장음표시 사용
551쪽
Regiarum circiter annum ClaI CLx. Tertia ab conditis Academiis usque ad praeiens tempus . In prima aetate vocabulis Metaphysicis seu Schola sieis abstinuere Haeretici in tradenda Theologia e sed o mnis in dogmatibus labor consumebatur . IJ At cum in colloquio Ratisbonensi tres illi Iesu itae , Λdamus Tannexus , lacobus Gretserus , Balthalar Hagerus , vocabulis abstractis & Scholasticis in dii putationibus uterentur ,& quaedam ad refutandos adversarios ex Metaphysica scholae depromerent; etiam studio Metaphysicae se dederunt Haeretici, & eodem modo disputare coeperuntae scholastici Catholici, idque per totam fere secundam aetatem . Tertia aetate noVam philosophandi rationem amplexati sunt : atque abjecta Scholastica disputandi methodo , & inanibus disceptationibus . ad stilum fusiorem ,& Metaphysicarum notionum expertem , in tractandis dogmatibus reversidiunt ; imitantes nostros , qui eadem disputandi methodo atque via in scriptis suis uti coeperunt .
I. Prima aetate praedicatur ab iis , praeter Lut be- eum ipsum, Philippus Melanchthon, qui fuit conditor Lu-iberanorum mitiorum . hHic edidit Locos Theologicos , a Chemnitio inlustratos , Examen Concilii Tridentini , aliaque . Deinde Martinus Gemnitius , qui Philippi Lotos amplificavit, in Academiis exposuit , aliaque vulgavit . Deinde Leonardus Hulterus , qui Loeos etiam eonscripsit Lutheranis vehementer probatos hoc nomine , quod non solum contra Catholicos, sed etiam contra Cal Vinianos scripti sint. Quos propterea & publice legerunt , & commentariis intuitiarunt. Item edidit Lotos
552쪽
I ART. II. LIBER TERTIUS . - ΙΣΤ
Tbeologicos, quibus Melanchthonem emendavit. Postremo Matthaeus Hasenresserus , cujus Loci Theologici tantam celebritatem adepti sunt, ut etiam in Suecia, & Dania publice expositi sint . Scripsit ipse inito saeculo XVII. Ex Pseudo-Reformatis seu Cat Uinianis magno apud eos in honore est Huldericus αν inglius ,qui edidit Brevem is Chrisianam in Evangelicam dotiirmam Magogen οῦ Praeterea Commentar. de vera bsalsa Religione. Deinde Joannes Calvinus , qui plurima lucubravit, quae inter multum laudatur a suis adsectis liber de Insiluitone Cbristianae Religionis . id Tum Theodorus Beeta , ct Andreas Ha perius , qui ab iis doctissimi praedicantor , & multa scripta reliquerunt . His addi possunt motriangus Musculas ,& Petrus Maridire quibus non nulli addunt Victorium Struelium , tametsi a Melanchthone stet . Plurimum etiam laudatur Daniel Gamierus , qui ineunte superiori saeculo floruit , ob Panstratiam Catholieam saJ opus erudituin t & David Parinus ejus aequalis , ceterique . II. In altera aetate , quam Scholasticam vocant, e Lutheranis cum summa laude ab iis nominatur Ioannes Gerbardus , qui in suis Locis Theologicis in primis Scholastica philosophandi ratione usus est e & auctor fuit ceteris , ut eadem sedulo imbuerentur . Hujus libri epitomae aliquae factae sunt, & iis alio & alio modo usi sunt Lutherani , quod eum multa doctrina resertum , ordine , ac j dicio conscriptum dicant et f3J & , si eos audimus , Lu- theranorum omnium, qui de hoc argumento scripse runt, famam superavit, obscuravitque gloriam . Dein de
siJ Edilus fuit Baineae I s3 I. 8.
saJ Trodiit pos auctoris obιtum anno Isa 6. fol. zoI.4. opera Turre linit .
s3J Consule Dupinium Biblioth. Protestant. Tona. II.
