장음표시 사용
271쪽
Nascitur se istas; sed in Hortis nostris isteriliS. Fistula Cassiae est Silipis, e qua desumitur pulpa, rejectis disiepimentis, seminibus, atque siliquis ipsis. Dosis Pulpae drachmae sunt duae, vel si antiquior sit, uncia, & in sero lactis cocta ut plurimum adhibetur. Purgans est commodum; minime enim debilitat , & teste Sanctorio perspirationem auget. Convenit praesertim in Nephritide, ubi alia purgantia irritant, & in febribus calidis: Insantibus, seni-hus, gravidis, reliquisque debilibus, ut Haemoris rhoidariis communiter propinatur. Videmus hunc fructum nil inerati continentem, sed ex arbore foetida ortum, aliquid occultare nauseolam naturaeque intolerabile.
XXI. POLYPODIO.ΤPOLYPODIUM coulgaro frondibus pinnatis:
pinnis oblongis subserratis obtusis; radice squamata. Gnn. Spec. Plant.1S44. Planta est per totam sere Maeo m Vulgatissima, in rupibus crescens.
Raro adhibetur, cum recens tantummodo op retur & exsiccatione vim suam omninoi perdat. Dosis ejus uncia est una alterave, in aqua decocta, vel infusa.
Frequentius in usu est apud Rheni & Mosae a eolas in Arthritide, vel etiam in pectoris Morbis, cum sit duleis.
272쪽
CONUOLUULUS Mechoacanna dictus. Planta est obscura, e Brasilia & regionibus 'adiacentibus nobis adduAa. Securissimum est purgans, benigne & sine mo-Iestia operans; usurpatur in Morbis cedematosis, sed nostro aevo raro praescribitur, postquam Jalapa frequentior evasit. Dosis ejus drachmae sunt duae in pulvere. Cavendum est, ne Radix Myndragorae loco hujus substituatur, unde funesta Symplomata.
FUNGUS Laricis Baub. Pin. IIS. Nohis advenit ex alpibus australibus, quam sepissime autem sumitur alius quivis Agaricus aut Boletus. Hinc eum purgare nonnulli negant, unis de quoque apparet, Medicamentum hoc nequaquam esse tutum. Tarde quidem purgat, & ab ejus usu excrementa alba evadunt. Dosis ejus in Insum semiuneta est. Resina autem, quae revera Extractum, est semidraehma. Raro per se praescribitur, sed compositiones Prochiscorum quam saepissime intrat.
XXIV. MANΝΑ. FRAXINUS cornuc soliolis serratis, floribus
eorollatis. Linn. Dec. Plant. ISIO.Λrbor est Italiam australem inhabitans, eri sueeus sole exsiccatus Manna Uocatur. Purgans
273쪽
Purgans est sane mitissimum & tutissimum; infantibus, seminis delicatis, & praegnantibus inserviens. Becchicum est atque morbis pectoralibus dicatum, & praesertim in Asthmate humorali. Dosis ejus in Insuso uneta est, vel ultra. Haec sunt praecipua purgantia, tamen restant nonnulla minoris momenti; ut Pruna, Aste eniti Passuis , Lapathum, Gummi Gutta, Euphorbum, Calaputia, cum aliis, quorum singula enumeranti, non Dissertatiuncula tantum, sed totum conscribendum laret Volumen.
274쪽
l. LΑ natura constitutum est , ut si sanitas eonstare
debeat, excretiones in homine adulto pondere sint aequales ingestionibus. Hinc multum omnino refert, ad morbos praecavendos & s nitatem indagandam, respicere ingesta & exeret num proportionem inter se habuerint: eadem si non servatur, adversae valetudinis primordia haud procul erunt. Harum: perspiratio insensibilis, cum reliquas omnes excretiones exsuperet, corpus a corruptione quam maxime vindicat.
