장음표시 사용
441쪽
v AR. RCT LIB. x v. I3 tamen ait i assani vocari non nutriceis, sed obste tricem. Q i cui admitterentus,no tamen dicendum
csset, pertu exemplum eius quod Nonius dixerat sed repertam aliam significatione nominis ipsum ioq. lauti stet Non una neque usquam a ue teribus tradita esset. Id aute a qu*m credibile sit, i ii disputo : mihi certe non siim ei licet quod de illis Varronis vertias iampridena xistimaui rea perti ere ad Sp. Carvilium, qui primus Romanorum V orena. repudiasse aicitur, no quod cius mores aut ii eruum
parum probaret, sta quis i conius in te velle dicer liberoruin quaerendorum gr' asellam aut
lem esse. Lego igitur hoc modo : annos multos quod ea parere non poterat mulier eam orteres ius sit. Erat enim hoc quoque verburn ystatum in repudiis. Cicero : CZaues ademit . fras exegit. Martialis: Hr vade stras, aut moribm utereno stris. . Emendati complures varioru scriptorum loci inbus a librariis eodem moL precatum erat
A o medicinam melius &certius factitandam, non mediocriter utile est,scire, quibus in rebus is qui aegrotat, peccare selitus st: quo caussa morbi ta-
cuius reperiatur,& ad eam medendi ratio accomm
detur. Sic & iis, qui se veterum scriptorum quas medicos quosdam esse 'rofitentur, nosse expedit, quibus potissimum mostis veteres librarij peccare solist sint, ut latentia hulcera quae in optimis quibus . scriptoribus inueterarunt, sagacius deprehendant. Inter cetera igitur sane multa n deprauationum, ani maduerti, solitos eos, siquando vetustioris libri, ex
quo aliquid describebant, scripturam satis certo ac liquido
442쪽
liquido perspicere non poterant, dubitabantque hoc an illo modo scriptum foret , aut siquando aliud in aliis exemplaribus scriptum reperiebant, utrilinque ponere,& lectorum iudicio permittere;vinim verius viderctur. Eo modo, vix credibile est,quam multa in optimis & nobilissimis quibusque scriptoribus in eulata sint. Libet eius rei aliquot exempla proponere: ut ab aliis quo l. alia consimilia notentur. Apud X no hontem libro primo Anabaseos ita legimus: τὸ θ
ἀλφιτων, βέων σίγλων. ubi qui diligenter attenderit, ubi frustri se torquet ictorius .ilitia esiliri is plane desendum est: quod ego cuni iampridem coim iecissem, confirmatus sum in sententia, auctoritate Halicarnasset, qui hunc locu ita citat, ut illam libra- . riolum προδικίαι non agnoscat. Apud Ciceronem in Academicis eo veluti amantes Socratem . ubi docui legendum, iam ante Socratem. Apud Livium libro xxiii l. in libris a doctissimo Sigonio emen fatis: ι Cum istu2potius agendum, atque eis cogitandum
non vocitent. document m autem ducant, at i opor
iere, si qMis resipiscat antiquam societatem re liciat.
Libri autem veteres ita habent: Mocum tum aut dis cant , latui oportere non uocitiuum. Ita igitur emendo eum locum quem insanabilem esse pronuntiauit Sisgonius. Pririni aura illi ad , Documentum aut ducant, moi braiij esse, viro modo scriptum esset, ambigentis. Deinde illud, o non poclient. factum esse ex eo quod paulo
443쪽
paulo post sequitur non nocitiuum, & positurii loco non suo. Quibus positis itale : Documentun Duri oportere, non nociturum , -re piscat Oantur am chelaum reoiciat. Est autem optima &grauissima
ia beneficia ratio commendat rei oratio, Ad qoia pia Glori ita V ῖm est. legendum : Non quia medicia commendat oratio. Apud eundena cpistola x x x iri. Eoi ero utar via veteri: si priorem planioremi inuenero, hanc muniam. Libri veteres: Sedsi priorem vel ani rem . Ego , sed si planiorem inuenero. Apud Plinium capite xxii . libri x iii I. Spemnte, miraculi gra-
iberio principe in sinem iam suero, atque etia alias suo, ipsa inuenta ad meorum promor fuerat.
Totum illud, atque etiam alias I uo; delendiim est. Anud eundem capite iii. libri x x v i. Abstinentiae ias pini L ele illudbalias vini. dicit enim ἱατίαν. Apud Tacitum libro x i. ab excessu Diui Augusti: crificantes vel issenientes Iaccha. Vtrum non facilὰ dixerim: alterum certe Apud eundem libro XIII. ud:retur hinc sermanici 'lia. de vilis in δει Turrus. Liber vetus: inde deuitas rursis aut Turrim legendonia, inde debilis Turruri debilem autem vocat, quia trunca erat manu: ut statim subijcit. Apud cundem libro x i i i l . Ferinsidias seruiles, quas nemo prohibuit , aut prodidit. delendum illud , aut prodidit. ud Plutarchii in Theseo: αι ira σν rivi '. delendum illud, ii δ' η . Parcam plura congerere: ne ipsa copia lectoribus molesta sit.
