장음표시 사용
301쪽
sequinato, maxime vexantur ii, quos inter aegrotos continue versiari dira cogit necessitas; & qua quam a corrupto aere Scorbuti symptomata non contrahunt sani ac vegeti, humores tamen eorum
ad putredinem ita disponit omnis aer mephiticus, ut ad plurima alia mala, febres praesertim putridas, fiant procliviores. Scorbutum nihilominus saepius epidem ice grassantem observarunt Medici h9,& in expeditionibus classicis epidemice semper sere noxam inferre solet.
Ad morbum hunc vere protei formem dignoscendum requiritur, ut Symplomata, quibus se pissime stipari solet, eo ordine recenseamus, quo invadere ea homines utplurimum observatum est: ad fgna dein confirmati mali, vel ad summu' gradum provecti, transeamus. Sed inter initia notandum, non omnia signa apud omnes semper
adesse, sed insigniter . pro diversa subjecti vel caussirum ratione, Variare o. . t Lmum Stadium: Adgrediens autem Morbutus, hominem pigrum, seu ad motum segnem, &pusill nimem reddit; aeger somnum quaerens, labores &sanorum consortium studio vitat. Facies ei pallida
buti, symptomata inquit inconstantia pariter ae innumerabilia lare sunt; progressus vero & effectus summe anomali; etenim vix duo aegri de iisdem malis querelam habuerunt. & si quae symptomatum conformitas inter dum Ohservata suetissi mali invadendi modus & ordo inter omnea Seorbulieos in totum discreparunt.
302쪽
est vel subflava, carunculae oculorum, nee non oris Iabra, rubrum suum colorem in virescentem tran mutant. His vero tantum abest, ut facies ema Cescat, ut potius tumidula, & praesertim palpebrae inferiores, post somnum, matutino tempore, observentur. Admodum dissiculter spiritum trahit. MOX genua rigent, ad minimum motum debilia;& ne quid ei molesti desit, gingivarum tumor, sessim increscens, manducationem impedit. Increscente paullulum morbo, dentes elevantur & vaci, Iant; & tumefactae jam gingivae, spongiarum instar increscunt, lividum colorem induunt, cruentantur; putrescunt, simulque cum anima tetrum Odoin Tem spirant. Haec communia in Scorbuti initio sunt; si vero febre aut alio morbo laboraUit aeger, an gingivis prima mali indicia apparent; sc etiam, si a casu externo vulnus, fracturam vel contusi Nem perpessiis est, infirmum primo membrum com Tipitur. Postea cutis, quae semper sicca & laevia gata sentitur, maculis conspurcatur mox rubris,. dein lividis vel tandem nigricantibus, ad suras de femina maxime conspicuis de ad variam magnitudinem increscontibus. Haud raro etiam his lociscuticula in squamas abit de discedit. Sed jam recensitis longe dissicilior est dolor, qui semper Sco hutum comitari solet, di modo Dorsum , modo Tibias, vel etiam Pe ris aliquam partem eum anhelatione di tussi torquet: fixus interdum, Vagus saepenumero, nune Ostocopum, mmc Pleur iidem notham M, Rheumatismum, Ischiadem, . Vel alium morbum topicum mentitur. AEger: adhue Iotium reddit coloratum, spumosum de cito putrescens, cui pinguis pellicula de coloribus variegata supernatat. Sanguis e vena missiis, glutinosiis de spissus videtur. Si cita alvus iuperaccedat, id quod desten-
303쪽
297 descendit, putridi odoris esse solet. Ingravesten,
te morbo jam graviora pleraque sunt symptomata, ut in praecipiti rem esse scias. Etenim ad levissismum corporis motum in Syncopen delabuntur museri, &, quodi haud raro accidit, dum ei lectulis surgentes, libero aeri se exponunt, subita morte
dum Stadium. - Sed iis, quibus tragicam se nam ad finem perducere sors est, jugiteruaccidit, ut dolores ubique vagantes jundituris genuum praecipue figantur; genicula tumeant, et Musculis sexoribus clausis , tali Versus nates . xetrah mtur. Quorundam crura insigniter quoque tum scunt, & ecchymosi maculantur, vel naturae quasi proprio conamine, putridam ejicienda sentinam, Dedis ulceribus conspurcantur. Interdum etiam mirum in modum crura Scorbuticorum, manente figura & doloris sensu, lignorum instar obdure' scunt O . Fracta ossa & Uulnera ante. So annos sanata iterum dis ivuntur & recrudescunt, pariter ac si novo passi essent inflicta p). Decidunt dentes, d gingivae putrescentes gangraenam admittunt; superaccedit crebrior sputatio, malum insigniter
.m Plurima mortis repentinae exempla apud auctores passim obveniunt: inter omnia memorabile quoddam apud Lindp. I 63. In Itinere Illustr. Anfon legitur: haud raro no-his verba sunt auctorisb evenit, ut nautae, qui adhue ossicio suo aliquomodo fungi, & in superiori navis parte ille deek9 ambulare potuerunt, subito collapsi animam emarent. Nautarum ex classi nostra permulti hoe
Ο Lind p. 163. Rouppe P. Is3. . . m Memorabilia hujus phaenomeni. pi a exempla ex vi A sonii Itinere depromi possunt.
