장음표시 사용
51쪽
ex eo . quod smile in tenoat efiivc sibi simile . Praeterea nego primam consequentiam x rationem namque esse congruam duo dicit enempe esse proportionatam , S esse veram . Dissimilitudo, atque inaequalitas graduum esset quidem proportionata . ne simile inten.
det et sbi simile at probandum tibi restat esse veram ι nam de hoc est quaestio. 37. Sic qui diceret, ignem producendum in passo distante esse persectiorem igne producendo in passo vicino et proportionatam ,
sed non veram assignaret rationem. propter quam agens producit
ignem in passo vicino. S non in passo distanti. Idem judicium proin
sero de his rationibus. Neque dicas, quo iundamento adducimur , ut primo gradui caloris tantam persectionem concedamus , quan in tam octavo 2 Etenim , dum ponimus gradus aequales, non evehi. mus primum gradum ad perseetionem octavi, quasi hie esset multo major . sed potius deprimimus octavum ad gracilem persectionem primit ideoque non multiplicamus ε sed potius superfluas restiuis dimus persectiones. Nota demum, praecipuum contrariorum aris gumentum sumi in praesenti ex eo, quod simile non intendat sibi simile. quasi ratio unica hujus sit . quod gradus componentes intenissionem dispares sint. Nos conclusionem admittentes rationem reis seindimus istam . utpote arbitrariam . aliamque certiorem , ct in reis hus philosophicis universaliorem , nimirum experientiam , atque absurdum ex opposito emersurum assigna must quemadmodum ad prohandum , agens non posse operari in pasib valde distante. non recurrimus Philosophi ad inaequalitatem effectuum et sed ad experientiam . & absurdum i scilicet quia non suppetit nobis alia ratiost priori ad probandas naturas rerum. Adde Adversetios ipsos post ei leuitum salsum inaequalitatis graduum , in experientia demum asstere t aiunt enim gradus esse inaequales, quia alias simile intenis
delet acti vh shi simile: Seu r. quaeso non intendit sibi simile
Respondent i quia oppositum foret contra experientiam tqrgo tandem ad experientiam devenitis. Quod ergo iter vos per circuitum , nos Per compendium confiis
52쪽
Utrum si iis possis intendere sibi simile Z
Espondeo eum distinctionet simile potest intendere formaliter sibi simile; non tamen activὸ . Probo primam partem et similem intendere formaliter sibi simile stat in eo, quod ex qualitatibus similibus unitis eidem parti subjecti resultet qualitas intensior e sed hoc ita
contingit per Caput secundum, ubi statuimus, aequalitatem, atque similitudinem graduum componentium intensionem e ergo . Ρro. ho secundam partem . Simile intendere amia sibi simile eonsiste retineo, quod calidum A ut quatuor applicatum alii calido ut quatuor produceret in eo aliquos , vel aliquem gradum caloris; sed non potest ullum gradum in eo producere. Probatur l. ah absurado. Si unum calidum ut quatuor produceret in altero aliquem sgradum caloris, citissimὶ se intenderent reciproce, usque ad sum. mum . quod experientiae repugnat. Probo sequelam . In primo
congressu calidum A produceret quintum gradum in calido B. &ob paritatem rationis calidum quoque B produceret in eodem instanti quintum gradum in calido A: ergo jam ambo essent calida ut quinque. Praeterea in secundo instanti calidum A produceret sextum gradum in calido B, S hoc alium sextum in calido Ar ergo in secundo instanti iam essent ambo ut sex . Quo fieret, ut in
tertio, aut in quarto instanti utrumque esset calidum ut odio et ergo si unum calidum quidquam caloris produceret in altero, mutuli se intenderent usque ad summum in brevissimo tempore.
