장음표시 사용
71쪽
Cap. I. De Generation aetorna.
Antiquitas mil. i. in Joan Cons)dera etiam, tau , in Evangelista eNerAn a prudentiam spirat ualem nodierat homines, id quod antiquiui est, si od est ante omnia , inaxime honorantes propter uoc primm dicit principium Acdicat Anteiirinia proponit antiquitatem Verbi, ad conciliandam ei debitam reverentiam , nam quae antiqua sunt, maxime venerantur. Q iarto , stando in illa prinui interpretatione,
quam retulit in expositione , quae per Principium intelligit lium , quae saltem in sensu morali est probabilis; voluit D. Joannes in lumine filii Evan- Ch istus tro. An lesum Christum apponere , ut lucem, a Gluce in Scri ducem totius veritatis, ac doctrinae. D. Hi rony-n'n oh i ius quast sup eires dum explicat illi ad , In principio creavit Deus, Magis, ah, secundiem sensum, quam secundum Verbi transZationem de Christo accipi potest, qui tam in ipsa fronte Genesos, qua caput librorum omnium est , quam etiam in principio Joannis caeli , ct terrae conditor approbavit. Unde PDimissa ait de ipsos capite libri scriptum est de me, id est, in principio Genesios in E Uangelio et ubi Christum ponit exordium totius Scripturae , de doctrinae. Dal. a. n. m. ait Regius
Vates. Apud te est fons Ditae , ct in limine tuo videbimus lumen In illo ablativo lumine intclligunt Chrastum Didymus Origenes, Beda; ipse enim est lumen de lumine. In huc ergo tua ine, ait Regius Vates se videbimus lumen , scilicet divinas revelationes contentas in cliptura D. Ambros lib. de Spiritu sanisto, cap. iis . Apud te, inquit , Deus omnipotens Pater , qui fons ita es in lumine tuo Filio obdebimus lumen Spiritus sancti Per lumen autem Spiritus sancti in teli igit Scri
Ex praecepto Angeli Rapha Elis junior Tobias
puentis oculos linivit m statim visum recepit, Tob. S.Cur, quaeso, ad illuminandos oculos non alio instrum cito utitur Angelus , sed
tantum felle piscisis histum D figurabat piscis
ille, ut author est optatus lib. 'Advertus Parm.vilus ille noli soluin erat ad intueo da temporalia , sed etiam ad percipienda divina mysteria, ut ei Angelus aperuit, c. a. Et ad cognoscenda coelestia solum typus , in quo Christus exprimebatur , poterat oculis dare visum, insensui intelligentiam , ut ipse praestitit Discipulus , Lutet . nutn. S. Vt intelligerent Scripturas Ipse ergo no illuminet, ut in toto hoc opere, ac in omni actio
ne aliquid in ejus laud(m , gloriam dica
victionis, Erat. Suri est Evangelista hic uerb Erat fi principio erat Verbum. Non posuit , fuit
Verbum , hoc enim significat , rem praeteriisse, inesse desiisse , ut dicitur de illa bestia Apocal. p. n.8. od fuit, ' non est. Nec etiam usus est verbo praesenti quia tunc non cx plicabat id , quod intendcbat, scilicet hi istum esse ante Mariam , ab aeterno putii imignia ficat , rem adhuc non est , sed post a sore. Ap tissime ergo protulit Eram hoc enim verbum
innuit quandam permanentiam , perennitatum,
atque firmitatem in duratione. Ita D. Basilius. Cui illus leto. i. in Ioan cao. i. Chrys,st homil. 3. Cy . illus. Ti, o phyl. At cui nus, Beda, S. Thomas, D. Bona C Hy Q. E. veni Calet . ea uixam de alii hic. h g. 'μβ' Et quia haec observatio in v crbo , poterais pati aliqlias instantia , ideo Evangelista non posuit nude Erat s sed ante praeni sit, In principio, id est , ab aeterno, ut prima expositionet dixi illud enim , quod est aeternum , attingit omnia tempora res, fuit, si erit , sicut quod sita ternam, calet tam pio , fine. Ita expenduli vim illius verbi sancti Patres, D. Hilar Hilat. lib. 1. de Trinit. D. Ambros lib. i. de fides, cap. . Ambros Indesinite, ait, traditur , Eratu quod enim erat in principio, non clauditur tempore, non principio pra- venitur. Ita ille S. Anastasius S muria orat. I. Mens Anastas, nostra ala,non potestsuperare; ti transcenderes lud Erat semper enim occurrit altius En ita omni cogitatione , ct ascensu is in sublimius volatu altius positum. Licet enim qui seirium eteoet , numquam transibit, Erat , anticipat finem 'principium , quod non patitur praeire quemquctm. Et ele-grii ter explicii , quod illud Erat , in aeternitaten inquam pol cst transgic di cum non habeae principitim , nec ii neni, iri
Divus Joannes hic apponit verbum Erat,
modi imper ficti non enim uidetur conveniens ad explicandam excellentissimam perfectionem divini verbi, cum in suo modo significandi inperfectionem involvat, ut m Plinius in orae Plinius.fat. Operis de naturali historia ad U iras an ideo enim, ait, pingendi,ac fingendi conditores eo retuntur, ut Apelles faciebat, ut Polycletus faciebat, tanquam inchoata semper arteri, imperi Sta , ut contra judiciora m darietates superesset artifici regressus adsieniam veluti emendatur quidquid desideratur. Respondeo Piopter latione data in expositione, innuit enim quandam permanentiam in duratione, ut ibi dixit Secundo inmoraliter, CognitioDeEquia dum Evan vel ista dat nobis notitiam de divi
no Verbo, ac fu generatione, tui Paulino
verbum Erat impe secti modi, ut nobis denotaret quod omnis notitia , quae in hac vita habetur de hoc diuino mysieci , est ualde imperfecta Mminus absoluta Posuit tenebras latibulum suum. Psai. T. n. 1. Et, Abisussicut destimentum mic psal .i'. tus ejus, Ps . IO .nturi l. 6. Qiiod cxplicat Otage, nes lib. . contra Cesem,d cog rimo ne impei secta, quae habet tu in hac vita de Deo.
agit de aeternitate divinae naturae , utitur uerbo uit. Atod fuit ab initio , i. Joan. l. num . . Ioat . I. id est , arte iii iras divinae naturae tacueste , Ut
explicat Glossa Patres apud Benedictum Bene gust.Justinianum ibi. Atrin hoc Evangesto apponit Iustio an
72쪽
Erat , ino si sane dubio multo congruentius es ad hoc ysterium explicandum, ut notant omnes sancti Patres, cum dicat quandam permanentia In in duratione, o dixi in expositione. Vide Patres
citatos ibi. Respondeo , quod D. Joannes in sua Canonica scribebat ad discipulos, Scilios suos; in
Evangelio veto rem habebat cum haereticis. Et quando agitur cum amicis quibus constat veritas, quaecumque verba sussiciunt. At cum adversariis, qui nos intendunt capere in sermone , verba debent esse accommodatissima, sialde propria, ideo opportuniori verbo Erat hic usus est. Et hac de causa D. August. lib. de catechieandis rudibus cap. . monet Praedicatores,ut caute,& prudenter se hiabeant, propter haereticos Vide infra
Et rnitas Dei omnia rempora amlit.
ivus Joannes hic quadruplicat Erat Pri . in , si principio erat Verbum de cundo, Vertum erat apud Deum. Tertio, si Deus erat Verbum . . lattae, hoc erat in principio Itan orarunt S. Basilius homi Lad hunc locum a Partum dic Erat, ct blasphemiam haereticoram cou-culcabis, qui dicunt , non erar. Similiter Ambrosius ire iraest de Sambol. y lib. d. fide ad
Grai cap. s. Respondeo primo , cum Beda hic. Ideo , inquit , ouater dicit Ediangeliste, Erat, Erat Erat Erat , ut intelligeret omnia tempora praet/enisse coaternum Patri Verbum. Ac si diceret, in athoo sunt temporari praesens , praereritum imperfectum , perfectum, infuturum, ac proinde quater Evange iis a repetivit Erat ut denotaret omnia illae tempora includi in aeternitate Verbi. Secundo quia Evangelista quatuor hic explicat de Verbo , ut dicam exposit . . s. si cernitatem, distinctionem Patre consubstantialitatem, inaequalitatem: quater ergo repetit Erat , sicut sponsus postulat a Sponsa quater re
verter C. Canti c. s. n. I E. Redemre, ait, revertere, Sunamitis crevertere crebertere, ut tutueamur te.
iod propter quatuor corporis dotes sit , quas intelligunt D. Greg. Cassiodorus, Beda, Aponius, alii apud Ghisier Quia manifestanda erat per quatuor Oibis partes , per quatuor Evangel stas, quae omnia etiam hic in praesenti possunt accommodari.
