장음표시 사용
141쪽
natorum vacationem gladiatori, quod omnes condolerent filiolis, quorum patris salus in tam manifesto assiduoq; periculo versiaretur: exitium namque & mors alterius depugnantium ut plurimum ludi finis crat, sub Marte iudice, ut Liuius& Tertullianus describunt,ille X X v II I.Vrb.Cond.hic consolatoria ad Christianos, ob Verbum Domini nostri in carcerem detruΘs. Vnde gladiatorum tandem spectacula ut cruenta prohibuit Constantinus' Magnus. Inter cieteros essedarijsuerunt, qui ex esledo & curru Belgico vel Britannico depua & Tlieod. gnarent: quibus rudes indultas exaudimus pro concessa v catione, sicut in Ouidiano versu, Et me donari iam nudo tempus erat. Fuit autem rudis Prisciano, virga, qua gladiatores donati, a munere gladiationis cessabant, ut illa obicctarentur, qua maxime virium & animorum specimen edidissent. Eo respoxit Cicero ' in Antonium , Tam bonus Ilis utor ruism tum 4rito accepisti. Item ad Octauium, aut interes Minatores regriquias tuae, Caesaris ad mutarim compuΔυ M. Rudibus vero gladi tores , & cum eis etiam Caligulam, Zc deinde Commodum Imperatores, depugnasse testes recepti sunt Tranquillus , &Lampridius. Sed essedatio nec quis impetratilium Ius liber rum concessum putet, quod pro eo fili j deprecati sucrint: oportuit enim cum principes ad colligendam gratiam orari gestirent, corum vultibus & oculis subijci liberos: cuius v iusti moris notae & vestigia sunt in lege Constantini'. Impe- et i .de bis q
tratitium autem dicemus Ius natorum,quod solitariis Orbisue m. CT,.
M liberos non habentibus concessum fuit. Quod vero tab tam a Claudio emissam ait Suetonius, edictum interpretor, quo praemijs S inuitamentis populum alliceret ad procream dos'tollendos liberos: nominatim vero quae praemia con tinerentur , nos equidem fugiunt: ab illo quippe alia quamplurima emissa & effata nouimus, quibus sobolis gratia priuia ,. . legia concedetat: sed si per peritiores licet, gladiatoribus omnibus quatuor liberis vacationem muneris datam , non inutile est coniectari.
142쪽
TV Lune quatuor,eatrem in miri a tutela excusante.
L T E R casus est , quo proficuos quatuor liberos sensit pater in tutelae remissione, de qua Imperatoria constitutio est ' Seueri de Antonini AA. Herodiano, aut ad tutellam Hl curam docantur, Romae quidem trium Aberorum incolumium numero, de quorum tu non amsigitur,in Loba ero fuatuor, in Troum se autem quinque habent excusationem. Filiorum vero qualem statum exigit constitutio , si se pater Romanus excusare Vo luit, denuo adiectum in Itali & Prouincialis excusatione interpretandum est, ut posterior rescripti pars ad priorcui rei ta videatur:ne diuersa sententia inducat,magis extra Vrbem, quam Romae patribus principes fauisse. Plane caetera, quae ii dicaui ad excusationem ob Ius trium pertinere, in superioribus executus sum',& huic loco recte accommodari possunt: Ideoq; a repetitione abstineo, ne non modo alijs,verum ipse mihi molestiam pariam. Cur autem Roma ab Italia, & Pro uincisis in constitutione discriminetur, tempestivius & aptius in ordine quinque liberorum explicabo. Et haec de Iure pa
De matre Lbertina so ex m. Tertiagiano succedente.
