Ciceros Rede über das Imperium des Cn. Pompeius

31쪽

non uni omnia deserenda esse: Widerlegi durch die Er-λhrung aus dem Seerauberkrieg, 52-58 Digressionlibor dis Legation des Gabinius 57. 58). - 2) Catulus: a) in quo spem essent habituri, si quid accidisset Pompoto 2 59. b) ne quid novi in re p. fieret': Wider- legog: viete Αusnahmen stad beretis gemachi morden

32쪽

DE IMPERIO CN. POMPEI AD QUIRITES ORATIO

Qumquam mihi semper frequens conspectus Vester multo iucundissimus, hie autem Iocus ad agendum amplissimus, ad dicendum ornatissimus est visus, Quirites, tamen hoc aditu laudis, qui semper optimo cuique maxime patuit, non mea me voluntas adhuc, sed Vitae meae rationes ab ineunte aetate sus- bceptae prohibuerunt. nam cum Rutea per aetatem nondum huius auctoritatem loci attingere audorom statueremquo nihil hue 1 Cn. , Gnaei. t S. Eini. si 24 A. l

libertragen; also - conspectus vestriue frequentiae: Vgl. 22 eorum

collectio dispersa. Vera. 1 φ is quis tam iniquus huic ordini fuit . . qui

commoveretur' p. Plancio 2; vgl. de lege agr. 2 6 6 g. Ε. p. Sestio 49. fam. 16, 21, 7 mihi nunc ante oculos tuum iucundissimum conspectum propono. t multo sel tener heim Superlativi 54 multo m ima; Zu Verr. 46 113. t 2 hie locus, die rostra Rufdem comitium, dem Eu Volhaversammiungen bestimmion Teii des forum, 3 Α. 21 E. 42. 44 A. 52 E. 55 Ε. gu 70 2); ad agendum cum populo, Was den Magistraten Eustand wahrend gum Wori ad direndum)auch andere Eugelassen, Oft aus-geforderi murden. Schon der Ort

meus labor . . rat consecutus. SO

4 optimo cuique, insolam Russer denMagistraton doch nur die ange-sehensten Leute, principes civitatis in Vatin. 24 dio Rednerbllhne be-traten. l mea me, 46 n. A. t 5 vitae rationes, Lebensplan, Lebensrichiung; Wie 70 Ε. vi. 60 A. ratio studiorum p. Archia I; s. p. 25, 15 f. 26, 14s ab in. aetate, ab ineunte adulescentia; de or. 1 g s7 ego qui ab

ineunte aetate ineensus essem studio utriusque vestrum. Dem hiar be-

6 per aetutem, Me Caes. b. G. 2, 16, 4 per aetatem ad pugnam inutiles; go stehi Gners per bot dem hindemden oder gulassenden Grund, g. B. per valetudinem, per me, per teges licet. l antea: dem entsprichtnunc eum P. 31. s. t huius avetoritatem loci, hunc locum amplissimum

33쪽

DE IMPERIO CN. POMPEI OR. 1-2

nisi perfectum ingenio, elaboratum industria adserri oportere, Omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi. ita neque hic locua vacuus unquam suit ab eis, qui 2 vestram causam defenderent, et meu8 labor, in privatorum 6 periculis male integreque versatus, ex vestro iudicio fructum est amplissimum consecutus. nam cum propter dilationem comitiorum ter praetor primus centuriis cunctis renuntiatus

sum, lacile intellexi, Quirites, et quid de me iudicaretis et quid

aliis praescriberetis. nune eum et auctoritatis in me tantum Io Sit, quintum vos honoribus mandandis esse voluistis, et ad agendum facultatis tantum, quantum homini vigilanti Ox forensi

s. g. 2): aus rhetorischen Gerandenwird offers ein Adjectivum durcheta abstralites Substantiu ergetZt. Nagelsb. g 74. l I perfectum, elaboratum, d. h. gut Durchdaehtes in schoner Form; vgi. Z. 11 f.; elab. ebonso im Passiv transitiv ge- branchi p. Caelio 54 haec eum a me ipso elaboratu proferri viderentur. nisi Wird von nihil, non in der

