장음표시 사용
161쪽
de placando Deo, emendatione, quivis qui abortes quovis modo an fiam praebuerit. homicidam se putare debet. Hoc passii
enim maxime eligenda est dia tutiorintque in dabiti tenendum. quo ab immo certius,c juvenis desponsal. matrim bonarumque est mentium, ibi culpam timere,ubi chlpa non es c. ad ejus vero dist. v.
Quanquam vero hac recte habeant, reperti tamen fuere a 3τomni fere aevo, qui contrarium licere, certis e fictis casibus, certisque adductis limitationibus persuadere nobis sategerunt. Inter eos ali licitam voluere abortus concitationem, si mulier parva sit &tenella, nec partus laboribus suffectura si uterus foetae sit parvus, qui foetum ob parvitatem usque ad justum pariendi terminum continere nequeat si collum uteri fit angustum aut intra se condyloma habeat, authcsA , unde in partu possit periclitari; si vesica sit debilis, ut ex incumbente
utero pleno timeatur rupturara aut denique foetus ex se sit moriturus ut videre est apud Aetium tetrab. I v. scrin I v. cap. xvi. Theod Priscianum lib. III. cap. v. Moschionem de adf. mul cap. xm Avicennam lib. VI I. sen. XXI. traei. II. cap. xii. mxv II nc dissentiunt Rhases lib. ix. Contin. Halyabbas lib. Vix Pract. cap. LIX. Recentiores addunt morbum acutum, si eo corripiatur prirgnans, nec subveniri possit aegrae sine foetus eiectione inter quos Thomas Cornacchinus Tab Medic a Mart. ARARIA de Orb. v I lib. . cap. 1 v. Anton. Cua inerius lib. de aegritud uteri cap. xxx. Alii
cum Hippocratem Aristotele inter effluxiones cibortum distinguentes, abortionem quidem procurare nefas esse efflu xiones autem prolicere licitum putarunt Trallinat huc insuperari Hippocratem, qui lib. de nat, pueri, pati iv psaltrice comptestae consuluit, ut in terram desiliret, atque ita genituramo ijcerct Nec longe ab is abeunt, qui ex loco Exodi xxi. 33 supra adducto, vertionem sequuti septuaginta interpretum, ut
vocant, elisce te conantur, Quorum 8ακογiet e , seu furtum orismatum, eijci non debere, conceptum vero nondum formatum,
162쪽
nec anima rationali informatum , sine crimine ad salvandam g matrem elici posse. Hoc docent Canones , cap. sicut celitterarum de homicidio. xxx o. quaest. II cap. quod vero&cap. Moyses Hoc voluerunt Antoninus in Summa pari. I. tit. vo cap. II. S. II, Silv. Prieras, verbo Medicus quaest. 3s v. Navarrus in Manualica xxv. num LXI I. atque alii Nec delictum esse capitala volunt, Caro his V. Imp. nemsic ecfialsiuis richis ordining art. cxxxi II WAugus u Elector Sax ordinat pari. Iv. constit. Iv. Quanquam autem speciose horum pler que proferantur tamen specie recti fallunt,& facile corruunt, 3 ubi ad verae rationis trutinam expenduntur. Quia vero pene omnia hoc nituntur fundamento, licere foetum ejicere, ut mater ab imminente periculo vindicetur merito omnibus in
genere Divi Paulli illud opponimus , ex Epist ad Rom. cap.