Α T R I B v s autem, sicut & patribus, nec Vno casu leges fauent: quamuis in multis nostri iuris articulis carum, quam masculorum, deterior sit conditio. Quippe mater libertinae conditionis, desuncti filii bona ex Senatuscons Tertulliano percepit,si Ius quatuor liberorum habuisset, & ita Triumuiri ex veteri iure retulerunt, & epitomator Vlpiani de legitimis' haeredibus. Neque tamen,in quo peccatur a multis, cuilibet hoc libertinae concessum fuit, scd ciui Romanae duntaxat, & Ius Quia ritium consecutae, ut significat Iulius Paulus lib. Ili I. Sententiarum. Si quidem dedititia libertina neque verae germanaeq; libertatis speciem habebat, umbra duntaxat & imaginibus utebatur. Latina vixisset quidem libera iugo seruitutis, sed strucu
143쪽
serua decessisset, nisi semel peperisset: quo casu tam maritus Latinus, quam ipsa, & partus filius filiaue, Ius Quiritium ex lege Iunia habebat. Inde solae ciues Romanae filijs successerunt, siue iuste, siue vulgo quaesitis, siue in scruitute conceptis S a libera editis: quae pluribus & curiose Vlpianus' tra- e l. 1 Dadstactat. Hac vero in specie de avo paterno,de patre, deq: fratria V Ri
bus & Q roribus filis defuncti, petenda illa omnia, quae silpcrius propositi, id exposui: item & illud ad Ius liberorum profuisse etiam natos ante defunctos,& iustum numerum Impetratitio iure repletum quandoque, & suppletum fuisse. V erba tamen Senatusconsulti in matrum discrimine mihi inijciunt scrupuluin, cur potius tres nati ingenuae, quam libertinae sese ficiant, cur potius quatuor a libertina, quam ab ingenua exigantur. Haec quidem obseruasse videri volo, sed explanasse videri non possim:adeo fugit Antiquitatis ratio ab oculis nosti is remota in tenebras exteriores. De hserra Iure quutuor a tuteti patroni incnte. .
BsERVAVI praeterea ex Vlpiani epitome sp
ciem, qua matri libertinae quatuor nati profuerunt, ut a patroni tutela exiliret, & factionem testamenti sine tutoris autoritate consequeretur. Epitomatoris verba sunt', Lex Papia PFpaea Δ- a ricis. bertas quatuor liberorum Lure tutela patronorum Pheristat
cum intulerit iam posse eas sine autoritate patronorum im Zarier exit is numero Lberorum libertae superinium, Muigis
pars patrono debeatur. Explicui V,& oculis ingeniosorum sub b supra ea. . ieci sere omnia quae de tutela foeminarum dici potuerunt in Iure natorum trium: ex quibus id unuin firmatum est, ctiam puberibus sceminis tutores datos: scitum autem cx alijs p tronum fuisse libertae legitimum tutorem cx legis X I i. Tab. mente, seu, ut ille loquitur, ex consequentia. Ita cum mulieres nec lege, nec legitimo iudicio agcro, nec se obligare,nec ciuile gerere negotium,nec alienare sine tutore possent sicuti retulimus , excivis quodammodo , vidcbantur ab his sere omnibus quae inter homincs geruntur, Contrahuntur, aguntur , fiunt, & quae liberis inter liberos licent. Sed ingcnuamr scemim
144쪽
sceminam,quae ter peperisset,exemptam tutela, de omnia per se gerere potuissὰ diximus, illiq; amplius non opus esse tutoris autoritate, quod lege Papia constitutum non sine coni ctura dixerit studiosus, vercne, hariolus affirmauerit: sed i men neque ille iurare posset ita se rem habere, neque ego. Exegit autem cadem lex, ut aflolet, prolem numerosiorema libertina, fortasse sordidis natalibus multo minus grata quam ingenua, subindeq; illam quatuor liberorum Iure a legitima tutela patroni liberauit. Inde si generaliter &indistincte mi lier cxiluit a tutela, dc autor sibi ipsi sussicere visa est, cons quens fuit libertam sine legitimo tutore patrono sto , ut citcra omnia faccre, ita quoque testari potuit te. Sane legis illius lator, ne sibi ipsi dissimilis, viderctur hoc capite Ius patronatus subuertere, quod alijs complurimis auxisset, cauit ut pronumcro liberorum,ait ille, libertae superstitum,virilis pars p trono debeatur. Haec vero notanda sunt ideo, quod in Iuris
c .postea de clementis Stres natos liberti patronum excludere referatur,S
RV h. libertum Iure trium libere testari posse supra diximus,nec legibus teneri quicquam patrono relinquere : sed in liberta diuersum cst, quae, etsi quatuor aut quinque liberos susceperit, nihilomagis libere testari potuit: omni vero modo & omni casu patrono in bonis libertae locus suit, qui cum filiis in virilem partem admittebant ex lege Papia, nisi nos epitomator Vlpiani fallat. Et haec sere sunt, quae de Iure quatuor liberorum in autoribus reperio : qui post nos hac de re scribent, plura illi fortasse maioris studi j proserent, sed non cupidioris
voluntatis studiosos in iuris cium vetcris tum noui cognitione cx facultate iuuandi aut promouendi.
