장음표시 사용
831쪽
A sine alia Quqeonclusio relinquitur taph.Dr enim eommuniteret, sapie G probata in primo notabili. tia est speculatio alti minarum causa
Areum' nobilior pr rem in qua speculatione est hicitas . in λεο Tvll Utrum sapim nostia, Sed dubium est,quomodci labi nobilior quam prudelia. I Ar em intellectus,& scientia. η Dicite guttur primo,u, non, quia secundu op erit intellectus inquantum ipse c5
prudentiam homo dicitur esse ma- cedit principia sua, line probarione . trista lix.Vnde dicit Arist. in . poli s Et di lcientia inquantum het viatici , Η, homo est tam scelix quantu ad arguenda deipus elenchis cotra est meo virtus,& prudentia, igituri neeantes ea.Elenchus enim est syllos Secudo arquitur sic, illa est melior gismus codictorius, id est ducens ad sine qua nullum opus dicitur esse bo metha redargutionis. Et isti sun daenum, sed sine prudelia nullum opus se et in hoc *dieit Arist. s sapietia nec ciuitatis, nec lumus dr esse ho- est intellectus,& scia: honorabili sibidum, igit.In oppositum est Arist. In morum in natura. Vi ergo dicere, ut Ino sexto.Pro cuius declaratione. sapietia dr esse de honorabili in naQualiter, i PRIMo sciendum est,' com- tura dee. IAlii dntis, sapientia estastile in uniter dr, sapientia est intelle- sensus P quem aliqsassentit toti syn eius,ct scientia,S istud νῆ dicem, logismo demonstrativo qui est una Arist. intext. Sed qualiter debet inia ronalis vel eonditionali ita valet in D'. telligi inultum diuersificatur docto. ille assensus per que assentit toti illi. i iti unx n aliqui, ' sapientia est i I proponi. ditionali di esse sapietia. ibi; laicosnitio per quam cognoscit ita.& tuc sapientia est intellectus & sciat esse,iκti t per coci usionem significat supple obiectivae: Lbr de illis de qui py ita e trilicut per premissas sisnisi bus lix intellectus &'scientia, quia eatur. I Unde assensia pillaru de- de praemissis&conclusione.Sed pro
monstrationis dr intelleetiis Sassen maiori declaratione quaestionis. sus conesulionis di scia, Sassensus . S ECv. MDo sciendum est, εἰ pquem cognoscitur, si ita esse per dissicultas est Irueriboctores.Vtruiri. conclutionem estppita esse sicut st- prudentia sit nobili virtus, quam ignificatur per praemissas vocatur sa- sapientia. I Potest tamen dici breui pientia ta sic sapientia est intellectus ter uili capiatur prospeculationei p. iustientia non quide Brinaliter,sed sius Dei&in ligentiarum videtur inaterialiter,& quasi pristin sitiue re, sapientia sit nobilior, quia illam.&rithou dicerem sapientia in om- speculatiorrem dixisset Arist. esse novi processu demonstrati saIte spe- strati selicitatem & propter ea.aliae culativo siue physico; inaeio mathe virtutes quaerunt. Notum alterumum aucti dr inire Aliter dicunt sapientia non ordinatur ad prude sit, ν insa in eophysica dξ esse sapie tiam,n , ad virtutes morales cum 'tia,S: istud ux habereAristiani me finiveius prie sis scire,& specu p. ua C c e lari,
832쪽
ordinentur ad ipsam. Notum est. n. .
