장음표시 사용
571쪽
ccssitate ab sciates non facere selictus suos .Praeterea potest Clericus aliis locare B nefieii sui fructus , ac proinde illorum in eos transferre dominium. At nemo plus juris in alium transferre potest quam ipse habeat, cap. emo potest, de regul. jur. in 6.& l Nemo plus furii,D.eod. Denique usu passim receptum videmus , ut Beneficii fructus ad haeredes transeant,etiam laicos quod fieri non liceret, nisi qui, praedecessit jus dominii habuisset. Ista demum doctrina praevalet, usuque parum V iecipitur. I II. Non desunt tamen oppositae opinionis assertores & suntamenta:& teneri Beneficiarios Praebendarum fructus superfluos male impensos restituere , asserunt Navarratum in Manuali , tum in suo tractatu de redditibus Eccles Archidiac nuS,Pan orni itanus,Gabriel Biel, S. Antoninus , Ricardus , Majolus Paludatius &Layman tract. r. p. 3.quibus favere videtur Sanctus Papa & Martyr Urbanus,u ubi ait, res Delium,qua Domino osseruntur,non possunt aliis quam Ecclesia 2 mdelium indigentium usibus applicari quia votasunt fldestumeretia peccatorumeretriamonia paverum Sed nihil idi de restitutione. Sanlius quoque Bemardus serm. 1 .
in Carit.in, Ministri Ecclesiae cliti stipendiori sever a quibus egeni sustentandi forent impie Facrilegeque sibi reliπnt 'n' profecto peccant in Diuitate, quὸd 2
aliena diripiunt, sacris in fuit vanita ibus 9 Dιrpitudin bus abutuntur. Idemque epist.2.ad Canonicum Lugdunensendi, duidquid prater necessistam v ctam ct leotitum de .vitari retinez. tuum non est , rapina st,sacrilegἰum est. Similia etiam idem repetit epist. 1.Haec tamen facilc quis eodem sensu possit interpretari, quo Sancti Patres Basilius & Chrysostomus asseverant de bonorum ipsorum profanorum superfluis , ea non jam esse dominorum qui possident, sed pauperum qui eis indebite & inique fraudantur,nimirum quia eis debentur titulo charitatis , & obligatione eleemosynae.
IV. Clerici possunt tria bonoriam gaenera possidere, scilicet mere Ecclesiastica, cujusmodi sunt Beneficiorum proventus. Atque horum omnia quae sibi super- sua sunt , tenentur in usus pios impendere sub mortali peccato. Secundo parrimonialia , quae ex mere temporalibus causis procedunt, haereditate, donatione , labore & industria. Atque horum dispositionem perinde liberam Clerici habent ut laici. Tertio quas patrimonialia,seu mixta, quae acquirunt tanquam Clerici ex aliquo ministerio Ecclesiastico diverso a proventibus Beneficii , ut concionando, o Consessiones audiendo , Missas celebrando .sacras Literas docendo, cancndo , Jurisdictionem Ecclesiasticam exerccndo. De his quoque Clericus disponere potest eodem iure & libertate quibus potest circa mere temporalia. Neque his obstat quod dicitur in cari.Clericos,c e duob. seqq. i.qiiaest. a. nefas esse C lerico habentiopes temporales sustentari stipendiis Ecclosiae Esto enim fuerit aliquando Ecclesiae distiplina ut nemo ad Ecclesiastica stipendia admitteretur L lericus, qui omnibus terrenis bonis se non abdicasset hoc tamen non est divini praecepti,& laxata pristina illa rigidior disciplina evantiit. V.Clericus omnis stipendia accepta ob aliquod ministerium quod non per I-vit,restituere tenetur,quales sunt Missae votivae,quibus intra tempus debitum non satisfecit,& Missae landationum quas neglexit, officia Chori quibus non inter- fuit, cum per cum steterit .Hoc tamen observandum de Missarum fundatarum onere quotidiano,Sacerdotibus morbo , aliove necessario impedimento detentisue indulgeri mensem unum,intra quem cum non possint sine periculo celebrare, non etiam tenentur per aliam Sacerdotem supplare , aut de stipendiis Missatum Pro
572쪽
pro rara dimittere,vel retatuere. Ex aequitate enim ac epis KIa Id eoneessum fuit a Concilio Mediolanensi septimo provinciali, teste Diana pari. .traei. . miscellan. resolui. a 38. Atque praesumendum hane esse rationabilem fundatoris mentem. Hoc idem paritet docent Hiirtadiis,Layman Bonacina de Sacram. Eucliar. lips. q.ult. pumfi.8. n. t .petrus Navarra lib. a.de restitutionib.cap. 2.niim. Ei I. Riccius in sua praxi,decis o 3.num. F. Sc 6.