553쪽
sas APPARAT Us AD PHIL. ET THEOL. de Gaspar Brochmanus universae Neologiae s emate celebris , frJ quem alii eoirpe adi secerunt. Tum Georgius calixtus , quem Lutherani recentiores hoc nomine reprehendunt , quod nimius suerit Scholasticus, & Logica, ae Metaphysiea impensius fuerit usus . faJ Verum re conditam eruditionem laudant, & admirantur . Prael xea conradus Horneius , & Abrabamus Calovius insignis copioso illo opere , quod inscribitur , Srstema Locorum
Theologieorum . 34 Hic etsi esset Scholasticus, tamen moderate de Scholastica judicabat . s J Multo plus theologiae Scholasticae deditus fuit Fridericus Koenigius in Neologia Testiva Acroamattea : ssJ quem plurimi Pro
testantes exprimere conati sunt. Etiam Joannes Guile Imus Baterus, ct Ioannes Mussaeus percelebres Seholastici habiti sunt, & multorum studium ac industriam acue xunt . Quibus alii addi possent, qui vergente proximo sieculo ex eadem disciplina disputarunt. Ex Pseudo-Resormatis hac secunda aetate primum
1J Consule I. F. Buddeum Isagog. Histor. Theolog.
3J Constat. XII. romis q. editum mittebergae Is II. usque ad I 67T. 43 si Sed nee inuιile censemus moderatum Seholasico- se rum theologorum studium et oe' in primis accuratiori , , Theologo multum conferre judicamus ad confutandas,, ipsa et Papsarum riporbeses , eum mutuis se con ,, eiant contradictionibuI. Syst. Theolog. Tom. I. pro-leg. quaest. I s. p. 76. syJ Celebritatem itaque quod olim hocce compen- ,, dium nactum sit, non aliunde factum , quam quod eo ,, tempore tbeologia Sebolastica in ecclesia nosra bine inde D rervaret. Buddeus loc. cit. P. v.
554쪽
locum obtinet Ioannes Macodius, qui primus esse videtur, qui Scholasticam disputandi viam in Belgii academias introduxit . Praesertim autem Gisbertus Metius est memorandus , qui nomen sibi fecit Selectis Di putationibus Theologicis , in quibus & suis , & Lutheranis videtur , Scholasticorum morem praeter ceteros amplexari . Cete Tos nominare non vacat, qui alio & alio modo eamdem viam the uti sunt . III. Iam tertia aetas aliam tradendi Theologiam rationem vidit. Nam post Carteitum in Physicis , & Logicis ; & post Pusendorfium in Ethicis , mutata fuit non modo Philosophica , sed etiam Theologica methodus et nam qui ab eo tempore vel systemata , vel compendia ali qua ediderunt Theologiae , ab vocibus & notionibus Me - . taphysicis temperarunt . In hunc censum cum aliqua fama referuntur, Joachimus Iustus Bretthauptob Tbeologi eas Institutiones , in quibus verbis di formulis ex Scriptura depromtis utitur praesertim . Item Ioannes GuileImus Zieroldus , Ioannes motriangus Degerus , Cbrisopborus Matibaeus massius , qui hoc nostro saeculo systemata ediderunt suis multum probata . Certς assus , tamet si secum constituerit ab Scholasticis vocibus abstinere , tamen plane satetur , id se interduin efficere non potuis
se, idque ut ab aliis intelligi posset. s i JEodem tempore, atque eadem de caussa Pseudo is Reformati veterem disputandi rationem in Theologiam inportarunt . Facem praetulit Ioannes Cocceius , qui Theologiam sibi proposuit in Belgio perpolire ac emendare . Nam cum per id tempus Cartesiana philosophia in Belgio caput extolleret, exstitit ut, qui Coccei par
siJ In Prologo Galeato Institution. Theolog. DOS mat. α Moralis , editarum non. IT ao.
