장음표시 사용
361쪽
tur cor in reliquas partis principatum obti
progredi 3 intelliges sane, cor essς partem p
admittunt, prohibent vero ne remi ret: ve' na arteriosa, cedentibus valvulis ejus 1inmobdibus, sanguinem hunc educit foras, qui cudi surus ab iisdem valvulis arcetur: pergit igitur ad pulmones, qui una cum aere halitus ejus α' pirant: . Inde porro in arteriam venosiam transmigrat, unde mox in auriculam sinistram delabitur,atque ab utraque in ventriculum sinistrum effunditur, valvulis illis nihil obstantibus: parietes huius ventriculi, sanguinem per aortam in totum corpus protrudunt, auxiliΔtibus hie illius lavent, refu' xui autem advertantur. Adeo, ut tota haec series sive ordo partium , parietibus sinistri ventriculi cordis stibserviat: &propterea certum sit, pa-
'β in seriora organa, non solum Antim, sed & dominii principio quo
a donatos esse: & ut concedatur, sanguinem
Peripateticis consentio, cor nempe esse organo
rum horum praecipuum , & reliquis eti o-mmbet linterare. Nam si vetve, ut duximus ,
ne I principatus sane illi conis
cedendus est, cui ministerium ab aliis tribui
. II Vegae dici possunt habere causam em-
vitalis suti nuper dictum est) ante sanguinis auarumve partium formationem aliquam, incipit a reliquis geniturae partibus secedere, demque illa siegregatione partes troprias unitum it; 1ac tamen , ut dum conjunctionem hujusimodi molitur, haud in orbem accumuletur, sed productis ductis finibi, qui in tardictum
aucto, risu trogrados rriores hi, ar
362쪽
, ctiactis finibus inis , in rivulos potius diffundi a- a Triet , Rui in Par tem illam sive punctum spostean cor ctitarim) Concurrentes, caloreque ibidem ad a aucto , rivuIOS alios in materiam genitalem re a WQ acloS PTOgenerant; suntque adeo posteriores hi, arteriae 2 illi vero, venae . Utriusque autem earum productionis modus est hujusmo-cti: Succus vitalis , dum a crassiore materia foecernitur, partes suas viscidas ac tenaces magis, a medio suo rivulo ad latera amandat; quae, augescente calore, paulatim consolidescunt, vena que aut artetrias constituunt. Estque adeo vitalis iste liquor, venarum atque arteriarum
non solum catasa finalis, sed & primum efficiens, sive principium generans. Ideoque nec cor, neque hepar principia generantia venarum aut arteriarum dicenda sunt, sed privilesium istud soli succo vitali competit, qui protinus, absoluto hoc opere, in sanguinem evadit. Qua- inter spiritus vitales, qui nunc in sanguinediantur, quemadmodum prima sanguificationis causa erant, ita & canalium c venarum puta& arteriarum ὶ per quos sanguis labitur, primi erant opifices. Concessi, itaque, liquorem vitalem, in suo con regandi nisu, semet in ramuloses rivulo diffundere sveluti in quaestione praecedentidi ctum est; 9 necesse equidem est, ut eodem illo conatu, vel partes crastiores ad canalium sive rivulorum jam efformatorum latera rejiciat, neque enim alio aliquo easdem commode a legaverit 9 vel partes faeculentas atque viscidas haud omnino Gese separet. At vero, hoc con- regandi nisu, aliquam saltem segregationem ave depurationem institui, vel inde manifestum est, quoniam quicquid in unum locum congregatur, oportet id aliud quippiam relinquat,cum quo antea conjungebatur, dc quia vitalis succus est . qui adunari creditur, debet is prosecto
363쪽
partes a se maxime diversas crassas nempe &xiscidast vel deserere, vel aliquo modo amolir, Quemadmodum scit. in cerevisae aut vini sermentatione usu venit,ut partes crassae atq ; laeterogeneae a liquore Iimpido ac puriore eXpellantur foras ; ita pariter in prima caloris vitalis ingenitali materia accensione, quamprimum succus vitalis sese congregare incoeptat, necessurio partes heterogeneas deserit, atque a se amovet. Et sicut in fermentatione, materiae rejectae pars summum petit, pars ad imum subsidit,pars lateribus allabitur, omnesque simul puriori ib, quori veluti capsam constituunt: sic vitalis ibquor similiter, partes dissimiles a rivulis suis quoquoversum iubmovens, capsulam sive canalem sibi essingit, per quem decurrat et estque hic major minorve, rectus vel obliquus,perinde ataue rivulus, quem amplectitur. Quare manifestum est,succum vitalem in efformandis v sis, non solum opus auspicari, sed & materiam praeparare atque coagulare, formamque eidem