444쪽
qui eis digressis, Veruili omnino, i nquit,est quod dicitur, in nullis hominibus hoc tempore, praeterquam in transalpinis, promptam atque expeditam reperiri Latinὸ loquendi facultatem. Vel ij, qui modo abi
runt, ut nusquam in loquendo haerent, misquam titubant, nusquam offendunt, ut Onania in numerato habent,ut tota eorum sine ullo impedimento ac salebris . currit oratio. At nostri homines ,ri am ij qui sibi e studiorum laboribus pallorem & maciem & Ie-nium contraxerunt, si quando Latine loquendii est,
ut luctantur, ut sudant, ut anhelant. Crecias eos magni vi ex imis pulmonibus verba eruere: cum istis contra sine ulla cura. ac cogitatione iugis quaedam ac beata Latinarum vocum copia vltro ex ore manare ac
decuri Dre videatur. Est istuc quidem, inquam, ita ut dicis, Dari: sed tamen habet & Italia praeclaros viros, quique &ornatissime scribant,&disertissimhacco piosissime, cum opus est, loquantur. Manutium, in quit, fortasse dicis, & Sigonium, dc Petrum Io-nem Masseium, aut ex eadem sedalitate eum cuius audita morte ubertim tibi nuper lacrymas ille memini, Perpinianum: & si quos tales vix singulos singulae aetates ferunt. Et istos, inquatia,& alios, quana- quam is quidem quem tu postremo loco nominasti,
Hispanus non Italus fuit: sed it diu in Italia fuerat, ut pro Italo haberi posset. Q m tu virum Dari utinam audire potuisses, neque te, quo tempore ille in hac irbe eloquentiar ptaecepta tradebat, alio vitae genere implicatum aula tenuisset . Nunquam enim quemquam audiisti, ac ne audies quidem, ut opinor,
in quem illud de Nestore eclogium melius conueniret; Cutim ex ore melle dulcior fluebat oratio. Sed quid est quod tu, colloquentibus nobis, bis terve, nutu
445쪽
mihi nescio quid significare visus es' Egb ne' inquit:
Dolebam excidere interdum gradiori illi, qui tecum colloquebatur,voces quasdam miniis Latinas, qui 'bus ille perpetuus subitae orationis nitor quasi maculis quibusdam infuscaretur. inias quaesoῖ inquam:
nam ino quidem alia cogitantem prieteruolarunt. .
Delos, inquit, ct criorum orbes aliquoties dixit, & eam do trinam quae calitus ad homines lana esset. Quid tu rrecte haec aici non putasὶ Caelestia, inquit, corpora, ct urbes caelestes calo lapsem doctrinam dixissem lubeh-tius. Non mald tu quidem: sed tamen ne illa quidem . suos auctores non habent. Citat haec Seruius e Ciceronis Hortensio , Epicurei plures volunt esse catis. Et Lucreth sunt haec e libro secundo: regere immensi summam, quis habereprosindi
Endo manu validas potis e IE moderanter haleniruvi' pariter calos omnis conuerteret inuis autem caelos illi dicebant mundos, quos putabant esse innumerabiles: tamen ex eo satis con stat, caeli nonae apud Latinos & singulare esse & multitudinis . Nam de illo calitus, me quoque Olim re
prehensum memini a quodam, qui nisi quod Cice . mnis esset, nihil Latinὰ dici putabat. Itaque irride
bat me, non modδ cum citarem Seruium, qui
sum illuni e primo eorgicon; Si te d una manet diuini gloria ruris; ita exponit,si id tibi concessum est caelitus, ut gloria
ruris habeas: sed etiam, cum multo meliorent istis omnibus Ciceronis imitatorem Lactantium, cuius haec sunt e libro quincto Institutionum : Nemini dubium potest esse, quin is do ire qui calitus mittitur, timscientiasit rerum omnium quam virtutepe Ectus. Quid tu iginu' inquit: satisne istos idoneos auctorςs Lati' ' nitatis
446쪽
nitati, putas ' Ego dicam tibi, inquam,Dari. Diu de ipse in eo errore versariis stim, ut nisi qui aut Cicero nis aetate, aut paulo ante virilitat,aut cerid illi aetati ibi pares sitissent, non satis dignos este arbitrarer, quorum exemplo qui Latine aut scribere aut loqui