V I. Qiiaeritur an in Beneficiorum distributione is qui minus dignum praefert obligetur ad restitutionem digniori 3 Sciendum in primis, eos quibus ex ossicio
incumbit praeficere ministrum Ecclesiae ut uini electores, praesentatores , & colla Ores, semper teneri providere ut dignissimis Beneficia obveniant. Ita docet cap. unicum,ut Benefie. Ecdies.sine diminut. conser. itemque S.Thomas 1.2.q Jaeli. 6s. art. 2. ad I.& ad 3.&quaest. 81 art. 3. S.Antoninus a parte,tit. I cap. 2o. I. Nicia
laus Lyramis ad illud Ioan. 11. Simon Danais diligis me plus his p aliique communiter Theologi & Canonillae,qui contravenientes arguunt peccati mortalis, qui- busdam casibus exceptis, ut si patronus praesen et dignum ;Juinc enim Praelatus debet admittere deInstituere,can. st nasterium &can. Decernimus , 16. quAst. 17. Secundo si conserendum sit ex priniaeva institutione Beneficium alicui ex certa familia , Vel oppido .ut contingit in patrimonialibus Beneficiis, aut alicui ex Clericis eiusdem Ecclesiae. Tertio si aptiores reservati sint Beneficiis majoribus Parochialibus.Qualid si ita sint inter plures electores divisa sitffragia ,. ut nemo, aut pauci dignissimum eligant, sed partita sint in favorem duorum , quorum unus est altero minas dignus ,. si quis restat suffragium suum daturus , qui frustra dipnissimum noluinarer, ipsique Ecclesiae obesset, quia periculum esset ne major . suffragiorum numerus indigniorem promoveret, deb. t votum suum dare in sa-vorem dignioris ex eorum numero in quos maior inclinat suffragiorum numerus , dc ita impedire min is digni promotionem. Quinto si quis suum resignet Beneficium in favorem , non adstringitur obligatione conscientiae eligere dignissimum , dummodo dignum eligat. juxta Caietanum in Summula , verb. Ten sciam , Lessium lib. 2. cap 3 .dub. t 3.& alios , quia resignanti non incumbit officium praeficiendi ministrum Ecclesiae. Et praererea cum id conserat quod suum est , sicut dum possidebat nequaquam tenebatur sacere ultra mediocritatem de biti ministerii, ita neque tenetur sibi digniorem abistituere, dum sit sufficienter
V l I. Extra hos casus praeserre digniori minus dignum , saltem in Praelaturis N Curatis Beneficiis,est mortale peccatum. Sic enim decernit Concilium Tridentinum sessi χ . cap. i .de resorm. In primis meminerint, nihil se ad Dei gloriam ct popularum salutem utilius facere posse, quam si bonos rastorei st Ecclesia gubernanda
idoneos promotieri studeanti. eosque alienis peccatis communicantes mortaliter Zec .ire
nisi quoi digniores , Ecelesta magis utiles i judicaverint, non quidem precisur, vel humano affectu, aut ambientium suggestionibusMed eo rum exigentibus meritis pra. Hi diligenter curaverint Et ibid.cap. i8. praecipit ad Beneficia Parochi alia provideri per concursum & examen, illum qui caeteris magis idoneus judicabitur , & ex dignis digniorem . . V I II. ln reliquis Beneficiis quibus animarum cura non incumbit, non videtur absoluth peccari mortaliter , si dignus, posthabito digniore , promoveatur, nisi hoe fieret in concursu Sc examine non enim in hoc videtur grave damnum
Ecclesiae irrogari. Ita ceniant graves Aut res quos allegat 5c sequitur Leuius loc. zzz L ci l
573쪽
cli. dub. I 4. Aliqua tamen , ut Caietanus, ovarruvias, salonis , existimant hie quoque subesse mortalepeccatum hac ratione , quδd fiat iniuria digniori , cuin ei debeatur ex lege distributivae justitiae, & fiat insuper iniuria Ecclesiae ,&fundatorum intentio fraudetur.quae praesumenda est in hoc esse , ut dignissimi providea tur. Sed respondctur non fieri in viri ara digniori , quia non est illi stricto jure d . bitum sed largo,quod in maiori aptitudine & decentia consistit. Talis autem ju- siris violatio non est per se mortifera , Di neque violatio distributivae justitiae est sena per mortifera,modo dignis drstribuatur, nisi redundet quoque in violationem iustio inurmurativae, scut accideret in concursu & publico examine , quo eata digniores strictum di proximum jus fallent. Ooad velo Eccle lii. aut saltitorum intentionem,ea quae praecipua est & principalis,versatur circa dignae personae electionem ; & minus principalis di quasi secundatia , nec absolute intenta . potest ferri ad dignissim una.Itaque semper adest saltem venialis culpa in Beneficiis simplicibus,ubi dignus posthabito digniore promovetur. Sed s Beneficium simplex id
habeat ex fundatione ut sebeat digni ciet conserti,aut per oppositionem & concursum,trix proculdubio mortale peccatum si minus digno consi ratur . cum oblig tione illius injusti damni resarciendi. I X. Ubi ve id a neficium sinplex , ac milli animarum curae ann um , neque habens ex sundatione istam conditionem, ut d n lori , aut in con rsu , vel exa mine conferatur,fuisset minus digno collatum,nulla inde emergit rc stituendi obli-g IiO,quia quidquid ibi peccatum fuisset . esset contra solam distributivam, ANon conanturativam justitiam, quae sola inducit testituendi Obligationem , nisi fuissct promotus indignus ; ibi ei lim violata quoque miss et committativa iustitia. Solus lib. .de iustitia. quaest 6.art aδ 6 Navarra cap. 1 .num 73. Lessius loc.cir. dub 13. Valcntia x. a. disput.1.quast. 7. aliique permulti. itaque si provisus fuerit de Bem ficio Clericus indignus , is qui sic providit tenetur restituere , non quidem digniori posthabito sed ips EeAesae quae damnum sistinet,dummodo non
