboritur circumgyratio; tandemque ductus priores, in venas; posteriores, in arterias abeunt ό atq; in - earum confluentiae puncto Orenascitur. Rivu-
333쪽
lorum horum intro forasque fluentium opera, succus vitalis dum vita superstes est motum suum perpetuat , irrigatque simul ac vivificat
omnes materiae partes, quas continue pellabitur. Fit iste circuitus, uti arbitror, priusquam succus vitalis in sanguinem excoctus fuerit: nempe fluida solum etiamnum existente materia , sive facto jam liquamine aut colliquamento, ut doctissime Hareuei nostri verbo utar. Nimirum , dum seminalis materia adhuc liquida est, vitalis succus canales suos per eandem quoquin versum facile dispergit , utpote nullo uspiam occurrente obstaculo: sin autem efformatis jam partibus solidis , tum demum ramificationes suas exordiretur, non posset ullo pacto per easdem viamsuam pertundere., Coeeta jam hoc modo Sta ch ea, licet san-2 'g' guis etiamnum nullus appareat, liquor tamen '' vitalis , dum continue quamvis pedetentim9 rotatur, formam sanguinis paulatim induit.
Quoniam vero chorion, tam tutelae quam n
tritionis aliarum partium causa, indurari primum oportuit; cumque in eum finem, nulla humiditas forinsecus adsit, quae impediat; caloremquae a gallinae incubatione proficiscentem primum experiatur fit , ut succus vitalis ibi primulum sanguinis colorem adipiscatur. Idque eo expeditius, quoniam liquor vitalis halitus suos ibi loci facilius transpirat: quod nisi fieret, vitalis calor brevi extingueretur. Ac propserea verisimile est, calorem hoc tempore in exterioribus partibus, quam in ipso centro, vivaciorem nidulari; ideoque primum sanguinem suti etiam ad oculum liquet) in chorio fabricari. Quoniam autem per horas complusculas, post visum in chorio sanguinem, nullus in saliente puincto conspicitur; manifeste constat, sinsuinem ab initio tarde admodum circumvolvi. Quamprimum enim sanguis , qui
334쪽
in chorio est, circuitum perficiens ad cor pertingit , necesse est in puncto saliente conspicia
Omissis autem quae ad rem praesentem minus attinent; assero, spiritum vitalem qui alioquin in crassiore materia veluti sopitus jacet9
ab .extraneo incubationis calore excitatum
atque adjutum, sensiin in fervefacere liquorem vitalem , in quo hospitatur, eidemque colorem languineum inducere; idque fieri a calore ejus
vitali, & motu qui in eo inest ; nullamque aliam partem ceu agens principale P ad hoc
opus arcessendam esse. Admittimus quidem caulas auxiliatrjces eorinsecas, quarum in numero gallina erat ab initio, posteaque ipsius cordis substantia ; neque repudiamus caulas accessorias organicas , cordis nempe fabricam, 'arterias etiam , atque venas: verum id tantummodo pertendimus , spiritum vitalem, ca-
Ioris motusque sui ratione, agentis principalis locum in hoc negotio solum obtinere. A calore ac motu colores saepe ex albo palli r de rudove ad rubicundiorem speciem eXurgere, plu- bedinwm rimis experimentis palam fit Μalorum cydo' aeoti ira niorum caeterorumque fructuum conditoribus δnotum est, diutinam eorum cocturam ruborem illis affundere. Quercetanus alicubi ait, tincturam panis diuturniore inter digerendum mora rubicundam fieri. Fructus similiter in clibano cocti, quam crudi, rubicundiores sunt: panis item coctus , quam massa farinacea. Cibi assi, tostique, extra, quam intus, magis rubent. Fatemur quidem, non omnes liquores rubedinem pariter induere; certumque est, aquas simplices coctione parum admodum immutari; quod etiam de aliis fere rebus omnibus simplicibus