quod speculatio qua Deum specula Q. v Allo Tua Utrum medium urest nobilior quam illa qua intes virtutis sit illud signum, ad quod in inlectus aliquis operatur eorum, q sub tellectus operantis uniuersaliter re-ssint sibi. Ita nota ui Arist. posuisset spicit. J Arguitur primo,' sis, quia duplicem stlicitatem. spoliticam, q omnis sciens opus bene poscit, unconsistit in operibus prudentis. Al ia respicit ad mediu, igiturissecundo posuisset 'licitatem simpliciter, iue sie , quia boni artifices diar operari consistit in speculatione, & contem eum ad medium di tur respicere. platione Dei,& iste est opus sapim sIn oppositum arguitur, quia me iis,& illa est nobilior prudentia. Et dium virtutis non est terminus me aduerte,' licet prudentia sit magis dietatum &c.quos esse dicimus iternecessaria ad bene operandum qua medium superabundantis, de defe- sapientia,quia no pol este virtus sine ctus sed signum de quo loquitur hie prudentia, unde non propter hoc se Arist. est talis terminus, igituri, &ciquituru, hi nobilior.Et si dicas, mul Pro solutione. ti sunt qui dicunt dei ectationes seri P R I M o sciendum,mini itaq5 siales,& pecunias ee meliores sapie ne nos loquimur de sisno directi uotia Dico Phoc dicunt, vel crediit operatis,& istud mire quadruplex, ' εῖ rvimprudentiam,&malitiam mo i Lbῖnumpcognatum,&signum, O nadem,& isti sunt qui credunt Deu est ipsa pcognitio, signu inquisitu,&nihil esse,q ventrem suum vel diui ipsa inquisitio. Signum p snt ii q-Π
cio,vel honores,vel credui bonitate est duplex, principale, seu uniuer- plex.
eius, Rexcellentiam in hoc consiste sale,& vltimatu,&est 'illud propterre,* utatur nectare,& manna,&ci- quod rei te operas operatur,& illud bis desieatisinis;vel in hoe v lieni est ipse Deuς, propter quod operans in desectibiles thesauros, ves V pluri debet operari, & vocatur vltimus finios habent seruirores,& certes ta- nix. I Aliud est speciale alicui vel alἐlia non dicerent ore, dii talia dicunt quibus. inscognitum est lex, vel habere in ment propter quod vide consuetudo secudum qua quis mus multos magis velle vivere in ratur illud est notum aliquibus, pultae vita iuuenes in aliam vitam in qui non habent iudicare , det . transiressit per ista patet quid sit di- ge, sed M legem,& ad legem respicendum ad rationes. Ideo ponitur. cienter iudicatu signum,quod est coi C ONCLvs Io responsalis: Di tio finis, &vocatur principium
Si sapietia aeripiat pro scia qest de practicu saltein virtualiter. s Signa
honorabilissimis reb. ciuemadmodum autem inquisitum est medium vise capit Arist. in a. metaplay. ipsa in no tutis. Et dantur quatuor documen-hilior prudentia. Qui coclusio relinita in secundo ad inuenienduin ta-:
833쪽
A tam laudabile propter dignitatem, SE cviano sciEdum est,il, me - CS bonum propter honestatem. Pri dium virtutis Est mediuis est virtus Μediummum fgnum est i fugiat extremu sic videlicet ii, operatio, tuae manet dvirtuti magis oppositum, virtus. n. mouendo desectum & superabun- magis ab uno extremo, qua ab alita dantiam dr operatio virtuosa,& io
ISecudum est, quod qui vult inue proprie quando dicitur ν virtus estnire medium virtutis sugiat illud vi in medio det sic intelligi,st illa operium, ad quod est magis pronus. Et ratio quae manet si remoueatur su- dico quod est magis pronus ad illud perabundantia , R desectus dicitur ad ' operandum maxime delectat. virtuosa. Et est aduertendum , cirsTertium documentum est, ci, qui aliter sumitur medium in virtutibus vult mediu inuenire debet delecta- que sunt ad se, quam in virtutibus, tionem fugere. inartum docume qui sunt ad alterum, sicut est iusti- itum est,quia qnquis parum recedit tia. Nam in virtutibus qui sunt ad non vituperatur, sed qui multum re se, sumitur medium rationis . Eecedit, vituperatur & ideo voles inue dicitur medium rationis, non PMire medium oportet quandoq; ex- existat eius rationis, sed quia dicta-
cedere,quandoq; deficere propter,6 tum a ratione recta, sic up non Opose
medium iaciliter inueniaetur. Sed tet τε qualiter distet ab extremis sisgnu,quod est ipsa inquisitio est ip eut est mediu rei. Istud medium lay sae siliatio, vel notitia inuentiva magis accedit ad unu extremit, et ad omedium inquisiti. IEx omnib. istis aliud. Et det iste accessus se esse secia Vinitur,u,sipnum ad quod priaspi- dum toneni rectam, ut sertitudo adcitum uersaliter, omnis operans dr audaciam,&te inperatia ad desin esse finale bonum,& per conseques magis ad superabunda'tiam. R.5. n.