Ii I. vers Iax. Non essescienda mala, ut inde edemant bona quod
talium damnatio, ut addit Apostolus, i usia Valde enim alalitur Plutarchus, lib. desera Num vindicta, quando ait, in Medicina nae mμον c hvmo meu quod utile sit, etiam um esse. Licet namque in iis forte, quae Plutarchus ibi adducit, id locum habeat, dum ridiculum esse notat, si quis injuste fieri dicat, quod coxendicibus laborantibus inuratur pollex, aut jecinore vitiato venter incidatur circa umbilicum tamen in iis quae cum vitae fiunt discrimine , conscientias cauterio inurunt,3 ialem tentare minime liccbit. Atque hoc posito facile fuerit ad argumenta adducta respondere. Nam quod primo de tamina
tenella, .uterum parvum sortita, adferebatur; satius esse, ut si conceperit, ante tempus conceptum excutiatur, quam in partu illa periculo exponatur id tanti non est, ut abortum suadere debeat aut possit. Uteri quidem ob parvitatem abortum aliquando contingeres, Hippocrates jam olim docuit, lib. 1. de morb. mul. xli, de super et non tamen pei petuum id est, aut necessarium, sed contingens Experientia enim docet,
lapias centinas tenellas, de debiles satis , hoc aevo, praesertim
163쪽
in magnatum familiis,duodecimo aut tertiodecimo ando nuptum locari, annoque vix evoluto metum vivum parere citra detrimentum. Unde Aristoteles loco adducto, puellas parvas facile quidem abortire dixit, hi partu magis laborare, Mearum plures obire, non tarne semper, neque omnes quibus proinde optime consuluit oraculum Trogeenum, ne immaturae nuberent. Si historias consulere velimus, exempla occurrent, quae fidem pene omnem superent, multasque anno v. vi. vo II X. IX. x peperisse aut patere solitas discemus,ex Plinio lib., II. cap. II. Arriano rer Indic cap. cLxcis Sigisnundo Parone, Comm. rer Moschovit pag. cis Alberico Rosate,
in Indice , in verbo Matrimonium. Aloysio Cadam usto, Navigat cap. Lxxv. Augerio Busbequio, Legat Turc Episti
III so Schenckio, Observ. lib. 1 v. haliis, ut pluribus docuimus in Disquisit Medic. de utero gerent. I D. Quae omnia docere poterunt, non impossibile esse foeminam parvam, aut uteri parvi parere sine periculo, iere proportione correspondere utero magnitudinem foetus, nec majus hunc sumere incrementum, quam uterus ambiens ejusque capacitas, ipsi concedat, quod manifeste tradidit Aristoteles, secti, probi. xiv. cui adde, quae docet Carsias Carrerus Disp. med ad Cal de loc. adf. Lxxv. cap. LII. num. I x. Et quibus quaesori signis foeminam cognosces uterum habere parvum Nulla cnim auctores ab omni aevo consignarunt, nulla hactenus novi mus Nisi cum Lud Mercato dicere velimus, parvi uteri signum esse absentiam omnium signorum, quae aliis adsignantur caussis, lib. I v. de ad L mul cap. I. Pone tamen foemina missi tenellam, quam scias uterum habere parvum, ion- cepisse Ea, quum &sine periculo possit parere, ut exempla
docent forte etiam periculum incurrere, annon rectius feceris .mclius consulue iis conscientiae, si totam rem naturae committas, atque ea adhibeas remedia quae statum malienaque confortare, uterum dilatare,ac partum suo tempore facili- a late
164쪽
tare queant, quam si maximo conscientiae vulnere vitam adimas foetui, vitaeque periculum una eademque opera accersas matri licet D. Ambrosius lib. de Ossic ut rcfertur in cap. denique xiv quaest. v. Si atteu, inquit, subet eviri non potest, nisi o alter Iedatur, commo im est neutrum avare. Quod de an ustia colli uteri, atque ei ad nato tuberculo afferebitur, non majoris
est ponderis Angustia enim illa sive a natura talis, sive a
tuberculo bi magna fuerit in foemina, non conceptum tantum impediet ted omnem ei iam cum viro congressum. Quale quid iis accidere solet, quae vitio laboraui, quod Arabes Abiram,q interpretes clauseram vocant foeminas vero eo laborantes Craeci durEc, seu impermoratas Latini concretas adpellant. Solinus cap. iv conserto virginali, Cicero lib. ii. de Divinat ol- signata vultia natas dixit. Quo modo natam Corneliam Gra chorum matrem, auctor est Plinius lib. v I cap. xvi memiuneratque adfectus ejus jampridem Aristoteles Hist anim lib. x. cap. v. lib. v. de gen an ii n. cap. iv. nos in duabus