Vox Graecari ut notat D. Hieronymus epist .ios ad Paulin quae respondet Verbo . pluribus est gravida sensibus , quam vox Latina Verbum ideo loco Verbi aliqui transtulerunt , Ratio , Suppositati , .causa uniuscujusque rein per quam singula sunt, quae subsistunt. Item Mensura , Definitio, sermo, seu
oratio. Alii vero, ut dixi, ex radice Hebraica, Realitas, seu veritas , quanquam haec omnia
conveniant Filio Desti Ratio, prout in Filiolam, ni Pater intelligit m ipse est omnium Idaea.
Causa , oppositati, Realitas , Veritas , prouet ipsum est, im sim ens , ina cum Patre,, Spiritu sancto , omnia producit. Mensura , ilia omnia disposuit in pondere , dc numero Sermo, quia carne indutus nobis locutus est De finitio, prout in ordine ad ipsum, ut primum ens omnia possunt definiti s tandem virtus prout omnis ab
ipso est. Tamen, ut notat D. August. lib. 83. Ost. c. 63 cmulto convenientius est nomen erbi, quod Ec Auctust.clesia Latina retinet. Nam rati, suppositatio, causa, mensura lac finitio , veritas , de realitas, virtus , pactum, non dicunt processionem, quam importat Verbum, tam signi licet id , quod loquente procedit. Deinde , Ratio reperitur in eo , qui adhuc actu non intelligi , Nerbum non datur bist in acta intelligente , quod propriissime convenit Deo. Tandem sermo signr-ficat orationem compositam ex multis dictionibusu a vero verbum quid simplex , etsi hei fi tissimum sit a complectitur integram sententia nata ergo mula congruentius est ad explicandum mystetium Trinitatis , quod Joannis
hic intendebat. Cum auic duplex sit Verbum unum externum . quod ad alios fertur il rerum internum quo mens secum loquitur,
Dies in corde meos Ioannes hic non agit de Verbo externo , quia hoc in tempore coepit in Deo , sed de Verbo interno, quod est ab aeterno est perfectissima imago loquentis, ut dicam sequenti quast. . Et hoc ipsum nomine Verbi hic intelligit.
Verbum A Liqui respondent, ita dici ab esses ta ut . .
Oligi ne lib. i. in Joan ubi ait, Filium Oti genu Dei appellari rationem , vel sermonem rationem , quia aufert quidquid contrarium rationi est sermonem , quia occulta Patris nobis manifestat. In quo etiam convenit D. August.Ii quaest. August. ex utroque Testam cap. Vo. Et in hoc sensum B ut ud, Basil. lib. s. contra Eunom. inquit Spiritum sanctum appellari Verbum , quia per eum Pater , Filius nobis loquuntur. At valde impropria est hujusmodi locutio, ut recte observat D. Thomas hic in suo commeUtario.Qtiantum ad quaestionem , doctissime tres a I S. tiones nobis dat S. Basilius homi is super haec Basilio everba : Cur Verbum ' ait , quo ostendit . quod ex mente processit. Cur Verbum ' Quia circa passonem natus est. Cur Verbum ' cui imago est genitoris , totam in se ipso Genitorem osten dens Simi
in a ratio, ut Filius Dei ex mente Patris productus demonstretur. Et hanc etiam tradit D Augustin. Augusti lib. . de Trinit. cap. c. Secunda,ut significetur procedere sine ulla passione , moturi ac materialitate. Et hanc etiam docent D. Ambros lib. de fide, Alabior c. 1. Chrysost hom. 1 in Joan Euthyin Theo Chlysost. phylaci . D. Thom in suis comment Tertia ratio Euthym. quia est imago , ac notitia Patris e totum Geni Ti eopl .
torcm in se repraesentans, sicut nostrum Verbum ' Thymbs totius
73쪽
totius nostiae cogi in otiis inag nem ex ptam it. Hanc tiam docent D. Hilar tib 1. de Trinit. D. August. t Bri et L .:nsom. lib. iri de Trin . Op.ro Noster Cyrili lib. i. Thesaur cap. I. lib. a. cap. lib. 6. cap. i. D. Fulgent. lib. s. AsoUimt m, O lib. 1.ad Uiret m. D. Damascen . lib. .
deside, cap. . D.Thom inpari. min. A. t. i. e magno applausu sequunt in omnes Expositores de cholastici, ac proinde probabilior caeteris est. Deinde monstrat haec vox , Filium procedere ex intellectu Patris, tisse Genitum , cum ex visuae processionis procedat similis ac esse in Palle, it conceptus est in liuelligente in esse ubi tantiale , tim in to nihil accidentale possae
eo arta ratio , si aedicatoribus plausibilis. Filius dicitur Verbum , ut intelligamus esse chaiatur in i, Nili anim apud Patrem, unusquisque enim summo concen' ardenti amore festur ad suos conceptus , cogitationes Proverb. t s. num. 13. Laetatur homo in sententia oris siti. Ut ei go videamus, quam e Xlmiori ac interno amore aeternus Pater assicitur ad suum Filii nan, dicitur illius Verbum, conceptus, de cogitatio blanc inculcat Salmeron, tom. E. trc I S. circa em. Alias rationes hujus rei mi eco, quia ad has seducuntur. IP
Homo delet Prov. I S. Saline Ion.
tiare fecunda persona dicatur hic potius
B Esponden D. Basilius hic in initio D. Chrysost homil. i. Euth m Theophilach. D. ho-mas , Fc, quia si diceret Filius , poterat quis ex generatione humana aliquid assibile, materiale cogitare , ut fuerunt Arriania at cum dicat Verbum, necesse est aliquid spirituale in te ligere. Secundo Q asia nomen Verbi erat conia venientissimum ad explicandum mysterium Trianitatis , ut patet ex superiore quaestione , quod Evangelista hic intendebat. Tertio D. Thomas luc, Evangelista ait, tractaturus erat de Verbo inquenltim venerat ad avifestandum Patrem hunde cum ratio Manifestatiotiis magis importetur in nomine Verbi, quam nomine Filii, ideo magis usus
ommodo ii est nomine Verbi Semper accommodatiori nomi-rendi m erit ne ad nos in m intentum utendum est. iarto , de moraliter . ac maxinet explicando proxima in rationem D. Thoma , pro qua multum facit id quod D. Gregor Nagiana in carmine Nicobuli , ita canit.. Nominibus cum multis ipse vocetur, millim aliud nomen, qusim Verbi gratius audit.
