장음표시 사용
351쪽
nem vitalem esse illam partem; quoniam reliquae ambae huic solummodo auxiliatrices sunt; idque potius per modum organicum, quam per similarem. Venasii Denique contra venarum sanguificandi po-gulatim testatem, id objici potest ; esse illas a sanguinis
Ianquim constitutione longe remotiores, quam est vel candi cor, vel hepar. Sunt enim coloris pallidi, &munere nonnihil translucentes , substantia earum viscipi Han- da est, membranosa, & exsanguis si modo sano ri guis omnis ex illarum canalibus eluatur ἱ ) parenchymate quoque omnino destitnuntur 3 calore item, spirituque,. sive activitate perexiligaudent. Sanguis autem e contra, florido colore nitet, estque imperspicuus : substantia ejus minime tenax, dc liquida quoque sive interminata est,quandiu cum sero suo dc potulenta materia coniungitur , ab iis vero separata, mox grumescit: spiritibus etiam, calore, atque activitate abundat. Quapropter venae emciendo
sanguini prorsus ineptae sunt ; & si tale quid attentarent , chylum cluntaxat sibi ipsis allimi I rent,quae a sanguine plurimum diversae sunt: ut ει dictis innotuit. xuomodo Venae autem, inquis, sanguinem incolumem vena servant, possuntque adeo haud minus eundem fingui conficere. Respondeo: conservatio illa, quamnem con- venae sanguini praestant, est solum organica; eretent. quae eundem unitum servant, ab alienarum rorum mistura protegunt, ab externis injuriis tuentur, motuique Usius in orbem famulantur: quae omnia ad sanguificationem nihil a tinent. Quod autem ad actiones venarum similares spectat, illarum conservandi ossicium potissimurn in activitatis carum debilitate consistit, qua fit ut sanguini quam minimum noceant : quemadmodum vasa vitrea liquoribua conservandis utilissima habentur , quia neque ipsa noxam iis aliquam afferunt, nec ab aliis
insari inserti sinuncipue timuise , quod ei spiritum in i
Inotuque, rvindicat, leipiasque aderitincto a quam subit
Nimirum, iam illi dat. animalium
352쪽
inferri sinunt. Si vero scire aves, quidnam praecipue salapuinem conservet; dico, id ipsum esse, quod eundem ab initio condidit; nempe spiritum in eo vitalem, qui calore suo fovente, motuque , non solum sanguinem a corruptione vindicat, sed Zc solidas omnes corporis partes, ipsasque adeo venas , quandiu vita superstes est. Extincto autem semel hoc vitae spiritu ; huit quam subito cuncta corporis computrescunt 3 Nimirum, quod olim de suis anima ferebatur, eum iEi datum esse'r ater id ego de omnium animalium vitali spiritu aeque vere dixerim , hunc nempe illis contigisse, ne putrescerent. Absque hoc spiritu,venae ipsae a corruptela haud tutae sint, multo minus sanguinem ab ea vindicaverint : quippe in demortuis , sanguis cito, etiam in venis, corrumpitur. Si vero dixeris , sanguinem melius in venis, quam foras effusum, conservari; nemo sane id dissilebitur: quoniam quandiu in venis continetur, in motu circuituque suo persistit, & subinde ad cor a que arterias relabitur, ubi vitalitatem suam redintegrat; ideoque haud mirum est , si interea
temporis non computrescat. Quamprimum autem e vasis egunditur & in partibus restagnat , circumgyrationem amittit, nec vim suam vitalem instaurare potest: quamobrem quid aliud jam expectemus, quam ut subito corrum patur , ac putrescat 3 Concludo itaque, venas neutiquam sanguificare ; sed vitalem sanguinem spiritu scio, caloreque vitali, ac motu perpetuo, novi sanguinis architectum esse, eundemque etiam contervandi hujus causam essu primariam. Plin. l. 8.
353쪽
C A p. XXAVI. Num hepar si origo flve principium
HAud minor quoque de venarum '
principio , inter Galenicos & Peripateticos is est; dum illi, hepati; hi autem,
illud acceptum referendum autumant. vero controversiae rectius dirimendae, non re fuerit universalem primum nnitionem statuere , variaque postea illius P
dicitur , quod in aliquo ordine est Unde constat , haud pauciores nominis principii significatus reperiri, quam Enyrii rerum ordines. Oportet enim uictordine aliquid sit primum , re veluti chore 'Sciendum tamen, dari principium meo ter prianum, & primum secunaeum quiu cipium simpliciter primum accipi potet . Uquatenus naturae fines transcendit; eoque te su , Deus solus cunctarum rerum origo ei , namque a Iove principitim , vel intelligi tot de naturali rerum ordine; qua significationes in diversa rerum serie varia quoque Pr,nsi P censeri possunt. .