304쪽
augens ). Ε variis corporis partibus cruor facile
fertur, ut e naribus vel exesis gingivis; saepe cum tussi exit, vel evomitur, vel cum lotio redditur, haud raro per excretiones alvinas, vel cum, vel etiam sine ventris tormine; sed frequentius nihil est, quam ianguinem per putrida crurum ulcera profluere. Stadium. Clim' vero ad summum culmen perventum est, saepe alii gravissimi morbi, ut Icterus, Hydrops, Putridae febres, Dysenteria& Melancholia, Scorbulo ad sociantur; oboritur tum gravissima Dyspnoea cum respiratione laboriosa, & interdum, quod mirum est, costarum inter
spirandum crepitus singularis non tantum sentitur, Verum etiam auditur ro; Petechiae conspiciuntur ;Sudor scelidus copiose prorumpit: Sanguis atramenti nigritiem contrahit, & brevi in serum corruptum dissolvitur; Urina redditur loturae carnium similis, vel sanguine mixta; crebra animi deliquia vel minimum motum interdicunt; corporis Calor ita minuitur, ut aliquot ante mortem dies omnia membra frigida snt; quibus tandem miseriis mors, ultima linea rerum, finem imponit.
Recen- P alismum Seorbulieorum descripsit egregius huius mo hi observator Lind l. e. sed utrum verum symptoma, an ex sumptis antea Mercurialibus veniat, dubius haeret. Salivae tamen fluxum in Scorbulo saepe symptomaticum, interdum criticum esse asirmat Retper disserta de Salivatione critica in morb. ae. & chrom. VidemII. eou. Dus Med. T. I. Etiam frequens & summe perniciosum symptoma esse assirmat Rouppe l. c. P. I 38. inter eos, qui sumo Tabaci sorbendo Vel herba in m
ryRodippe p. I 42. erius eaussa proeul dubio est eostaminia cartilaginibus suis spontanea solutio.
305쪽
sco UTUS. . 299 Recensitis sic Scorbuti signis per tria, quae
habet, tempora, haud alienum sipero, maxime memorabilia, quae in cadaverum dissectionibus occurrunt repetere, ut nihil relinquatur, ex quo morbi genium & effectum cognoscere queant artis tir nes. Ab initio igitur notandum, Sanguinem Sco buticorum ut in ultimo stadio, ita etiam in dissectis mortuis, atramenti instar, esse nigerrimum. Pulmones lividi plerumque & nigro sanguine oppleti, & resecta eorum portiuncula in aquam pro,
jedi a iundum petit s). In pectore & abd omine viscera, imprimis Cor, Splen & Jecur in insignem
molem aucta quoad colorem & consistentiam mutata, indurata vel putredine consecta; nec non in cavo ventris aqua faetidissima & ichorosa ess,sa, invenitur. Apertis cultello genuum articulationibus, faetidi Ichoris quaedam copia prosilit, cujus color subviridis, rodendi autem vis tanta est, ut, simul cum continente capsa, cartilagines& ossa exedat: & in junioribus subjectis epiphyses
ab ossis media parte solutas fuisse . haud raro observatum est. Ceterum musculosa caro, quanta quanta est, in putridam adeo labem mutata fuit, ut digitis lacillime disrumpi posset; unde corpora mortuorum, ne intolerabili viventes odore infestentur , Ocyssime humo obtegi vel maris fundo do.
Cum in antecedentibus fgna Scorbuti vera &diagnostica levi penicillo adumbraverimus, sequitur 6 Rouppe P. I 52. Is4. 9 Prmoe in appendiee ad Tract. Diseases of the Amy.
per novem in Scorbutieis institutas dissectiones votivictus est, viseera insigniter iner cere, ubi humoribus putridia corpora laborant.