Hoc nomen Verbi gratissimum Christo D. Est enim nomen Doctotis Magistri , qui alios
docet, ut tradunt Origeo lib. 1. in 'an Clemens Alexandi in orat adhortator ad Gent Suaedagogo, castra. Dipi han. libere psi . . Chrysost. homil. 1. D. Bruno Carth sormon. i. Hoc autem, quod erat praedicare, iocere, ad munus Chris ta D. Pertinebat. Praedicarem captiυis remissonem. Isiri. ibi num. i. in Filius nomen mise statis est,
Non asses importans aequalitateri' in natura Voluit Chris
ratis , seu prima fac ic Evangelii se potaus Ver-- . bum , quam Filriim nominari, ut denotaret , se in m nin ira primo loco ante oculos habere id quod Minus sibi commisti in rex postulabra , non id , o nodcelsitudo personae importabat,ut o modo exemplo suo nos institieret, quantum debeat eis e fixum in mente , commisso nobis ossicio corres por deri Vide cap. 1 U. Es. Respondet quinto Maldonatus Maldonari Non filium , sed Veibum appellavit, quod sumnam declarat potentiam Tribuitur potentia e bo , quia omnia , quae vult, Uerbo, ficit, illud. Sap. i8. Omnipotens sermo tuus exiliens de cvio Sapient. 18. Ad Hebr. i. Pori s omnia Verbo virtutis suae, ut thr. I. ita homines obligarentur ad Verbum incarnatum venerandum , si non ob amorem Incarnationis, saltem ob potentiam, quam in Verbo agnos
Vange ista hic verbum solummodo dicit,
i non crbum Deiri poterat dicere , Ita principio erat Verbum Dei. R pondet primo Theodo se . rus Opsiue in Catena Graeca, qoso rev latio, quae QP ' 'fiebat Prophetis , dicebat ut Verbum Di ita ut ex initio P ophetarum facile constatu ad differentiam ergo, ne aliquis cogitat et, quod de talibus revelationis agebatur, dictum est Verbum, non Verhum Dei. Secundo S Thomas , qu bd dicitur s. Thoni 2 solum V tbum , ad significandum supereminentiam Verbi divini, scilicet, hi odiolum illud absolute sit, reliqua vero cum addito ac additamento. optimae sunt rationes,sed movet hic dissicultatem locus Apocal. I s. n. iu ob dicitur de Christo, est 'poe.anc vocatur nomen eius Verbum Dei. Niciare ergo in
Apocalypsi dici tui Verbum Deiri hic vero in
Ideo res pol ideo primo Expresse denotari in Apocalypsi es I personam, det non vocem aliquarii, illum , qui dicebat ut Verbum Dei bam de illo dicitur,qub se debat super equum album, ac veste
aspersa sanguine induebatur , quod tan cum personae convcm V ac si hic in Evangeli dic aelur, Verbum Dei erat in iiiiici 'sori poterat et ccipi in sensu tophriarum pio aliquo sermone externo;& sic non explicabatur id quod Evangelista intendebat. Secundo , In illa visione Apocalypsis dicitur verbum Dei , ut divinitas Christi ira anifestetur: quia fortasse hoc in illa visione tam aper . te non constabat, quamvis dicatur Rex regum ac in hoc Evangelio sussiciens sitit dicere tubum, quia statim addendum erat, Deus erat Verbism, ideo ad repetitionem vitandam , non dixi everbum Dei , sed tantum V rbum Tectio. In Apocalypsi dicebatur nomen illud Joantii de Angelis, qui optime mysteritam magna perspi acita, te agnoscebant cat hic res ei a cum haereticis, ideo caute sui loquendo mi Daulatim veritas mani filiarida . Primo Verbum esse in principio, id si a pestis. aeternum. Si cundo, si distinctum, 1 Patre, hoc miras a. est, apud Deum. Totio, cile substantiale. S aequa C UI si V le Patii in natura , hoc est, ' Deus erat Verbi , ut dicam in expositione . in .
74쪽
illius, quod dat sed ialius quod
Cur se dicatur nisum non Filius
Uare Christus Dominus hic dicitur saepe ab
Evangelis si et bum , cum tamen ipse nunquam se Verbium appellaverit , sed multotiesse nominaverit filium , magistrum , principium i Et quantum ad hoc lismum dat rationem D. Iuno Carthus sermon. i. de Trinit. Idemergori inquit , per Verbum, O principium signiscatur, sed nobis Verbum o cari debuit qui docibiles fumus, qui ct ipsius Verbum, est doctrinam audire , ct dicere parati sumus. Diis ero certe debuit vocari principium, quieto principium esse non credebant , dicendo Principium , qui si loquoroobis. Ac si dicat : Omnes Christum deberi,us venerata,&adorare nos peculiarite , quia ipsum habemus ut Magistrum in doctorem otii, quia ad ipsum , tanquam ad suum principium , a quo participant esse , referuntur. Secundo esse ondeo , quod juxta radicem, ubi nos habemus filium , Chaldaeus vellit Verbum, ita saepe utebantur Judaei , ut patet ex Philone Iudaeo lib. de opificio mundi, lib. quod deterior melioribus insidietur. Et ideo dicendo se fili vim, nominavit se verbum Tertio , quia Filius dicit de formali esse , quod per generationem aeternam communicatum accipit a Patres; quod est me una imperfectione, cum sit idem metesse , quod est in Patre, SVcitia omnem esiacientiam. At Verbum innuit id quod magnifice donavit Verbo
Domini coe i creati sunt, Psa l. r. n. 6. Portan omnia Verbo virtutis suae , ad Hebit. L. Fons sapientia Verbum Dei in excelsis, Ecclii . . Pro quo etiam facit D. Thom cit. q.8 ira 3 orct Christus ergo Dominus solum ante oculos habebat id , quod acceperat, non vero id , quod liberaliter dona vetarat. An vero , alius Evangelista praeter Ioannem secundam Trinitatis personam appellaverit Verbum, quaeri potest Rc spondetur negative probabilius esse, ut patet ex textu Evangelico Qtiando
velo Pastores Luc. 1.n i s. dixerunt Transeamus
usiit ad Bethleem , si videamus hoc Verbum, id est , rem directam per se imonem angelicum, non quasi quod Chistum, orbum appellaverint, ut ibi dicam.
Dictionem , m Verbum erat apud Delan .
Ac brevi sententia multa , alta muste- ita docet Evangelista. Dixerat Verbum esse a principio, id est , aeternum ; quia poterat aliquis interrogateri ubi , de in quo loco erat Verbum g Ideo docet , quod extiterit apud Deum , ut notant D. Basil homil. in hunc locum , Rupertus , id est, Erat in ipso Deo . Dori circumscriptum in aliquo loco , ut advertunt Euthym Leontiussim alii Secundo, denotat, hoc Verbum habere principium , cum dicitur esse apud Deum , ut notat D. Hilar a. de Trinit. Chrysost homil. a. Imo, ipsam processionem , ut obse ivat et tul a Persus Praxeam. Dicitur apud Denm , tanquam verbium pud producentem , a quo exiit hoc dicit Verbum , quod scrii per ad intelligentem rcfer tar Tertio , in eo , i od dicitur , peti Deum, indicat hoc Verbuta non esse sicut nostrum
humanum transiens, sed Dei manens cum Deo.