Similiter, principia prima secundi qet
haud unius ceneris sunt: estque infimae Niis in hac classe, quod respectu fuiplane in fferens est, & pro utentis solum arbitrio v principium statuitur , vel secus. Ita utriuiii oet lineae extremitatis punctum lius dici potest, vel terminus. Aliud eorum Sen est, cum justis de causis varietas huiuimodinstituitur S utpote cum unius rei rationes
354쪽
hoc extremo exordior; alterius vero, ab illius opposito. Veluti si fluvium aliquem dei cribere est animus, licebit certe vel a prima illius scaturigine ausipicari, unde ipsemet originem ducit;vel ab ostio ejus,ubi aquarum illius omnium conninus sit , quodque propterea divisoni iterum uerumque faciendae aptissimum est. . Perro, ne variis principii significationibus M,bo. implicemur, conabor eas omnes ad tria gene--
ιιs dominιι ό principium e fati ij & principium traminationis. I. Principia dignitatis i dominii uno eodemque genere complexus sum , quia iisdem plerunque rebus conveniunt , neque alterutrum eorum magnopere variat. Si gnificat nempe praecipuum i a quolibet or
I I. Principium causationis non minus divertum est, quam iptamet causarum species, quae quinque enumerantur: nempe tres externae , eiciens, finalis, 3c exemplaris ; internae duae , materia dc forma. Efficiens porro inquatuor genera dividitur; scit . in principium generans , alens, iusiuens, sustinens. Est, inquam , origo generationis , ut pater, relatione habita ad filium; origo nutricationis, ut nutri X, rei pectu infantis quem lactat: origo in entiae, quemadmodum sol & stellae, ratione mutationum variarum , quas terrestribus amant: &origo ostentationis, ut puta fundamentum re spectu domus quae eidem superstruitur, Principium finale, i. e. finis praecipuus ac immus , est primus in intentione, licet in executione sit ultimus: idemque haud semper absolute Lunamus est, sed interdum in hoc solum illove senere. Principium exemplare, est idea sive imago, ad cujus normam eisiciens opus suum exequi-
355쪽
exequitur ; quale prototypon, sire exemplar primitivum est, respectu secundarii. Principia interna, ut diximus, sunt materia& forma: haec ab Aripotele definitur, principium motus quietis: materia autem est illius subjectum ultimum ; cui etiam accenseri possunt elementa, partesque similares, quae nonnunquam principiorum nomine appellantur: quin etiam materia proxima, utpote genituralive materia seminalis, productae rei principium dici potest . quemadmodum dc ovum, pulli principium nominatur. III. Principium terminationis, est primus sive praecipuus rei illius terminus, cujus principium esse dicitur: suntque hujusmodi principiorum varia genera, nempe princiῖium temporis , utpote primum momentumlive instans horae, diei, anni, dcc. Principium autem mosebi, apud Iledicos, temeoris aliquod spatium in se complectitur, veluti horas aut dies plures pauciores,e, prout morbus tardius aut celerius ad finem deproperat. Principium motus, est terminus a quo motus primum incipit: eodemque etiam referre licet principium aectionis ; operis autem peracti principium, partem potius aliquam operis primum instituti in se comprehendit. Principium quantitatis , ut 8unctum ad lineam, linea ad superficiem,superficies ad corpus. Principium denique numeri, est uia has, in abstracto ; & res primum numerata, in concreto. Principii Atque horum quidem principiorum duo ad- tormina- huc genera supersunt, quae administrationi A-ιionis duo natomicae commodissime inserviunt : nempe alia oeno principium scaturiginis, & principium continuationis vel connexionis. Principium scaturiginis se habet, ut scatebra fonticuli ad fluvium, in quem primo emicat: id autem liquidis flui' disve corporibus solum convenit. Principiunx vero continuat idnis aut connexionis , so
356쪽