306쪽
huscum multa habet communia, paucis verbis discernamus, & si quae specialis sit varietas, obiter indicemus. Est vero Scorbutus morbus deformis, decolor , lassitudine pracipue matutina, stomacace Ordentibus in alveolis suis vacillantibus, conspicuus u9. Haec definitio, morbo adprime convenit, & unanimi sere Medicorum consensu est recepta. Sed in Specierum distinctione magna auctorum semper suit diMnsio. Nimirum ex tanta observationum farragine ab Ggaleni tempore in hunc usque diem acervatim collecta, plurima adoptata sunt sympi mala, atque pro diacriticis venditata, eaque, ratione causi arum occasionalium, saepe sibi contraria, ut Scorbutum in suas species discernere Medici necessum duxerint. Sic Scorbi tum in haereditarium vel adυentitium; latentem vel manifestum, -- rem vel malignum; non eontagiosum vel eontagiosum; acidum Uel alcalescentem, calidum frigidum; terareset em vel nparitimim; immo Anglicanum vel Be L cum v non rei natura, sed Medicorum quorundam. distinxerunt praejudicia. Fictas ejusmodi di- ninmones resutare, inutile foret, cum pleraeque jam in desuetudinem abierint, & unicuique in Medicina paullum versato pateat, Species morborum
a. caussis aevidentibus unice esse constituendas: ne
tamen quid neglectum videatur, communissimas
G-Inum. Praesidis Gen. Morb. N:O 223. Ineptas has distinctiones, debemus, eorumque numerum adsectae ejus auxerunt; sic Charieton Scorbu- tum dividit in rancidum salino fixum & acidum; BIam card in stili dum & calidum; Gideon Harvos Scorhu-- um oris, Timarum & juncturarum seorsim tractavit; . . , ut ceteras taceam ineptias. insufficientem ii us malii; ἰ Pryde tes cogRitionem. . fusiorem harum collectionem
307쪽
solum utrobique apprime conveniant, verum etiam
ab iisdem oriantur caussis, iisdemque debellentur remediis. Scorbutum calidium a frigido ita disjunctum nonnulli volunt G , ut illum cum infammatione, sine phlogosi hunc adesae, statuant. Sed verus Scorbutus semper fere pulsu proditur accelerato, & sic in subjectis junioribus, floridis, lauis te viventibus, febri quadam stipatur, ut calidus merito dici possit; quin etiam in omnibus stadiis,
febres huic malo putridae ac lentae adjungi solent; Scorbutus autem frigidus, major est mali Hypochondriaci gradus, ab Eugaleno primum cum genuino Scorbulo haud congrue commixtus; quem dein sectatores ejus ad hunc usque diem cum Scor-huto confundere solent x . Quid autem de Scorbulo alcalescente vel acido sit censendum, non ratiociniis solum, sed experimentis dilucide explic vit Cl. Pringle U. Etenim unicam tantum speciem Scorbuti agnoscit, nempe ab humorum muriatica putredine, quae & ab alcatina & acida indois Ie toto caelo discrepat; & rejectae insuper opinio nis hanc rationem reddit, quod medicamenta antiscorbutica omnia fere alca lina esse putantur, Unde Auctores Scorbuli causam forte acidum esse
crediderunt, quippe quod ab aleatinis remediis potissimum subjugatur & infringitur. Nos igitur mo bum
ιν Εos inter novissime numerari potest Home, licet diaeritiea signa calidi & frigidi non adjunxerit, & in prognoss& cura unicam quasi speciem tractaverit. vid. Principia Medicina, Cap. de SCorbulo.
M Lind hane saliaetam optime detexit p. 38. νγ In appendiee Tractatus de morbis castrensibus, ad finem
308쪽
Io2hum hunc potius secundum certa ejus tempora vel stadia g. III. discernimus, utpote quae ratio ad Diagno sim pariter atque curam rite instituendam plurimum Valet.
Ad eaussas Scorbuti indagandas dum transscenis dimus, Occasionales primum enumerare animus est, ex quibus proxime Scorbuli caussa, tanquam ex fontibus rivulus profluit. Ordine igitur ut progrediamur, Diaetam, ves sex res, sic dictas, non naturales contemplabimur, atque quomodo errores in his commissi, corpora ad Scorbuti labem prae-
disponere possint, dispiciemus. I:o Aer frigidus humani corporis fluida ad muriaticam diolutionem, & solida ad nimiam rigiditatem disponit zb. Ubi vero simul adjuncta est
humiditas, quae, praecipue poros obturando, e cretionem cuticularem impedit, ut ex Sanctorianis observationibus constat; mirum non est, quod non tantum inter climatum frigidiorum incolas, verum etiam inter nautas in pelago a , & milites in castris, nec non inter pauperes, qui ex inopia frigent, ab Illustr. Prodis Clavis Medicinae pag. 8.M Sequentia ex Rouppio observata addere lubet. Tres assumi possunt gradus, inquit, qui ad Scorbutum. Producendum quam maxime inserviunt: r Quando incipit frigus & Mercurius in Thermometro Farenheli. sto gr. e. Ioco, quem aestivis tenuit diebus. descendit; quacunque id fiat in regione. α) Quando Mercurius intra illum ineipientis & congelationis gradum stat, atque aεe humidus est. 3) Quando Mercurius infra gradum congelationis notabiliter descendit atque ibi haeret. Triis
sua his gradibus consuevit grassari Scorbutus.