dor traductio, cum continenter unum verbum non eadem sententia ponitur, rechnen die alten Rhetorenntiter die lumina orationis et quodam modo insignia, os. 135; div. in Caecil. 41; transmittendum, Vgl. 42 Ε. und gur Sache p. 26, 9 To 70 E. Phil. 7 6 7 omne curri u- Ium industriae nostrae in foro, incuria, in amicorum periculis propulsandis elaboratum est. 2 6 20 Ε.Αrch. 12 m. Mur. 8 E. U. SonSt. 2 3 ita . . meuS I., Zu P. 30, 3; das Glied neque - weist Rus p. 30, 4 m. p. gurii ch. Und Wie nun . . ,so hat aus diese Wei se aucti meis . . '. t 4 vestram causam i. e.

rei publieae 4, populi Romani 53 das Siaarainteresse; dagu bit det pri

42. Phil. 5 g 12. Balb. 9. Tusc. It 72. fin. 4 φ 63 Ε. Att. 11, 6, 5 Pompeium) hominem integrum et

aliis Praescr., quam Vitae rationem. is natate, p. 30, 5. 6; 25, 17s 27 L; cum sit begrtindend. i 10 h. mandandis, eo quod h. mandatis nichthiota mandavistis l); 67 n. m. ; eme mi., hiΙU- fige respekivolist Wendung, gu II m. lad agendum abhangig von l. facultatis sit; p. 33. I s. Verr. 6 g 89 aliqua tamen ad resistendum ratio

fuisset; gur div. Caeci l. 16 m. l11 rigilanti, diligenti; eae forensi usu. aus der geri chilichen Praxis: Diqiligod by Gorale

34쪽

M. TULLII CICERONIS usu prope cotidiana dicendi exercitatio potuit adserre, certe et si quid auctoritatis in me est, apud eos utar, qui eam mihi dederunt, et si quid in dicendo consequi possum, eis ostendam potissimum, qui ei quoque rei fructum suo iudicio tribuendum 3 ssso duxerunt. atque illud in primis mihi laetandum iuro esse svidoo, quod in hac insolita mihi ex hoc loco ratione diesindi ausa talis oblata sest, in qua Oratio deesse nemini possit. dicendum ost Onim de Cn. Pompei singulari eximiaque virtute; huius autem orationis difficilius ost exitum quam principium invenire. ita mihi non tam copia quam modus in dicendo 10

quaerendus ΘSt.

Atque ut indo oratio mea proficiscatur, unde haec omnis causa ducitur, bellum gravo et periculosum vestris vectigalibus ac sociis a duobus potentissimis regibus infertur, Mithridate

in usu militari 28 E. t 1 certe wie 17 E. 43; quidem certe 19. t 2 utar

re p. 2 g 51 Tarquiniuε, non novam pote8tatem nactus, sed quam habebat usus iniuste. t 3 entaprichi p. 31, 11 f. Wie 2 sebd. der Z. s; consequi, einen Erlalg errei chen, algo letaten, Me de or. 2 φ 38 in eloquentia multi etiam sine doctrina aliquid consequuntur; in begeichnet das

tives. t 7 oratio Rodestoss, Z. sGegenstand der Rede, Thema. l8 dicendum est globi das Thema pines Haupite iis der Rede an, die ei genitiche propositio solo erat 9;

26 n. A.

4 12 Die narratio ist kurg, Me natiirlich in siner dem Voth beretis bekannien Sache, berithri abor allegur folgenden Auffiihrung ndtigenMomente nach der rhetori schen Vorschristi ne illud quidem fuerit inutile, semina guaedam probatis- num spargere Quintil. inst. 4, 2, 64;s. Eint. 16. II ieran schii essi siehunmittet bar lio Aulatellung des Themas, propositio, mit Ankundi-

gum exsten Teii, hier der narratio, gehori gu dem Z gehengedainen hoc dico; die volle, uber selisne Form 20. Hausg Wird so atque ut gebraucht, E. B. de or. 2 g 88 atque ut a familiari nostro Gordiar, hunc ego . . audivi. l 13 duritur - initium, principium ducit, Wie E. B. Brut. 21 hine tum ductus est semo. t vectigalibus ac sociis von

in utroque stenere dicendi, et illa . .

et hoc; Lael. 28 cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale , Wieder-holt mird sis nur, Wenn die Apposition mit besondorem Nach druch hervOrgehoben mordensoli sin Vatin. 10 tecum, cum homine impudentis-