fuerit conserendum Beneficium per concurlum , aut digniori attribuendum ex vi de praescripto fundationis;his enim casibus restitit endum csset digniori iniuste excluso.Navarra cap. II.niam. 4. Lessius diib. s. mim. 7 .dc 73. Qiii tamen doceLad nihil teneri eum qui promovit, si dignior exclusus non excedit notabiliter, sed modico tantum excessu illum qui suit admissiis. In his porro materiis ibidem asserit Lessus faciendam esse rellitutionem judicio prudentis viri, cum ViX quid .mu m certi sit per ejusmodi damni sive Ecclesiae sive excluso digniori irrogati reparatione possit definiri. X. At si minus dignus collatorem ad hoe induxit ut sibi conserret, iam sciret se minus idoneum, peccavit quidem inducendo collator vi contra debitum officium;sed tamen si sit idoneus,non tenetur resignare,quia collario valida fuit , lequia non incumbit ipsi munus procurandi Ecclesiae ministros, sed l/raelato tenetur
tamen per si iani diligentiam ut melius poterit supplere id in quo ab altero, qui non suit admissus, ciperatur. X I Quaeritur an Consessarii, quorum eulpa poenitens non restituit ad quod
V tenebatur,teneatitur ipsi ad restitutionem,eoqiiba non monuerint, aut adstrinxerint ad hoc officium poenitentem , Quidam absolute assi mant in quocumque Confessario,quippe qui peccaverit contra suum osticium quod illi incumbit poeni-
nitentem de his admonendi. Angelus .Rosella Navarra Manualis cap. 7.num. 12.Pςxiu: d Varra lib. 3. de restitutionibus, cap. . num. iis . Alii distingui riu ςτ confellarios
574쪽
Consessarios qu7- ex proprio ossicio eura incumbit anImarum,ut sunt Episcopidi Parochi ut hi quidem teneantur restituere, eo quod sit propri eorum ossicii providere ne subditi sibi invicem damnum inserant . eoque fine decimas & stipendia
accipiant. Caetercia ute in quibus id non incumbit ex publico eorum ossicio, minime teneri ex suo silentio quamvis non admonendo peccaverint: teneri tamen ad rcstitutionem .s causam non restituendi suo influxu dederint, vel d isuadendo, Vel male consulendo. Ita Leissius lib. 1. cap. t 3.dub. io.num. r.& 78. Alii denique negant de qmcunque Consessario, etia in Parocho. vel Episeopo,teneri restituere, si non admonuerint;& ex adverso assirmant etiam Consessarios curam anim sum nullam ex ossicio habentes,indiscriminatim perinde ut Curatos teneri restituere, si suq malo consilio quominus restitueretur effecerint. ita conclusit B.macinatrae . dc resistut .in genere disput. r.quaest.2. punct a i .lium. s.cum aliis quos cit τ& sequitur.Summa ratio est, quia nullus Confessarius tenetur ex ossicio & justi iapi spicere bonis aliorum temporalibus , sed solam spirituali bono poenitentis sui. Quocirca licet Confessarius non admonendo poenitentem peccet contra pio Pilum ossicium non tamen peccat contra ossicium per ordinem ad eos quibu est restitutio facienda. sed per ordinem ad spirituale sui pornitentis bonum. Qui Ctiam Lessius ipse loco citaad die probabile quoque elle, Episco p. de Parochum ς hac omissione culpabili non teneri ad restituendum. quia inquit colum obligati.' ex lege iustitiae obstricti sunt populo videtur solum esse in ordine ad spiritua lia Et colligitur ex Saneho Thoma a a.q.61.art. .ad 3.neminem ratione damni nisi inpediti teneti ad restitutionem,nisi obligetur ex officio ad hoc impediendum. X I I.Restituendi obligationi obnoxii sunt Beneficiarii quicumque. sua culsa recitationem ossicii omiserunt, ut statuit Concilium Lugdunense sus Leone X. iubens ut restituant de proventibus Beneficii pro lata omissionis os ii ex sua culpa Beneficium namque datur propter ossicium. Hanc verb restituendi obliga-ctionem in cinere post sex menses ab accepta possessione Beneficii computandos. Huic declarationi addenda pariter est Pii V.Constitutio, quam reserunt Na V Ira,
Qua rania,Suarea, Bonacina his verbis,Statuimus ut Horas omnes
vel pluribus diebιιs intermiseris,o-es Bensetisucseu Beneficiorum suorum fructu/ με it i diεἰ et illis dlibus responderent,si quotidis dividerentur,qui vero Matutinum tau tum,dim diu'qui caetreas omnes Horas, aliam dimidiam , qui alias sing is p rtem fructuum ejus diei a-ttat. Tametsi aliquis Choro addictus non recisa's,'muibus Hstris Canonicis cum aliis porsonis ad la ,fractus ct distribui ones forte al iter ' In ta Hola prasentia. iuxta statuta. eonsuetudinem,oel fundationem,uel aliter lucri fecisse se fratendat, s etiam prater fructuum ct distribu Ionum amisonem grave pecc tum se misise intelligi. Dem ille qhi primis sex me issibus in eium non dixerit, nisi ιestitia Z m impedimentum ipsum excusaυeris,grave peteaium ἰntelist it se admisi e. Declar te prostimoniale, portiones , ct quacumque alia B nscia etiam nut uin f rvitium habentia obtinentes eum predictis par ter eontiuerἰ. At qu cumque pensionem , 'REtη ,ακι res alias EceIesiastisas ut Gericus peri epis . eum modo praedicto ad diceud im parinum ossicium Feata Maria Virginis Leernimas obligatum, spensionum , ρηctuum. rerumque pserum amissioni obnoxium.Hactenus Pius V.