verum est: quae tamen succo nutritio uberiore gaudent, rubicundiora coctione evadunt. Credibile sane est, liquores omnes vitales si modo
335쪽
caloris quantum satis est, & luctationem in
motibus suis obtinuerint) in sanguineum col rem evasuros. Id prosecto in animalibus omnibus sanguineis Peripicuum est, in quibus clivius primum albicat , rubrumque demum colorem adipiscitur. Et in iis quoque animvlibus quae naturaliter exsanguia 1unt ex. gr. in ostreis9 ob calorem aestivis mensibus exuberantem , sanguis. nonnunquam deprehensus est: indeque ratio constat , cur aliis temporibus succus earum vitalis ad sanguinis tincturam minime pertingat; quoniam nempe calor in eo tunc hebetior est ,quam ut colorem hunc illi inducere queat: quinetiam vitalis succi circuitus in ipsis facile adeo perasitur, ut intensiore caloris gradu, luctationere in eo nihil opus sit. Quemadmodum animalia ianguinea exsanguibus calidiora sunt, ita partes quoque illo'rum rubicundiores calore uberiore pollere, contra autem pallidiores magis frigidae censentur. Similiter in morbis frigidis, veluti chlorosi, cachegia, hydrope, constitutionibus phlegmaticis, di similibus aliis , sanguis pallidior,
quam in calidis morbis , conspicitur. Quinetiam sanguis venosus , prout de calore illo, suem in corde dc arteriis obtinuerat, remittit, ita pariter colorem illum floridum & coccineum, quo paulo antea in iisdem rutilabat ,
paulatim exuit. Sanguis enim e vena eductus,
lividior apparet, & ad purpureum fulcumque
. magis vergit: amisso vivido roseoque colore, qui in sanguine ex arteria profluente conspi'cuus cst. PCeterea, sanguis e vena in paropsi
dem effusus, dum sensim refrigescit , splen' denti foridoque suo colore mox destituitur. Quae omnia clara indicant, cujusnam opera sinsanguineis animalibus 9 succus vitalis insanguinem exoquatur, quidque hinc ipsum incolumem conservet: est nempe calor spiritus
336쪽
Vitalis, in lyso saepe redintegratus, absque quo sanguineas illius color subito evanescit. Certum est, albumen in ovo, ante incubationem, & alisuandiu etiam post eam, alborem pristinum retinere I exque illo, sine alteriuscujuspiam rei adventu , fieri pullum. Libens itaque intellexerim, quo pacto color iste albidus immutetur, dc ruborem induat . Non potest certe hoc fieri a re aliqua, quae jam antea rubra extiterit , quoniam pars rubra adhuc nulla in ovo reperitur: neque etiam credendum est, partes carnosas, quae aliquandiu post efformatum primum sanauinein etiamnum albae manent, rubedinis in illo sanguine causam esse. Ι-mo vero mihi e contra plusquam probabile est, carnosarum partium ruborem 1 1anguine ipsas perluente proficisci. Accrescit enim paulatim in iis rubor, idque citius aut serius , pro calOris gradu, sanguinisque copia , quae easdem per labitur. Partes aliquae , quas pauxillum iam guinis, idque pedetentim transfluit, nunquam rubrae eyadunt: in quo censu sunt tunicae dc humores oculorum, ligamenta, tendines, aliaeque corporis partes complures: aliae vero palmlidum colorem obtinent, cum aliquali rubedinis inistina; ut puta glandulae, quae prout ma tores minoresve pro amplitudinis earum proportione) arterias in se distributas habent, ita pariter sanguine plus minusve tinguntur. Carnes musculosae uberiore , quam glandulae, sanguinis copia irrigantur ; ideoque istis etiam magis rubescunt. Renes , lied, hepar, pulmo, & cor, ingentibus sanguinis rivulis proluuntur , ac propterea prae caeteris quoque Ommnibus partibus rubent. Licet autem per exil- monum parenchyma multo maximum sanguinis flumen pertranseat , vix tamen paricum hepate rubore saturantur; quoniam fanguis illos celeriter tranat, & quia membranaeorum