555쪽
s 3o AI PARATUS AD PHIL. ΕΤ ΤΗΕOL. ies sequebantur , sensim ad eas Cartesianam rationem adjunxerint; vel quod ea Scholasticae theologiae esset opposita , vel alia de caussa . Id scimus , ab eo tempore plurimos , qui nec a Cartesio , nec a Gassendo stabant, Scholasticam docendi viam penitus rejecisse , & alia ratione adornasse systemata tua . Hinc Franciscus Burmannus nova ratione lucubra
vit Neoloriae Syno P . IJ Hinc etiam Ioannes Van Dermasen , S Joannes Marchius , & Tetrvs Van Mastrieb , dc
icolaus Gartherus prosecti sunt, qui eodem modo sunt philosophati, nee cum minima apud suos laude . Maiori tamen cum plausu exceptus est biber Salomonis Van NI hoc tit. Neologiae utriscique compendium eum Naturalis ,
tum 'velatae , una cum Appendice de origine controversiarum nostri temporis ; saJ quod alteram ab altera accura te separaverit. Quod imitatus est Vanden Honert . Et hi sere omnes Belgae . Etiam ex Helvetiis Ioannes Enricus mi era erus iisdein vestigiis influit utroque opere de Medulla Theologiae tari ianae, dc de Corpore Theologiae Christianae: quod ipsis latentibus Lutheranis, & eruditum ad modum est, & palmam ceteris praeripuit. Huic proximus est Benedictus Pictetus , qui in Neologia Cbristiana , praesertim secundo edita, breviter ille quidem, sed accura in te , ut ipsi dicunt, non solum dogmata, sed historiam exisponit . Sane vel ipsis Lutheranis adeo placuit , ut eum non modo laudarint , sed etiam in Germanicam linguam converterint. Sed de his satis superque . Exsi J Edita TraFecti ad Rhenum IsTI. a. solum. q. ad Lugdun. Earav. ITO . q. 3J sui plura cupit de Pseudo-Reformatis legat ' Ἀ- fium in Introduction. ad histor. Lit terar. Theolog. not is amplissimis inlustrata . L.II. g. 8. pag. 1I3. seqq.
556쪽
PART. II. LIBER TERTI Us . y3i Ex Armini His seu Remonstrantibus squaedam et propago Pseudo, Resormatorum, seu CalvinianorumJ non ultimum locum habent Simonis Episcopii , & etiam Cur- cellaei Institutiones e etiamsi uterque morte impeditus opus suum non absolvit. Sed prae ceteris Pisilippus a Limboreb a doctrina , dc moderatione in Neologia Cbristiana praedi-eatur . si J Inter Socinianos Faustus Socinus , dc ejus sectatores , Osorosus , Volchellus , Crellius , ceteri in aliquo numero suere , & celebritatem nominis consecuti
sunt . saJEt hi sunt celebriores Haeretiei , qui aliquit Theologicum singulis aetatibus ediderunt , ut suas sententias confirmarent. Abstinui ab enumerandis iis , qui scriptis Polemicis contra nostros nomen aliquod sibi fecerunt, idque duplici de caussa e quarum erat altera , quia infinita esset oratio , si omnes Polemicos ad calculum revocare vellem , sunt enim fere innumeri et altera, quia eorum , quos numeravimus , primores, & , ut ita dicam , signi- seri, non modo de Dogmatica theologia, sed etiam de Polemica libros satis multos lucubrarunt, edideruuique. Quos qui consecuti sunt nihil aliud fecerunt , quam priorum placita exponere & amplificare . Omnes enim vel ad Luthera nos , vel Calvinianos, vel Socinianos, vel Ana baptistas, vel aliam elassem reseruntur . Verum ne vos alicujus utilioris notitiae expertes dimittamus, praecipuorum nomina indicabimus . Veterum Lutheranorum , qui contra nostros vulga runt libros Polemicos , nota sunt nomina Dannis Breu-
557쪽
A PARAT Us AD PHIL. ET THEOL. Martini Buceri, Urb. I begit, ceterorumque , quibus inmorari non licet. Recentiorum vero praedicantur, Aegidius Hunnius , Ioannes Huisemannus , Abrahamus Calo
uius , Ioannes Georgius Dorschmιs , Henricus Hoe ne rus, Balthasar Meisne rus, Ioannes Musaeus , Georgius Calixtus , Ioannes Adamus Sobereterus , Valentinus AIberti , Necterus , Daniel Scultetus , ut alios omittam , qui singulis annis aliquid novum lucubrare solent . Ex Pseudo-Reformatis recentioribus veteres , ut caletinus , Beza, Oecolampadius, Martyr, Bullingerus , aliique satis superque cogniti sunt J sunt apud eos in pretio Gulielmu Ubitaherus , Franciscus Gomarus , Petrus Molinaeus , Ludovicus Crocius , Gulielmus Amsus , Fri dericus Uanhemiιιs , Iacobus Basinagius , Petrus Iurieu , Andreas Rivetus , Samuel Marsus , Joannes Cocceius , Ioannes Claudius , Moses . Iraldus, Iacobus Lensant, Eeausobrius , Blondellus , Turretinius senior , Dallaeιιs , Heideuerus , aliique non pauci . Quibus addi possunt ex An glis , Ioannes Ruinoldus , Joannes Trideaux , mist bonus , purnetus , ut alios praeteream .