non est medium virtutis. quia illud est dissicile inueniri. Notu est enim, recta dictat v, sertis magis debet elotari a timiditate, u ab audacia,& tes, secundum exigenti m illius signa peratus a superabundantia, quam niuersa opera habent,vel plus, qua a desectu, sed iustitia eli medium rei non sit dictatuni a ratione recta, sed quia tale medium' distat squaliter ab extremi s Et est notandum 6portet,vel minus, quam oportet, I tantum quantum oportet. 'Et
Mir habere plus quando habent vltra quam sit necessarium ad conse-λu, medium uistitis in fit secundumquedum illum finem, &diar hremi proportionem arithmeticam, scutnus,qn non haberet nec estarium ad in commutativa, vel secundu pro- consequendu fine,& habent tantum quantum, quando het omnia requisita ad consequendum finem, & no plura, nec pauciora, i in v mediu est
portionem geometricam, sicut in iustitia distributiva. Et pro declaratione est notan dum v, disserentia est inter pmportionem S pmportionamventum, quando non est addere bilitat quia proportio est habitudo nec minuere. unius ad alterii, ted pmportionabilitas
834쪽
I l itas est habitudo duarum proportionum. Et dicos iustitia distributiva accipitur proprie secundum pportionabit itate geometricam, puta piando pi portiones sunt ae litatis Sed illud in quo extremum uniuspmportionis distat ab extremo alteritis propoletionis,non est aequale, ut duo ad unum est proportio dupla, etiam, quatuor ad duo est proportio dupla,sed illud per quod illud extrermi in duo excedit,unum non est q- male ad quatuor, ideo est ibi pro- postionabilitas geometrica& secundum istam fit iustitia distributiva. Vnde per iustitiani distributivam bona communitatis sic debent distribuist sit aequalis distributio pecu ni ad pecuniam, ualis personx, ad personam & sipeisona istast viilior in duplo M abeat in duplo depe' enti iri &c. Non tamen portet ldisterentia era remota n, ut m ualis rinorum plus danar uni, qaloeri. I Sed is prono tior bilitarearit methica proportiones sunt in sp Gquales, sed differentiae terminorum seu excessus sunt aequales, ut est proportionabilitas inter tria ad duo diquatuor ad tria. I Notum est st illae proportiones sunt insquales,quaedavocatur.Sesquialtera,ee alia Ses qui quarta, S tamen excessus est qualis puta virum,& seeudum istam fit iustitia committatilla, quae respicitiquat itate dati,& accepti secundun, valorem, δί ita licet Inter perlonas sit inaequalitas proportionis, non tanim debet esse inter terminos pro-
Portionum, sed debet etsi aequalitasiimpliciter dati,& accepti quasi in ter differentiacte inorum. Et se paterques sit dicendum ad rationes
lis. Medium virtutis non eli illud s- Hlgnum ad quod intellectus opexantis uni uir saliter respicit. Quae conclusio relinquitur probatam primo nota in i .
Euris commentariorum praeclari simi viri Magiuri Petri Tata reta Parasensis, in triplicem MoisIotelia philosephia cum qiugiis, quae fuerunt summo studio recognita per R. P. F. Linorem ' u artoluctum de is o Theolπνm Franciscanum atque in alm . mo Θmnasio Patauino Messaphesi V pullice pro tentem.Q.:
835쪽
QUAESTIO DE SUBIECTOMET A P. HI SICAE,
. MALA FOSII BA R G i I, o Scotist eclarissimi.