me Iure quinque literorum, in patris excusatione Immia, des interimam, BanamVprouincias
ratione disicriminis. CAP. X X X v I.
V s quinque liberorum, quod legibus datum ma
gistra lectio docuit, iam in illa specie proditum
cst, qua diximus' in Italia quatuor liberos, & in prouincijs quinque, patri tutelae rcinissionem as. ferre : quaedatis de plano posita sunt in legibus, nescio an ita
145쪽
huc usque distuli, quod cxplicare non cuiuis,ut opinor,sacilimum cst, & ad ingenia cxcitanda adiugo, cum maxime quaestionibus positis extollantur , si disputatio ad rationem rcfcratur. Vetus quaestio est, & auorum & nostra mcmoria,a magnis iuris tractata V,nec inutiliter agitata,cur Imperatoria con 'dstitutio Romae tres tantum , in Italia quatuor, in prouincini
quinq: liberos a patribus exigat. Mouci dubitationem quod ait Ii i. in Verrem Cicero, alta Romaei πυλαί u in SIn Ba Ideo non cile e iustitia temporis sui significauit Iustinianus . aliud ius in regia ciuitate, aliud de eodem a prouincialibus obseruari, cur ergo Romae ab Italia & Prouincijs discrimen permisit ipse referri in Institutioncs ciuiles 3 Item
Cur ex Seuero S Antonino , quos Triumuiri amores habent, distercntia relata est in Codiccm Imperatorium,posteaquam in orbe Romano', qui sint ex constitutione Imperatoris Antonini ciues Romani cstecti sunt, id cst, qui in terris, quas ex orbe Romani posiident eo sensu & in Lucae Euan gesto orbis uniuersi mentio:cst in si ius idem ciuiuna omnes e cap habent, quare non codem iure Utuntur ξ ne opus sit dicero
in colonijs vel in prouincijs, quae ius Italicum habuerunt', non prouinciae, sed Italiae iure uti debuisse liberorum patres. Aliter alij responderint : ego arbitror dici posse, principio Romanis patribus, qui se circa proprios liberos occupatos
Causarentur, ubi tutores dati essent ex Prudentum sententia, tres natos neccssarios Hisse: quatuor auicin Italis,ad patrum Romanorum discrimen, sed non tot ac prouincialibus, pro Pter coniunctionem originis Romanae, ut in simili Calliaratus ε ait,& propter inclytam nobilitatem Italiae, quam domi gl '0stantia.
nam & principem Prouinciarum Vol suo tempore est uer, cusat.