XlII. Hic jam quaeritur , ii Beneficium aliis quoque oneribus sit obnoxium, quibus satisfecerit ille ipse Beneficiarius qui Ossi. io Canonialium H ὸ rarum non satisfecit,utrilm sibi aliquam partem si uctuum retinere possit respondentem cae- telis oneribus , se impletist Duae sunt hac in te Doctorum opiniones. Suare ZZ et a s namque
575쪽
namque, Aetorius, Valentia' Reginaldus, Filii ucius negant csse saciendam illam
ob caetera onera compensationem, eo quδd constitutio Pii V. absolute & sine ulla exceptione sequatur. Ex adverso Lopez , Toletus,Medina , Vasqueet, Rod rigueris Lessius, Layman affirmant hanc esse faciendam fructuum propter reliqua onerλ. V praestita deductionem & competiationem prudentum arbitrio ; quae quidem sententia aequitati magis de rationi congruit. Primum enim & ei qui laboravit merces,& militanti dici et ur stipendium, iuxta Apostolum , & qui Altari deservit, de Altari debet vivere: neque iustum est aliquem fructu labori sui& impensae operae frustrari. Secundo iniquum est eos qui inaulualiter deliquerunt aequali poenae subjici. At in aequalia prorsus delicta sunt alicui parti muneris sui, & nulli parti muneris sui satisfecilli: proinde non sunt aequaliter stipendiis muneri addictis privandi. Satis ergo est ii solis illis quos lueeneficium ad solas Canoniales Horas adstringit , nulla fructu lim deductio permittatur, Itaque hujus sententiae assertores Parochis assignant pro ii segre totius anni Canoniali ossicio quartam stipendiorum Earrem:Canonicis vero de Capessanim quotidianam residentiam adstrictis dimidiatam partem . at Capellanis qui certis tantummodo diebus tenentur residere,, augetur onus restituendi secundum hanc proportionem . .
XI v. De illis vero qui officii Horas recitarunt, sed absque ulla virtuali &'
actuali attentione , allerunt Ioan . Gerson Martinus Navarra,Petrus Navarra Suareet,Lessius , Vasquea,Filii ucius , Barbosa . Lay man, teneri ad restitutionem se ais tuum,eo quod ex tali recitatione nullus Deo honor , & nulla sic recitanti spiritualis utilitas accrescat, sed potius poena, ex Deo sic in Scripturis interminanter Populas hic ἡ biis me honorat,eor autem eorum long. est a me. Christusque apud
Joannem sic protestatur: SpDisus est Deur,est eos qui adorant, inspiritu ct veritate' adorare oportet.Oppositam verδ opinionem,quamvis graves quoque habeat asserinvrores Sanctum Antoninum, Medinam,Paludanum,Gabrielem diei,Toletum, Cordubam,Coninch,non teneri ad restitutionem,minime admiserim. Qiiod verδ prosundamento praetexunt, Ecclesiam non praecipere in ternos inus, quamvis alicubiorum sit u indeliinio, cuius obligationi per sesam materialem abstinentiam satisfietti potest; non tamen in omnibus id verum est, praesertim ca Mationes,de quarum Essentia est actus internus & elevatio mentis in Deum , quae propria est Irationis definitio. Itaque cun Eccses Iraeeipiat,sive certis diebus auditionem Millae . sive certis personis recitationem Osseii hac mente ut Deus colatur per orationem, necessaria est pia intentio in utriusque praecepti impletione. Similiter Ecclesia praecipiendo annuam consessionem praecipit indirecte actus poenitentiae Interioris sine quibus illa consessio foret sacrilega,& nullatenus Sacramentum. Qii inina o eadem praecipiens directe recitationem Divini officii, praecipit simul non modo indirecte, sed directe quoque ac expressis verbis attentionem ad Deum,ut constat ex ipsismi t eanonis verbis Concilii generalis Lateranensis sub innocentio I I l. Penitur. jubemus dUDictὸ praecipientes in virtute obedientia,ut Disinum metam nocturnMm pariter 2 diurnum quantum eis Devi dederit, udiose celebrent pariter oe devote . Et cap. Dolentes,de celebr. Missar. ubi Glossa sic dicit : Studiose sua nitim ad off-', et uinciris,devote quantum ad officium cordis. Olli se uis etiam sic recitat Divinum, ossicium,ut notabilem eius partem per nimium celeritatis affectum,aut per socorindiam de negligentiam male proserendo intercipiat,tenetur quoque , si ea pars intercepta sit notabilis,restituere de fluctibus, ad ejus partis proportionem.