A R. 2'. Saluatore Bariolacio de recognita ac in lucem renituta
Anens inquantum erusit subiectum mo de anima textu primo. Secun- in metaphyluat . . . . do,scientia capit denominationem a suo subiecto, iuxta illam Regula lVAE R I TVRA, anens inaliscit pi oportio obiecti ad obie In quantum ens, sit su- ctum,talis est icientis ad scientiam.
biectum in metaphysta Sed si ens esset subiectum metaphysictas Et videtur prim o, ca esset scientia vilissima, quia res quod non. Quia Arig.6. metaphyst quilo superior tanto imperfectior, diuidens scientias i peculaturas N per consequens ens est vilissim ne subiecta, dixit pliysicam AJecis &se scientia esset vilissima.' Ter ea in t e parab Ill. mobilia. Mathema tio, omne subiectum debet haberenudam circa separabiliasecundnm m passiones demonstrabiles de eo; Sed sileratroiuin, lice nori secundum ens licet habeat passiones, non tamς vile cuiusmodi sunt substatutae δε- sint passiones demostrabiles de cristracia ergo substantiae abitractae sut quia non habet. cum si sinpliciter subiectum. Et cvs matur,u6quia simplex quod quid. ςst, per quod, tiibi appellat metaphylica rh logia, suam per medium possit demost O non esset, nisi olet circa Desi, tu, ri: Imarm, commoura beatito 'pia in prologo primi metaphyL ast etiamdecundum Theologos conlisnet lateam honorabilissimam scien stat inactibus secundis animae,m tiam, quia est circa honorabilψimu maxime erit in actu persectissim genus, quod est en5ost actu .pςr sciencia, dota secudum philosophuessentiam,vivi Deus, Sintelligen erit inacty scientis inetaphisicaeli arcae J λ& in pr*ogo vacar i un ita obtectum beatitudinis erit ens mdiuinantiquia j Aμει mantum ens,si ea Vinctum met i Jen, dicit in o.uretaphi L a. tam Dilicae, quod est omnino sum eum sit
836쪽
cum sit vilissimum obiectum inter principia, quaerumn sedens est uis omnia obiecta,ut iam visum est. vi patet per Ari l . metaphys pria Quinto Arist. primo post. 3. di- mo,& 6.inetaphis.primo, ergo. cit quod scientia est unius generis sinatio illud est subiectum,euius subiecti,habentis principia, partes, passiones quῖruntur, & docentur: N passiones. Sed ens cum si sim-l Sedens est huiusinodi: ut patet. plicissimum, & communissimum, mei.primo Sc 3.textibus, & inde .
non habet principia, nec intrinse- & s. met. t c. non habente commenca quia non est resolubilo, nec turri,&.c p. 6. ubi tractat de eodem
extrinseca, ut puta finem, S esti- dc diuerso, & de aliis multis passio
ciens, quia tunc Omne ens haberet nibus entis, rabi Alare patet. ergo.
talia principia, quod est salsum, ut PRO Claro intellectu dicend patet do Deo. I Sexto, illud est rem primo sciedum est, quod dum
subiectum, cuius caulae, & princi- quaerimus an ens fit subiectum,non pia quaeruntumsed tale est substan- quaerimm de ente eortimum entitia, unde . 8. metaphysprimo,&7. reali, & enti rationis, 'nia tale in metaphys. s. & D. metaphysi. pri- via Scoti, ut eommuniter teneturmo, stabstantiarum , quaeruntur quicquid scit Nicolaus Bonetus principia, ct cauit , ergo iubilan- est equiti uin . Nec quaerimus dς tia eli subiectum , ergo non en', ente diuisio in decem pridica me nnia unius scientis non postulae es- tae,seu in substantiam, & accidens. duo subiecta. ' Vltimo, Nul- quia tale eli finitum,nec sub tali cohim aequivocum est subiectum, sed tinetur Deus:Sed suaerim in demisens est a qui uorum, ergo non porest ma mediate comuni diuiso in Deu, este subiectu minor pr per Porphy- creaturam,quod est yn serius enis rium in ca de specio , qui aut, si