275쪽
Hanc exeretionem Medici vetustissimi sibi pen.*ectam habuerunt. Magnus ille Medicinae Dictator. HIPPOCRATES, totum corpus exspirans M. inspirans e se commemoravit. Epid. Lubr. n. Seu: H. GALENUS idem in Libr. de usu pretium cap. V. distinctius docet. sicuti per determinata incuse oscula excernunt quidem extrorsum omne, quo cun
qua vaporosum fumosum redundans es. Primus. Inen omnium, sagacissimus observator SANCTO, RIVS a Sanctorio Italus, nobis in Statica sua Medi cima experimentis , modum & copiam insensibilis perspirationis, ejusque varia & augmenta di decrementa, ex aere, a cibo & potu, somno & vigilia, exercitatione & quiete, venere & animi adfectibus, pro mutatis circumstantiis demoustravit. . Inde in gloriam ejus hodie perspiratio insensibilis Sanct
riana audit. post SANCTORIUM plures Viri Celah. ut ΚΕILIUS in Anglia. DODARTIUS &MORIN Parisiis, DE GORTER in Belgio, RO-BINSON in Hibernia, LININGS in Carolina, &nuper iterum ΗOME in Anglia, de eadem experimenta instituerunt. H. Materia perspirabilis secernitur ex arteriis rubris, quae absque uli' medio solliculo, ut Anato'
me demonstrat, quo magis versiis exteriorem cutis superficiem excurrunt, eo semper minores fiunt, ac demum arteriolas minimas exhalantes sormant, quae dein, in tota cutis superficie, per oscula minima exhalant humorem tenuem, aquosum, od ratum; naturaliter invis bilis, frigore tamen eo densatus, specie fumi cernitur, vel etiam aucto humorum verius cutim ruentium impetu, , copia majori secretus, vel relaxatione ac dilatatione praetistematurali vasculinam, sub forin visibili Upue
276쪽
sudorque adpellatur. Per errorem igitur a Cl. Viris glandulae peculiares, pro excretione sudoris pr
Coviam fugacis materiae, quae per poros cutaneos excernitur, maximam esse, experimenta Cl. Virorum nos edocent. Ex observationibus SΛNCTORII constat, proportionem insensibilis pe spirationis esse ad urinam dc alvum , ut s ad 3. Experimenta sua sequenti modo instituit: per tres
annos ponderavit in statera proprium corpus, Ponderavit dein cibum & potum, quem intra 24 horassumserat, ponderavit etiam excrementa alvi & urinae ejusdem temporis spatio reddita; horis 24 praetentis, iterum se ponderavit, & invenit, corporis gravitate eadem, urinae & alvi excrementorum gravitatem multo minorem eme gravitate cibi de potus assumti; cunctis sic peractis concludere ipsi licuit, pondus quod ab excretis cum ingestis comparatis defuit, invisibiliter e corpore decessisse, calculique jam allatae fuisse. Experimentorum ab Ill. Viris institutorum in diversis regionibus, m gnam differentiam, ut, quando in calidissimis regionibus unc. 6s superat, in frigidis tamen intra
rne. So, εο etiam 3 o subsistit, climati, anni tempori, tempestati, temperamento hominum, victui, ωitaeque regimini, tribuendam existimamus. Licet jam diversitas sit magna a variis circumstantiis, i men in calidioribus regionibus, & apud nos tempore aestivo, Omnes reliquas excretiones notabili4xcessu superat. Quodque ut nemini mirabile o, veniat, perspirabilis excretionis copiam tantam esse, perpendat latissimam superficiem cutis, superficiem aeream pulmonum, oris, narium & num
eum vasculorurn exhalantium hic seret infinitum, quae
277쪽
mae spatio unius grani sabuli, si Leemvenhaecnondes habenda, ad I 2SCOo hiant. .
Ordo jam exigit, ut de caussis, perspirationem
insensibilem promoventibus, & impedientibus, pa ca commemoremus. Optime peragitur , si vasa viseeraque justo robore, flexilitate atque elasticit te gaudent. Ab ingestis perspiratio varias subit mutationes. Observat Sanctorius Sect. III. hominem cibo resertum, absoluta concoctione multo plus quam jejunum perspirare; hoc idem unu quisque aliquot horis a pastu, dum chylus cum sanguine circumvehi incipit, in se ipso observare potest. Sanctorius itidem reseri, perspirationem, una nocte, tertia parte minorem fuisse hominia
non coenantis, quam coenantis. Quemadmodum cibus potusque in genere perspirationem mutant, ita diversae eorum qualitates, Varias mutationes inserunt. Cibi levioris digestionis, perspirationem optime promovent; se caro Uervecina, quae moulior teneriorque ceteris carnibus est, plus illis Perspirat; caro porcina e contrario, cum dissicillia mae sit concoctionis. perspirationem diminuit; ca nes fumo induratae idem faciunt, omnium maxime autem Lardum. Cibi calefacientes, aromata cibis addita, vi stimulante digestionem promo Vent, humores validius excitant. perspirationem augent. Permulta hujusmodi carminativa & aromatica, perspirationem promoventia, in ossicinis nostris pha maceuticis servantur atque praeparantur; hos inter Assa laetida, atque Moschus optime vim suam exercent. Potulentorum omnes potus Spirituosi,
calidi Aquos Theae. Cosseae perspirationem promovent, & vim cordis augendo, & materiam per spirabilem lappeditando, & vascula relaxando. Ρω
278쪽