D. Hilar et de Trinitat. hi arto , Uerbum esse Hilar. consubstantiale cum at e nam in Deo nolsinnaccidens reperiri potest D. August. lib. s. de Trinitat. cap. . . Gregor Nicen homil de fide. Nicenus. Into , Verbum non esse creaturam nam omnes creaturae sunt extra Deumri a Verbum dicitur esse apud Deum, hoc est , in Deo, intra Deum. D. Fulgent lib. s. ad Monis Ruper tu S, Fulgent, mali hic. Sexto ostendit pet sonarum distinctio-Rui uri nem . nam qualido dici apud aliquem , dis tinctio importatur ab eo , apud quem e stri nemo enim apud se ipsum dicitur. Ita communiter P res hic, D. Bas l. i. in hac verba, Noster Bas tua. Cyrillos , Theophylactus, Rupertus, Ambro-S sitiis, deside cap. s. . D. Ambros. Qtiant uni ad verba hu jus textus , apud Deum, i cst, apud Patrem. Ita omnes fele Patres , de Exposito te interpretantur in infla versi 8 explicat Joannes: Unigenitus sista est in sinu Patris. Q tantum ad illam dictionem , apud ri Ome Giaecum , quod huic respondet, si girificat apud, de ad c ideo Caietan ut notavi in versionibus, legit , et Verbum erat apud Deum s id est, riserebatur ad Patrem, custis est Filius. At veso, si nos tram lectionem Latinam retineas , erat apud Caier, Deum s exprimi e quod Verbum non erat solitarium, nec separatum a Patre, sed cum ipso Deo dein ipso Deo , usus erat Verbum.
non in Deoilhoc enim vi de batur accommodatius ad confutandos Arrianos; siquidem haec particola apud , aliquando respicit id quod est accidentale cui si dicam, vestis est apud me. Responderi potest. Primo. Ex textu Graeco cum Caietano, qui legiri ad Deum, ut jam notavi, id est, referebatur ad Patrem Secundo D. Hilar Chrysost. Ruperi .existimant, per hunc modum dicendi, apud Deum ignificari Verbum in magno honore in summa dignitate , ac magna dilectione es e apod Deum: hoc enim innuit iste modus loquendi, apti da eum , apud me , ut sic erubescerent homines ut Terbum,quod apud Deum erat in magno honore, ipsa parvi penderent. Tertio D. Greg. lib. s. exponit idem valere , Verbum fuisse apud Deum, ac fuisne invisibile, quasi absconditum. Et ita declarat illud Iob. i. n. i . Ad me icitum est
Perbum absconditum, A. Joan. c. I. n. r. Annuutiamus vobis vitam aeternam, quae emo apud Patrem,
S apparuit nobis. Quarto. D. Basilio in laaec verba Thomas
hic agnoscunt dissi rentiam inter particolam iu apud , docemque , quod in denotat identitatem natura: Insinu Patris , verici S. Joan. . Ago in Patre, si Pater in me est, scilicet ratione naturae Particula vero apud dicit distinctionem in
supposito uit Epist. Joan erat apud Patrem dc
75쪽
Cap. I. De Generatione aeterna IJ
Psal 3 c. r. n. I. A Uocatum habemus apud Patrem. Ps. s. Apud te fons vitae. Cuia autem Evangelista statim dicti tu i si tridentitatem naturae tam Patre, Deris erat Verbnis accommodatius lii posivit
particulam apud , ut distinctionem suppositi de-DOtaret. Qinrito: accipe egi egiam ponderationem D. Bernar l. D. Brr nardi lib. r. e considerat. Sume exemplam, ait, de semina omnium Patre verbiim suum.emitistente, es retinente Verbum tu in conssideratio tua. Uth motis Quodsiic procedat, ut non recedat Sic progreuia..telligit i ita rvr,hi non egrediatur. Sic exeat,ut non deserat. Et*weq-- Wr fans elegantet. Ac si dicat. Sit nobis in exemplum divinas Pater, qtii ita iri telii gendo producit suum Verbum , ut ab ipso non separetur, sed in ipso maneat. Et sicut omnia intelligit in suo
Verbo, ita ea regit in gubernat, sic elici in tuum verbum , tua consideratio, ita a te emanet, ut in te maneat, ac non recedat seu sicut inite uigis, ficexequaris , reicut dicis , ita adimpleas. Vide
XII. Cur non dicrasti hi , apud Patrem , fida pud Deum;
C axe cum hic apud Deum, Pater intelligatur, ut est con nimi expositio, non dixerit Evanges ista apud Patiem, cum haec esset Dii dies tio explicatio mysterii Trinitatis 3 Helpondeo primo , quod nomen Patris , hic non veniebat in coni sequentiam . nec ad rem, Evangi lista multis de causis , ut dixi secundam pei sonam , non Filium, sed Verbum nominavit ergo non servabatur tecta connexio, sulti dic rei Patrem; ac proinde convenientius sui Deum nominate, quia non solum , quae faciunt ad claritatem vetitatis , sed etiam ad opportunitatem sermonis , consideranda sunt 8. Pro P. s. n. s. At cum secundam personam Filium nominaverit, Dersiri statim primam
Patrem, dixit : Unigenitus, qui est in sinu Patris
Pater,&Filius, ot correlativa mutuo se respiciunt r.
Secundo Evangelista voluit paulatim nobis aperire mysteria , id coante omnia primam personam Deum esse declarauit in postea Patrem dici manifestavit, vers 1 8. Unigenitus, qui est in sinu Patris. In divinis, ut dicunt Theologi , prior stdivinitas, quam paternitas, explicatio aut cm debet esse accommodata rei naturae te iri ergo prius explicanda fuit divinitas in postea patern iras.
a re hoc Evangestum inchoetur a Verto' a Uat D. Joannes initiavit suum Evangeliuis, non a Deo Patre, scd potius a Verbo 3R clpondeo primo Q a a Evangit ista intendebat Deum Verbum explicare,, per i sum Patrent,&Spiritum sanctum manifestare , Video a Verbo sumpsit exo id iuro Secundam rationcm mihi praebet D. B uno Catilius Iem. c. de Tituit. dium quaerit ad illa verba Genes. In principio creaDit Deus caelum, si terram. Cur Moyses ante Patrem Deum statim in prima voce, ac nomine Filium exprimit: O oeira in Etians. Tom. Ia principio, id est , in Filio creat/itim coelum,dec. Respond: sanctus Pater in haec vel bati it principio, in qnit, fecit Deus coelum S terram, Spiritus Dei ferebatur super aquas i coNVcViens fortefuerat, ut nomen Patris prius poneretur, qui ubique ab ipso Filio in Mime ibo roratur notuit
hoc Moyses serim Spiritus sancipi, qui loquebatu et
in Mosesse primum nomen Filii posuit, Ne sug magna si Arendo erraret uda us si dicat et ludaeus in Hii in te in
haereticus non neg a P. trem , sed Fili una ut ergo venitur.
ostendat quanta facilitat ea quaerentibus in vestatur in Scripturis , ideo ante omnia in sonte ac prima voce Scripturae, Se Euangelii nomen Verbiae Christi aflixit Evangelista.
quam Dei Uare D. Joannc sit in dixerit, Ue rbum esse
apud Delim, utim nobis Deum esse pios o ne re R. espondet Leontius o ostendatur Vesbiim Leontius.
nillil aliud esse , qu i ips in Drum , apud quem
erat. Secundo, quod Joannes hic Deum et lini posuit, ut veritatem mani se striam , vicissicien es is se iis,
ter contentam, inexplisio tam in test limento eis mora a i Danicii , quam non negabant haeretici, conta quos ra expi'
scribebat, Id quod sufficienter est explicatum, non est amplius in ejus expositione immoran
EXPOSITIO V Dictionum , Sc Deus erat Verbum.
Roposita sententia D. Ioannis evident ista me di, divinitatem Verbi, ac consubstantialitatem cum Deo Patre nobis manifestat Aelbum esse Deum absolute proriuntiat Moy lc dictus est Deus Pharaonis , Exod . . n. i. non absolut notat D. Hilas . . de Trinit. Sed respective in Hilar. ordine ad Pharaonem ratione potestatis , quae supra ipsum ei data erat. In f m. St. n. 6. Justi sal. 8:.dicuntur Dii , non absoriue in opinione hominum Ego dixi, Dii estis. At Verbum absolute dicitur Deus, si Deus erat Verbrim. Nec obstat contra divinitatem Verbi id, quod dicebant Arriani , quia ponitur hic Deus, sine articu I, in , saepe enim hoc fit. In hoc capitet iplicitet, Fugi homo missus a Deo. Et ite ium, Deum nemo vidit unquam. Et iterum Ex eo nati sunt. In quibus locis agitur de Deo vel oride atticulus non est in textu.