diuisio in ens reale,& ens ronis,& Requis omnia entia vocet , a qui uoce pertim ente diuiso in decem praedicanuncupab et menta. Secundo sciendum est, I M oppos T. M est Ari- subiectum primum dicitur dupliciasoteles. q. metaphy primo, ubi in ter, si ilicet primita adaequati quit, est autem scientia quaedam, nis, seu uniuersalitatis,& primit quae speculatur ens inquantum ens, to periectionis. I Quaerimus nos'& quae huic insun , & non de par- de primo subiem rimitato, ad- tibus est,& Auer. in priueipio com- aequationis, & non de primo primenti dicit, quod intendit stabiIire mitato , persectionis , quia tale subiectum istius artis. η fecundo, est Deu , ut communiter volunt Avicenna primo metaphys.7nquit, Averroistres,& Metaphysici. e primum subiectum huius scientiae rio. sciendum est,quod cum omne est ensinquantumens. I Tertio il- subiectum debeat esse uni vocum, videst subiectum, cuius causae,& praesens quaestio , praesupponitur se Di il
837쪽
ens esse univocum,dequo alias, se-
ei quaesitum . ' Quarto sciendum est, quod subiectum multipliciter
accipitur, nam aliud est lubiectum propositionis, aliud subiectum accidetis, Aliud subiectum serme substantialis,aliud subiectum transmurationis accidentalis, aliud subiectu tras mutatio in substitialis, aliud lubiectum ieruitutis, aliud subiectum conlideratio δε de hoc ultimo Est sermo quod nihil aliud est,nisi materia pertractanda, & potius debet dici obiectum,quam subiectu S est no tandum,Ouod aliud est esse subiectum notentiae,& aliud est esse obiectum habitus. unde omne quod est obiectum habitus, seu scientiae, in obiectum potentis intellectivae, &non econtra. Quaerimus ergo hic subiectum .i.obiectum habitus, idest stientiae Metaphysicae N docet Scotus in 1 secundi libri sententiaru,
quod intellectui propter sui illi mirationem no potest assignari unum obiectum terminatiuum. II Quinto sciendum est, quod istae primitates. cysectionis, S uniuersalitatis nunquam coincidunt in eodem subiecto, immo pugnant adinvicem, ut patet: Fatui ergo sunt, qui coniunciam eas uni subiecto assignant. Sexto est sciedum, quod Ioannes canonicus in primo physicorum, quaestioneia prima dicit Scotum, in pruno libro sententiarum , sit describere, subiectum. I Primum subicctum scientiae est , quod habet concepum quidditatiuum, non inclusum virtualiter in aliquo priori ad illam scientiam pertinente, m-l
malem, S absolutam 4 virtualiter primo continens notitiam omnium' veritatum , adaequatarum toti illi. scietitiae euius est subiectum.
Ex qua diis nitioneta eliciuntur
sex conditiones, necesIario requisitae ad subiectum. I Prima, quod
habeat conceptum quidditatiuum,isue entitatiuiun. I Secunda, quot ille conceptus non sit inclusus vim
maliter in aliquo priori ad illa scien . tiam pertinente. s Tertia, quod sit, Primo notum. I Quarta quod sit primim secundum rationem formale,
Rabsolutam. I Quinta quod sit priimo virtualiter continen v notitiam omnium veritatum. I Sexta, quod
sit adcquatum totis ilii scientiae,cuius est subiectum,& Mauritius Hibernicus super expositione' tertiae quaestionis uniuersalium dicit Scotum in primo Reputationum quς- stione prima ponere sex coditioneia Sed salsiim est id quod dieit Ioannes Canon icus,videlicet quod tus ponat illam distinitionem in priinin Secundo, altissimum est id, qa dicit Mauritius, videlicet quod Sco.
tus in primo reputationum. q. pri ma ponat sex conditiones,quia tatu
ponit tres,quae sunt istae. ' Prima, uod scientia a subiecto , liabeat
denominationem, seu detomina- .