Edis partibus proprium est. Nec tamen quaeli het partium continuatio aut connexio, earundem Originem necessario desisnat : possunt enim partes aliqua: pluribus aliis connecti; pri e pium autem earum non nisi ab una proficiscitur. Quinetiam connexis simul duabus partibus si continuationem aut connexionem illarum duntaxat respicimus cur illam potius ab hac, quam hanc ab illa oriundam dicemus 3 . Quamobrem arbitror, ut pars una ab alia oriri dicatur, debere eam i praeter continuitatem vel connexionemre esse vel ampliorem, vel nobiliorem, vel magis cognitam. Ad hunc modum dicimus, tunicam hepatis a peritonaeo ortum ducere, quod multo eu amplius: quasdam oculorum tunicas a nervo optico oriri, parte scit. nobiliore: tunicam vero innominatam, originem trahere ab aponeurosibus musculorum oculi, utpote partibus distinctioribus, magi seque notis. Est etiam praeterea, principiorum horum continuationis aliud genus celebrius, quod haud male appellaveris principium ramisicationis , cujusmodi est truncus communis , respectu ramulorum inde nascen
Secundum jam dictos modos quidem facile concessero, partem aliam ab alia originem ducere: sin autem velis quemadmodum non nulli arbitrantur 9 partem unam ex alia excres cere ; istuc profecto nobis a ratione omni prorsus alienum videtur. Expedito hactenus ab ambiguitatis laqueis .Ad pra- principii nomine; proximum est, ut Galeni de dicta ra- eo distinctiones ad jam dicta genera referamus. ducunt- Atque ille certe principium trifariam intelli- distingit: ut sit unum fiυέσεως, alterum 2ριζώσεως, Diones& tertium διοικη σωρ. Galent.' Illius principium , ,ἀσεω:, sive Originis, dici potest esse vel principium generans,nempe efficiens
357쪽
Anatomiaciens rei primarium in ordine generationis ; vel genitura, sive materia Originalis e quares producitur ; rei princisum operis producti, pars
scit. quae primum enormatur. Nullum vero norum ad praetentem quaestionem attinet. Principium ριζώσεως sive radicatisnis, videtur deductum a radicibus plantarum, quae quodammodo carundem primordia dici me- . rentur: eademque nominis significatio complectitur in se principium fustentationis , sive fulcimenti: quippe radix veluti fundamentum plantae est, eamque iustinet: est etiam illius nutrix, sive alimenti principium ; dum, quic- suid alendae plantae conducit , ipsa primum imbibit: est denique initium humoris vitalis, qui cunctas plantae partes perlabitur; adeoque
principium scatuγiginis centenda est. α Principium Domi σεωt, sive dispensationis , cum eo convenit, quod a nobis principium in- mentia dictum est. Nam si res aliqua faculta tem virtutemve originaliter in seliabeat, eandemque aliis communicet ; sive hanc, iniquentiam in eas , sive dispensationem ad istas dixeris, eodem prosecto res redierit. Expyicatis jam principii significationibus, superest dicamus, quaenam earum venis convinniatὶ nimirum quo sensu venae dici possint principium sive originem nactae esse, dca quibusnam speciatim partibus eandem deducant. Venishaia Venae major nempe carum pars) sibi botis prio- invicem continuae sunt, eaque ratione, mino-cipium res venae dici possunt exoriri ab amplioribusco, inua quibus immediate continuantur , cumque u fionis , na cava, qtia cordi annectitur, omnium maxima ac nobilissima sit, potcst eadem hoc seniuramulorum suorum omnium origo ibidem aestimari: est enim omnium, quibus illi continuantur , pars summae tum amplitudinis, tum etiam dignitatis. Isthuc autem solummodo est
quodque arcationis dio Peripatetici Similiter
usus pr culo conjuncordi vicinamnium per
358쪽
Ialati a principium terminationis , & continuationis, uta lata tota quodque a nobis speciatim principium rami stata cationis dictum est; de quo inter Galenicos de zizar o Peripateticos nulla lis est. a tan et Similiter, arteria venosa quae revera pul- ii. ii tu ara monum vena est in quoniam magnitudinis at-d ita fietari que usus praecipui est, ubi sinistro cordis ventri-mnium per pulmonis substantiam distributo-a icti lacta rum I siquidem omnes huic, ceu trunco, con- : E cai tinuantur, ipsaque in illos omnes dividitur. a. in D. Ad eundem pariter modum , venae portae et, truncus, cum illius pars sit amplissima, dici medius Las Is rito potest, ramorum inde ortorum princi-igesubita pium, sive hi ad hepati lienem,aut mesenterium esse id distribuantur. Est tamen hoc, ut dixi, principium duntaxat terminationis continuationis, &ibbi, rami sicationis , quod Anatomico veluti terminum quendam praestituat, unde ramorum dei, Eis striptionem atque definitionem, tanquam ab itinc, o unito trunco, exordiatur. - άitiis II. Quoniam omnes venae canales sunt, in- scaturi-j . traque alveos suos totidem quasi sanguinis ri- sint, . . et vulos deportant, qui uno itinere omnes , nem ui pe introrsum dc versus cor feruntur; ut horum tu . remque ita perpetuum hauriant. Quamobremi, oli ubi primum sanguinem influentem excipiunt, . Gas ibi quoque dici possunt exoriri, sive principium scaturiginis nancisci. Quoniam autem primi cavae rivuli ab ultimis ejus capillaribus in omnes h. totius corporis partes cad quas ipsa yertingit), , , dispersis oriundi sunt; necesse est, ut hoc sensiu ut extrema illa capillaria sint ipsius cavae exordia, alta , principia nempe statur inis, unde fanguinis i. t a rivul i Omnes in illam ejul e ramulos quoslibet