X V. Sirigitur omnibus persuasum, quos Canonialium Horarum, aliarumve
576쪽
Oreum obligatio adstringit,in dispensabilem sibi incumbere attentionis animi ileia ccssitateni ; eamque , si non sit aliualis, saltem emagitari virtualem. Actualis est qua orans reipsa & actu de loco aut rebus sanctis cogitat. Virtiralis est quae ,
praecedente actuali dependet . etiamsi mens pronuntiantis in diversa distrahatur invite , aut in advortenter. Enim verδ cum praecesserit actitatis voluntaria, tandiri durat virtualiter inter involuntarias distractiones & inanes cogitationes , donec actio voluntatis actu revocetur ad diversa. Nec enim , ut sapienter S. Basilitis seriabit lib. de orando V eum,ullum inc st peccatum , ubi ex naturat fragilitate mens in ite divagatur. Ea denique docet S. Thomas a. r.quaest.83. art. 13. Observa tamen ad primam illam actualem attentionem, ex qua vim suaria omnem mutuatur Vir tualis , sussicere dirceium voluntatis actum , abdicatis etiam tor actibus reflexis , Muibus nonnulli scrupulos semetipsos anxie ,& plerumque cum magna valet diuis de corporis & animi pernicie,ac temporis jactura excruciant. Sic citharoedus ut voluntarie citharam pulset, aut fidelibus canat, nulla opus habet animi reflexione, solaque directa, bc momentano intentione quantum vult citharizat. Eo
que sensu profitetur Apostolus i. Cor. 4. Orabo spitalu scilicet oris respiratione c pronuncia ne orabo mente i scilicet erecta in Deum mente r 2 pDgamspia
risulsellam cst mente .Et D. Augustinus in Regula, cap. s. ait: Psalmis O hγmnis cum oratis Deum,hoe versetur in corde quod profertur in ore.
X V I. Quaeritur , utrum liberetur ab ista restituendi obligatione ille qui post ianc suam Horarum Canoni alium omissionem aliis diebus illam stupplet 3 Assirmant Ioannes Maior, Paludanus, Ledesina , SuareE , Molscitus, si liticius Verum quia Ossicii obligatio suis diebus alligatur , praeserri dcbet contraria. sententia Petri Nava. rae, Aragonii,HeluiqueZ, Bonacinae, & quod mirum sit, Dianae laxio- rum opinionum siselasi. 'N VI I Praeterea disputatur, an ossicii quotidie recitandi obligatio incumbat Beneficiario sacris non ordinato , si ejus Beneficium tenue sit & victui in M. ciens y Quidam assit mant his adducti, quia Beneficium datur propter ossicium, cap ult. de rescriptis in c. Et quia clim non augeantur obligationes ossicii ex
multitudine , ita neque minuendae videntur ex paucitate proventuum. Alii cenis G sint diminui ossicii recitandi obligatiouein pro rata exilitatis proventuum. Climen im sit conveniens, eum qui altari deservit de altari vivere, x. Cor. rationi congruum est, ut qui quotidie altari deservit.quotidie similiter de altari vivat;& iniquum videtur si pro improportionato stipendio & mercede grandius serviatilina ac minIsterium exigatur. Diversa quoque habetur in Iure ratio Benefici tum insessicientium , ab illis quibus commodὸ possit Clericus sustentari, cap. cum teneamur, de praebend. Nec tamen tenue Beneficium destituitui ossicio, sed ipsius tenuitati habet proportionatum. Oppositio autem quod non augeantur Ossicia ex augmento Praebendarum , vel ex amplitudine proventuum , non habet rationabilem causam , qualis eth in ratione tenuitatis , si enim centu in nummorum redditus sussiciat ad commodam per annum sustentationem , ex adversariorum mente sequeretur obligandos illos esse tam multos, quibus tr amillia nummorum annuorum de Beneficiis aut Dignitatibus Ecclesiasticis sun- petunt, ad triginta singulis diebus ossicia recitanda, & cos qui plus haben ς, etiam ad ducenta & trecenta ossicia. Laxior videtur haec ultima sententia. Cum
vero hujusmodi occaso occurrerit, quisque Episcopi sui judicio permittendus
577쪽
XVII I.Restituere tenetur Sacerdos Missarum stipendia quibus non satis seeita aut quarum celebrationem nimium distulit , adeo ut verisimiliter non pro u iit seeundum specialem intentionem esus qui stipem dediti ut si ad obtine dum aliquem successiim petita Missa fuerit eis usque dilata ut occasio praeterierit