Materia Denique liceret addere, venas principium O forma tum materiale tum formasse nactas esse: verum venarum. ea de re exsuperiore assertione jam satis constat. Nec scio, an praeter jam dictas τοῦ princia pii venarum signincationes, alia aliqua cujuspiam momenti supersit, cuae iisdem merito attribui possit ; ideoque Galenicorum & Peripat ricorum rationes super hac re nunc paucis expendam: ubi si quia ab iis erratum fuisse constabit, haud promeruere tamen, quamobrem id illis vitio vertamus ; siquidem fundamenta, quibus solis quaestionis hujus determination e innititur, non nisi multis post eos natos saeculis demum reperta sunt; circuitionem sanguinis intelligo,& venas lacteas; citra quarum notitiam,controversia isthaec sortassis aeternum. foret disputabilis. Horum
in corde, si niones aute. Alterum itio sanguini
liminitum dispenstiti autem strum ab hepetrituque lustriat. quipturiuautem
364쪽
Horum Autorum fundamentum primum est , larigiatricationis origo, quam peripatetici iri covde , GaICoici in iugale constituunt. Opi- Diones autem istas jam lupra rejecimus. Alterum coriam fundamentum est, dispensa- Expendixin ca uinis Per venas; quam isti, hepati: illi tum δε- vero, Cordi aCCCptam reserunt. Et Galeniri qui- tentia dem, praeter sanguinis illam dispensationem, a-leni, in xxxsuper facultatum spirituumque naima itum disperitationem commenti sunt. Peripat Pe;ifiei autem spirituum facultatumque natura- pateticσ- uxta ab hepate dispensationem inficiantur, spi- rum. ritusque solum vitales e corde profluos agnoscunt. Quippe, ex eorum sententia, cor sanguinein udialem de spiritus in omnes corporis pa xes per arterias emittit, eorundemque opera facultatem nutritium iisdem impertit: venosus autem sanguis eodem momento a corde in singulas corporis partes per venam cavam ejusque ramulos propellitur 3 adeo ut cor iis non solum stiritus ira Itatesque nutritivas per arterias, sed ec alimeretum accommodum per venas suppeditet. Raamobrem licet spirituum facultatumve naturalium dispensationem per venas abnegent ; asserunt tamen,sanguinem venosum nutriendis partibus per easdem assivere. Quod si verum esse concedamus , ut cor principium dis ensitionis venainum dicatur , plane suf
Illud quidem Peripaιeticis concedimus, cor per arterias sanguinem vitalem ad omnes partes organice distribuere, eriue pacto easdem viviscare, constitutionesque lesiarum exaltare, ac pioinde facultates quoque insitas vividas reddere. Quippe sine hac vitae a corde earticipatione , facultates illae nutritivae minime in actum edurerentur , sed jacerent torpidae ac
consopitae; quemadmodum in animi deliquio videre est , in quo facultates illae omnes lan-O guescunt,
365쪽
ruescunt, idque plus minusve,prout vitalem in
usum magis minusve impediri contigerit. Quamobrem licet facultas attractrix, retentrix, concoctrix, atque expultrix, aliquatenus in naturalibus partium constitutionibus funda- toe sint; haud perficiuntur tamen, nisi vitae a .corde participatio accesserit. Ideoque cum PDνepateticis fatendum est, cor recte statui prine, sium dispensationis vitalis sanguinis par ari Cor autem venosum quoque sanguinem in omnes partes venarum Opera distribuere, adeoque dispensationis ejusinodi originem esse; istuc profecto neutiquam concedimus. Uenpe enim nihil extrorsum ad partes efferunt, verum quod ab arteriis elatum est, ei solum reserendo imserviunt: quemadmodum ex doctrina circuluilonis sanguinis luculenter constat. Eadem etiam sententia pariter refellit priorem partem secundi fundamenti Galenicormn; nempe hepar per venas sanguinem spiritusque naturales 1n omnes partes effundere. Nam si sanguinis motus in venis introrsum solum spectet , qui poterit aliquid foras per easdem emitti Z porro, cum Galenici dicunt, facultates nat rates ab hepate in alias partes per venas dispensati ; id non ita intelligendum est , quas facultates illae ab una parte in aliam transmigrarent quippe hoc pacto accidentia transilirent e su jecto in subiectum: quod in sana philosophia minime ferendum est ;) sed credendum, vol ne videlicet
per venas nimvero si turales vena cor , spiritu naturales in
nenderet. Iliontemid in alterist. Nihil ori
tibus facultates quoque naturales contribuere , vel saltem in partibus ipsis excitare. Haec , uti arbitror, eorum sententia est: quae si fuerit, sublato jam illius fundamento dispensatio-
366쪽
rie videsicet sanguinis & spirituum naturalium , Dex verias necesse est & ipse simul corruat. E- mim vero si hepar nec sanguine neq; spiritus naturales venariam Opera propellit Squomodo,pre- cox , Rirituum illorum adiumento, facultates a nat ales iris erit 3 Quapropter adversus Galse a Bicos concludendum est ἱ hepar, venarum bene- F scio , nuui s publica dispensationis originem esse.