velletit, niterentur. Sed postea, re tota mecum accurati iis considerata, visus ipsi mihi sum nimio plus mihi sumere, qui de Seneca, Liuio, Valerio, C l , Quinctiliano, Columella, utroque Plinio, Tacito, suetonio, Velleio, Curtio, Lactantio, alijsque eiusmodi scriptoribtis, quos S ab iis ipsis tempori bus quibus Latina lingua floruisse diceretur, propius afuisse,& sito quemque oculo, disertissimos habitos este constaret, temere pronuntiare auderem. Cer-tPenim neque quisquam 'nquam veterum cos math Latinὸ locutos este dixit: ne que nos, tam longo inter uallo, valdh boni eius rei existimatores sumus. Atimulta simplicia vocabula, multa etiam loquendi 1 nera in eorum libris leguntur, quae apud Ciceroneni& eius aequales nusquam reperias. Primum quis hoc praestare audeat 'Ciceronis scriptoriari vix decimani partem reliquam habemus, eamque multis partibus mancam ac mutilani, nihiliis vulneribus, multis cicatricibus deformatam: Sallustii vix cetesimam, V
mnis tantundem , Catonis e tam multis volumini bus umini Dereriistica commentariolum: tot philosephorum , tot oratorum veterum, tot poetarum, tot
historicorrum, tot iurisconsultorum scripta perierunt;&ex illis fractis ac laceris, quae ad nos peruenerunt, Romani sermonis reliquiis adfirmare audemus , siquid in eis hon reperiatur id apud veteres in usu non finisset nto credibili is est,noua multa atque inusitata nobis videri,quae si eorum libri exstarent in ste-
447쪽
quentissinio usii posta fuisse constaret ξ illi autem, quos stulte & arroganter, ut minus eleganter locutos, despicero audemus, cum di bibliotnecas haberent omni genere librorum initruistissimas,& eas dialigentissime peruolutarent, & acerrimo iudicio pro diti essent; quis scit, an ea ipsa ex vetustioribus iumpserint,quae frustra nobis aut nouitatis aut peregrini talis nomine suspecta sunt' Cum sepe contingere videamus ut multae voces diu ab istis censeantur in ' ter nouas quae postea usque ab ultima antiquitate a
nobilissimis auctoribus proditor ac propa t e repe riuntur. Quid qubdin istis ipsis Ciceronis reliquiis inultae sunt, quae semel tantum leguturi Ergo si piullum chartae, aut mus, put tinea ad silet, aut situsae caries corrupisset, aut scintilla ε lucerna in certan
aliquam libri partem incidisset, hodie j urbis lic introuersandi verba, multa l. alia istis delicatis bar- bara essent : quae nunc ita non refugiunt, ut incus cent. Et ut magis intelligas totum no e stulta qua
dam opinione pendere, scito multos ex issis inept fastidiosis, quibus qui quid dicunt, quod .Ciceronis
non sit,ineros lapides loqui videntur,quibus,v t olim athletis in arenam descendςἡtibus, circum andae essent amphotides, quoties in publicum prodeunt, . ne delicator ipserum aures vocum non Ciceronian rum ictibus contunderentur, saepe esse a me masti. Qim voluptate deluses . Nam cum voces quasdam obseruassem, Ciceronis quidem illas, sed minus contritas, neque a Nietolio in illum praeclarum indicem, qui istorum obrueta est, relatas: admiscebaris eas de industria orationi meae,cum ad me audi dum amici quidam hoc de quo loquor, morbo laborantes nident. Illi ut earum quamque audierant, cerilic
448쪽
contorquere, humeros attoli ere, frontem contra iere, alius alij in au in insusurrate, excuti libi cerebrii, perire aure cum talibus vocibus vVrberaretur. Quinctiain ocelli dimissis, cum me, ut fit, ossicij caussa domum reducerent, male te a me habitos atque acce px's esse conquerebantur. Ego aliquandiu cos amniguo sermone frustratus, tandem sponsone lacessebain, ni illis ipsae voces quibus auditis, caput sibi condoluisse dicerent, ipsius Ciceronis essent. Quid quaeris ὶ cum id ita esse peruicisscro: iam voces illa:
Omnem duritiam atque asperitatem deposuerat; iam te: s,suaves, iucundae auditu faei erant: &,ut lupini aqua macerati, omnem amaritiem exuerat, simul atq. eas Ciceronis esse constiterat. Meministine climvox illuserissimus apud istos cens bres in urbe ius t gae tueri non poterat, sed pro peregrina habebatui' P ec miserae prodese in tali tempore quibat, quod i
Gellius il strissima, orationes, di i strissimosphu alietibi di siet. Itaque siquis L n oquens