35쪽

DE IMPERIO CN. POMPEI OR. 2-5

et Tigrane, quorum alter relictus, alter lacessitus occasionem sibi ad Occupandam Asiam oblatam esse arbitrantur. equitibus Romanis, honestissimis Viris, adferuntur ex Asia cotidie litterae, quorum magnae res aguntur in vestris vectigalibus 5 sexercendis occupatae; qui ad me pro necessitudine, quae mihi ost cum illo ordine, causam rei publicae periculaque rerum suarum detulerunt: Bithyniae, quae nune vestra proVincia est, bVicos sexustos esse complures; regnum Ariobaretanis, quod finitimum sest vestris vectigalibus, totum esse in hostium potestate; 10 L. Lucullum magnis rebus gestis ab eo bello discedere; huic simo; Weilaenbom au Liv. 3, 31, 33. l

Sum magna eae parte, non oppreMum

reliquit, und des Velleius Urielluber Luculi. 2, 33, 1 ultimam bello

manum paene magis noluerat imponere quam non potuerat. ΜRn

inhali nach beiden gukOmmi, WiΘTRC. Rnn. 3, 62 Magnetes L. Se pionis L. Sullae constitutis nitebantur, quorum ille Antiocho, hic Mithridate pulsis fidem atque virtutem Magnetum decoravere, u. einige Malo sthniich, aber aulaersi sellan die klassi sche Prosa; vgl. Liv. 10, 27, 5 consules Fulvio ut eae Falisco, Postumio ut eae Vaticano Mercitum Clusium admoveant scribunt. Cic. feteti reget mussi g bei alter . .

s. 16 A.; occupatae, collocatae 18:der Gegensaig. pecunia otiosa bel

gelis per.gue rerum suarum stati per. r. 8. atque e. rei p., um die Priva,

interessen hinter sten offenilichen dis mittolbar damit verbundenWaren, guriichtreten Eu lassen; 6 Ε.18. 19 E. periculaque Wie ceteraque 40, ost omniaque, consuetudineque

66 8 ox. Philippiὶ Mithridates in

latere vectigalium noStrorum, quibus adhue sustentamur, diem bello circumspicit. Verr. 2 si 7 quasi quaedam praedia populi Ria sunt vecti-stalia nostra atque provinciae Halm

d. Imporium, 5. A. 3

36쪽

M. TULLII CICER0Msqui successerit, non satis esse paratum ad tantum bellum administrandum; unum ab Omnibus sociis et civibus ad id bellum imperatorem deposci atque expeti, exindem hunc unum ab hostibus metui, praeterea neminem.

6 Causa quae sit, Videtis: nunc, quid agendum sit, conside- brate. primum mihi videtur do gonera bselli, doinde do magnitudine, tum de imperatorse deligendo esso diesendum. Genus est belli eius modi, quod maxime Vestros animos excitare atque insummars ad porsequendi studium dobeat: in quo agitur populi Romani gloria, quae vobis a maioribus cum romagna in omnibus rebus, tum summa in re militari tradita est;

agitur salus sociorum atque amicorum, pro qua multa maiores

vestri magna et gravia bella gesserunt; aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, quibus amissis et pacis ornamenta et subsidia bselli requiretis; aguntur bona multorum is

sociis vorangestetit.

der narratio gur tractativi ad Herenn. 4, 26, 35 transitio vocatur, quae cum ostendit breviter quid

dictum sit, proponit item brevi quides equatur, hoc pactor in parentem cuius modi fuerit, habetis: nunc parens qualis eriliterit, considerate.

Verbandiung. t 6 de genere belli d. h.

digkeii dosset ben er6rteri Wird. Die Dreitei log lassi sich noch reduetie-ren. 8 quod grammati sch aus genus bHgogen, dem Sinne nach gu belli gehorig. l 9 αd persequendi studium ad bollum studiose persequendum; Zu p. 30, 7; vi. Justin. 22, 8, 15 ad persequendas belli religulas, 6 dum belli reliquiae peraguntur. l in quo bello, hausat. Die 4 Unter-abiei lungen, Wolche durch die Ana

lassen sich nach dem Gesichispunkider Elire und des NutZEns Duaren, dignitas, utilitas, 14. 54 Ε. 57. 64.10 cum in omnibus benein dis res

or. 2 g 171 aerarii copiis et ad belli adiumenta salsΤruppen sold) et ad ornamenta pacis sur den Gottesdiensiund die ossenilichen Bauten) utimur. Vere. 5 g 124. Der Objektsgenetiv.