39. Et ratio quas . priori est. Finis agentium naturalium in effectu univoeo est assimilare sibi passum, qua formaliter, producendo nimirum formam suae speciei, quit dispinime. scilicet disponendo ad talem formam . At quando eat dum A ut quatuor applicatur calido B, etiam ut quatuor cessat hic finis: siquidem passum est persecth simile agentit ergo in hoc casu nequit Operari uni voce in calido I. idest nequit producere calorem in illo. Maior constat Experientia . Si auidem qualitates activae semper ac passum est dit positum conantur illud sibi assimilare producendo in eo qualitatem suae speciei, & ubi prim lim eam produxerint sistunt: ergo, quia ait est finis , quem intendunt. Et ecce rationem a priori doctrinae,
53쪽
quam dedimus Cap. I. respondentes objectionibus, quibus RR. In. tendunt suadere graduum inaequalitatem . Verum est ealidum uequatuor applicatum alteri etiam ut quatuor non producere in ipso quintum gradum et hujus ratio non est, quia quintus sit entitati vh per fictior quarto, aut quia quartus ea reat virtute ad produeendum eum, qui quintus dicitur. sed quia cum finis agentium naturalium in esse diu uni voco sit assimilate sibi passum . S unum calidum ex illis duobus sit alteri persecth smile : idcircb unnm nequit operariqst id quam caloris in altero . Quemadmodum neque unum calidum producit in altero primum, aut secundum gradum caloris, nimirum quia invenit illos iam productos, non quia illi sint entitati vh per se. Eitotes calido ut quatuor . o. Sed contra hane rationem dices cum RR. Agens naturale eo fine intendit assimilare sibi passum , ut propagetur sua species ;sed speetes ealidi A ut quatuor multb melilis propagabitur producendo in altero calido ut quatuor quintum gradum caloris, quam non producendo eum et ergo ipsum producet, consequenterque intendet adii vh passum simile sibi. Confirmatur i. Dissimilitudo passtant lim potest esse conditio ad agendum, quando per similitudinem impediatur aut virtus agentis , aut capacitas passi, aut utriunque applicatio: nam eo ipso, qu bd tria haec concurrant, agens operatur In passo. At, juxta nostra principia. nil horum impedies militudo : ergo dissimilitudo non est conditio ad agendum : ergo agens , in xta nostra principia . potest intendere acti vh sibi smile. Confirmatur a. Calidum ex intensione primaria naturae non inten. dii similitudinem passi propter ipsam i sed ut mediante ipsa disponatur passum ad formam ignis; sed lichi quintus gradus necessarius non sit ad similitudinem passi cum agente. est nihilominus necessarius ut passum melilis disponatur ad formam ignis r ergo 4 i. Major pto ut jacet est salsa et si enim finis, quem habent agentia naturalia uni voca, dum operantur , shique assimilantur ptissum est propagatio suae speciei absoluth, & sine limitatione , elim species multo melilis propagetur producendo infinitos gradus caloris: si et in tu, quod ealidum ut 4. non modb producet quintum gradum caloris et verum infinitos gradus. Praeterea si eo fine conarentur assimilare sibi passum, ut propagarent suam speciem . assi. milatio passi non esset finis ultimus agentium 4 sed propagatio speciei: & de hoc rogo. Ex quonam fine intendunt propagare speciem : unde abiremus in infinitum snium reflexorum . Quo circa expli. Diuitigoo by Cooste
54쪽
et Irkm simile possis intendere sibi simile as
es pileanda est major , concedendaque de propagatione proportio nata similitudini agentis. & passi: ct neganda de propagatione improportionata . seu ultra proporiouatam . Ad i. confirmationem nego maiorem cum sua probatione. Etenim vel loqueris de virtute, & capacitate proximis, vel de remotis Si primum, similitudo impedit virtutem agentis . & capacitatem passi in actu primo proximo e quoniam tollit dissimilitudinem . quae utpote prae requisita ad operandum constituit illa in actu primo proximo . a. Si secundum et verum est , similitudinem neutrum in acta primo remoto impedire; ast operationem impedite quemadmodum Divina nolitio concurrendi cum agente, neque tollit hujus virtutem in actu primo remoto . neque passi capacitatem , neque utriusque applicationem ς & tamen impedit agentis operationem , scilicet quia removet sua in carentiam, quae est in dispensabilite eprae requisita ad operandum et pariter similitudo agentis & passi . quanquam neque impediat virtutem agentis . neque passi capacitatem, neque amborum applicationem , obstat operationi . quia obstat dissimilitudini ..quae, ut manet probatum, est in dispensa hiliter prae requisita ex natura rei ad operationem et ergo. Ad 2. confirmationem distinguo majorem et calidum ex intentione primaria naturae ipsius calidi non intendit similitudinem &c. nego maiorem et naturae aliarum rerum 4 permitto m ijorem , & concessam in are , nego consequentiam . Quod vis agens , ut operetur, pota