Ea Era culo conjungitur; propterea quoque pars illius ras ψὰcii cordi vicina, dici potest origo ramorum o-amimus perennes sint, oportet alicunde, tanquam a fonte, originem suam ducant, humo simi
359쪽
Similiter arteriae venosae ultima capillaria, sunt primi fontes rivulorum sanguinis per illius
ramulos delatorum : pariterque venae Portae capillaria, in liene, ventriculo, intestinis, pancrea te , mesenterio, &c. radicata, primarii fontes
sunt, qui sanguinis per eandem Portam, ejus que ramos delabentis fluvium sustentant. Illa vero Portae capillaria, quae in hepar divminam tur, nullo modo rivulorum in illud influentium lsontes aestimanda sunt: sanguinem enim, qui canalibus illis perpetuo sufficiatur, nullum a portant, sedauntaxat aliunde allatum, in parenchyma hepatis effundunt. Cavae tamen vasa in hepate capillaria, quiχ sanguinem e parenchymate hujus primo excipiunt , inque illius ramulos deducunt, primoseque adeo sanguinis rivulos auspicantur; possunt merito fluminum illorum primi fontes indubtari: quin etiam ipsum hepatis parenchyma, cum veluti terrae vice capillaria ista, e quibus sanguis primum elicitur, circundet S potest similiter principium stat utriginis appellari ; respectu nempe ramorum cavae sui in hepate sunt, & rivuloium qui inde prosiliunt. Adeoque hactenus quidem cum Galenicis consensero, hepar nempe dici posse principium sive scaturiginem rivulorum illorum omnium particu-
Iarium , qui ex ipso in cavam promanant: isti vero pauci admodum cum sint habita ratione aliorum rivulorum,qui ex reliquis omnibus totius corporis partibus in eanaem cavam derivantur 9 hauci magis apti sunt, qui hepar principii venarum titulo insigniant a quam reliqui sanguinis rivuli ab aliis omnibus partibus profluentes , singulas illas codem merito elogio condecoraverint. Siquidem dc reliquae Partes capillaribus in se distributis sanguinem stupp ditant, non secus ac hepar peculiaribus venae cavae capillamentis, quae in paren climate suo
possunt laniparticulares quos per pectos translati
inserviunt i frem sevir languini cantatione, ad cnem valvula
360쪽
xepeririritura omnesque haud minus vere dicipo vix fontes rivulorum, quos per venas suas Particulares effundunt , quam hepar eorum, quos Per PeCiniares cavae ramulos in se distribu
III. Quoniam venae omnes vitali sanguini ales inserviunt 3 non solum quod spirituum ejus celarem fugam prohibeant, sed quod ipsi quoque
sanguini canales sint, per quos, facta circumgyratione, ad Cor revertatur denuo, in eumque finem valvulae iis donatae sint: necesse est, in id potissimum eκ structae fuerint, ut sanguinis motui auxiliarentur ;adeoque concedendum e ve--s formatioriis suae causam sive principium Mnale sortitas esse. Enimvero partis cujustibet iam efformatae actio atque usus, finem, cur enficeretur , clare indicant. Neque enim putandum est, partes casu aliquo extructas esse,actionesque re usus earum fortuito illis obtigisse ;. verum a Protoplaste jam antea designatas filisese, ae propterea operis illius esse causam fina-etem. Quamobrem cum ex doctrina circulationis sanguinis luculenter constet, venas sanguinivixesi ministrare, necesse etiam est, in eundem finem conditas esse, ac proinde habere principium finale, nempe ceu jam dictum est ut vitali sanguini inserviant. Non autem venae solum, sed etiam arteriosa vena quae revera pulmonum arteria est) atque lysi quoque pulmones, amia, auricula utraque, ambo ventriculi, omnes cordis valvulae, corque etiam ipsum, fini eidem generali administrant: nimirum, ut sanguinis circuitum perpetuent, illumque incolumem praeservent. Ideoque nulla harum partium est simpliciter finis ultimus , verum omnes principium finale ulterius agno
Nihilominus si visum fuerit in partibus orga- inicis jam dictis subsistere, neq; quicquam ultra