tionem. I Secunda , quod ab eodem habeat dignitatem. s Tertia,quod subiectum dicatur, de aliis determinatis in scientia . Haec Scotus, Multum mirur de istis duob. pret clarisse
838쪽
rissimis vitis', quod imposuerint Scoto, quae nunquam dixit. I Et alii istis sex , conditionibus , anteposuerunt alias , duas,
conditiones . s Prima, quod sit,ens reale . ' Secunda, quod sitv
num non solum vnitate Analogiae, sed unitate univocationis. Scotus in tertia quaestione uniuersalium ponit tres conditiones requisitas ad subiectum. I Prima, quod de eo prisupponatur quid est,& quia est. Secuda Cp sue passiones demostrent per situ quod quid est. I Tertia , 'quod om nia considerata in illa scientia ha- . beat attributionem ad ipsum. I Sed his omissis est notandum, quodin, tertia quaestione prologi primi sententiarum sit definit subiectum .s Ratio primi subiecti est continere in se primo virtualiter omnes veritates illius habitus, cuius est. Haec Scotus. I Sed dubitabis, quomodo
subiectum cotin t omnes veritates, cum definitum, seu subiectum non contineat definitionem virtualiter. Respondet Goni et ius,& valde egregine, in quaestione sua de subiectophylosophiae naturalis,quod subiectum continet essentialiter definitionem,& virtualiter passionem, talia esse, quam in intelligi, & ita non intelligunt Scotum,qui dicunt definitum non continere definitionem,
quia non dicit Scotus, quod contineat virtualiter sed essentialiter, ut alibi se declarat, sed Gometius non dicit, ubi alibi hoc dicat Scotus-
'Sed ego dico quod Scotus hoe dicit. s. quod subiectum essentialiter continet definitionem in primo sen tentiatum, dist 3.'s .art. 2. in principio,& etiam . r3.dast. primi Sed farissime,&apertissime in 6. Metaphys. 9.prima ubi dicit. Conesuliones sunt virtualiter in principiis, Mprincipia sunt virtualiter in subi cto, ni in subiectum includit praedicatum imprimis principiis,& hoc essentialiter, si sint a se primo modo, ves virtualiter, si sint per se secundo modo: Sequitur,quod in subiecto ini inplexo, quid ditatiue cognito virtualiter contineantur principia ,&conclusones de tali subiecto. Haec Scotus. Quia enim subiectum concinet essentialiter desinitione, ideo ex hoc sequitur,quod virtualiter cotinet notitiam propositionis, in qua definitio praedicat de definito, quia v i rtu te i l lorum term inoru in cognoscit talem complexionem. Ecquia
continet virtualiter passionem, tam in esse, qua in cognosci, continet ex hoc virtualiter notitiam propositio
nis, in qua passio de subiecto prςdicatur.& ita subiectu quidditatiue,&distinitiue cognitum cotinet virtualiter omnes veritates,ta mediatas,uim mediatas , ut dicebat Scotus. Ex ista definitione tradita a Scoto bene
intellecta, infert doctissibus Gometius duo corollaria valde pulchra. I Primuin quod ponentes Ocio cond. tiones tequiri ad subiectum,po nunti uperflua,& dimittit quod est necessarium simpliciter, nam politis illis octo conditionibus,non ponitur continentia virtualis , quae est necessaria simpliciter ad rationem
839쪽
De subiectari fetaph sicae. 39 a
Drmalem subiecti, & illa e tinen- tem in sciensis smialibus inqui ita polita suis cit quia includit om- bus subiecta sunt species specta
nes conditiones requisitas ad forma me. I Septima copditio, quod ho riem rationem subiecti, quod decla passiones,nullus ei qui dubitet id rat. I Nam se habet continentiam hoc,& ideo superfluum est hoc, po
virtualem necessario est ens reale, ne re data continentia virtuali per ne γcum ens rationis nihil possit virtua cessariam sequaelum, sequitur quod liter continere,& non solum requi- habet passi es, quas virtualiter c5ritur, quod sit ens reale, sed quod sit tinet. Octaua conditio, videlicet absolutum. Habet etiam secunda, quod subiectum habeat princip:a, quia si continet virtualiter, ergo est verum est de principii complex itivniuocum quia aequivocum nultu per quae passiones habent demol3nconceptum dicit .ergo nec continet strari, ut dicit Doct subtilis in s. mvirtualiter. Tertia conditio, videli prologi primi libri sentetiarum,se cet, quod tit uniuersalissim uin in salsum est de incomplexu, videlicet scientia sibi accidit, nec hoc .est,neri quod habeat principia, id est causam. cessario requisitum, quia Deus est efficientem,&.snalem, quia em,qφsubiectum in Theologia,&Honici est subiectu in metaphysica,&Deu