puellulis eundem observavimus, .ministerio AO corrigendum curavimus. Sin parva fiterit angustia , ignorabituricre, nihilque aliud eam consequetur, quam partus forte dissicilior, quem, si caussam cognoscat Medicus, omnibus modis faciliorem reddcre prudentiae suae industria adnitetur. At si non quidem magna sit angustia, talis tamen, quae periculum in partu minetur, id facile mulieri innotescet ex molestia, difficultate, quam in venerio congressu percipiet, atque ideo opem implorabit Medici aut Chirurgi, qui eam , si necdum conceperil, periculo denunciato, jubebunt a congressu abstinere, donec debitis medicamentis impedimentum possit auis erub sin a m conceperit, intei vallo gestationis operam dabunt, ut quovis modo ante instans partus tempus tuberculum exstirpetur anquam quod sin tantum amolitionem non he-
aerduiolum indice. aut si contumax id nimium fuerit, rebelle,omnemque Medici operum respuat potius quam ut
165쪽
abortum quis provocet, cetus jam maturus xad exitum pronus, sectione illa extrahi curetur, quam sariam vocamuS, quamque citra periculum esse, si dextre administic tur, ac scetum ea matremque feliciter salvari, pluribus docuere, qua rationibus, qua exemplis, Franc. Roussetus lib. de partae esar. Casp. Bauli inus ibi in Adpend. Ob vesicam debilem, ne ab I in cubitu pondere uteri pleni rumpatura aut si tum ex se
moriturum sciamus; vicenna abortum provocare licitum putavit. At quaenam utriusque, tum vesicae adeo imbecillis, tum scelus morituri sunt m e a Sane foetum saepe, quem moriturum ars ex signis conij ciebat, adhibita auxilia Deo favente sospitarunt. Sanantur enim interdum agritudines , ut dicebat Averrho es lib. via Coll. cap. xxxi . quibm nec Medicus, nec iura videbantur ad curam suscere Consimilique id modo fieti putat, quo aliquando in re, naturalibm monstra Vesica insu. per licet imbecillis, ex sua natura oneri prementi cedit, pressa subsidit, ui inamque tantum saepius deponit, quod plerisque gravidis familiare esse novimus: in non gravidis etiam usu venire, si uterus tumore praeter naturam correptus vesicae incumbat, exemp o docet Q claudinus, Consuli Med. xvi. Praeterea foetus moriturus non certum simul ponit matris interitum Tuum illo exstilacto , haec nihilominus salvari queat, nec fas sic ad interitum ambiguum praecavendum , abortum concitare, ac certo periculo ambiguum praevertere. Multo mi nus ob matrem morbo acuto laborantem abortivis utcndum fuerit, quum illa hoc modo non tam saepe servetur, quam in manifestarium periculum data veluti opera praecipitetur. Neque enim Medicus ullus in artis operibus tam exercitatus est, aut esse poterit, qui dum laetum corrumpit, certo sibi habeat pol hccri, pragnantem superlitiem mansuram. Foetum s8 qui Asclem corrumpentia medicamenta, tam matri quam foetu stat
inimica tam inaeque fere semper in abortu plus laborant, quam in tempestivo partu, si Hippocrati eredimus, lib. I. de morta
166쪽
mul. Ita apud Ovidium lib. D. Amor Eleg. XIV. um labefacta onm gravidi temeraria Lentio, In dubio vita sa Corinna jacet. Et subest ratiori partus enim secundum naturam fitu natura cooperante; abortus contra naturam, naturaque renitente, foetum quantum in se est, salvum cupiente nec ante demittente, quam caussis, aut etiam medicaminibus corrumpentibus succumbat, cum periculo etiam matris. Siquidem Suesuas utero quae necat, i aperit.
Ipsa peritu ferturque rogo restata capi os:
Et meruit, claman , qui modo cunque vidente
inquit iterum Ovidius, loco laudato, Eleg. xiv. Periitque eo modo e simi uxor apud Hippocratem ib. v. Epid. aph. Liui
redii Epid. aph. I xxx I VI quum ultro pharmacum corruptorium hausisset. Et non sine caussa Domitianum Imp. fratris filiae, ut conceptum abigeret coactae caussam mortis exstitisse refert Suetonius in Domit cap. XXIa ne alia exempla a Medi- 6 cis petamus. Praeterea mulierem utero gerentem acuto morbo corii pictethale pronunciavit Hippocrates, Sect v. aph. xxx.&docuit exemplis duarum abortientium, libi II. Epid. se et ii . his . x. . x I. item uxoris Olympiadae, libis in Epidem Galenus duplicem reddit ratiouem in comm dicti aptior quia nempe, metu abortu , nec venae sectionem, nec purgatione in in acutis praegnantium statim administrare, nec tenui victus ratione uti liceat. Quanto igitur, si praeterea data opera concitetur abortus, res periculi plenior erit quum Hippocrates o c. cit aph. L. eas et talia minas, quae febribus lenioribus gestationis tempore tentatae abortiuntur, periclitari dicat. Unde siquis abortum per se periculosum concitare sui gar, idque eo rempore , quo ob morbum acutum piaegnans est in summo discrimine quid aliud is aget, quam ut de industria, innocentis scutus caede patrata , matri insuper jam fatiscentem ereptum
eat spirituma Neque est quod dicas, metu ejecto debitis me.