Evangaei ista hic facit probationem in directamn si quidem bot virili Expositores cum Diuo Thoma , haec sententia , is i cui erat s. Thom. Verbivii, resolvenda st in hanc , ct Vribus'
76쪽
erat Deus Uuxta Dialecticos , illud , quod se
habet per moduli formae naturae , debet es e praedicatum Id velo, de quo dicit ut, per modum iubjecti , et patet in hac Petros est homo Cui nantem Deus se habeat per modum natura , debet esse praedicatum. Respondeo , quod nostra sublimis Aquila non solurn voluit nobis explanare alta ..divina mysteria sed etiam hoc ei fuit in antamo, praestare cum magna eloquentla, relegan-Lo retis sit lac ut notant periti in linguai Hebraea, est magnus ornatus , .grauitas dicendi in ea , si illud quod est ultimum nomen prioris sententiae , sit privisim subsequentis , quod hic in axime observavit Evangelistari In princinio ei At Verbum , VerbMn erat apud Deum , ct tu erat Verbum. Ecce quando nomen Verbum est ultimum primae sententiae, dat initium subsequenti in Deus , in quo altera dictio terminatur, ct Verbum erat apud a tura , est prim tam subsequentisci verus enim magister non solum iniendi docere vertim , sed hoc cuti, venustate , pulchritudine verborum, ut sic suavitate attrahat animos e rentium. Apollo ille magnus Apostolorum coadst lordiei S. Luca, Actor. Si num. et A. Vir el-Jucns potens in Scripturis. In Hebrae dicitur, si praedί- rus facundia. Et infra eodem cap. n. 1 . de eo ait Coti tulit Multum hi , qui crediderant sese , tri vcr-iri Syrius , Adjuvit multum per gratiam omnes teles Per gratiare, inquit Caletanus, hoc es, per et Icclsiam erborum , scientiam Scripturaraim Scripturarum doctrina cum ornatu verbolusnomnium animos rapit, ac subjicit Psal. I p. n. d.
dicitur i ui subdis popula meos sub me. Ex Hebraeo habetur , alloquens populos sub me. Allo-
qtiens, id est, suaviter loquens Varr. s. de his latim. Et ubi adest jucundum , ac elegans elo-q aium , statim divisus populus unjtur, inhumiliatur. i. Ait Jacob In suis benedictionibus, Genesi s.
chritudinis. Seu, hi in librae legitur apud Dion usi Carthus Nephthirtim ager irraguus ans eloquia pi si h itudinis. Et, ut ipse explicat . dii in ea, se ilicet tibia, fit mons Thabor,in quo uberii et motabant ii Prophetae, qui eloquia pulcher
rina dabant. Sed jam an illius dubitat , quare Si nctus Patriarch i in aliis filiis multa gloriosa praedixit, victoria trophaea possessione si recina;
at vero in Nephth, ilia nihil si iiij e , sed so Oiti ei
alii risiactavit eloquia pulchritudinis , id est , ut exponit Andraeas Mastas tu osue . Is vra .r a. verba magna elegantia expositata si quidem suavitate, Gurbanitate omnes conciliabar, merito nihil aliud fuit exprimendum ; ubi pro inventi
benedictione eloqnientia datur, ib i trophaea, i peria dominatus doliantur, omnia enisi comparat, domat eloquentia.
Q UAESTIO XVI. Irare Evangel ista prius explicat Artemitatem Verbi, quam illius naturam '
vangelista agendo de generatione aeterna hic, in tertio loco nobIs explicat naturam Verbi,s Deu erat Vertam, explicando ruis illius aeternitatem, si principia erat Orbum ac existentiato in Patre S rabum erat apud Deum, ut drii
ex cis t. i. y n. Et tamen cichrinae ordo, juxta iis, . tot clem. postolat, ut pr u er planetur, quid sit res, qo illius existentia , ac durati , seu aeternitas. PHir o respondet Toletus annot. o. quot Evange Tolet.lista incepit . notiora bus; nata istae propositiones, Verbum erat in principio, WErat apud Detim cum apud aliquem debet en esse erant inani stiores, quam haec Verbum erat Deuc ideo a facilior: bus ducit nos ad altiora. Secundo respondeo , quod Evangelista voluit exorditi a nomine illo, I principio ut correspondeat Testamento veteri, in quo Moyses tali loquendi modo incepit, ut suo exemplo nos instruat, quod primi de antiqui Magistri niiqui sunt imitangi, invenerandi in stylo de sententia. M Uti si Sapientiiam omnium antiquorum exquiret a rens Ecclesias . o num. i. Tettio, Euangelista nee it ' a facilioribus ad altiora, nempe ternitate, re existentia Verbi ad ipsi ii esse , natus ami ei ut vj deamus no quanto magis quis in vcstigaverit in mysteriis diuinis , semper profundiota , sublimiora ad inquirendum inveniet , Ut docet
vangelista nullam hic adhibuit probationem , sive ex Scii plura , sive ex ratione, cuin alioquin videretur necessaria, praecipue cum agri et contra haereticos Respondet primo D. Chrysost homi l. i. in Joan si Deus erat V ibum, Chrysost inquiens. Nihil dubitat, nihil conieSimur , sed certa ora in assertione seruo qui tu et a stri siquidem est, in hi , quae dicit,nihil ambieere Magnus Magis A frugiter non adhibet probaticus es ad ostendendan '' 'magnam certitudinem rein de qua agit Secundo respondeo, quod tanta erat auctoritas Joannis, ut fossiceret, qtio ipse diceret. Unde de se protestatur et Ii n. ac Hi es disci neus illi qui est moniti iti Ioan, AI. perhibe ae his , scripsit haec, rescimus , quiati est testimonium ei r i. Ac si idem est et , quod Janires diceret, quod verum haberetur. Tertio possumus dicere, quod ipse testimonio Christi stabili uerit suam doctrinam bersi 8 proclairiat: unigenuus , qui stati in Patri narro Uit nobis. Quarto ut ostendat Evangelista, non ex ratione ratione sed ex illustratione divina habet quae nobis scri qbarat ili Ut bebat, ut nos instiuat, quod si quis ratione inves ' ' xigdvexit, quae fuerint ante conditum Oibem : ' ψ inveniet tenebras,&abys os si vero lumine supernaturali, ac fidei, ad inaccessibile lumen, ac splendorem aeternum accedet.
Io mi I. n. r. Hoc erat in principio tant una apud Decim.
Theophoc his Illud erat, in principio
apud Deum. jet Marin. Hoc erat in principio apud
77쪽
Catthusi Lytan, Ambios. Sine verita. i nihil bea.
cci lini est , sic ejusdem generis est nomen Deus berbiam , ideo ad litiumque reserti posse existim ristagenes tom. 1 in Joan. Commonis tamen exposui sanctorum Patrum, tenet esse relativum Verbi, Hoc scilicet Verbum, erat in prino pio. Et hic sensi is manifes e constat ex nostia vulgatari habet enim, hoc , quod non ad Deum , sed ad verbum ordi
Leontius , D. Cyrillus lib. i. in cara cap. . Maldonata B cavlxam. ex illi malit Evangctistam hic repetere , quod supra dixerat in supta tota ver L. Cusus ei hanc rationem dat Cajc tantas Evangelista tria supra docti it , nempe cibum esse aeternum, distinctum a Patre in hypostasi, S idem in natura cum ido Me intelligeremtis , ait ille, tria ante diecta dera esse Oillatim , is vi simul, ideo Ad excludendas omnes cabillationes haereticorum, colligendo omnia Vera esse declaravit. Tertio D. Hil alius i. de Trinitat Theos, hyliach s docent Evongelistam hac sententia decla lasse Verbum esse Deum cum Deo Patre eum summa unitate, ac pace, sine discordia, qtiam Gentilitas in suis Diis fabulabatur. Qtiario Toletus , cui faventClemens Alexandr in orat exhortat ad Gent. dc D. Glegorius lib. s. morat cap. I S. ira exponit Verbum tantum erat apud Drum , nimirum nondum carnem susceperat, nondum se manifestaverat , sed erat solum absconditum, in vis bile apud Deum. Qii inta expositio tenet, D Joannem, hic explicare coaeternitatem Verbi cum Patren ne aliquis existimat et personam Verbi elle infeliorem Patre duratione , ac proinde primo dixit Evangelista, Verbum esse aeternum. Secundo distinctum a Patre. Tertio re jusdem naturae cum ill o Nisi arto, coaeternum. Ita docent D. Basilius hom in haec verba Chlysostom homil. 3. S. Tholm Carinusianus , Lyianus , malit. Et haec mihi viditur probabilior. Et hac brevi sintentia multos hae reticos jugulavit noster Evangelista. Qiod eleganter ait D. Imbros lib. . de fide, cap. . Omnes, inquit , haereses hoc capitulo breue Piscator noster exclusit. Qi io late prosequitur sanctus Pater.