et t. qu bd suus Fula non cesset, & . hoa cessante . Operari non valet, subsistat necne finis aliorum agentium . At si s . quem calidum intendit . est passum sibi assimilare: ergo ubi primmim hoc obti. neatur. sistet sua operatio. quidquid sit de fine piae tenso per alia agentia: ergo quanq iam quintus gradus nece ius sit ad finem producendi ignem p α tensu in ah alio igne, clim tamen non litnecessarius ad finem praetensum per calidum A ut quatuor , idcirco hoc non producit illum gradum . 43. Jam contra conclus 3nem multa opponunt aliqui cum P. Cardinale Toleto, & P. laquierdo , quae his propositionibus refelluntur. Nota I. quod duae manus aeque calidae , si mutub applicentur, majorem sentiant calorem , non inde provenit . qu bd calor alterius intendat alterius calorem e sed ex eo , qabd heneficio applicationis expellatur aer , qui vel producebat in utraque aliquos gradus frigoris, vel pedetentim gradus caloris atterebat. Nota a. quod aqua puteana iidem eadem proportione dicendum de
55쪽
aere in speenbus, aliisque locis subterraneis latente sit aestate stlgida . non provenit ex eo, qu bd parva frigiditas, quam hyeme habebat , se ipsam intendat , neque ex sensorii diversitate . sed ex anti peris ali . Igitur haec corpora subterranea aestate sunt frigida , quia ubi prim lim Sol nobis appropinquans terram calefacit. frigus ante occupans superficiem terrae, fugit a calore jam praevalente , descendensque in ima terrae, eorpora ibi reperta invadit, Digesaincitque , ct simul relaxatis calore supernδ ingruente poris Tetrae,ealor subterraneus tota hyeme inclusus erumpit. Quapropter loca subterranea privantur aestate calore prilis habito, occupanturque
per frigus. Quid ergo mirum , quod frigida percipiantur, quo unque calor adeo praevaleat, ut penetret etiam ad viscera terrae piuicissim hyeme loea subterranea sunt tepida, non quia calor prae conceptus se ipsum augeat sed quoniam frigore superficie terrae potito , calor fugit . praevalido hoste , ad cavernasque descendit , praesertim clim exitus non liceat per terrae poros, utpote nimi frigore constrictos. Causat ergo hane qualitatum vicissitudinem
vis antiparistasiis, non autem, qubd qualitas se ipsam intendat, aut simile sibi simile . 44. Nota 3. Quod duabus candelis aequalibus sibi inuleem adomotis , major tu X producatur, non evincit , simile intendere active sibi simile . Vel enim sit comparatio inter utramque candelam praecisi; vel interluces per utramque diffusas in aere; vel intellcande Iam A. S lucem prilis productam a candela B Si primum
una candela intendit alteram , non acti νὰt quoniam nil lucis producit in altera ς sed forMaliter duntaxat, quatenus ex utraque ei. dem parti aeris unita major lux resu Itat, quam ex qua vis seorsim . Si secundum ; verum quoque est . lucem plodu Etam per primam candelam intendere lucem productam per secundam ; ast non adhi-vὶ , sed formaliter r nempe quia ex utraque luce producta, recep. taque in eisdem partibus aeris , copiosior lux resultat. Si tertium lsateor, candelam A intendere adti vh Iucem per aerem diffusam hcandela B ; siquidem candela A producit novos pradus lucisa ve-rlim ea necta A, id est . fl Anima candelae A non est sunt iis ei luci; sed ea multb major, ut perspicuunt est . Quomodocumque ergo combinatio fiat, nunquam deduces, simile intendere iniτὸ sibi simile . s. Similiter oeentritur simili argumento. Pone stateram fidam. eujus una lanX h. beat octo grana tritici, altera leptem , non sunt
56쪽
U triam simile post intendere sibi simiae t a
In aequilibrio . erunt tamen , si huic addatur aliud granum et hine tamen perperam induces . simile intendere acti vh sibi simile t nam vel consers octavum granum cum caeteris; vel impulsum hujus cum impulsu caeterorum, vel denique ipsum octavum granum acum caeterorum impulsu Si primum ; non venit ad rem et quia grana haec non sunt qualitates , sed sus antia , quae per caput primum est incapax intensionis. Si secundum ι sateor eum impulsum intendere caeterorum impulsum ἔ sed formaliter , non activ Et si quidem impulsus ille non producit alium impulsum in caeterorum a impulsibus. Si tertium, concedo, octavum granum intendere active impulsum aliorum et sed rogo et est ne simile huic, clim illud sit