337쪽
comm venarum instar) sanguinem subtus positum, ceu lividum aut caeruleum repraesentat: quod etiam lieni commune est, qui aliter proculdubio ipso hepate rubicundior cerneretur , utpote in quo sanguis diuturniorem, quam in hepate, moram trahat. Porro , quamvis partes ultimo jam dictae, prae caeteris rubicundae appareant ; saturata tamen rubedine ab ipso sanguine vincuntur. Et rationi profecto consonum videtur , ut majus minori, non autem vice versia, virtutem suam naturaliter impertiat. Quomodo enim qai
quam ultra activitatis suae sphaeram operetur; aut alteri communicet , quo ipsummet destituitur 3 Quoniam igitur cor, heear, dc venae, ipsos ansui ne pallidiores conspiciuntur , quomodo huic colorem proprio vividiorem maSisque saturum constrant Z aut qui ruborem alii con- ltribuant, quem necdum telae indeptae sint 3 Est quidem verissimum, fieri aliquo pacto debere primum sanguinem: non potest autem fabricari a corde, aut hepate, aut alia aliquA 1ol id rum partium, quia post natum sanguinem hae demum efforinantur , ineptumque est credere, partem aliquam agere posse antequam existat. Quamobrem nihil superest, quod primum san- suinem effingat, praeter Urtium vitalem, qui
Expedito igitur , quidnam sanguinem primum efformet esse nimirum vitalem spiritum, qui calore motuque suo eundem in succo vitali lex citat; θ asserimus porro, debere idem agens I in consimili opere ad ultimum vitae terminum persistere. Nam spiritus hic vitalis non solum lin corpore permanet, verum in dies singulos fit vegetior, calidior, & ad opus promptior, donec animal ad aetatis florem pervenerit; &idcirco quotidie ad hoc saltem tempus,' magis , quam ab initio, efficiendo sanguini idoneus
338쪽
ris reciditur. Neque sane putandum est, aris est oci naturale squalis est spiritus hic tests) ala opere omni feriari; actionemve suam
liuendere , aut vires integras non exerere: Coqiae, quandiu vita suppetit, opportet ei em muneri incumbat. Imo vero, quoniam uua alia pars constitutionem virtutemve simi-:m obtinuit, necesse est ea sola condendo san-
uini destinata sit. Potest autem , inquis, se semet sanguis fabricare sanguinem. Fateor pridem, vitalem sanguinem, quatenus spirium quoque vitalem in se complectitur, revera anguinem efficere; ipsumque etiam sanguinem spiritui vitali in hoc negotio suppetias se te: adeoque non inficior, sanguinem hoc sen au a sanguine produci. Et in posterum, sive asiseruero, sanguinem fabricare sanguinem, sive spiritum vitalem illum procudere, rem eandem Qictam puta: nempe spiritum vitalem, ceu γgens principale; & sanguinem, tanquam camsam accessoriam,huic negotio praeesse: revera, spiritum vitalem, dum vitalem succum in co-Iorem sanguineum excoquit, primum sanguinem efficere , eundemque spiritum in sanguine iam facto commorantem, & ab hoc adjutum,
majori semper postea facilitate idem opus
Ratio alia generalis, quae cordi, venis, atque Altera hepati pariter sanguificandi munus adimat, haec ratio praestatui potest: quia nulla harum partium sanguini dictis ο- satis inimilis est, ut ossicio hoc defungatur. Pro mnibus concesso enim habeo,sanguificatione esse actio-sententiis nem similarem, Sc per modum assimilationis adversa- perfici debere: ideoque pars quaelibet fanῖui-ria. ficationi idonea, oportet sanguini omnifariam similis sit: meroquin enim aberrabit ab hoc scopo, di in aliam metam desinet. Quamobrem si cor sanguinis faciendi ossicio sese accingeret,