vii Accursius M. Quinque vero sustulis te natos in prouinciis, exigit constitutio, quoniam tutelam munus publicum csedc personale placuit, de munerum ciuilium personalium ut plurimum non nisi quinque liberi vacationem tribuunt. Plane tot natos habuisse, qui Romanorum iure vilicrcnt, patres
oportuit: non qui SAL VIs LEGIBVs ET MORIBUS,
in ditionem Popul. Rom venissent, ut Siculos legimus in Pediano, Romano iure non tantum , sed ec cuiusque ciuitatis proprijs legibus vivere consueuisse, E tamen Siciliam pri-
146쪽
mam omnium prouinciam appellitatam, autor est WTullius:qua de re multa Gellius'. Sobole cane prouincias numero locupletiores illi voluerunt, quo imperium firmius redderent , & seminarium iuuentutis, quasi sontes hominum Romanis exercitibus ministrarent: quare non inconcinne cuuium numerum oppidi firmissimum ornamentum Plinius ad Fabatum scribit. Ita, quod minus cum Vrbe communitatis habeant Prouinciae quam Italia, non in hac solum quaestione distinguuntur, sed & in alio Seueri rescripto , & eum, cui prouincia interdicitur,ltalia quoq; & Vrbe summotum Claudius '' Imperator censuit.Neq: in proposito diuerso iure Italia Romae & Prouinciae utuntur:liberorum enim Iure utrobique excusatio est,licet selemnitas varia iuris diuersi umbra quandam inducat. Quod si,ut ille de petitione consulatus,Roma.cst,inquit, Ciuitas ex nationum conuentu constituta orbis uniuersus ciuitate donatus est, id suit ut iure ciuium tam Italici quam Prouinciales uterctur,de quo tam multa diximus: non tamen quod in omnibus aut per omnia iuris solemnibus exaequati sint. Ita vero ne Latij aut peregrinitatis essent vestigia semper & notae, gentes uniuersas sub Romanorum ditione positas, donatas ivrc. ciuitatis interpretor: sicut Italiae iure,intractatione de censibus, colonias, municipia, & prouincias, velut iure sociali ne stipendia penderent, quae pro Romanorum libito populis, plerumque in annos singulos, impon bantur : ut omni Galliae in prouinciae formam redactae, exceptis sectis S bene meritis ciuitatibus, imperasse stipendia Iulium' Caesarcin legimus. Fructus autem & utilitas quaestionis
in eo maxime cernitur,quod quibus in terris Ius Romanum& commune,quod ' vocant,in gradu retinetur, & ex scripto ius dicitur, si Romae iam nunc etiam excusatio proponatur, quatuor aut quinque natis patri non erit opus, neque in Italia quin que. In prouincijs vero tres nec satis esse possunt, nec debent: & iudex, ne Conniventia contra ius tam manifestum, a publico munere promiscuam admittat vacationem, pro religione cauebit. Res priuatorum praetextu leuidensae excusationis,& quandoque moratoriς,negligendae non sunt, ab eis oculos auertere non debent, qui Reipublicae praesunt: domus cnim incuria exhauriuntur, & ex domibus ciuitas constat,
147쪽
constat, quae Valere non potest, quasi corpus aliquod me bris male se habentibus de affectis.Hinc religioni suae dc comstientiae iudices caueant,ne non illam, quae maxima pars imstitiae est,perspicientiam in cognitionibus adhibeant. Descerdoti'prouinciarum, des prisis icerdotis Ler Lure liberorum eos excusante, ex V iano, P piniano,uermogeniano, c odinino, Tianio, CD mone, Suetonis, doro loci Aguminat, Inscriptiones teres Consituriones ex Neodosiano retinem explicatae. CAP. XXXVII. LII quoque sunt casus,quibus Ius quinque liberorum inter Veteres receptum fuit,in muneribus
tam personalibus,quam patrimonialibus. De illis expeditissimum est quod posterius collocabo: de his quae sumptibus patrimonij dc damnis administrantis e
pediuntur, scripsit Vlpianus ', patrimoniorum munera Funt, numero tigerorum non excusantur. Sed in Asia, inquit Papinianus M, prouinciae sacerdotium suscipere non coguntur numero liberorum quinque subnixi: quod Opt. Max. q. princeps noster Seuerus xdecreuit, atque postea in caeteris prouincijs seruandum esse constituit. Sacerdotii autem munus patrimonij esse non ambigitur,ait ' Constantinus. Quid proseremus t in autorum varietate dissicile est discernere u rum : dc antequam proferam hac in re quod per caliginem video, constituendum est prius ex primo Commentariorum ad Varronem, quid de sacerdotio rcferant autorcs, quod atatinet ad Ius ciuile. Equidem in Urbe de eo, ut ad statum rei Romanae, dc ad ius publicum pertinente, acerrime controuersum,& variatum, qui Liui j dccimum, Paterculi posteriorem Plutarchi Gracchos legerint,satis sciunt. Latam item inter caeteras legem Liciniam, qua sacerdotes non collegium, sed populus crearet. Sacerdotes uniuersi Varroni a sacris dicti sunt,qui Pontifices,quod eos Dei sacris vacare oporteret,
ut ait Iulius Paulus'. Eorum princeps in Urbe dc in prouin- cijs Pontifex quidem dictus, sed Romae Pontifex Maximus, ec in prouinciis Maximus item quandoque, scd saepius Pontifex sitne addito, aut Princeps sacerdotum: ut intelligo in in-
148쪽
scriptione, quam Viennae Allobrogum vidimus & legimus,
CLEMENTISSIMO D. N. FL. CONSTANTINO MAXIMO ET INVICTO A V C. M. ALFEVS A PRO NI AN US P P. F. VIENNE. DE V. N. M EIUS.