37쪽

civium, quibus est a vobis et ipsorum et rei publicae causa consulendum. 3Et quoniam semper appetentes gloriae praeter ceteras et gentes atque avidi laudis fuistis, delenda est vobis illa maculas Mithridatico bello superiore concepta, quae penitus iam inseditae nimis inveteravit in populi Romani nomine, quod is, qui uno die tota in Asia, tot in civitatibus, uno nuntio atque una

significations litterarum cives Romanos omnes necandos trucidandosque curaVit, non modo adhue poenam nullam suo dignum 10 scelere Suscepit, sed ab illo tempore annum iam tertium et Vicesimum regnat, et ita regnat, ut se non Ponti neque Cappadociae latebris occultare velit, atque in vestris vectigalibus,

RoSc. Am. 66 Ε.; insedit, mit dem Zusatet tamquam in senis medullisque Tusc. 4 9 24, glei chbedo utendist nota inuata esti iam, hal sichaligemach pinge ressen vgi. Z. 10 f.). penitus tram den Begriss alletu den dor Manget des Komparatius ausZudruchen nichi gestavete, in Rich. illa macula, quod, 46 A. t 7 tota in Asia, Me g. B. Verr. 4 g 1 in Stellia tota, hier der Symmetrie egen. l atque ahniich mis atque adeo horrigierend 'oder vielmehr

2. Catil. 2 6 27. Phil. 2 9 38. l

verbunden VOr. l non modo . . sed,

38쪽

M. TULLII CICERONIS

8 etenim adhuc ita nostri cum illo rege contenderiint imperatoros, ut ab illo insignia victoriae, non victoriam reportarent.

triumphavit L. Sulla, triumphavit L. Murena dρ Mithridate, duo fortissimi viri et summi imperatores, sed ita triumpharunt,

ut ille pulsus superatusque rognaret. verum tamen illis im- speratoribus laus est tribuenda quod egerunt, venia danda quod reliquerunt, propterea quod ab eo bello Suham in Italiam rosi publica, Murenam Sulla revocavit.., Mithridates autem omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli sed ad comparationem novi contulit: qui 10l postea . cum maximas aedificasset Omassetque elasses exercitusque permagnos quibuscunque ex gentibus potuit comparassetot se Bosporanis, finitimis suis, bellum inferre simularet usque in Hispaniam togatos ae litteras

in tenebris; Zu p. 38, 4; in Italiae luce Or. 31 m. Die Praposition wimbei hoe est. id est reget massig Wiede

pMem domum reportatumum erae;

vi. leg. 3 g 18 A. Dabet dis Prap. tib hoste hostibus, regione , Wie bei ferre referre parero, Seit Livius Ruch de. t 3 triumphavit,

Randbemerkung. Μur. 32 qui re sibi aliquot annis sumptis ad confirmandas rationes et copias belli, tantum spe conatuque valuit, ut MOceanum cum Ponto, Sertorii copias cum suis coniuncturum putiaret. o nare hstufigvom Ausrusten, 20 35; da-

misit ad pos duces, quibuscum

ian comparasset usW. erkistri Werdenhann. la 3 et . . simularet: den glei ch-

39쪽

tum bellum gerebamus, ut, cum duobus in locis disiunctissimis maximeque diversis uno consilio a binis hostium copiis bollum terra marique gereretur, vos ancipiti contentions districti do imperio dimicaretis. sed tamen alterius partis periculum, Ser-105 torianae atque Hispaniensis, quae multo plus firmamenti aeroboris habebat, Cn. Pompei divino consilio ac singulari virtute depulsum est; in altera parte ita res a L. Lucullo, summo Viro, est administrata, ut initia illa rerum gestarum magna atque praeclara non felicitati eius sed virtuti, haec autem eXtrema, 10 quae nuper acciderunt, non culpae sed fortunae tribuenda essρ videantur. sed do Lucullo dicam alio loco, et ita dicam, Quirites, ut neque vera laus ei detracta oratione mea neque salsa

adficta essρ videatur: de vestri imperii dignitate atque gloria, il)

quoniam is est exorsus Orationis meae, videte quem Vobis 15 animum suscipiendum putetis.