substantia , impulsus vero accidens Z46. Nota Alias adduci experientias probandi ergo nota iam simile intendere simile, sed remissum intendere intensum. Sior. lux minor. quae est ei tra chrystallum intendit active lucem, quae est trans chrystallum; cum tamen haec sit maior, quam illa. 2. Lux Solis , quae per chrystallum tralicitur, producit calorem ut 8. in stupa, eamque igne iacit, eam tamen i pia in se tantum calorem nota habeat, alioqui aerem igniret. 3. Ferrum candens , sed non igni istum producit in stupa quoque odio gradus caloris r si quidem eam comburit 4 S tamen in se non eontinet illos i alioquin haberet latis mam ignis. 4. Aer non habet tantam frigiditatem, quantam aqua; nihilominus intendit frigiditatem hujus , cum experiam ut congelare hanc . s. A qua servens minorem habet calorem, quam flamma . ut est certum 4 & tamen potest acti υδ intendere calorem illius , squidem manus vehementiorem sentiet calorem in aqua fervente, quam per flammam transiens. 6. Occiduo Sole major Iux producitur in aere vicino parieti albo, quam in distantior ers epistolam namque, quam remotus legere nequi his. parieti propinquus leges sed ille excessus nequit provenire a Sole . eo qubd is majorem lucem debet producere in aere sibi proximi ore. & aer reo motior a pariete est Soli proximiori ergo excessus ille producitura luce recepta in obsistente . Atqui haec lux minor est luce recepta in aere vicino obsistenti: ergo lux minor acti vh intendit maiorem. s. His sex experientiis conantur aliqui probare. remissuma
posse intendere activi intensum . ut inde eliciant, simile quoque posse intendere sibi simile . Sed frustra. Ad i. respondeo , lucem trans chrystallum produci i luce. quae est in chrystallo ipsa , quae multo major est. Porro haec est major utraque luce ultra , ct citra D a chry-Diuitigod by Gorale
57쪽
ehrystallum et quoniam, ut supra diximus, unumquodque agens operatur in passo juxta dispositionem hujus e climque in chrystallo ratione tersitatis . densitati S, aliarumque coeuntium qualitatum adsit melior dispositio ad recipiendum lucem, quam in aere , Ut in pote omninb diaphano; idcirco Sol maiorem producit lucem in chrystallo, quam citra ipsam, sicut majorem producit lucem in Luna , quam in Ethere vicino Lunae. a. Non venit ad rem et quia Iux est causa aeqiii voca caloris , continetque eminenter totos ipsos octo gradus caloris, producit illos trajecta per crystallum in stupa . non verb in aere , quia illa est disposita melliis ad recipiendum sor. mam ignis, qu, maer. Ad 3. nego majorem , probatio irrita est et comburit sane stupam serrum candens. non qudd. producat in ea
octo gradus caloris ; sed qubd cum illa sit valde sicca , dispositaque ad ignem . pauciores gradus caloris sufficiunt, ut in ea introduca intur forma ignis, quam ad hoc, ut in latro, alio ve subjecto denso
48. Ad 4. nego minorem . Aer congelat aquam, non tantum quia novam frigiditatem inducat in ea: sed etiam Ruia nimia fixa secit te absumit in aqua multam portionem humiditatis, quae coo. glutinationi partium aquae obtabat e gelu namque & humidi s multa non cohaerent. Ad s. nego minorem et quod vividiorem ex- Periamur calorem in aqua servente, quam in flamma, provenit ex eo , qudd aqua . utpote dentior aere, habet suas partes magis unitas: unde calor in eis receptus, tametsi minor, est nihilominus robustus magis ad operandum in passo extraneo et Ah 6. dupliciter occurri potest et s. negando minorem ; Sol etenim . qui ultra parietem producturus erat duos v. g. gradus lucis. impeditus per pa atriem . producit eos retrograda actione in eadem linea , in qua direct ε operatur. S quae proximior est parieti. Coeunt ergo in aere vicino parieti tum luκ direm . quam , sive adsit . sive desiit parier . producit Sole tum lux reflexa, quam non produceret, si paries nota occurreret. En causa , ob quam majorem experimur lucem propε obsistens. a. concessi, integro syllogismo . nego minorem subscriptam . Quamquam enim obsistens plus distet a Sole. quam aer ille vicinus ; at quia habet albedinem . densitatem, ac tersitatem , quihus aer caret, ideli Sol majorem in eo producit lucem.