tulentoriun reliqui, quo minus in vias urinarias agunt, eo magis perspirationem promovent. Aeris qualitates cum viversissimae sint, non potest non esse, quin tantae differentiae , uti nos sub ea versantes varie assiciunt, sic etiam in perspiratione alteranda ex omnibus maximam vim habeant. εummus Medicinae Parens Hipp. in Lib. de aere aquis&c. non solum morbos diversos, sed & temper menta, immo mores hominum, ab aeris varietate
pendere statuit. GALENUS, fidus ejus commemtator , cum illo idem facit. In genere aer calidus& siccus, frigidus & siccus, gravis, perspirationem promovent; aer debita gravitate & elasticita. te praeditus, praeterquam quod facilius suscipit &aufert vapores exhalantes, etiam pressura sua, quae in homine mediocris staturae censetur esse librarum 32 o, sanguinem Versus cor urget, unde Velocitas sanguinis augetur, & ceteris paribus perspiratio insensibilis, quam consequitur corporis animique vigor & alacritas. Contrarios contrR effectus infert aer, harum qualitatum expers, calidus di humidus, aestuosa & nimis humida atmosphaera, sanitate maxime periclitamur, imprimis vero aer
frigidus & humidus, uti pluviosa atque imbricosa
tempestas, transpirationi ossicit. Sanctorius hoc idem innuit a II. b. I4. Ab aqvinoctio autumnali ad sinitium Demala, qualibet die minus librameerciter peristramur; inde usque ad requinoctium vernale incipimus liberius perspirare. Certe nullo non tempore anni, morbi invadunt homines, autumno autem quam plurimi, quo transpiratio quam maxime corrumpitur: Saluberrimum est ver, proxime δε- inde ab hoc hiems, periculayior aestas, autumnus longe
periculosissimus. Ceseus Lior. II. Cap. I. Exercitio,
corporis perspiratio optime promovetur; ex alte no enim musculorum motu sanguis versus cor so
tius propellitur, sicque cordis vis & velocitas augetura
279쪽
tur, calorque major Oritur, quo vascula culanea relaxantur & materiae perspirabilis excretio fit m jor. Immo adeo hinc perspiratio aucta est, ut intra horam triplo, subinde decuplo plus, quam inquiete, perspirari observatum est. Notat Sanctο-rius Se l. V. Aph. II. tempore somni perspirationem duplo majorem esse, quam vigiliarum, immo majorem quam in exercitio violento Aph. n. Inde similiter corporis levitatem atque agilitatem post somnum placidum deduxit, & contra post irrequietum. Hic tamen observandum rationem phaenomeni non in somno quaerendam esse, quin potius censenda sit effectus caloris atque teporis lecti a tecto corpore. Levitas a somno placido cum agilitate corporis apparens est, & pendet a virium refectione sub somno. Haec eadem Sanctorius Aph. XII. assirmare videtur, cum dicit: Qui dommiunt pedibus coxis detectis, noctis spatio libra perspirabilis exhalare prohibetur. Idem Aph. So. assi mat per nimium somnum transipirationem minui. Licet corpus post somnum inquietum & turbatum sentiatur gravius & minus agile, ad stateram i men levius esse observat Celeb. DE GORTEMDe reliquo si somni tempore tantum perspiraret
Corpus, certe nec pinguesceret, nec obesitate augeretur, ut fit, cum contra per Vigilias gracilescit. Hinc omnino concludere licet, perspirationem reapse, somni tempore, minorem esse, quam vigiliarum. Animi Affectus quemadmodum validita me functiones corporis movent, ita perspirationem etiam varie mutant: ira, laetitia, circulationem augent, ergo perspirationem; moeror & teris ror contrarios inducunt effectus. Hine SANCTORIUS Seit. VII. Aph. I. affrmat, iram corpora facere leviora, timorem vero graviora. Aph. n. Consolatio animi liberam servat perspirationem. Idem eleganter . refert Sect. n. perspirationem a Tem. . . S rara
280쪽
rara & moderata venere augeri corpusque levius reddi. Praeterea quod causae jam expostae perspirationem optime juvent, ulterius eandem promove sat mundatio totius cutis, quae Optime vaporibus, hauneis , lotionibus calidis, frictionibus peragitur, quae vim suam simul relaxatione omnium vasculorum& culaneorum & subculaneorum exhibent. Frictiones augendo calorem loci, humores impellunt, attenuant, Obstructa solvunt. Caussis perspirationem promoventibus si e brevissime allatis, jam aliae eam diminuentes subjungendae forent; sed praeterquam quod cuique concludere liceat recensitis contraria vim inferre contrariam, earum hinc &illinc mentionem intulimus, adeo ut eas jam
commemorare omittamus; Verbo tamen monere juvat, perspirationem minui, quo magis reliquae excretiones augentur, attamen Observando, purgantia perspirationem simul promovere, si suppressa
est a corrupta materia in primis viis, ut monet de Gorter.
Quemadmodum perspiratione optime . procedente, corpus alacre, agilissimum, vegetumque perspicitur; ita perspiratione vel suppressa vel di- . minuta, grave, torpidum, lassum, sentitur, cum sensuum hebetudine; si in parte quadam corporis seorsum perspiratio minuitur, ea pars ceteris gravior & hebetior observatur. Cum igitur transpirationem suppressam semper subsequatur insolita gravitas, torpor, lassitudo, corporis animique languor, debilitas & inquietudti, haecque symptomata fere omites morbos praecedant, omni cum Probabilitate concludere oportet, pergastationem sup- . Presiam