167쪽
dicamentis expugnari posse acutiem morbi, matremque salvamri. Nam id virium deiectio, tum abortum consequens, tum morbum ipsum tum puerperi fluxus ex abortu copiosus, minime omnium admittent. Sit tamen qui ex voto sibi successisse abortus provocatione, foetuque exturbato matrema morbo vindicatam glorietur; id rectum ex errore erit judicandum, inquit Rod a Castro de molia mul. lib. III. cap xxi in Schol quod
imitari non licet, nec prudentiae Medici tribuendum est, sed mul erum robori, quod erratum medicantis valuit sufferre Ve- Trum&iis satisfacere oportet, qui distinctionem Hippocratis Aristotelis inter effluxionem Wabortum urgentes, si non abortum, tam effluxionem citra scelus procurari posse conten, diuit, Hippocratis de Psaltria exemplo sententiam suam stabiliunt, quique eodem fere collimant,atque ex adducto Exodi
loco foetum nondum formatum excuti salva conscientia opinantur. Sane distinctio inter effluxionem illa atque abortum, aut metum formatum, non formatum, recte suas ob caussas admittitur. Interim id , quod utero conceptum, etiam eo tempore,quo effluxionis nomine adhuc censetur, vel nondum formatum creditur , medicamentis aut quovis alio modo corrumpere, non magis licet, quam abortum concitare. Si quidem
ista omnia, si finem spectes cui fiunt, eodem prorsus tendunt. Ut enim procurato abortu vita tollitur animatis ita effluxione prolecta spes vitae hominis praeciditur, argum L. si quis s. qui abori. D. de poenis. Et parum profecto interest primis an postremis mensibus occidas, praesentemve aut mox affuturam hominis animam perdas, foetum sive anima rationali jam informatum, sive conceptum tantum , qui dispositionem taunen habeat di potentiam proxim am ad animari rationale formamque ultimam recipiendam, nefario abigas conatu . Qui Christiani semus, audiamus Tertullianum Apologetico rioba homicidiosemel
interdicto, etiam conreptum utero, dux aabu sanguis in hominenti
168쪽
nec res t natam quis eripiat animam an nascentem disturbet. Homo o et, si quies futurm ct fructus hominu jam in semine eff. Neque historia de Psaltria, cui fialtum dicitur consuluisse Hippocrates, ut foetum perderet, patrocinari huic sententio potest. Neque Opu erat tam operose praeceptorem excusare, ut fit a Mauritio Cordaeo lib. I. de morb. mul co m. III text. III. Oh. Mati haeo, Quaest. Med. I xxxv r. Hier Mercuriali, lib. r. de in Orbita l. cap. o. Theod. Zuingero, Comm. in jusjur.
Hipp. atque aliis Homo fuit Hippocrates, humani aliquid potuit pati Ethnicus ita verae religionis ignarus nec facium ejus quodpiam nisi ex se justum fuerit, pro exemplos nobis obtrudi debet. Ego vero, nisi contrarium mihi demonstretur, libellum de natura pueri, in quo Psaltria historia habetur, genuinum Hippocratis foetum esse vix ausim assii mare. Quanquam enim a Galeno lib. de sem capra v. ut Hippocraticus adducatur tamen ab eodem lib. dei et . format cap. I. non tam Hippocratis quam Polybi nomine citatur Andreas vero Ctesialpinus vir doctissimus. Atiis Medicae lib. LIX. cap. I. Almaeoni Crotoniatae tribuendum censet, quod pullum in ovo nasci ex luteo, augeri ex album ines, in eo stat tur. Hanc enim sententiam Alcmaeonis fuiste, Aristoteles testis est, lib. II. e. n. anim tarp. ii Stilus profecto maiestatem Hi pocraticam non apit, sed luxuriat ut saepe etiam et nAe sipvideatur. Tum ratiounan i modus, ut Theod Zuingerus ait, Conam ad hunc locum, cretras m ah anacephalaras, repe
titiones item is collectiones ratiocinationum continens, Lugiorlbici
irre uiam interiectu, at eius in breυitate es alientia. Tum et ero illud, ut pergit Zuingerus P uo longa a modum digressione fri fcam sputationem de terre ab eo si eo e interjicitiust si mram is errarum non sit letari eo tamen est. Computatio insuper mensium inprare nanti tria sex mensibus solatibus deducitur, quam fieri ex inentibus lunaribus oportere, solide ostenderat Hippocrates
lib. de septim partu. Quin vel ipsa haec historia, Hippocratis
169쪽
juramento, vitaeque quanquam Ethnici, illibatae, ac morum sanctimoniae adversissima foetus adulterini suppositionem arguere suffecerit. Neque aliter praeterquingerum, sensere non pauci, iique non ex vulgo Medici; o. Bapt. Silvaticus Controvers. mediet xxxi i. Horatius Augenius Epist in Consuli medictatomo I lib. xta cap. v Franc. Ranchinus Comm.