58쪽
Nquires i. cur, & quomodo contingat reflexio qualitatum materialium Z Aliud est reflexis , aliud autem refractio specierum v. g. , quae videndo suhseriaviunt, licet quandoque conjungantur. Re flexio est. Productio qualitatis ὰ passo redeuntis ad agenr per lineam rectam .stientiaque agens de reflexione vocatur Catoptrica. Re fractio est, Prodamo qualitatis a pasto ad agens per lineam carvam , seu obliquam S seientia de restactione disputans Anaclastica dicitur: utramque docemur experientia ; reflexionem lucis in corporibus tersis, vocis in locis concavis: specierum visualium in speculis; motus in pila , , δὲ lapide resilientibus a pariete; caloris in convallibus, infimaque aeris regione , ubi degimus , quae ob reflexionem radiorum solis multb calidior est, quam regio media, ubi nubes frigore addensantur.
so. Praetere refractionem quoque doeemur experientia. Tum in motu . quia non semper resilit pila, aut lapis rectδ versus projicientem : aliquando enim ad laevam , vel dextram declinat. Tum in speciebus visualibus ς ratione quippὶ refractionis, virga in fluvio immersa , apparet curva : item Sol, Luna, ct quodvis sy-dus potest videri . etiamsi re ipsa sit infra orizontem perceptibi- Iemi nemph quia species illius transiliens per aerem purum , onsendit in Atrno sphaeram , quae ob suam crassitiem , rejicit speciem astri versiis nostros oeulosi quocirca in Atmosphaera ipsa. veluti in speculo. suspiei potest sydus. quod adhuc distat ab orizonte . ni iter objictum , quod jacens in fundo vasis alias non videretur propter vasis ipsius inter pi,sitionem , videbitur si vas aqua compleatur , videlicet, , quia species illius obieej ex aqua emergens simulae aerem, corpus valde dispar aquae pertingit. transversim ex curis rit . refringitur. ad pupillamque oculi ascendit. Ubi notabis ad te. Dactionem desiderari contiguitatem duorum corporum inaequa. lium , illamque incipere . puncto contiguitatis amborum corpo
st. Hoc praemsso, respondeo quaestioni. R floxio fit, quia qualitas in ea intensione, & mensura et umpit ab agente , ut prin. - gredi Diqitigod by Gorale
59쪽
gredi deberet ultr, obsistens ctim verb hoc propter suam dens tartem progressum impediat, producuntur agens verSlis , aut omnes, aut saltem aliqui gradus ex eis, qui trans obsistens ponendi erant. Ratio est. Quando qualitas attingit obsistens adhue est valida , &operandi ea pax t si enim languida pervenerit, minime dabitur reis flexio ri ergo operari debet aliam similem et ergo per lineam rectam
aut transversam . aut reflexam . Non per rectam Φ quippὶ hoc vetat obsistensi e. go per reflexam et & tunc datur reflexio . Aut pertransversam ς & tunc datur refractio et Aut per utramque . & tunc dabitur reflexio, Ac refractio. Uerlim oportet notare tria . I. Em qualitate directa, & reflexa quandoque resultare intensionem,quanis doque non . Resultat intensio, si ambae fuerint permanentes, conastanterque afficiant subjectum , ut contingit in luce, & calor , . Non resultat, quando transeuntes fuerint, unde ex motu directo .ct reflexo non coalet intensio , neque eX voce directa, Sc echone ,
scilicet quia neque motus directus , & reflexus pilae existunt simul ε
sa. Secundb. Ad has omnes reflexiones poscitur densitar la. Obsistente et si enim qualitati venienti omnino cedat. non dabitur reflexio : ob hanc rationem lux Solis non reflectit ab aere su premo, quem per totam noctem invadit reflectit tamen ab atmosphaera , S haec reflexio refractioni admixta vocatur Aurora, seu crepusci tum modb matutinum . modb vespertinum . Neque ab ipso Caelo 4 alioquin tantam . aut serὶ tantam lucis copiam ha heremus no ctu. auantam interdili. Neque species visuales reflinunt ab speculo. cuius tergus non suffunditur argento vivo i nempe quia haec omnia