ante celebrationem ; sic enim frustrata per Sacerdotisci pam intentione petentis, non potest retineri stipendium oblatum quin violetur coinmutativa iustitia.Onus similiter restituendi Sacerdoti incumbit, qui post aeeeptum pro Missa justum M rationabile stipendium pro unius tantum intentione , illam celebravit pro pluribus i sic enim violata fuit commutativa justitia.& instacta mutua pactio.QualΠ- vis enim unius Mis Iae valor sit infinitus secundom rem quam continet , qui est Christus ejusque merita ; est tamen finitus & limitatus secundum quod est actio ab homine procedens.& secundum applicationem Christi namque merita, quamvis infinita , non applicantur adaequale secundum sui Infinitatem . sed finito modo , quem Deus determinavit secundum opus operatum. At vero quoad opus operantis,quod etiam contribuit ad Missae valorem,de dependet ex majori,aut minori devotione,aut merito Sacerdotis,certum est esse finitum. Non est igitur ad mittenda Caietani opinio quodlibeto icluaest. 18 & super tertiam partem quaest. s. art.3. quod Mita oblatio ita prosit singulis ac si pro uno tantum offirretur.Sed opposta tenenda est communis sententia. XIX. Sciendum , communiter distingui triplicem Misse valorem. Primus dicitur generalis , quem intendit Ecclesia liniversis Fidelibus applieari vivis & defunctis, hic itaque respicit universum Ecclesiae corpus,Secundus valor dicitur medius allos contingens pro quibus specialiter intendit Sacerdos celebrare. TertiuS dicitur particularis,spectans ipsum sacrificantem, deinde illos qui Misse adminis trant , atque eos demum omnes qui Mil se devote intersunt.Fuit vero quorundam error damnatus prim diri ab Urbano Papa VllI deinde ab Alexandro VII die, a . Septembris I 66, posse Sacerdotem accipere duplicem eleemosynam pro unica Milia, applicando uni valorem illum particularem qui ad se SacerdoIem pertineret,alteri vero medium illum valorem qui communicatur illis pro quibus in specie Sacerdos Missam vult applicari. Verumtamen Vacerdos duplex stipendium hac mente acceperit,tenebitur illi restituere cui fama tem Sacerdos voluit applicare , tum quia id prohibitum & damnatum fuit a suprema Sede , tum quia ille Sacerdoti pertinens valor non potest ex communiori, & saniori sentcn-ria alteri applicati, quemadmodum etiam applicari alicui particulari non porcst
valor generalis spectans universam Ecclesiam; iE ctus enim Missae ex opere Opcrato est beneficium personale , quod non potest ira alterum transforri; lum P tiaria
quia Sacerdos ipsi non est certus de sua gratia , quo calu non posset ullatoriis transferre beneficium Missae , quod jam fui flet in seipso extinctum , S cu useli e prorsus incapax; tam quia ignoratur, an specialis valor pertinens ad Saccrdorem iit aequalis medio valori qu debetur tradenti Misse stipendium quod cum si certum,non potest rependi fructu ac valore incerto.
578쪽
Albus ex causis oriatur restituendi obligatio; π de ac-ccptis ob turpem causam : de impediente alterius bonum.
autem restitui Ionum materiam ab ipsis sontibus ac principiis repe- 'ν tantii . sciendum in primis quid sit restitutio. Ista se definiri potest : Rutitutio eit actius Esthia commutiatiszerno citique redditur quod inde- suebst. amy rat. Dixi , adlus justitia conranulatἰta , quia non obligatur homo ad restitutionem ex defcctu charitatis , ut si cleemosynam pauperi non erogaverit; neque ex dc Dctu contra legalem justitiam , ut si natices prohibitas vendiderit justo pretio ; neque contra distributivam, ut si in aliquo osticio distribuendo minus dignum digniori praetulerit, dummodo id non fiat in alienum detrimentum : sed requirit ut ad restitutionem obligatio ex debito commutativae justitiae orta. Dixi autem in definitione, cuique redditur quod indebite am ferat; non, in quidamdcfinuam, quod ab eo ablatum fuerat , ut comprehendam etiam restitu- - tionem rei sine injuria accepzae, ut si casu rem alienam quam alius amiserat, alicubi a me inventan domino restituam; aut1i haeres rem olim apud defunctum depositam , vel commodatam domino restituat. II. Restituendi obligatio ex quatuor causis exoriri potest. PrImum ex re aliena non injuste accepta , ut in duobus exemplis paulo ante relatis. Secundo ex re aliena injuste accepta , vcl laesa , iit in surdo & quovis damno injuste illato. Tertid ex conventione mutua, ut fit in Obligationibus quas pariunt emptio, venditio , locatio,conductio , emplayteusis, soci cras , mutuum, & alii contractas. Quartam his adjungo causam, quam. IlIeologi & Suiramistae hactenus omiserunt, sed Juri L petiti non omiserunt: cst autem ea obligatio quae dicitur ita Iure quasi ex contra ctu , ut contingit in eo cujus absentis gratia aliquis sine ullo mandato negotia utuliter gerens aliquid pretio aestimabile de suo impendit , cujus ei debetur restitutio: do similiter in tutore qui sitis impensis negotia pupilli sui ex bona fide gessit,f. ι- .
