장음표시 사용
31쪽
Levia pretemsem braebia postata est. Quanto hoc rectius, quanto venustius, ct magnificentius, quam si duobus itidem versibus sic extulisset r, Meque Conon eaelo vidit i reum Berenices Cirrum, quem etinueriti obtulis illa deis.
In quibus ipsis a viam illud addidi , vel ut versum explerem , vel ut ille cirrus lectori minus displiceret. Sed hunc omitato : redeo ad Tullium 3 cujus ratio in Graecis convertendisqtialis suerit, satis arbitror ex iis, quae dixi, perspici potuisse. Summus videlicet dicendi , ct interpretandi magister duas Aeschinis & Demosthenis contrarias orationes , quod etiam Hier nymus, qu; eas legerat, in epistola ad Pammachium testatur, sic transtulit, ut multa in illis praetermiserat, multa addiderit , multa mutaverit, ut proprietates asterius linguae suis proprietatibus explicaret . Haec igitur sit nobis veluti norma , qua oratoriam interpretationem dirigamus; hanc eandem sine ullo erroris metu ad poeticam interpretationem, ubi opus su rit, transferamus. Est enim finitimus, ut ait idem Tullius, oratori poeta 3 in quo etiam venustiorem orationis cultum,& ornamenta floridiora , di numeros accuratiores esse decet Quarum rerum caussa quum oratori concedatur illa , quam. dixi, libertas in verbis suo more deligendis , atque ad omnem rerum varietatem , ita ut linguae ratio postulat, accommodandis , multo est aequius eandem poetae concedi . Quae quidem libertas nec anxia sit, nec meticulosa , sed justa , sed legitima, sed moderata ; quae id, quod erit visum, addat, detrahat , mutet, faciat denique omnia quae velit, sed nihil
velit non consentaneum rationi . Nam si ultra legem , ultra morem, ultra Omne rationis praescriptum progredi coeperit,
illa jam erit, non libertas , sed, inani specie, falsoque nomine libertatis abutens, licentia ; qua nullum est in interprete vitium majus, ct quo animi hominum magis offendantur .
32쪽
Utinam ego essem ejusmodi, ut moderatae illius libertatis exempla ex me peti pos t. Ea certe passim in toto opere mihi usus esse videor, non temere S inconsulis , sed ita ut ratio vel postulabat, vel, ut levissime dicam, patiebatur. Nec vero dubito , ut hoc etiam adjungam quod valde ad rem pertinet, multa esse loca, in quibus hoc ius legitimae libe tatis usurpasse putabor, quum tamen minime usurparim , ac potius Homero servierim voluntariam quidem . sed fidelissimam jervitutem. Exemplo esse potest vel primus ille versus,
Iram eane dea Pelidae Achillis ,
in quo Convertendo, vocem μηνιν expressi, non uno verbo
iram, sed duobus iram trucem . scripsi enim 'bam , diva , trucem Pelidae concine Achilhi, non ut inani vocabulo versus quasi lacunam explerem ; quod aeque facile alia ratione assequi potuissem, sed ut Homero pressius haererem , ac servarem illud Tullianum de verbis lectori non annumerandis , sed appendendis . Vocem enim ,αὐι, , quaecunque demum ejus vocis origo sit, quod grammaticis,
de illa inter se digladiantibus, quaerendum ac statuendum relinquo , equidem didici ex Phocyllide , majus quiddam , quam δι ni , id est simplicem iram, significare . Ait enim
ba est appetritis; aι modum supergressea n Risu. Quum ergo vox Latina levior esset, quam Graeca, adjeci illud ponderis veluti complementum, ut ex utraque parte quasi momenta essent aequalia. Id mihi Horatius itidem fecisse videtur lib. i. o. o. quum , eandem Homericam vocem intuens atque exprimens, quod S Bentleius animadvertit, ct cuilibet eum locum legenti facile apparet , non satis habuit scribere Pelidae sTOMACHUM, sed scripsit, GRAvEM ' De STΟΜACHUM cedere nescit . Eod pertinet illud Virgilii de
33쪽
de ira Iunonis, huic Achillis irae quainsimillima : Iunonis