Dedicare vero & deuouere si publice nemo praeter princi-ς at l. acra, pena sacrorum,S pontificcha potuit numini Constantiniaiisa 4 - no alius nisi flaminum princeps deuouisse publicitus videri diuisi non debet. v surpationem auicin illam, & coniectationem
nostram confirmat L X X. Virorum interpretatio Vctus, &Theologorum noua, dum , principem sacerdotuin f Turg M x- semiliariter exponunt , item dc summum sacerdotem reda,i, 4 dunt. Sed ex corundem stylo obseruaui idem verbum usibo Pontificis expressiim, ubi Caiphas in diuis Matthaeo dc Ma gloan.i8. Co , princeps lacerdotum, & in diuo Ioanne F Pontifex essehI.,ltis sed& dicitur: quo sensu Pontificis Arcadius Charisius y meminitiis. , , s.', Pontificis N semmi prouinciς sacerdotis munus erat,sitanid et, α.ν. cris praeesse,& religionis & ritus publici in tota prouincia O- Π ram gerere. Vnde Pontificalis autoritatis & principalis mei t.bare lit.in minit Papinianus , de monumento faciendo scribens, uti V: rq Princeps, qui Pontifex Maximus crat, cogeret haeredem in Urbe, & summus lacerdos in prouinciis compelleret ad monumentum extruendum : quo pertinet Baijs veteri Campaniae oppido monumentum , pauperibus P. Actilio Rufo dcΑctiliae Beronicae etsi nihil bonorum superestet,cura Pontificis in incinoriam humanae conditionis crectum, ubi legitur,
Equidem tam inter sacerdotes Vrbanos quam Prouinciales distinctum ordinem inuenio, ut alij primi gradus, alii poste rioris sucrint: qui primi gradus, Vci ad cum pervcncrc, cum
flaminos diuorum omnium,vel Augures,Vel II. I M. v. V I. Vel VII. viri, Vel inter octo Pontifices,quos Liuius dicit minores,
cooptati secrant, vel qui apud suos qiiod permagni fiebat
honores omnes gesserant, quales cx Anconitanis inscripti
nibus Titum Appalium & L. Volcatium, & ex Lugdunensibus Caium Catullum & in. Iulium Scucrinum accepimus: vel in gradum ex beneficio & honoris causa ascendebant, ut aenea tabula Lugduni manifestuim facit sub ijs verbis, E Ni 3 QVA
149쪽
nensium colonia & Vcstini liberis verba sunt, ad Senatum Romanum Tyb. Claudis Drusi F. Germanici Caesaris, ut filiis Vestini ordo superior sacerdotioriam, solidi beneficii gratia,
quasi honoraria dignitas tribueretur a Senatu, dum reuerentiores Principes eius Omnino nondum autoritatem imminuissent. Similiter in municipiis patres & Decuriones inter primores ordinis Augustalium squi sacerdotes ad Vrbis simi- .ire litudinem,in ciuitatibus crant, Imperatoribus indigitatis de- crcti per Dccuriones, quos ob merita honorem Augustalit, . tis gratuitum dedisse nos Inscriptio antiqua docuit honoris causa adlegcbant,sicut Faustum inrur primos Augustales D curionum decreto cooptatum Mediolani, vetus monumentum arguit. Hos in prouincijs Principes sacerdotum sacri Interpretes dixerunt, & Protoflamirrcs Gratianus appellatos via. lis L refert: quorum argumento exaudire licci alterius ordinis &inferioris gradus, quasi minorum gentium habitos illos, qui sodaliti, duntaxat conscripti, sacerdotum nomen & nihil praeterea sistinerent. Erat autem sors eorum eiusmodi, ut