tin, dc f. Tutores, Instit. de obligat. quae quasi ex contractu nasc. horum enim debetur iis restitutio. Nullatenus vero hic adjungo restitutiones quae in Iure dicuntur ex quasi delicto. Cum enim istae oriantur aliquando ex imprudentia aut ignorantia culpabili ,& aliquando ex sacto alterius une culpa domini; Si culpa talis intervenerit, ut inde jus divinum obliget ad reparationem damni, haec obligatio pertinet ad secundam piae fatam specie na, quam diximus damnum injuste illatum :s autem nulla talis in t . rvcncrit culpa, obligatio illa reparandi aut restituendi non
AEadstringit nisi post sententiam Judicis.
It l. Oporae pretium hie elit seminatim persequIexprcssis in Iure Civili condictionum, hoc est rc petitio ilium rei cuiuscumque debitae species. lnae porrδ recei sentur. I. Condictio certi, qua mutuum repetitur, de qua si perius cgi, & pro qua tituli sivit D. de rebus creditis , & si certum pctatur :& Cod. de rebus crcditis,
579쪽
Zc si 'rt. per. 1. Alia est cotidictio indebiti,qtiando aliqilla ex errore solutimi suit, ' uod minime debebatur, de qlia tit. D. S C. de eon siet. indebiti. 3. Alia est con-d ictio causa data causa non seqtitit a cui locus est ubi causa ex utraque parte honest a erat, ut datum ob futurum matrimonium, quod tamen non est sublequutum ;a ut si tibi dedi ut mea negotia Romae gereres , nee tamen gessisti. De hac sunt tituli D. de eondict. causa dat. causa non sequuta , & C de condit'. ob cauc dato rum. . Alia est condictio ob turpem causam , de oua tituli D. R C. de condict. obturp.causam.in Jure Civili Romano circa condictionem istam a veteribus,tum Jurisconsilitis,quorum in Pandcctis rc sponta continentur;tum Impcraroribus,quorum leges habentur in Codice, constanter decernitur distinguendum sic esse,iit spe standum sit utrum turpitudo vorstitir ex parte solius dantis , vel ex parte lolius accipienti .vel ex partu dantis limul A accipientis. Si ex parte se litis accIpientis versetur turpitudo ,rem datam Ionicidi posse.Si ex parte dantis solius, aut ex parte dan-' tis simili & accipientis, nurum elle condictioni locum,l. i.& 1.de condict ob tur p. causam.Turpit ibinis cx parte solius dantis exemplum reserunt: Si tibi dedero ne mihi injuriam facias , ne res meas rapias , re me injusta sententia opprimas, i. Item si ob siti um, D. cod. aut si suri dederim ut rem mihi surto ablatam restituat,
i. Ob restituend. ι, C eod. si ossicialis praetextu publici sui Ollicii per peculatum
aliquid receperit, aut per concussionem , ut reddat, aut ne quid hujusmodi recipiat, i. Qiod , C. eod. Turpitudinis vcrd ex parte s lius accIpientis exemplum refertur, si quid pro libidine datum fuerit meretrici : licἰ t enim, ut ait
lex Dein s obsit prum , D. eod. turpiter facit quod sit meretrix, non tamen turpiter accipit tanqtiatri meretrix; ideoque eadem lex negat lioc datum poste repeti. Ista tamen discrimitiis ratio non videtur plene satisneere ; dare enitri S accipere ob malum fitiem , aequa ern habent turpitudinem . atque ita iieccile est meretricem ttir'ter oςpeccatum accipere, Iicut turpiter ob idem peccatum ei datur. ' Con-Diuit tamen D. Thomas licere meretrici turpitudinis suae pretiuin tibi retinere , r. 2. quaest. 32. artic. 7. in cor' & qtiaest. 61. arti c. s. ad i. J Sed aliam solidiorem rationem proserunt Theologi, cur meretrix possit retinere pretium suae turpitudi- Dis i tum quia etsi contra virtvgena charitatis & castitatis peccaverit, non tamen contra justitia in commutativam , qtiae soli obligat ad restituemiuira: tum quia non tam illa criminis sui mercedem accepit,quam terum munus ob illam qualemcumque utilitatein quanta infamis illa professio certis locis alterre dicitur , homines 1 majoribus criminibus avertendo. Tolle enἰm meretrices de rebus humanis, inquito Augustu us , impleveris omnia IUUlantis. Qiuod tamen etiam quoad meretrices nolim certo definire ; cum id noverim apud ipses Casu istas esse controversum. De
adulti riq enim ,& aliis hujusmodi flagitiis, qtiae cum ' injustitia admittuntur , ne qui em δubitare velim, quin acceptum pro ill Is pretium restitui debeat. Exemplum denique mutilae turpitudinis in dante struit & accipiente,in quibus lex negat actionem repetendi , aut nondum solutum exigendi, ita ut ejus praevaleat conditio qui possidet, ponitur in pecunia vel data , vel pronaissa iudiei hoc fine,ut ita ustam