GRAVIs IRA G inexsaturabile penus. Irae videlicet magnitudinem , quae propter Latinae linguae egestatem uno verbo e primi non poterat , pluribus verbis expressit. Vides igitur, me in primo Homeri versu , atque adeo in prima voce, nequaquam nimis liberum , sed sertasse nimis anxium suisse. Eundem hunc versum Helius Eobanus flessus ita convertit , ut mihi videatur , quasi dedita opera , in ipso aditu sui operis immoderatae libertatis exemplum posuisse . Scripsit enim tDis mihi magnanimi Pelidae , Musa , furorem . quem versum , non inelegantem, nec similem multorum, qui apud eum occurrunt inculti & invenusti , ne sorte videar improbare sine caussa, singula verba cum Homericis collata cujusmodi sint consideremus . DIC . atqui Homerus canendi verbo est usus in Iliade, quam, ut rei dignitas postulabat, exordiri voluit magnificentius i disendi verbum ad Odysseam . poema submissius ac pacatius, reservavit. MIHI. etiam hoc pronomen peti ex Odyssea, atque huc obtrudi non oportuit ; in quo inest sertasse quaedam suavitas, granditas non inest . id sentimus ita esse, quum legimus aut illud Theocriteum, μισι , ω Κορύδ'ων , τίνος es βόει aut illud Virgilianum, Die m hi, Dormeta, cujum pecus t quorum utrunque ipsa tenuitate commendatur, & est pastoritio sermoni ordiendo valde accommodatum . MAGNANIMI . qui vir suerit Achilles docet Ilomerus l. ao. v. 467. hisce verbis i
taria etenim vir mitis erat leni ue , sed ultra
eundem, Homeri vestigiis insistens, Horatius in epistola ad Pisones talem jubet induci, ut
34쪽
Impiger , iracundus , inexorabilis , acer Jura neget sibi data , nihil non arroget armis 3 eumque ipse idcirco alibi vocat pervicacem, superbum , in
sesentem. Qui hujusmodi sit, eum post Aristotelem philosophi
omnes, quotquot de moribus scripsere, si rogentur, magia nimum esse negabunt 3 ac dicent longe esse transgressum eos fines, intra quos magnanimitas continetur. Ego magnanimum, si minus sapientum , certe vulgi judicio , a quo non ab horrent poetae , suisse concedami praesertim quum memin rim ab ipso Homero, semel ut opinor , μεγάθυμον appellari.
Quid ergo displicet e hoc nimirum , quod nemini sano placere possit i quum Homerus in re proponenda nullam magna-nῖmitatis mentionem secerit, eam ab interprete apponi de suo , quum Homerus de Achillis ira se acturum profiteatur, interpretem quiddam amplius profiteri se videlicet acturum de ira Achillis magnanimi , id est, ita acturum, ut illum in ira exercenda nusquam non magnanimum esse appareat. ho enim suscipere ac polliceri videtur , si quidem illa vox ma gna nimi non est supervacanea , sed necessaria , cujusmodi esse debent omnes omnino voces , quae in rei, de qua dicturi sumus, propositione adhibentur. Quod si ita seres habet, ne. eesse est unius voculae adjectione , facta eo loco , in quo nihil adjici fas erat , totam Homeri Iliadem mirifice corrumpi : quippe quum in ea multa occurrant, quae ad magnanimitatem referri non possunt , quaeque idcirco reticeri oportuisset ab illo, qui eam laudem, in poemate exordiendo, heroi suo tanquam propriam tribuisset. PELIDAE i cujus Pelidae pnam etiam Pyrrhus , is, qui apud Trojam Neoptolemi nomen invenit, atque ob eximiam virtutem Cantari potuit, est Pelides , quae vox non magis Pelei filium , quam Pelei nepotem significat. Hanc ob caussam Homerus Achillis non modo genus, verum etiam nomen declarandum putavit. interpres Cut
35쪽
genus expressit, nomen dissimulavit p cur scripsit non . ut Homerus, Pelidae Achillis p MUsA. Homerus Calliopen, epipci carminis praesidem, in Odyssea vocat musam, hele in Iliade
eam, quo nomine honor magis significatur. mihi has voces inter se commutari, ac musam in Iliadem sine ulla caussa inter, Pretis arbitratu transferri non placet. FURORsΜ4 Initio Cam minis, ubi rem proponimus, verbis maxime propriis utendum est, atque omnis ambiguitas sugienda . nihili enim antecessit, iex quo possit id quod est anceps dignosci, atque id quod est obscurum illustrari. Jam si fror hoc loco proprie dicitur ,
quid aliud possumus intelligere, quam dementiam, sive , ut Tullius desinit, mentis ad omnia caecitatem, qua qui laborant, mente capti perhibenturi siti autem furor non proprie di citur , quaero qua ratione aut ego, aut alius. quῖsquam poR sit divinare, quem potissmum furorem. poeta, vel interpres Ue- Iit intelligi. nulla est enim animi cupiditas impotens & eskae.