QU re hic D Joannes repetit cibum esse
apud cum De hoc multa dixi in expositioinibus Theophyla eius ait , ad explicandam summam unionem , concordiam cuin Patres; sed ex hoc iam alia oritur quaestio. Ad manifestandam super excellentem Veibi beatitudinem, ac eximiam felicitat iam, non sussiciebat dicere ipsum et I , Deus erat Verbum. Ad quid ejus unionem curia Patres, explicat e Stando in hac sententia Theophyl nobis declarit Evangelista, quod ad summam beatitudine ita non valeret divinitas , si per impossibile non adesi in diuisa
unitas. Uti se ait D. Bernard epist. i. ad Carthus an S mdonem Priorem , quod unitas conservat Trinitatem. Et seri n. ita incant idem habet. /:υeir. iii Eua/ig. Tom. I. Idem Theophyhristus via , ait, dixerat, Deus Theosit,
erat Verbio ' Ne quis diabolicavi sione iti belquosdam , dicens et Ergo qui Vcrbium Deus est, aliqtsaudo insurget contra Patrem , ut Gentiles fabulantur,res segregans se ab eo advo sarius erit; propterea dixit quod licet Deus fit Verbum , nihilominus cun Deo Patre est, ut ab eo inquam separatus. In ingenitus est appetitias donii nati di hominibus , ut ne aliquis suspicare tu Verbum g totum dominatim ambire rebellare posset a re bi ibit,acontra Patrem, ideo Evangelista si me , rite diuinandi. rum repetit quod erat in Patre, di idem cuin ipso, nam stasset divei sum, aliquis cogitaret ab eo deficeres, ut ipse solum regnaret
Q u AESTIO XIX. Vir nusia fiat mentis Spiritus sancti p
ictare laic Evangelista , cum toties nomine, i
nem de tertia persona, scilicet de Spretitu sancto, ut hoc modo initio sui Evang-lii perfectam notitiam Trinitatis non daret Respondet Cardinalis rigo quod Pangelista hisi tant m agit de Hugo: reducitione ad Patrem , ct ideo solum fecit mentionen de Patre, ad quem sit redi, Stio , ctiae Filio per quem siti Mica xx et jain , quod Egi apud aliquos , qui ex hoc ex o di totam colla gunt Trinitatem et ita enim non nat Joann s. Princi 'pium, Verbum , s una Per sincipium intelligunt Patrem, per verbum Filimai, per Deum Spiritum 1 ct uiri tat obstat Oromonis expositio, quae Deum sat rcm in iligri.
Respondeo secundo quod Evangelista scribebat suum Evangelium contra hae: etico nega in te Saeternitatem Verbi , ideo solum Liicit metitionem de patre, WFilio, quia hoc tantum c qui rebatur ad haeresim confutandum tibi piimum nece Tarium fuit, statim te tiam per solet ii nomi-
Tres sunt, qui testimonium dant in coelo , Pater, Verbum &Spiritus. crto, si Potaliter . Patii tribuitur potentia , sapientia , pili tui
sancto amor Ioannes conassonebat suom Evangelium contra haereticens contum oces obstita natos solum ergo ordinat pice sentem textum de Patre, illi . Vnonia Spiritu scncto, ut nos doceat, quod contra obdo satos haeretico poten M. et initiari, sapientia agendum cst , non vel DUO te, de beneuolentia lis enim rrgitur bilue V bi iiij itale. ltis. Ait Deus Moysii Mich. . o. I . tilichi et . Ium tum in virga tua. Et tamen Apostolis man
Cur Moysii datur virgata rapostolis denegatur EMittebatur ille ad populum duia cervicis , qui
saepe idololatria recalcitravit coniti a Dominum, ideo virga conceditur ut potentiari ac rigore eos possit domare et Apostoli velo Atina tantur ad
gentes , quae crediturae elant . ac pioinde On nisscue i ita eis interdicitur. D. Hicion citato b c D. Hieron.
Mich. Puto, ait, quia popiatis Israel detirae,cret cis
erat, usum esse, sem virga egati virga
percutientes Apostolis alitem Domini Salet aio is, qui sapientiar sequebantur inter perfectus
78쪽
D. Hieron. August. Hilaris Cyrillus. S. Thom. Tertuli. Usa Lectio. Texta Grae
Omnia per ipsum facta sunt, in ipso factum est nihil, quod factum
VER VIM A E S. Syriacas. Omnia per manum ejus fuere,, sine ipso nec unam quidem fuit,quidquid fuit. Caietanus est Omnia per ipsum facta Arias sunt, insine ipso factum
est, neque unum, quod factum est.
Hon ilia, Vorarii omnia per ipsum facta
, ruualis qui sunt, extra ipsum fac- tribuitur O tum est illii l. rigeni, refertur a D. Thom. Marius Victori Per quem effectae sunt omnus adversus ita , .sne quo effec- Arium lib. i. tuna est nihil . S. Gaudent fim. Per quem omnia facta 1 O. S. Leo Papa sunt, sine quo factum fer. 8. de est nihil.drag. Ierm.1r, Pastrone. EXPOSITIO.UPE Rio Rinus propositionibus tractavit Evangelista de aeterna generatione, ac de Deo ipso in se ipso nunc vero verba facit de Deo creatore Triplex est lectio quoad terminationem puncti Prima , Omnia per ipsum
facta sunt , sive ipso factum est nihil Et posito
Puncto continuat uod facitum est, in ipso
vita erat. Ita D. Hieronymus , D. Augustinus, D. Hilar. D. Cyrillus D. Thomas hic , Tertullian. contra Hermogen cap. a. o. ctis. Et haec techio
habet pro se , quod in subsequenti dictione fit repetitio ultimi ve ibi superioris, sciti cet , sine ipso factum est nihil, insubsequens incipit a fine. uod factum est , in ipso o ita erat. Qui modus observatur hic ab Evangelista , ut supra dixi.Secunda Echio sic habet : Omnia per ipsum
facta sunt , sine ipso factum est nihil, quod factum est. Et figitiuo ct um; sequitur In ipso vita
erat. Ita textu Gisiecta legit,D. Irenaeus libG. c. II.
D. Chrysost hom . . Th'ophylachus, Euthymius, D. Hieronymus in Amosi. D. Gregor Nagian Z. oratas Sc alii multi. In hanc magis propendo; quia nostra vulgata Latina ita legit, ubi ponit punctum , terminatur numerus tertius m sequitur quartus, In ipso vita erat. Deinde , quia haec lectio apertissime excludit Arrium , qui dicebat Spiritum sane turi esse factunc Verbo , ideo
ait , sine ipso factum est nihil quod faectum stu
c uni autem pii itus sanctus non sit factus in se, non est sectus Verbo Terti lectio. Sine ipso
factum est nihil , quod factum est in ipso. Et addi-
ro puncto continuat Vita erat, vita erat lux,
c. Ita Hilaritis lib. 1. de Trinit. D. Epiphanius in Ancorato. Haec non placet; D. Ambrosus Ambros. 3. de de cap. s. m. August. lib. s. de Genes ad *gqst, lit. cap. I . eam tribuunt Manichaeis , si enim Evangelista dixit , omnia per ipsum fuisse facta, ad quid repetendum iterum in ipso Meinde,quia illa dictia cohaeret cum subsequenti, ut dicam expositione sequenti. Omnia, inquit, per ipsum facta sunt. Id est, o omnis creatura tam visibilis, quam invisibilis, ut ait D. Augustu ab Angelo usque ad vermiculi im 'O '
Omnia per ipsum asta sunt. Et sine ipso fastum
est nihil quo De tum est. tui hoc nomen o Annia, ali quando non universalitatem significat, sed pro aliquibus accipitura ideo Joannes id, quod dixerat per assirmationem , repeti per negatione masi sine ipso fastum est nihil, seu , ut alii translatarunt, nec unum sit, quod non sit factum ab ipso.