P Ostquam hactenus munera illa, quae hepati jam olim sed falso P attribuebantur, repudiavimus 3 superest , verum propriumque illius ossicium asseramus. Ossicii autem nomine, nequaquam intelligo Guidi rem aliquam a publica ejus actione aut usu di- cii nomistinctam , sed vocabulo solum concreto usus ne inteEisiun, ut utrunque in se quodammodo compre-gentium henderet. Enimvero partis ossicium, dc actio veniat. publica atque usus , significationis sunt adeo conterminae, ut in usitato dicendi genere, alterum in alterius locum haud male lubstitui possit. Nihilominus ut in eorum gratiam, qui minutias hujusimodi severe pensitant, quantulum sit inter illa discriminis plane constet; id nunc universe dicam. Actio partis publica, revera idem significat, quod sicli illius nomine intelligimus ; sedistationem, quae ipsi cum agente intercedit, una complectitur: umiliter dc usus publicus, idem ossicium designat, quatenus ad totius corporis utilitatem refertur : denique, icium ipsum utranque hanc significationem includit , & praeterea partem ad id muneris praestandum oblisingi innuit. Nempe O r istud
367쪽
bilis ac publicus hepati istud hepatis ossicium sive actionem,sive usum, seu munus voces res est, quam quaerimus. Si ipsius hepatis amplitudinem, si magnitudinem vasorum ejus,texturamque horum admirabilem de quibus omnibus antea dictum est)Depara spectemus, fatendum necessario erit, esse orgvcmc8ssius. num nobile, atque publico alicui & praecellentiusta inservire. Neque enim naturae mos est,magnificas fabricas in Pompam inanem struere: nec solet integrae cuipiam animalium speciei idem organum largiri, nisi ipsi magnopere ex usu fuerit: multoque minus cunctis animalibus idem organum semper impertit, ubi alicui rum generi parum admodum commodi est,turum sit. Observatione profecto dignum est; quod, licet lien dc pancreas in quibusdam animalibus desiderentur, plurimisque yiscibus pulmones desint, hepar tamen in omnibus reperiatur: certo indicio, muneri ipsum eximio necessarioque destinari. Neque sane existimandum est, partem aliquam tam universaliter utilem., omnibusque animalibus concessam, esse in ullo eorum exigui momenti : videtur enim in aliquo fundatum esse, quod in cunctis animalibus necessario requiritur; adeoque, ut singulis iblius generis speciebus insit, plane necessum est. Unde autem fit, ut pars haec cunctis animalibus quisnam tantopere ex usu sit Z Non quidem inde prorest. nit, quod ad sensum aut motum sit necessaria: quippe hepar exilis admodum sensus est, nec sua sponte ullo pacto movetur. Nec magis fons vitae censenda est, qui omnium calculis cordi
merito tribuitur. Ad actiones vero nasurales dem vir purgari:
ouod attinet, generationi nequaquam in1ervIt , cc Nc. o nublicum coctioni dest
obrem ossicium illi aliud nullum superest ; Proeter aliquale anguinii depurationcm. Est
368쪽
dem verissimum, sanguinem variis modis depurgari: renes nempe salsum & terrestre eg- rementum cum materia potulenta mistum acii lutum exonerant : pancreas similiter mate iam aliam inemine hactenus explicatam eva- ruat : aliaeque complures partes peculiaria hu-usmodi olacia nactae sunt. Verum si hepar spe- temus, ceu partem sanguinis alicui depurgaisioni designatam: simulque vesiculam felleam idem annexam , & porum bilarium per illius
arenchyma distributum intueamur ; dicen um profecto fuerit, heear in eum finem a Naara institutum esse, ut 1 anguinem a bile defae-atum reddat: atque istuc illius ossicium esse, uod hic quaerimus. Qua de re ut plenius atque iculentius constet, propo1itiones hae porro ad-: ruendae yeniunt. I. Bilis, non est humor aliquis nutritius , Proposi-:d plane excrementitius, eoque nomine a fian- tiones q. aliae segregandus. 2. Calor vitalis perpetua sanguinis coctura, i ipse ani arulentum sive felleum ejusmodi limiorem necessario producit. 3. Sanguis, in quo felleus iste humor maxi-ie abundat, in circuitu suo ad ventriculum,liem, pancreas, mesenterium, &c. potissimumndit; humorque ille amarulentus , transitu τ eas partes facto, quo secilius a sanguine cernatur , praeparationem aliquam adipisci
q. Sanguis hoc pacto ad separationem fellei moris praeparatus, non debuit in cavam re edi, priusquam ab eo depurgaretur , heparque lum, Prae caeteris omnibus partibus, purifica γα hujusmodi est accommodum.
