Alexandri Aphrodisiensis ... In octo libros Topicorum Aristotelis explicatio

2쪽

LIBRI OCTO CUM ALEXANDRIAPHRODISIENs Is EXPLANATIONE.

ulam atque ratisnem inuenire ,

qua poterimur de omni proposita quae bone ex probabilibus ratiocinari, Cr ipsi disputationem Ab linores nihil repugnans aseferemus. Ac primum quidem die endum est quidstio uisimus. Cr quae eius gentra, ut quid sit Glicticulo et fimus Auidem se est quem e libro inueastigamus interigat n

RISTOTELES In hoc ipso lib.

initio declarat hoc volumen esse desedibus argumentorum, & exponit ad quot, quasq; res haec via atq; r

tio Philos bino utius sit:&item explicat quisnam eius sit finis. Sed quod

dixi priore loco,in ipῖ principio docet: quod vero pinea adiudi, paulopost palam nobis s ciet. Atq; ex hoc cognoscetur,debere eos, qui volunt Philosepham,dialecticae dare operam. Si quidem ea conducit ad inueniendam veritat , quae est linis eius conte plationis,ad quam Philosophus dirigitur.Nunc vero non erit alienum ab hoc instituto: videre quemadmodum n

men dialecti non idem apud omnes Philolbphos significet. Stoici enim eam definiui esse scientia bene dicem di: ijq; aiunt benedicere esse in veritatis & conuenientiae narratione positum Quod cum proprium Philosophi ectexistimem,solam pcriectissimam Philosoplitam ex nomine nuncupant:S Ex eorum sententia solus dialem cus est Philo plius.At Plato multum laudans viam diuidendi, et appellans eam vallum philosephiae: cuius ossicium esse dicit politum in eo, ut possit in uno multa facere, & multa in unum componcre: Quod idem valet, ac si diceretur,

Posse pcnera in species diuid cre, di in indiuiduar & vici Lum indiuidua coniungere,& ad genus redigere, & in ca putreferre: hanc ipsam dialecticam vocat. Aristotcles vero,& ij qui ab eo profecti sunt, no ita utuntur nomine dialecticae: sed sut eam esse viam,& rationem quandam bulogisticam. Putantq; sullo sinum in eo quod syllo simus est,nihil alium ab alio differre sed syllogismorum differentiam existere in speciebus propositionum, panim in i dis & figuris, partim in materia in qua veri tur. Orum prima disterentia secit syllogismos diri acos,

catagoricos appUltimus,& hypotheticos .s unda vero

est, ex qua fiunt, vel perstim,ves impersci in alii in pri-m,alij in secunda, ast in tertia figura: qumadmodum in prioribus analyticis est demonstratum. Atque hi quidem syllogismi,omnis homo est ridens,nullia ridens est equus:&,ois homo est ridens nullus equus est fidens:&,omne ridens est liomo,nulla ridens est equus, qui habet eandem materiam,non simi ijdem inter se quia de positi te sum ptio propositionum est diuersa. Est enim primus eorum in prima, alter in secunda, tertius demum in tertia figura

consectus. Tettia autem differentia, quae in materia est,

hos secit demonstratium, Hos dialecticos . Nam veluti artes,quatenus artes sunt, nihil disserunt inter se propter materiam,in qua stant, sed in diuersitate usus discrimen habet: ut altera sit lignaria,altera in domibus aedifica ius versetur,& in caeteris eodem modo Ita quoq; svsogismi ex

quibus is qui ex veris,&rei propositie accommodatis,prT misq;, ac notioribus demonstrat,tamq; propositam comcludit, demonstrativus nominaturi & methodus, qua ex huiusmodi rati cinamur, appellatur demonstratio. Is autem,qui ex probabilibus inicitur,vocatur dialecticus: dcita consequenter ea ratio,qua utimur ad ita disserendum, nuncupatur Dialecticae. Is vero qui est ex iis quae videtur

esse probabilia, dicitur se illicus:& sephisiice quoq; nominatur ea,quae ciusmodi fullogismos in disputatione aiahibet. Sunt. n. lu' ratiocinationes, quae in forma nullam habent disserentiam Krc scilicet,voluptas est impersectum nullum bonum est imperiectum:& na x,bonum bonos sacit, luptas bonos non facit. - .n.in secunda ligura stat confuste:sed carum differentia in materia esLSi quia dem prior est dem sistrativa, quoniam habet initium a voluptatis definitione, quam voluptatem dicunt esse gener ti in naturassensibilcm, S generatio impei secta est. Posterior vero est ex probabilibus. Nam cum minim Verum sit bonum bonos ei scere: rcstat ut sit probabile At

que ij quidem qui ita de ipso dialectices nomine sentiunt, ut vesint id intelligi de via ex probabilibus rati κinandi et definiunt dialecticcn hoc modo, Dialectice est via atque ratio de omni re proposita probabiliter disserendi. Ac ii re sane haec via appellatur dialeta di quidem si δαλim, quod in disserere, nomen inuenit.Et ipsum dis.