in scientia morali, S in medicina, qui est subiectum in Theologia non sub alia tamen,& alia ratione,&ta habent talia principia. I Ethic qu omen nec Deus,nec Homo, sunt uni- tum ad primum corollarium illatis. γ uersalissima considerata in tali scie ex desinitione subiecti, videlicet .ex, tia. I Habet etiam quartam condi- eius continentia virtuali. I Ad ethtionem, quae est, ut sit adequatum, nunc secundum corollarium, quod scientiae, adtquatum intelligitur, insert Gometius ex illa virtuali conidest primo, ut primo accipitur ab tinentia ukelt hoc videlicet, quod Aristotele primo posteriorum cap. nulla scientia naturaliter acquisita,, de una uersali, primo,seu adaequa- secundum se totam,nec prima , neς. t quod praedicatum ui sit subiecto subalterna secundum uniuersa leni. inquantum tale,& cui libet per ipsis, rationem , secundum quam sunt aut per sermalem eius rationem. tradiis uniuersales, scientiae, potest:
Quinta conditio, quod sit primo habere subiectum secundum prornotum, competit ei per hoc, quod priana rationem subiecti, hoc illatucontinet omnes veritates tam me- sic declaro, quaelibet talis scientia
distas, quam immediatas. Sex- eit de pluribus quidditatibus, S geta conditio. s. quod subiectum ha- nereis,& specie diuelsis, quarum beat partes subiectivas, non habet quid ditatum, unaquaque secudum veritatem nisi in scientiis coibus, & suum quod qnid est, seu per propriise est intelligendus Aristoteles, in rationem formalem, continet pria 'primo post. 3.sed non habet vetita mo vir tualiter omnes propriJ INA
840쪽
sones, sicut se habet homo ad silas assiones,& leo, & lapis ad silas, &ngulae spes specialissime, ad suas rationes formales,& hoc siue physice, siue Metaphysice, siue Mathematice consideretur. Sed cum nulla una natura, aut quid ditas per se cons derata in tali scientia possit continere virtute omnes quid ditates inesse per se pertinentes ad tale sciam mani seitum est, quod eas non continebit in coenosci. I Quare non poterit secundum suam rationem sormalem esse medium, propter quod ad veritates proprias, de huiusmodi quid ditatibus sciendas. I Ideo
maxime est notandum, quod cum nulla una quid ditas sit quae conti
neat Omnes veritates, pertinεntes
ad istam scientiam, subiectum in qualibet scientia debet poni illud,
quod virtualiter primo per suam rationem formalem continet primas veritates scibiles illius habitus seientifici,& illud erit subiectum alicuius partis istius scientiae, secundum rationem sorinalem subiecti, quia per virtualem continentiam,&erit etiam subiectum totius scietis, licet non secundum propriam rationem, quia nullum tale potest dari, sed,quia illud magis accedit ad propriam ratione subiecti, quam aliud in illa scientia per se conlideratum, ex eo quod ad prima veritates scibile, litius scientiae , primas habet
continentiam. virtualem .s. propIer
uid ,&ad alias veritates per se conderatas haber,& primitatem communitati ,& pridicationis, S pro 'pterea est ponendom primum subiectum talis habitus, & hoc est, quod aliqui dicunt ut Scotus in tertia V niuersalium, quod idem est subi ctu totius,& partis. IEt Nota quod veritatum scibilium de unaquaque specie specialissima in singulis scientiis datur subiectum secundum veram rationem subiecti .Hic Gometius,& valde egregie. Vnde notae
in eadem qu stione, quod ad sciendum subiectum alicuius scientiet. Primo videndae sunt primae pataliones,illius scientis. ISecundo, qrest illud de quo primo demonstrantur. ITertio, tuae est ratio formalis,pea quam, tanquam per mediuindem Oitrantur passiones, tunc illud tale,de quo demostrantur, est subie
ctum. I Exemplum in philosophia
maturali,prima passio eli mobilitas, primum subiectum est substantia naturalis. ratiosormalis demonstradi illam passionem est naturalitas, ergo substantia sub ratione natura lis est subiectum. Prima passio in Theologia est trinum, & unum, Deus eii illud, cui primo conuenit ista, & aliae passiones communes tribus,Deitas est ratio formalis, ergo Deus sub ratione Deitatis erit subiectum . Prima passio in Mothematica est diuisibilitas , rario formalis est habereta , partes su lectuni,cui Haee passio conuenit per istam rationem formalem est quantitas, ergo quantitas sub ratione habentis partes, integrales erit ibi subiectium. Primae passiones simplices in Metaphysica, sunt unum bonum,