obsistentia quippδ quae omninb pellucida sunt. ct diaphana . densiotare carent requisita ad reflexionem . Ast sola densitas non suffieit. . alias ah omni obsistente reflexio veniret. Igitur juxta diversitatem qualitatum resilientium . diveris in obsistente desiderantur dispossistiones. quas modb recensere morosum esset, cum experiment
constent. 3. Qualitatem reflexam non produci ah obsistente i in. epte enim fingetur in omni obsistente virtus productiva lucis. mo. tus . vocis &c. Quod autem ab unis vivi dilis reflectat qualitas. quam ab aliis . dumtaxat infert meliores . aut plures ibi esse dispositiones . Neque produci immediath seni per a solo agente principali ; fieri namque potest , ut hoc destructum sit . quando resilie corpus , quod projecit; aut UOX. quam ed di t . Qua mohrem qualitas reflexa aliquando nascitur immcdiath ex diresia sola in pata receptas
60쪽
mpta, ut eontingit in refluxione pilae. vocisque i aliquando ve rbis ea qualitate. & agente principali , ut vero propius videtur in reflexione lucis, specierumque intentionalium. Agens quipph hahet vires ad diffundendum lucem, speciemque visualem ultra obsistens r quod ergo retardatum ab obsistente producere nequit acti
ne directa, hoc retrograda producit smul eum effectu , se inducto in obsistente .s3. Inquires 2. An agens uni vocum possit assimilare s hi persem passum Idesti An calidum ut quatuor possit producere in passo alios quatuor gradus coloris ξ Respondeo eum distinctione. Vel passum informatur qualitate contraria, vel non Si hoc secundu mi potest agens , quamquiim non penetretur cum passo, hoc sibi persem assimilare . Si illud primum 4 rursus distinguo a vel illi calido ut quatuor adjunguntur alia agentia ipsum coadiuvantia ad caleis laetendum ε vel non Si adjunguntur. potest r si seclis i non potest. Probo I. partem . Quoties agens habet virtutem operandi,& est applicatum passo sufficienter. & non adest impedimentum speciale . operatur in passo, tametsi eum hoc non sit penetratum .s abs iure namque exigitur penetratio agentis cum passo, ut illud sibi hoc assimilet et quandoquidem experimur, ignem A sine pen tratione cum passo producere in eo alium ignem sbi prorsus similem. & similiter in caeteris substantiis t quocirca potest operari agens fammὸς tametsi non si applicatum passo summὸ hoc est non sit penetratum cum passo. At quilibet ex eis quatuor gradibus pollet virtute producendi alium , di deindὶ est lassicienter applicatus passo, neque adest speciale impedimentum t ergo quilibet producet In passo alium gradum t ergo producentur in passo quatuor gradus caloris r ergo agens pers cte a similabit sibi passum .s4. Neque obstat RR. ratio, videlicet, plus operari agens ἰdum est penetratum cum passo, ac dum non est penetratum. Lichtenim penetratio valde conducat ad agendum. attamen non est
smpliciter necessaria , ut constat exemplis nuper adductis. Distinis tuenda igitur est ista propositio, & neganda, si agens fuerit iussi. cienter applicatum passo: concedenda verb, si neque sit penetratum cum xo, neque suscienter applicatum . Probo g. partem. Quemadmodum qualitas contraria informans passum remoratur agens ah operando. ita eoadiutorum multitudo auget vires. juvatque ad agendum t ergo tot esse possunt agentia , ut vincant reosistonιiam contrariam, introducamque eos quatuor Sradu1 caloris.