serere in interrogatione,& responsione totum consissit . Isilire qui interrogat,de omni eo interrogat quod proposititis qui respondet:vt per interrogationem sumat ar spondete,de quo ratiocinetur. qui in eo,quod conabitur de O quaestione proposita ratiocinari, non poterit id ipsum ex veris eis cere,quando non omnis res propositavera est. ippe quia contraria etiam proponuntur et ut quando dici uir, voluptas est bonum,& cinna, voluptas non est bonu: Sanimus immortalis est, & rursus, animus non est immortalis Et coenaria inter se vera esse nullo modo possunt. nec etiam quod verum no est, potest ex veris concluditu Verum est. Sed quatenus argumentatur ex ij quae ex interrogatione sunt ei concae, ex probabilibus reei sciri suam. Quae quidem probabilia, & persuasibilia iiqui respondent facile dant atq; concedunt. Vcium ne omnino quidem probabilia:vera sunt proprie. Debcnt igitur

H qui intorogant, maxime dare operam , ut ad absurdas ponsiones adducant respondeiatri: Vt eos in repugnantiam compellant.Ex quibus sequi vidctur dialecticam nocsse viam in veris ratiocinandused in probabilibus. Mocirca illi, qui eius nomen in abam signiticationem transserent,non recte utiatur hoc nomine Quod cum ita sit, merito Aristoteles principio artis Rhetoriciae dixit eam esse 2 ροσον hoc in iuualentem Rhetoricae , quoniam dia quoq; in ijs versatur,qua ad persuadendum pertinent: quae in eo φ sunt probabilia sunt ipsa itidem eiusmodi. in quo sciendum est illud verbum ac ζαρον significare ἰσό-πο in eisdem robus veriantem, et easdem rcs tractate Notam vehit unaquaeq; scientia quae in aliquo gene-

3쪽

LIBER

re determin ato consstens ea, q. propria sunt illius generis,&ei per se insunt,demonstrat Z siimit ex principiis id sus generis propriis,ita etiam hae duae artes saciunt: neq;.n. unum certum genus est viriq; subiectum, neque ea,de quibus verba faciunt,demonstrant ij, quae sunt eis pro

ima,& quae insunt in eorum substantiar sed in communi sus versantur.Etenim dialecticus,&de musicis, & de medicinalibus,&de geometricis,&de physicis,&de moralibus,&de logicis, de uno verbo, de omnib' ippositis quaestionibus disputabit:eiusq; demonstrationes exprobabi-hbus,& late patentibus,non ex proprijs rei,de qua agatur existent.Neq;. n.dialecticus aliquid in medicina demo

strat α principijs medicinae, cum hoc sit medici ipprium neq; ex principiis geometriae probat geometrica quado id ad geometram pertinet sed dialecticae ξγprium ell, de omnibus propositis ratiocinari ex probabilibus syllogis.

s. quae autem sint pmbabilia, non multo post percipiemus .inator autem etsi non de omni quaestione, vehiti facit dialectim disserit,tamen ne ipse quidem in uno desinito genere versaturinam & ipse quoq; de medicinalibuς de philosophicis,de muscis, ac maxime de politicis loquitur. Ac Oratori quidem vidour ea proprie subiecta materia,ut de ciuilibus rcbus,dm; iis quae agenda sunt copioso disserat. ae de omnibus de quibus habebit orationem, i se itidem ex quibusdam verisimilibus ac a babilibus aequὸ ac dialecticus argumentabitur . nam & ipse quoq; in utraque partem disi,utat, cum idem aliquando honestum,allia

quando non honestum,ala quando utile, aliquando novit te,&quandoq; iustum,quandoq; non iustum esse demonstrat. quamobrem id etiam his duabus artibus commune est,simili modo potentijs suis uti inq; contrarium. At qui in scientiis versantur, licet habeant contrariorum e