Cardinalem quempiam istori simum, ut ni,vocaverat, in eum ολω id μυκτῆρι, ut Graeci dicunt, utebantur. Neque extorqueri cis poterat, ut non maxime istus cm, pro istosirissimo dicerent, nin, postqua ex V rotae audierunt, illustrissimum quemque ex veteribus pastorem fisse. Et quidem eam vocem nemo inaibri cachinno excipere s litus erat, quam ille quem siti ita
cli e Ciceronis similem praedicabant, ut dicerent, συκω ὰ τ : eique illud occinerent, Q muαλλ' ei ἀήει. Qui cum aliquando ad me libros tum Aristotelis ad Nico inachum interpretaq-tem venisset, audissetque adfirmantem imaumerabilia elle in omnibus phila phiae partisus, quae Latii Edici, non possent ab iis qui tam selieri esse vellent:
449쪽
ogressis mihi, cum ci cumfusa nobis esset magna er ditorum hominum corona, mirari se dixit, quid ita mihi videretur ficti non posse, quod iam egregie Perionius pnestitisset. Credo, inquit, illum dieis, qui quod quin εο quoque anno faciendusignificari vel let, id singulta annis fieri oportere scripsi. Eum ipsum, inquam, & Ciceronis eloquentiam Vides.sed 't nie ad propositum reseram, cli in si hoc demus , novata esse multa ab iis qui post Ciceronem
fuerunt, quid caussae est, cur ea re cere debeamus
QDrsiis igitur illud Horati j 3 Ut stlia in silvis. & il-
ipd: - licuit pisque licebit Signatum prae ante nota producere nomen. . Nbnne Cicero & multa nouauit ipse, & Catonem, Varronem, Brutum , aliosque vi idein facerent ho
ratus est 3 An fortassis persis te illud priuilegium
fuit: ut cum Cicerone, & cum iis, tum visebant homines atque oum agitabant, extinctum ei e videatur ὶ Incomprehensibile Ciceroni
fingere licuit: quid ni aliis alia ad eundem inodum postea licueritὶ Equidem existimo Ciceronem, si ad Quinctiliani & Pliiiij, & T citi tempora vitam pro
ducere potui stet, & Romanam linguam multis voci bus cleganter conformatis eorum studio auctam ac locupletatam vidisset, magnam ess gratiam habiturum, atque illis vocibus cupide usurum fuisse. Nam istorum quidem audire est oper pretium amentiam
Ad Taciti ut Suetonij voces nauseant: ipsi eas scri piis sitis intexunt, quae ne in culina quidem illoriam Patienter audiri potuissent. Mentior, nisi tibi, climvoles, in Diptis quorundam qui huius sectae cory phaei habentur; lpeculationem,ingratitudinem,contra-rsiam, aliaq, eiusdem seneris plurima ostende :
450쪽
bia, satis eir dixisse, e opulchra poemata pango. Cum semel in hanc disciplinam nomen dederis, quocum que modo & scribas, & loquare, dicas licebit; Fuit haec de principio laboriosa quaedam, S exquisi in diligetia. nunc in ignauiam vertit. quid enim in Sis in promptu est, quam, cum quid scribere ingres ius sis, de singulis voculis Ni lium consillere' id tu bitur' inquies. ex omnibus antiquis scriptoribus, trullo disserimine , verba quibus vore, depromes' Immo vero adhibebo iudicium, habebo dilect um, &,cum ex iis potissimum qui antiquitatis quoq. ipsi principes visi lunt, Cicerone, Caesare, Terentio,aliis,
quamplurima sumpsero: cum orationis meae genus ad eorum exemplar quam maximE potuero, conso
maro,ex aliis quoque bellissimum quodque carpam:& quo quisqv ax E excessuisse videbitur, id imitari atque expi ere conabor: ne l. in iis modo quos paulo antὶ nominaui, ted in Tertulliano, Arnobio, Hieronymo, Augustino, Ambroso, de quod magismi ris, Appuleio, Cassiodoro, Martiano etiam & Sidonio Apollinari multa reperiam . quibus suo loco positis oratio uberior& ornatior fiat. Tibi quoque, Dari,auistorsiim,ut idem facias, in primisque ut heeorum stultitiam imiteris, qui usque eb antiquitatis studiosi sunt, ut voces quoque Christianae religionis proprias reflagiant, & in earum locum alias substi-
ruant, quarum nomalsae etiam impietatem olent: qui
non fidem, sed persuasionem non sacramentum cor puris Dominici, sed sanciti cum crustulum: non excommunicare, sed diris deuouere: inon Angelos, sed genios: non baptizare, sed abluere dicunt: aliaque e dem modo G auant: qui, ut opinor,nisi tibi metue-b rent,