in Iusjur Hipp. Lege v. quaest. I. quo etiam inclinat praeceptor olim amicus noster honorandus, Caesar Cremoninus lib. de orig in principatu membror dict. xvi I. Superest ut set Exodi locum consideremus, quo illi se tuentur, qui nondum animatum foetum excutere icere contendtant Graeca qui . dem versio, quam Septuaginta vocant, huc manifeste inclinat.Eἀν μάχω sua re hac, 5 muta taeti, oraκα - γxφυ Ex uias iAs et mei si, sin, betavo i et ar O nos ioc ita ad ustas 'aeti L. βάλη 'imos, e Let .a α ιο μαJI- E ab et Eoi an et o 3 ψυχα κ ψυχnc Latina versio vulgata, quae inepte D. Hieronymo adscribitur, aliquantum varia te
Si rixati se in Viri, percussim quis praeguantam, es abortiυι- quidemscetit, sed ipsa mulier vixerit subiacebit damno,quauium maritus mulieris expetierit, es arbitri judicaUerint. Si autem mors ejus sueri ubsequuta re det animam pro anima Graeci nem, sape interpretis sensus cst si tu abortu rejectus nondum fuerit animatus, percussorem ad postulationem mariti,&arbitrium judicis is sin animatus, vita puniri debere. Quam inisterpretationem sequitur Theodoretus Quaest XL Vix in Exod.&lib. de curandis affection Graecor qui cst de natura hominis,ser m. v. ut&Augustinus o mori v. Quaest. I xxx. Atia satinus interpres percusserem ob concitatum abortum, ni simu lier ipsa pereat, arbitraria saltim poeena vult adfici; sin perierit, capitali Verum Graia trans alio non auctoritate Philad Iphiis Regis ut credituria, sed tu eorum suadente utilitate conscrip ta, qui parum Hebraice sciebant, Graece vero loqui scriberea Regibus cogebantur hendos admodum est, nec semper
170쪽
ad Hebraici textus veritatem accedit ut ex ipso Judaeorum Thalnaud Petrus Galatinus pluribus docet, lib. de Arcanis Cathol verit. De Latina diserte talibere soan. Eorius esu ita instit. Moral lib. Vix cap. III. Multi, inquit, sunt, qui post Concilium Tradentinum scripsere ut Vega sirem Senensis, mlacu, in anus Caninis falintur siste in vulgata latina errores, non solum vitio Scriptorum, P etiam ipsius raterpretis incuria, vel ignorantiata. Operae igitur pretium fuerit te tum Hebraeum consulere, atque ad ejus veritatem, tanquam obrussam, versio. nes examinare. Is autem, ut ad verbum rectissime verterunt Xantus agninus, Arias Montanus, Emanuel Tremellius
Franciscus Iunius, aliique Hebraeaelinguae peritissimi, ita habet evum rixatifuerint viri, O percu rant mulierem utero gerentem, ut exeavi nati ej- ct non fuerit mors, aut exulum, puniendo punietur, quemadmodum imposuerit illimamus multem, a tque juxta Adice . iv autem mora fuerit, sit animam pro anima
Neque aluer habet Onkelos, sive Chaldaicus interpres, translatione, quam argum vocat Verba enim illa, N. ' o subis tumor, in postea 's misso, ii, mors indefinite proferuntur, ut propterea Tabbi beneam&Rabbi Salomon, in Comm. Latinus Interpres male ea s ad mortem solius mulieris restrinxerint. Hoc enim vult Chalibus interpres sit percussionem mors nulla fuerit subsequuta, puta nec scelus, nec mulieris percussbrem arbitraria poena puniendum; quod praeter voluntatem ullarem sibi occurrentem percus it sin mors alterutrius, aut etiam utriusque fuerit subsequuta, capitali supplicio adficiendum. uanquam enim percussor imprudens matrem aut foetum dirivarit vitai tamen animi atque intentionis ratio habenda caei fuit vitam proximi petere, Hinc Dion sitis Richel Carthusianus, Conam ad hunc locum, rem terpreta et a