Vel potest referri, sine ipso salitum est nihil, opto ad
conservationem , ita ut primo loquatur de cieatione, postea de conservatione. Ultimo hic est experienda illa particula ver 'ipsum, ex qua Arrianti argum eo tabantur Verbi inesse inferius Patres: nam illud ipsum , tanqua raper instrumentum facta omnia intelligebant. Contra hanc impietatem late agunt S. Basilius Basilius.
li de Spiritu sancto Cyi illos lib. 1 in Ioan re
Uyso stilo l. s. Neminem, a ri,conturbare debet'
propositio , Per nam de Patre dicitur , Per quemo ocatem sumus in societatem Filii ejus, i Corint. I. D. P. muli is probat D. Ambios lib. s. do Spiritu Ambron sancto 1. Corintha in initi, Paulus Apostolus per voluntatem Dei. Ad Galat . . Quodsi Filius , haeres per Deum. Ecce particula,per, non repugnat cum divinitate, de aequalitate. Dicitur Pater om nia per Filium facereti sicut enim .artifex omnia per artem, sapientem operatura ita Pater per Filium, qui est ejus sapientia, onmia producit. Ita D. August. 6 de Trinit c. io S. Thomas, Caesarius Angcst,
Dialog. s. Hugo, talii. Immo majori cum pro c,' ' prietate dixit Evangelistari per ipsum , quam si s uiso. dixisset, ab ipso, vel in ipso, vel ex ipsos ii enim
dixisset, ab ipso, vel ex ipso omnia facta, intelliget uiri solum Filitum fuisse operatum. Si in ipso, malitia Arriana aliquid in Verbo factum persuadere in veto dum adit, per ipsum, intelligimus, non esse solis iis, re est D. Hilarius, sed simul cum Hilar. Patres, ripuit sancto operatum fuisse.
co verbo comprehendit , quae Moyses multis enarravit in creatione mundi. Respondet Tolatus in commentar ad illa verba , Omnia Tolet.per ipsum , quod pro Moysis tempore , cum
non esset facta Redemptiori creationis beneficium omnium maximum , M ideo multis amplificandum uir A Joannes lam ad malUS 'leontem- properans , nempe ad Redemptionem , iij v c 'coliatione illud minus censebatur , ideo sum i sit ,
malum ad majora tint progrediendum. Rel
pondeo secundo , quod Moyses direxerat oculos ad te imporalia , promissionis terram , ideo voliti in enarrandis temporalibus detineri. Ac
79쪽
Cap. I. De Generation aetorna.
intentani dii tem habebat ad super ad maloia promovi t. S. Plaus Joannes intentam diatem habebat ad supernaturali , ad Christi in Dominum, ejus beatitudinem , rideo non sustinuit in terrenis immorati , sed ab aliis properanter se expediens, vehementi conatu ad altiora ascendit. Tertio, Joannes ma)orem notitiana de mysteriis divinis habebat, tram Moyses, de tamen summatim, ac di m o uno verbo utitur , ut ostenda , quod quantorem cetra naagis quis Divina penetrat, his admiratur ta , loquit tri . Quod notavit Rupertus in lib. i. hu, Geum. ad verba, i tui inaria metua. Moy
se hoc dixit uno verbo , de quo Astrologi innumeros in lederunt libros.
v AESTIO XXI.m ire coangeli sta utatur Ierbo facete,
Von , creare Elmo est hic de creatione , tamen F vanis gelista non ait, omnia per ipsum creata surit, sed fictis. Respondeo , verbum f. certe , habere significatum valde generale , significat e sim produceres, sive per creationem, sive per eductionem. D primo paret : In priucipio creabit Deus coelium Sudrranet, Genes. i. num. i. Psali n. TO. Fecit coelum erram Gen. r. num . . In die , quo fecit Deus caelum S terr m. De secundo per edoctionem in multis logis Genes. . Dixit Deus at lux. Id est , quia ex praejacente materia facta est , ut ibi explicant Expositores. Et quanquam omnia dicantur creari ratione matellae e cujus potentia educuntura verbum tameta facere, utrumque ex icat. Et hac de causa dicitur in Symbplo, FASForem coeli, terre. Et Psalm. IO3. n. Z .siis si texi omniet ira sapientia fecisti Et: ideo hic ait Evangelia minui lista, siue ipso factum est Eihil Siri et ientiaepetss'dum est operandum , ac proinde , ubi nos habemus, In principio creabit Deus , vertit Origenes , si sapientia fecit Deus.
Uar Joannes tractando hic de Incarnatio ne verbita, de Redemptione humani genetis , praemisit ipsum esse uniuersi se storem Deut qui ei omnia per ipsum facta sunt in universalem con-
servatorem , sine ipso factum est nihil f Resse
pondeo primo, ut ostendat, quod ex eo , quod Deus nos condidit, quodammodo ipsi incum-bel, at nos restaurare , reformare. S. Leo Papa ser. 1. de Passione ver quem , ait, omnia fasta
sunt , sine quo DE Ziim est nihil, quippe plas
mathim de limo terrae hominem suuisitae rationali animavit, idem naturam nostram ab aeternitatis arce Vestaim amiss restitueret diguitati, ct cimiis erit coclaitor , esset etiam reformator Sm a liter S. Renrigius ad Rom. cap. s. Ac spondet secundo, ut ostendat Ioannes Christum , iacia in suo Evangelio Regem praedicat, esse verum Regem qui suos condidit, tot beneficiis conservat, Olticira in Edang. O .
ad ma j a promovi t. S. Paulinus, epist ad S paulini quendam mi item Christus , ita, totius in lindi
Dominus, si Rex, quia ormnia per ipsum faecta sunt, et sit ipso fae Stim est nihil Tecti , o sit Olige
ne hic in hornit. Per haec ostendit lapso Verbum tigei omnia ambit, O conservat. Noverat Evangcusta hominUIn naturam, iis maxinihi e emolumenti era sep si chri allicitur dimide ponit Verbum uniueis coris et ei' elibi r vatorem , de factorem , ut saltern ex die statioreb eficio tum in conservationis moveatui homo ad ipsum adorandum, Generandum. Et iri uri csensum expendit D. Augustinus praesenti m Oan Aura ustinis textum in Soliloquii s c ait, Sine quo factume nihil O ideo se te actus sum nil ut, quia est nihil, o ad nihilum ducit sep rrari ergo a Verbo, est esse sine via , sine eritis , sine vitas separari mitem a Verbo , per quod fassa sunt o 'nia , nil ilaliud est , quam deficere aes o transire iud e tum , quia sine ipso es nihil Ubi non adest
Vare, scut Evangelista dixit, omnia facta per - ipsum, scilicet Verbum, non dixit, ct m facta per Spiritum fanishumili rigo te vera tui et locutio ita S. Ambrosim ti bol. c. 6. Hiigo Casilinat s Amb ochic, siquidem opera Trimitatis ad extr a sim indi ' 'g''visa. Et sal 31. in . 6. Vcrbo Domini coeli firmatis sal. 3 et . sunt, spiritu oris ejus omnis virtus eorum. Ps
m respondet cit. Hugo, quod magis proprie Pater 'g' dicitur operari per Filium , quia Patri trabuitur potentia operandi , Filio ipsa operatio Lat Spiritui sancito conseroati operati Secundosi re si ondeo, quod Evangelista conventius , dixit omnia facta per Verbum , siquidem Verbum est sapientia Patris , pili tus amor. Dicitur igo otiani operari Oh mn dum per Verbum , non per Spiritum a schum , triste instruat, quo donanis operatio tua nati cui laum S uis prudentiam is sapientiam bon vel secundu in i s a Saetiorem , affictum, voluntatem. f. mini.