Hi sunt , qui vulgo laudantur . Quot autem sint, qui apud eos maiori in veneratione habeantur , & contra nostros strenue suos errores propugnare judicentur ; id non nisi ex ipsis Haereticorum libris , aut eorum saltim , qui de hoc argumento susius accuratiusque pertracta
runt, id cognosci pote si . Quod quia vobis, Adole
scentes, non est concessum , iis , quae hucusque disputavimus , contenti esse debetis . Cum vero aetate , ac do
ctrina progressi eritis , plurimam notitiam ex Dupinii Bibliotbera Protesantium haurire poteritis, quo eos in
558쪽
PART. II. LIli ER TERTIUI. s 33 promtu habeatis , si aliquorum syllemata eonfutare in animo proposueritis . Non enim ni s legendis libris , qui errores ipsos defendunt , quale eorum si systema , plane intelligi potest . Sed haec valenti orum sunt laterum a &non , nisi si per Ecclesiam liceat, praeliari possunt. Reliqua , quae continenter prodeunt, scripta Haereticoru mex Ephemeride , quae singulis sere in urbibus politioribus conditur , facile comparari possunt. Et de Haereticis , eorumque classibus satis pro tironum intellectu dictum
Hactenus , Adolescentes , quae magis necessaria videbantur ut vos ad Philosophiae , ac Theologiae adyta manuduceremus , dilucide aedistribute conscripsimus . Reliquum est , ut vestrae satietati consulamus, & tamdem aliquando peroremus e ac de rebus insolitis , ct ab scholarum vestrarum consuetudine longe remotis , disputandi finem iaciamus . Plurima profecto adhibere possisimus , & vero etiam deberemus , si pauca haec , quae diximus, omni ex parte inlustrare , atque in lumine suo collocare conaremur . Sed haec & invidiae plena sunt,& laboris, nec sortasse vobis hoc tempore opportuna . Quare satius puto quaedam obscura relinquere , quam vestro detrimento & incommodo certa capita e Xplanare . Vos ego interea hisce litteris infantes blande insantiumque ritu tractandos duco e quibus non duriores , acerbioresque cibi , sale , aromatibus , succis suaves redditi ; sed molliores , suaviores , nec stomaeo graves ap poni solent . Quod si ea , quae scripsimus , recte intellexeritis , nihil ultra fortasse desiderabitis . Sin minus, continenti labore essicietis , ut vobis admonitore opus non sit. Nos vero utrique rei quoad potuimus consuluimus , argumento , dc satietati: neque enim tantam rerum copiam tam parvo volumine complecti, nedum pro dignitate exponere , poteramus. Sed de nostro consilio
559쪽
AppARATUs AD PHIL. ET THEOL. satis . Reliqui vos estis, qui nisi toto animo in has di- stiplinas incumbitis, & rem omnem illam mente comprehenditis , antea quam ad graviores disciplinas illas animum adjungatis; invito , & praedicente me , laborem omnem, & operam in Philosophia , ac Theologia addiscenda inutiliter consumetis.
560쪽
P. Ioa l. II comiserunt P. I s l. 2 accomodari P. I Io l. 6 Pilosophiae P. III nota q. quantum P. ra 8 l. Muscae P. I syl. Ia Metaphiseis P. I Is notu 3 .n P. I y7 titulo XIas RP. Iso l. 6 delegibus P. I99 l. 1 y cedendum P. a I 3 l. a 3 quae p:aao titulo ADPRATUS P. II 8 CAP. III. l. a. pre P. 23o 232 syllabas aliquas vitio divisas p. 232 l. y Verula minus P. a 8 l. a nihiP. 288 l. a 7 solidet P. 289 l. 4 virisimiliter P. as l. I 8 laudantur l. 26 qui P. Ioa l.1 I inoportunum
regnandi inaccessibilem Hi plerumqu
conjunctu Animas Itaque Praeterea
in LIRER de legibus caedendum qui APPARATUs praeconjunge Verulamius