nata, quae non aliquam habeat cum surore similitudinem, atque ob eam rem non interdum suror nominetur. multi' enim
mortales, quod Cicerones pueri Attalidi s . epist. i.) de magistro suo Dionysio dicebant, surenter irascuntur; multi furenter amant; sunt qui furenter aut doleant, aut laetentur. Quid vaticinatoreS, ac poetae, qui . etiam ipsi suo modo surere .dicuntur , nec unquam plus sapere , quam quum sacro illo surore inflammantur Z Animadκerti alia quoque ratione suroris VO-cemi ai yirgili usurpari, atque . idos, sui perdixe ,3ma tur, amatorum suorurn furorem appellari. Itaque Gallum Ec g. bio iv. 37. o sic loquentem inducit icrariὸ μου mihi PDEis , Me esses . ι, i Seu quicunque furor. iquo modo Achillis furorem quum audimus, quid vetat quominus Briseidem significari suspicemur . In his, inquam, tot suroribus, quaero quis possit idispiqers , aut . divinare , quem
36쪽
potissimum furorem interpres velit intelligi P Notum est, in
quit, in Iliade agi de ira . Unde notum p nempe, ut Opis nor , ex hoc ipso versu Homeri , quem tu, Heli , interpretaris 3 cui te lucem affundere, non lucem ab eo mutuari oporte-hat . Est enim alienum a rei natura , S prorsus ridiculum , quum interpres poetam explicandum susceperit, mutatis pasetibus , non poetam ab interprete , sed interpretem a poeta explicari . Nec vero plus ages, si ad ἔαυM.., confugias , ac dicas te vocem oriri, duxisse a , quod est furere . primum enim, id pruno, falsum esse, docet Eustathius ex doctrina veterum grammaticorum; atque assirmat, quod res est , a vem
que esset hujus vocabuli origo, Latinae linguae rationem haberi oportebat, neque in re, de qua esset agendum , Proponenda, eam vocem adhiberi , quae si proprie diceretur, salsa esset; si non proprie , ambigua & perobscura . Satis, ut arbitror , ostendi Eobanum ea libertate , quae poetae interpretanti conceditur , licenter abusum esse in primo versu . in quo quidem consisto , nec postulo, ut ex eo fiat conjectura
de ceteris 3 nec usurpo illa Ovidii Fast. t. in principiis omen inesse solet.
Ad primam vocem timidas a vertimus aures, Et primum vi m consilit augur avem. IHaec , inquam , non usurpo : Praesertim quum videam , me
quoque, si minus in primo versu , certe in iis, qui primum
proxime Consequuntur, non quidem egressum esse fines legi timae libertatis; sed tamen suisse aliquanto liberiorem, quam vellem; ac deinde, in opere progredientem, ipsa exercitatione assequutum esse ut inmero arctius adhaererem . sed haec omitto, in quibus sui aliquanto fortasse verbosior, nec tamen , ut mihi videor, excessi e via, neque aberravi a proposito, verum hoc egi, quod in optimo interpretandi gen
37쪽
re constituendo magni momenti est, ut, prolato aliquo exemplo, licentiam a libertate segregarem , quasique staenum injicerem interpreti ab auctore suo. longius, quam par est, abscedenti. Redeo jam ad Tullium , quem mihi unum hujus itineris, lubrici sane, atque infesti periculis, ducem ac demonstratorem esse volui 3 cui quid placeret perquam diligenter exquisivi , cujus auctoritate gravissimoque judicio si me tueri potuero,
aliorum, si qui erunt, qui contra sentiant, judicia non magni facienda esse arbitrabor. Hic igitur tantus vir , quem mihi in his, quas tracto , disciplinis unum omnium instar es.se profiteor, in oratoribus quod genus interpretandi optimum putarit, ostendi; atque id quale esset, ipsius verbis cum propositis, tum etiam expositis, declaravi; idemque genus ob easdem caussas dixi adhibendum esse multo etiam magis in poetis. Nec vero arbitror Τullium , si voluisset exponere quomodo convertisset aut Aratea , aut alia Graecorum Carmina ,
quae in ejus libris leguntur, non aeque de his scripturum fuisse , quod scripsit de illis duabus a se conversis duorum