si principio , inquit Moy l s, Gentes. I. creabit g. Deus coelum est terram. Cur non diei tui: In Spiri tu sancto crea Uit 3 Egregie respondet S. Ambio 'sua ier m. i. Est , inquit, imitator Dei, etc- modo imitator Vnuma ili potes facere est terram, aut mare Nou uiiqites sed ut omnia per Verbis ufacias, nihil ine erbo , oninia cunn ratione , nihils irae ratione. Et optime ut tu ind doceatis,ut opcratio tua, non Impetu volii ni itis , sed judicio iationis fiat Piae cepit Deu Moysi Ex L i. ZO. D. I. Exod. 2O,
Memento , ait , ut diem sabbato saueis es , siuenim diebis fecit Dominus coelum , terram , mare , ct omnia , qtti in eis sunt re quievit die septimos idcirco benedixit Dominiis diei ab bathi, Osanctioicadit eum. Jam largit diabitation tiare in aliis praeceptis, ut de non occidendo , non furando, non adhibuit Donam os rationem , sed tantum in hoc de sanctis iando
sabbatho posuit cassant . ita re lite et it dies timori Chrysost holhul 1 ad Popillum Antioch. Cui itast. Pro gratiarum actioneristare , ait , igitur dic mihi , in sabbatho causam adjecit , in caede cero
80쪽
nihil talefecit' uoniam hoc quidem mandatum, non de principalibus erat, nec per conscientiam nobis exquisistis, sed particulare quoddam ct tem poraneum. Propherea post haec solutum est , necessa
ria ero , vitam nostram conrinentia illa sint Mon occides, non furaberis,non moechaberis; Ideo nullatenus hic causam ponit, nec rationem adducit sed ola opus e se putat prohibitione Acu di- cat: Alia praecepta, non furandi, non occidendi,lutamine naturali iunt nota,ac exinde himcientcrpro ,hata. At sabbathi praeceptum non naturali ratione signatum erat, ideo ergo reddit causam ne aliquis putaret voluntate , non ratione adductum.
Deus Israelitas a servitutel Egyptiaca liberare, ac ex inure volens, Moysi apparens in rubo , ait Exodi s . . . Vidi Fictionem populi mei in. go tori S clamorem ejus audio propter duritiem eorum , qui prasunt operibus. Ubi Calet optime advertit Mationem sui descensus ad loquendum iu flamma , ad apparendum Mos persammam iurubo, reddidit Deus. Sed descensus non erat suiu ciens, messica ratio, quod ille esset populus Dei; Vidi afflictionem populi mei. Ad quid ultra additur Propter duritiem eorum, qui praesunt operibus f Ut inanifestum sit quod Deus non tantum amore,
sed justitia ac ratione est tactus. Si solummodo populum suum nominasset, ex dilactione , affectione talia fieri sibi aliquis persuaderet. Dum vero uit, Propter duritiem eorum, qui praesunt ve-Justiti lim, ac rationem declarat, qua excitatus est Deus, ut populum suum a tantis oppressionibus, indebitisque a Sichionibus liberaret. Et ubi nos habemus, Vidi afflictionem popilii mei, Pagninus, alii legunt Videndo idi Uictiovem;
modus loquendi vehementiam, magnam con siderationem importat.
I. - In ipso vita erat, e vita erat
lux hominum. ERSIONES. Textus Griccus. In eo vita erat, is ita erat
Briximus. In ipso vita erat, ilia erat lux hominum om
D claram intelligentiam: huius loci videsuperiori expositione duas lectiones circa terminationem puncti. Si ergo ita legas:
Sine ipso factum est nihil , posito puncto
tunc , uo actum est , in ipso vita erat. Primo, D. Ambiosius in Gaim. c. ad illa verbari muconfundentur in tempore malo. D. Hilar a. de Trinit. Qito et factum est in ipso, sc licet Incarnatio Passio, Mors, vita erat, inluxiom Inum. Secundo, D. Augustinus traSt. i. in Joannem, Orige n. tom. s. in omn Beda hic. Qiiod factum est, id est, creaturae factae in ipso et bo habebant quoddam esse divinum , vivum nam , ut ala D. Thom hic breatura in Deo est ipsa creatnta: essentia. D. Cyrillus lβb. I cap. 6. Chlysosti homil. . Hoc referunt ad consei vationcm, id est, creaturis factis: In ipso ita erat, quata in ipso con serva bantur chialto, Clemens Alexandrinus lib. isset. cap. 6 hoc explicat in ordine ad gratiam, de quo stati m.
Si vero legatur, bis ipse Stilum est nihil quod
facitum m tunc saxo punisto, ni o dita erat. D. Ambros. tu Psalm. 36 Cajet. .alii explicant de verbo divino, de quo est sermo , ita ut ostendat Evangelista illud non esse mortuum , sicut nos trum , sed vivum Divus tamen Athanasius lib. s. de homine. D. Ambros lib. 3. de ec P. i. Cleni. Alexandi in exhortat ad Gent Ammonius in Ca tena Graeca Favent Chrysost. Theophylaci qui de vita spirituali, id est gratia, intelligunt locum. Passim haec in Scriptura dicitur vita Joannis . n. Fiat in eo ton aqua et ita salienti in ollamaternam. Et c. s. n et . dii creuit in eum qui misit me habet vitam aeterna et, capri O .n Vo. aliis locis. Vita ergo hic sumitusvpro issa, qua homo vivit secundum Deum per gratiam , .consummatur in gloria aeterna. Haec sententia mihi videtur probabilior Pti m qui Joannos tractat de Veibo in se , deinde descendit ad creationcmri postea hic agit de vita spirituali, scilicet gratia Secundo. In hac senten tia optime cohaereret subsequentia , si ita erat
lux eminum Tertio. Qiaia Evangelista non ait,
Ipsa est vita, cama non agebat de uria ipsius Verbi, sed de illa, quae est in ipso eminentialiter, scilicet
Expende, Lux hominum. Primo aliqui, ut D. Cyilli lib. i. c. . . Chrysost homil. . Theophyl. Rupertus intelligunt, perlumm, vim naturalem intellectus, quae a natura inest hominibus vita erat lux hominum. Ac si esset Et illud Vitiabum erat largitor urtiuis naturalis intellectus hominum. Secundo. D. Hilarius D. Augustinisstracp. i. S. Thomas tenent, Verbum dici lucem proptet supernaturale sit dei lumen, quod ab exortadio mundi fideles illuminati sunt. Tettio D. Gregorius a Zian Zenti orat. . Theologica. D. Ambro
sius de de contra Arrium , intelligunt de luce distus a Verbo Incarnato Mihi caitum est , hic non esse sermonem de lumine naturali intellcchus, sed supernaturali. limo. Quia non cohaerent subsequentia verba Lux in tenebris Dicu, ct tenebrae eam non comprehenderunt. Sacundo Qtii hic frequenter fit sermo de lumine non naturali , sed seper naturaliti Venit, ut testimonium perhiberet de lumine et illuminat omnem hominem. Est ergo sensus , quod illa gratia data a V. tbo illuminat hominem supernaturaliter in iis steriis fide in aegratia . S. Thom Cyi illuS.Chrysost Pae a Clemensus is, Ambros
v s Tio XXIV. mare dicatur , quod in Verto erat vita,quc erat si hominum 'REspondeo primo, ut jam dixi, Evangelistam ideo dicere, quod in Urebo erat vita , ut ostenderet, quod Verbo nihil denuo advenit. Secundo Evangelista dicturus erat, quod