sentelatiam serat eod. & in eo quod datum, promissumve marito fuerit , lenocinii uxoris causa, ut nec per maritum exigi, neque si ei solutum fuerit, 'per alium condici possit l. I ercalem,C. eod. Nam in causa turpitudinis ex utraque parte meliorem esse possidentis conditionem declarant dicta lex Mercalem, &lex Si ob tu peM , D. eod. I v. Hae
580쪽
I V. praedicta condictioni im , si u repetitionum jura citin oblIgatione rest iii et di, etiam extra reprtitioire in & sit dici zina , ex sola conscientiae obii ratione ad init-tiint approba iit Theologi & Sintina illat. Sane si jus ipse in natui ae spretetur, licui pro ullo opere quod in se peccatum est nihil potest dari, vel accipi , de si quid darum sit ante malum opus , si omnino restituendum , quia includit promissionem committendi peccati a quo prorsiis abstinendum est: ita postquam completum fuit opus malum , pro quo adimplendo , vul adimplero datu in aliquid fuerat , is qui
- accepit non tenetur restituere. Ita docet S. Thomas 2.2. quaest. 32. art-7.in corpo
re , & q. 6 r. art. s. ad a. his verbis: Potest retineri id qu d propter opus m.ιlum e ,
acceptum. Licet criim opus malum , quatenus tale non fit aeli inrabilr,at tam en quatenus est uni alicui delectabile, vel utile , aut alteri incommodum , aut laboriosiim γaut pcricutasti m , est pretio aestimassto. Ex hac Sancti Tliem e conclu . o te Soto 6. de justi t. q. 7 arr. i. ad 2. excipit id quod acceptum L t propior opus turpe, quod sit directe virtuti justitiae oppostum. Sed inde se iii cretui, uilitem qui pro injusto bcllo stipendia accepit & militavit, teneri restituere stipendia ; & eum qui sinii liter pretium accepit pro fabricandis almis, aut pro subministrando commeatu ad bellum injustum, teneri post tale ministerium restituere pretium acceptum ii que sequerentur plurima quae absurditatem prae se serunt. U. Alli, ut CaDianus& Covarrit vias,hane limitant conclusionem in solo luduce qui pretium accepit ad injustam serendam sententiam; & pro ratione ver innituntur Sancti cis gustini epist. 1 . ad Macedonium: Meseratius accipitur 'conia pro sententia infisa quam pro sententia justa: pro testimcnto falso, quam pro testimonis vero. Atqui pzcunia accepta pro sententia justa restituenda est , ut omnes ais mant, & hoc ipsum statuitur in l. Idem fi ob stuprum, D. de condit h. ob turp. cauc& l. od mi tandi, C. eod. Primδ namque fit transgressip aequalitatis , si pro re absolvie debita ex justitia pecunia exigatur. Secundd, quia id quod datur pro obtianenda justitia aut vitanda injuria , non est censendum sponte dari, sed coacte ex injuriae mi tu . Igitur non est restringenda rcstituendi rem male acceptam obligatio ad solum Judicem qui acceperit ad serendum injustum judicium : quin imo multo major inest restituendi obligatio in Judice qui acceperit ad iuste judicandum,quia se accipiens gravem danti injuriam facit ,& ideo magis obligatur ad ei restituet dum pretium judicit quod ei gratis, & ex officio debebat. Sane Judex utroque casti,sve acceperit ob sustam,sive ob Injustam serendam sententiam,reius est gravis injii Laitiae: atque ad ossicium Consessarii spectat illum restitutioni rei injuste acceptae adigere , scilicet Parti quae dedit ad justam obtinendam sententiam,quae quidem gratis de sine pretio debebatur : sed ubi pretio accepto Judex in usth iudicasset, compellendus erit pretium acceptum rependere, non illi qui turpiter dedit,quIque rem obtinuit secundlim illicitam conventionem , sed nautaribus.li Iouum est enim si is cui ex ossicio incumbit jus d icere,nequitiae suae pretio per uatur: de Justitii nus auth. Novo iure, C. de poena Jud. qui male judicem pretio utcumque corruptum damnari jubet triplici restitutione. VI. Nee vero in sola injuriosa circa rem alienam actione, aut in alienae rei justa detentione, sed etiam in injusta boni alicujus alteri obventuri impeditione, veν satur obligatio restituendi. Tres autem requiruntur simul conditiones , ut alterIus bonum impediens teneatur restituere , ita ut una & altera earum non sum ciat ad obi gationem restituendi. Prima est , ut sic impedirus potia litet rem obtine--.