Atticae eloquentiae principum orationibus r se videlicet ea convertisse, non ut interpretem, sed ut poetam, servantem easdem sententias & earum sormas 3 verba eo, quo supra demonstratum est, modo , ad Latini sermonis consuetudinem accommodantem . Haec in poetis ita , ut dico, ab illo esse facta , qui Graece sciunt facile perspicient, si ejus carmina cum eorum , quos interpretatus est , carminibus comparabunt: qui autem Graece nesciunt, idem tamen assequentur, si ea comserent cum interpretamentis , quae suo illo more, Verbum ver-ho exprimentes , ac nullam literam , aut apicem negligentes,
grammatici elaboraverunt. Id porro ubi secerint, genus Tullianum, vel priscum potius; eo enim sunt usi omnes, qui aliquid sunt interpretati, prisci illi aurei saeculi scriptores , atque, ut me illos, eorum singularem eloquentiam , atque acerrimum e in
38쪽
in his humanissimarum artium studiis judicium, non sine caussa admirantem, scripsisse memini, heroes
nati melioribus a is, Cum nonduin ingenium miseris mortalibus , acre
judicium nondum ab luserat, sensimque decori virer , ost dens mim caliginis atrae . hoc inquam , genus , ubi Latina cum Graecis contulerint , quale sit, certius judicabunt 3 mihique erunt , quemadmodum spero , multo aequiores , quum viderint , quorum vestigia presserim, quae mihi exempla proposita duxerim ad imitandum . Horum ego exemplorum , ne sim longior, cetera qui dem, Balthassar eruditissime, tibi, atque aliis, si qui erunt tui similes , qui laborem minime sugiant, quaerenda , ubi sunt, ct contemplanda relinquo . unum esse video, quod ab Hom rico interprete , de optima, ct usitata veteribus interpretandi ratione agente, sine gagitio, certe sine legentium fere Ia , dissimulari , ac praetermitti non possit. Is est Homeri locus , ubi Iliad. lib. a. v us 8. ) Ulyssem inducit, osten tum decem passerum , a serpente devoratorum, & Calchantis
ea de re vaticinationem, commemorantem . quem locum noster
se conversum exhibuit in libro secundo de divinatione. Hunc nos contueamur sane diligenter , atque in eo quantum opus erit immoremur . Ac primum quidem proserantur
39쪽
his Homeri versibus addatur, eorum gratia qui Graece nesciunt,
Tolerate, amici, ct manete aliquandiu 3 ut sciamus An verum Calalias vaticinetur , an & non . Probe enim hoc scimus animo 3 estis autem omnes
40쪽
stes, quos non Parcae incesserunt mortis auferentes; Herique & nudius tertius, quando in Aulidem naves Achivorum s Congregabantur, mala Priamo es Trojanis serentes, Nos autem circumjecti circa sontem , sacris in altaribus Faciebamus immortalibus persectas hecatombas , Pulchra sub platano, unde fluebat limpida aqua rIllic apparuit magnum signum: draco rubris maculis dorso distinctus, Io
Horribilis, quem ipse Olympius misit in lucem, Ex imo altari prolapsus, ad platanum concitatus perrexit: Ibi erant passeris pulli pusilli nati , Ramum super summum sub soliis latentes,
o : verum mater nona erat, quae pepererat natos r I sIbi ille hos miserabiliter voravit stridentes Mater vero circumvolabat lugens dilectos natos rHanc autem implicans ala prehendit valde clamitantem . Sed postquam natos devoraverat passeris , & ipsam, Hunc quidem mirabilem secit deus, qui ostenderat i uci Lapidem enim ipsum secit Saturni filius versuti Nos autem stantes admirabamur quale factum esset. Sic igitur terribilia. portenta deorum subiere hecatombas, Calchas vero statim deinde vaticinans concionabatur ,
Cur muti facti estis comantes Achivi 8 2sNobis quidem hoc ostendit signum magnum providus Iupiter, Serum , seri exitus, cujus gloria nunquam peribit. Ut hic natos devoravit passeris & ipsam,
octo, ac mater nona erat, quae pepererat natos rSic nos tot annos bellabimus ibi; 3o Decimo autem urbem capiemus spatiosas vias habentem. Et ille quidem sic eoncionatus est: quae nunc omnia complentur. Verum age , manete omnes, bene ocreati Achivi, Heio, quousque urbem magnam Priami ceperimus . .