339쪽
quam cum sanguine confunditur) maiorem
potulentae materiae copiam reperiri, quam inpari sanguinis quantitate: si1quidem pars lan' minis serosa quotidie ab iis vectigalibus mitau
ratur, quae cum chylo accipit ; ut una cum uia
pars sanguinis glareosa &falla eliminetur Iarras: ceu jam dictum est. Quinetiam chyius fortassis minus facile in corpus primo diditur, quam semel admissus in eodem circulatur Pinstea s quoniam ad hunc motum ab impulicordis atque arteriarum plurimum adiuvatur ideoque oportebat illum tunc temporis ab in misto copioso sero dilutiorem ac tenuiore reddi. Neque sane putandum est, quia pars ali qua potulenti a chylo secernitur , priuiqforsan ipsemet in sanguinem transeat, UOpx V rea chylum illum, facta solum colatura, in t guinem facessere: ita enim renes pro sanguinofficina habendi essent, in quibus potulo
haec materia percolatur. Sed sciendum, tu chylum, tum sanguinem, crassiorem tenui renive fieri posse, proutpotissentae sive iero materiae plus minusve iis admistum fuerit: ntrumque eorum inde speciem suam variares opus sit credere, chylum partis alicujus PQ lentae materiae separatione in sanguinem muri. Chylum plus minusve dilutum a th; animalibus etiamnum viventibus , ad Anormam dissectis, facile videre est dam animalibus saepe eum crassum lacteumqsum conspicatus ; in aliis vero pertenuemaqueum, ut vix color lactis remanserit, simile sane est, in iis qui aquas acidulas Lip liter potant, liquorem venas Iacteas peii Ricuntem parum admodum a pristina suin immutari. Porro, idem hoc sanguinis dimen in venae-sectione dignoscitur: nam idum ab assumpto potu venam alicui aperuexin sanguinem solito crassiorem deprehendes ;
340쪽
.ricis hortalis post exiccatos ingentes cyathos triam secueris , eundem multo dilutiorem Imperies. Quamobrem assero, sive plus sive atrius Potulentae materiae adfuerit, sanguinem amen chyliamve haud propterea specilicemu-ari ; re materiae illius secretionem nihil o-
rinino ad sanguificationem conferre. Con-
nudo igitur , languificationem esse actionem isimilarem, fierique a vitali sanguine per ino dum assimilationis. Nempe spiritus in sangui ne vitali hostitantes , ueturalem spiritum ad eundem sectura micationis & caloris gradum attollunt: quo fit, ut sanguis venosus in arte-riosum exaltetur, dc claylus admistus paulatim in sanguinem excoquatur. Atque hoc dum fit, crassiores quoque tanguinis vitalis partes id sedulo agunt, ut eundem chylum 1ibi assimilent; adeoque in hoc sanguificationis opere spirit,bus vitalibus opitulatum veniunt. Praeter generales has rationes, quae partibus . praedictis uniserse sanguificandi munus tolia Hieporiunt, sunt aliae quoque particulares, quae hepa- - 'ti speciatim hoc officium adimunt. lnim a Primo: postquam pullus in ovo perfecte eL formatus est, venasque & arterias sanguiner ''Vt pietas habet, hepar illius tamen etiamnum expallido flavescit: quod ipsi sanguinis illius fata φη/mt 'r
ciendi munus plane abiudicat, alterique partinecessario attribuit. Quomodo enim hepar etiamnum pallidum, chylo ruborem affricuerit 3 Indeque constat etiam, nativum hepatis colotem haud quaquam rubrum esse, sed potius yallide flaventem: & cum postea rubescit, id ai copioso sanguine illud transfluente fieri puta
dum est. In pullo autem necdum exclulo, color iste pallide flavescens, ad ultimu incubationis diem est conspicuus , etiamsi tunc aliquantulum immutari occipiat: imo vero diebus aliquot post exclusa pullii nonnulla coloris hujus N