309쪽
frigent, Scorbutus crudeliter saeviat b). Frigus
igitur in genere valida est Scorbuli caussa procatinartica: sed unice tamen, sine ceteris causis, postea commemorandis, Scorbutum minime eXeitat, quod . Lapponum inprimis experientia docet O. 2:o parti uias corporis, quae motu disti' pantur, continuo resarciunt. Sed ut corpus si num sit & vegetum, alimentum quoque congruum esse oportet; nam a cibi potusque qualitate, humorum indoles, & ab hac sanitas maxime pendet. In regionibus, ubi vegetabilibus solis, vel carnibus simul recentibus vivitur, Scorbutus admodum est infrequens; contra, ubi alimenta quaecunque muriatico sale a corruptione servantur, malum hoc haud raro homines adfigere solet. Muria enim, quam partim ciborum condimentum, sepe etiam ad arcendam e carnibus, piscibus, ceterisque alimentis, putredinem, adhibemus, humorum masisam insigniter penetrat, sanguinis tenacitatem dis stivit, atque e luten solidis adhaerens abstergit; & si justo copiosus vel diutius consumitur, Vis ejus abstergens in corrodentem mutatur. Huc accedit
h Rouppe asserit, semper observatum esse, quod homines
a Scorbulo inmmnes manserunt, quamdiu haec evacua
tio rite atque libere successit, & simul ac quaeunque docausta, 1aluberrima illa evacuatio impedita vel suffaminata fuit, statim in lucem prodii si a Scorbuti sympto mata. Exempla hujus rei praebent naves, quae quotannis versus Insulas S. Eustachii de Curaςao velificant. Εω enim si quidam inter nautas Scorbulo jam affecti sin ut in nave, Princessee Carolina, Vidi, nempe antequam navis ex patria sit egressa. atque ad Tropicum appro-Pinquet . sensim evanescit morbus ; eontra, si ex Indiis
Patriam versus tendunt nautae frigusque ine runt, plane contrarius resultat effectus P. II 8. io Apud hos enim Scorbutia prorsus est ignotus. , ,
310쪽
insignis illa Θurities, quam alimentis inseri muria,& quae . Uentrieuli & Intestinorum Vim eludens, ad succum nutritium corrumpendum & humores depravandos haud parum confert. Hinc in longis per mare itineribus, ubi carnibus & piscibus salitis, caseo salito & putrido, nec non butyro ra
cido praecipue vescuntur nautae, Scorbutus ut plurimum saevitiam suam exercet: nec eum effugiunt pauperes nostrates sub annonae caritate, vel alii, per totam fere hyemem, carnibus & halecibus sale conditis victitantes. Huc etiam vegetabilium est
lentorum penuria merito refertur, quamvis eorum
desectum Scorbutus non semper & necessario sequatur. Gentes enim haud paucae e. g. Lappones, Istandi, ceteri, per octo sere menses quotannis, sine vegetabilibus, sani ac sospites vitam degunt, dum alii, quibus magna vegetabilium suppetit copia, morbo laborant d). Alimenta vero vegetabilia iis non tantum salutaria, sed summe quoque necessaria esse judicamus, qui salsamentis vivere coguntur. Nam Diathesin muriaticam, quae ab incongrua diaeta progignitur, plantarum succi optime diluunt, infringunt, & per omnes excretio nes, lolii vias praecipue, evaculini e .
3:o Motus ad sanitatem conservandam aeque necessarius est, ac alimenta ad vitam sustentandam. Omnis vero exercitatio humorum circuitum auget, calorem promo Vet & eXcretiones omnes, praecipue Vero perspirationem per cutis poros, sublevat;
Tam desectus Uegetabilium per sat longum tempus itis noxii, quam Seorbuti ad copiam vegetabilium saevientis, effectus adtulit Lind p. 9 I. Sic etiam Scorbutum, qui jam per longas invaluit moras, sistere non potesteibus recens & eupeptus. eonL Anfon move.