Maiores nostri saepe, mereatoribus aut naviculariis nostris i i

diversis, Wie Verr. 3 g 192, nach gang versehiedenen Himmelsstrichen hin gelegon 46A. 28 E. 31 ; diversissimus brauchi erat die nacheiceronianische Zeit. eue, Forment. 2 . 227). t 2 binis Wegen eopiae Ris Pl. tantum, 15. 20. 21. 45 l 3 anceps aueh in Verbindvng mit proeliumrllumlich: nach et ei Seiten hin. lo de imp., nichi biola um den Bestigeroberter Lander. Ein anderer Gegensaig off. I g 38 eum Celtiberis, cum Cimbris bellum in cum inimicis gerebatur, uter emet, non uter imperaret; cum Latinis Sabinis Samnitibus Poenis Pyrrho de imperio dimicabatur. 10 5 atque eriliutemd, Zu 69 g. Ε. ἔ-r: der des S. in Spanien; VH. P. 36, 14.g64m. Hispaniensis, gu 60 m. t firmamenti ae roboris, Stulge undStiirhe, Eussero und innere Musi. So sagi Cic. im Interesse des Pompeius, den er hier Wie ost uber Verdiensi iobi; p. 20. 221 . t 6 div.,

40쪽

M. TULLII CICERONIS

in iuriosius tractatis, bella gesserunt: vos, tot milibus civium

Romanorum uno nuntio utque uno tempore necatis, quo tandem

animo esso debetis 3 legati quod erant appellati superbius, Co

rinthum patres vestri, totius Graeciae lumen, EXstinetum esse Voluerunt: Vos eum regem inultum esse patiemini, qui legatum 5 populi Romani consularem vinculis ac Verberibus atque omni supplicio excruciatum necavit 7 illi libertatem imminutam civium Romanorum non tulerunt: Vos ereptam Vitam negle

gotis 2 ius legationis verbo violatum illi persecuti sunt: vos

1 iniuriosius, der Κοmparati v hierwie Z. 3 herabstim mend: et nigermassen. Verr. 5 g 14s quot bella malarra noriros et quanta suscepisse arbitramini, quod cives R. iniuria adfecti, quod navicularii retenti, quod mercatores spoliati dicerentur punien o I 4. l 1. 5. 8. 9 m. Nostri-vos Wio 14 A. 1 abgekdrgier Schlula a minore ad maius Εnthymem .

Quintil. 8, 4, s amplimatio, quae fit

per comparationem, incrementum eae minoribus petit. augendo enim quod est infra, Necesse est eatollat id, uod superpositum est. Die Fragen. 1 vos debetis, Z. 5 vos - patiemini T. knuplan Wir mit algo und 'und ' an. - Zu p. 35 7 s. l2 atque uno: Zu p. 35, 7. 41, 17 f.

probitas tamquam aliquod ineendium restinguendum rat. Brut. 262 omni ornatu orationis tamquam veste detracta. Nep. Them. 7, 5 illorum urbem ut propugnaculum oppositum eme barbaris. t e. esse voluerunt:

omni supplicio, alte mliglichen, stile Art von; 21. 22. 68; cruciatum, nec., Wir unter Qualen, quat volP. l7 illi libertatem - rhetori scheWiederholung demelben Gedanhenmit scharserer Auspragung der Gegensilige expolitio ; or. 137 sie dicet ille quem expetimus, ut veraei saepe multis modis eadem et una in re haereat in eademque commoretur sententia. l 9 ius legationis, cum hominum praesidio munitum, tum etiam divino iure vallatum' de har. resp. 34. l verbo inurin mit Dinem Worte; Flor. I 32 Critolaus . . legatos Romanos dubium an et manu, certe Oratione violavit: gu Ph. 2 g 1 tu Me verbo quidem violatus. l persecuti f., ulti sunt verr. 3 Φ 9 ver-bundevi; relinquetis nichi deseretis,sondem neglessetis, inultum eme pa