saiacerdotes facti, dc sacerdotium nacti, discedere ab eo non possent sLa rcligione sc ex ca in Rullum apud Vlpianum lego', non sine, S. nota dante causam errori & in perpetuum i l praetor. D. collegio ' tenebantur: quod Plinius ' ad Aritanum ita scribit, is Sare otium ipsum cum fium cst relli - , tum hoc quo n. ciuiLque scrum Hum insigne es, quod non a imisur viventi. hDe filijs quoque corum comperimus Hieroclem' dicere, Osrobae. νδ ι Is ιερευς, tum diu πιλa τῶ έαν τῆ ἀρMee o pGλων, ut se cerdos ciuitati suae sacerdotes debuerit: ita tame ne duo cius
dem collegij essent: suit enim Romanis lex quaedam id aperto prohibens, ut resert x x x I X.Dio. Caeterum ex constitutionibus est hoc unum,sacerdotales eos fuisse quidem,sed inuitos,non coactos ad sacerdotium prouinciae ', ut innuit Ani ea... ''
150쪽
cadij & Honorij epistola ad Pompeianum Proc. Asric ae:sacco dotalium item superfluae turbae, alia quaedam meminit con- qi ..eod. stitutio ' Verum quod omnium maxime celebrandum est, Principis sacerdotum creandi, Pontificatus honorem obtinendi & conferendi liberior in prouincijs, quam in Urbe potestas fuit. Enimuero dcsjt Romae, etiam quatuor collegijs
perstantibus, summi Pontificis honor ex populi suffragijs dari, ex arbitrioue Senatus, cum ex lege Regia de Imperio lata quam ex Tabula aenea in Lateranensi publicauit noster Vacca Imperatores Pontifices Maximi omnes sere fuerunt quod
post Dionem lib. LIII. testantur hae PoNT. MAX. item&ha: P.M.vsitatiores notς in nummis aurcis,argenteis & aeneis, x SueLTitis. quos vel habcinus,vel vidimus dum v ci suo iure acciperent
vel destinati se & designari pro imperio & autoritate operam . darent. Tum ab illis ut honores caeteri, sacerdotium quoque petitum in Vrbe fuit: unde Plinius ad Traianum, Rogo Hr-- rati , a quam meprouexit indulgentia tua, uguratum, - v Ioiratum, quia a cant,addicere digneris , iure sacer
dotis ecari Meos pro te pusticeposiim. Qui sacerdotium p thsset a Principe, vel qui placuisset ei, in cooptandis per collegia sacerdotibus, ab eo nominabatur, ut de iurato Claus Claud.11. dio indicat Suetonius': item & ab alijs sacerdotibus in deficientis locum sufficiendus, quod fiebat certo Zc stato die: ita intelligo Plinii scriptum Epistolarum lib. I r. Sisi o Hr, quo sacerdotes solent nominare, quos sacerdotio Humisiimos iud cant, mesemper nomina t. Obseruandum praeterea unum ex V bis statu profero, dum iure Pontificis Maximi Imperatores uterentur, in collegijs sacrorum & sodalitijs Principes sacerdotum fuisse, quorum annuum honorem in templo Caligulari calu M. dicato illa Suetonij docent ', Magisteria sacerdotij ditissimus. quisque & ambitione, & licitatione maxima vicibus comparabant. Similiter & illa,quibus in Albano Minerualibus instiau sueto dia tutis a Domitiano', sorte ductos magisterio sunctos claret. Et haec quidem Romae: sed iam de prouincijs dicamus. Callidum suit Romae illud Caesarum repertum,quo ne luminibus Imperatorij splendoris maiorum gentium magistratus officerent , supremos honores omnes usurpaverunt, ut suer