369쪽
C A p. XXXVIII. Propostio prima.
I. 0 Idendum, quali am humor bilis si ; si,
tuendumque, non esse illum humorem nutritium, sed omnino excrementitium ἱ ac d bere a sanguine separari. Elementa, e quibus constat, videntur esse pauci spiritus, aliquantulum sulphuris, plurimumque salis, aquae, dc terrae. Spirituum paucitas vel inde apparet, quia vmarities haec non est ab initio, sed absumptis dulcibus spiritus demum exoritur ; de,si qui horum luperfuerint, fixi sunt,nec dominatum ob
Neque sulphuris etiam magna evia adest, si molem ejus solam spectemus ; quippe humor
iste non est admodum oleosius sive pinguis, neque flammam ex facili concipit , imo vero ignem, non minus quam aqua, extinguit. Sulphur tamen in eo principatum obtinet, utpote ab adustione exaltatum ; unde quoque amari' ludo illius progignitur. Sal, licet quantitate praecellat, non tamen in eodem dominatur, sed sulphur duntaxat ex cuit, dc acre magis reddit; qualitasque ejus abstersiva hinc originem ducit, quae usque adgo manifesta est, ut tes bovinum interdum seponis
Pars illius aquea seu phlegmatica, liquidit tem sive madefaciendi potentiam largitur. Pars terrea incrassat, Sc corporaturam Gnibet, qua fit, ut in aqua subsidat. Fitque etiam nonnunquam, ut partes aliquae terrenae dc salsae praecipitentur, calculosque rotundos in vesica fellea, atque tubulos lapideos in poro bilario producant. Calculi isti pallent, de nonnunquam
370쪽
extririsCCris flavescunt, intus vero fusco sive ravo colore Cori ciuntur, sunt etiam cretacei, frames , inorigiosi, & leves adeo, ut aquae interclam innatent. Partium terrenarum intima
missio eaque per omnia aequalis ) cum aqua ,sciis , de salPhure , lubricitatem hujus humoris
interritam Producit. iacialitatos bilis primariae, sunt caliditas & qualori siccitas et Potentialiter nempe sive effective ta- Mi , Ies sirent, non autem actu, quippe bilis tangenti frigida deprehenditur, & non secus atque MUL humores madefacit. In corpore autem animaΙis, ob adusti sulphuris dominium, calefacit
Praeter tribricandi & abstergendi facultates ,ruas diaeimus, est etiam apertiva, putredinique ob salis praecipue in ea copiam) resistit. Ipsia quidem non tam alterabilis est, quam ma-tandis aliis idonea ; quod ab arcta partium HIius unione, spirituumque inopia provenit , quippe spiritus , prae crassioribus aliis clementis , facire separantur. Humor iste quamvis crassius sit, vix quicquam tamen sedimentid ponit. Amaritudo illius suna cum qualite nauleO- amaror,sa, acri, partesque vellicante) lubricitati atque abstersioni ejus conjuncta, facultatem ipsi ali-qriantulum purgantem imprimit. Siquidem prioribus illis qualitatibus excretricem intestinorum facultatem extimulat ἱ posterioribus . vero, eadem lubrica reddit. Genuinus humoris hujus color ex pallido fia- color , vescit: interdum vero secundum adustionis gradus in saturate flavus , aliquando viridis , dc nonnunquam ex fusco flavescens conspicitur. Si illam in ventriculo aut intestinis sanguini aliquantisper cominisceri contigerit, fuliginis colorem induit; estque fortassis famigerata priscis atra 'M- seculis atra bilis. lir.