Mitionem tamen Scopus, em in illa scientia sibi proponaerunt,est,ut alteram partem contrariorum quae meliores , definite consimitantur, dicus, ut sane aliptes,utarmam corporis constitutioncmmeatur: &caterialierum

contrariorum quod melius est,propositum habet, in quo

se merceant. Nam cognitio contrariorum,quam assequum non est apud eos Principalis, sed ex cognitione unius

sequitur alterius cognitio:quemadmodum inscientia e rum quae sanitatem inducunt,sequitur etiam cognitio e rum,quae morbos gignunt. Dialecticus vero atq; rhetor simili modo propositam habent contrariorum demostrarionem. x quo tit,ut cas potentias appcllent, quandoquidem id quod vere aliquia potest,contraria potest. Sunt tamen aliqui,qui putant eas appollari potentia quia potentia,&occlientia quadam instruant eos, qui eis utuntur.

multitudo enim tales homines ijs artibus p itos admiratur quasiphas possint quamcaeteri: quinetiam eas pincntias aptellari,quia ij qui eis sunt ornati, bene de male illis uti pol sint:S ob eam causam bonorum instrumenta potentias nominari. quod eui ex eis potent ijs consecuitur, tamen proprie tentiae sunt,quia possunt pari modo contraria. No. n.dialecticus quatenus dialecticus est,hoemaris,quam quod ei contrarium sit concludetioratoris a dem ratio est. jbius quidem fit rebus, ut dialecticae, ac rhetoricae commune sit, non versari circa unum des nitu genus,& ex probabilibus ae verisimilibus disserere, &co ludere ex principijs rei propositae non propriis:& ambas pari modo tractare ea qi sunt inter se clararia. Differutvem,quod dialectica in omni materia utitur potentia, de non facit rationes suas vagas ac distulas, sed interrogati ne,&responsione Ex eo enim potius nome ducit 5censiciation s facit uniuersaliores, accommuniores Rhetin

ca vero non est in omni materia sicuti dialecti ea. Orator

PRIMUS

enim est potiusin rebus ciuilibus oscupatus, utant Gixi,& ut pharimum utitur ubertate,& copia dice di, & tractat

magis res singulares: format n.nationes suas ad circunstatias, ad fortuna' ad occasiones,ad personas, ad locos, &caetera,quae sunt elusimodi, qi sunt de numero singularium: de quibus fiunt lites, consultationes, lauaeationes. Iavero de hac dialectica Arist.quoq; in alijs libris agit: sed in his praecipue,que Topica inscribuntur, quia in eis loci

quidam traduntur,quorum opepossumus de quacunque

proposita quaestone probabiliter disserere,ut ipse attinatur.Locus autem, quemadmodum Theophra. inquit , est

principium quoddam, ves clementum, ex quo uniuscuiusque rei principia siumimus, dcfinite adhibentes meiat E circunscriptioni vcl.n.sumit communia,& uniuersalia, quae

sunt syllogisinorum propria,ves ex ipsis possunt huiusn di demonstrariae simi lingularibus vero, indefinite . ex ijs .n potin suppetere copia propositionum probabilium ad propositum concludendum,idq; principium in quandoq; autem ybabilia sunt tanq necetiaria: quandoquides in non potest,ut de omni re ipposita ex veris,ut dictum est, ratiocinemur.Hoc. n. voluptas in bonus sinis,non potest ex veris demonstrari. quia no veriun esset id quod demonstraretur:o probabilibus tamen potest. Nam si sumpserimus,omne tu quod non per aliud,sed per se in optandum, esse bonii perlectum di alsiimpserimus voluptatem

esse huiusnodi, 'quidem est probabile, es sciemus conchasion nobis propositam. Praetcrea si accipiamus, id quod omnia animalia ratiocinalia, &inationalia opini teste maxime secudum natura, quodq; secudum naturam est,id esse persectissimum,& syllogisino utentes hoc modo, quod omnia animalia,& rationalia, & rationis exper tia expetunt, id maxime secundum naturam est persectissimi ni deinde assumamiis id, voluptatem expetunt omnia animalia,& ea quae ratione utuntur,& quae ratione carent,idcin concludemus.Nam cu dialectico propositum sit de omnibus diserere,&in omnib' sint etiam falla, nec possit α veris salium probari, certe patet, dialecticum nosere huiusmodi falsas quastiones ex veris ostensurum,sed ex ipbabilibus: m nihil vetet aliqua .falsa esse probabissia

quod si nem probabilibus quidem poterit demonstrare, sed cie apparentibu robabilibu na erit dialecticus, sed si hista,ut in tophiliis elanchis probatum cst. haec aut tractatio est dialectica Agitur huius libri positum est viam

ac ratio minuenire,qua pol simus de omni redisserere. quod vero addit de omni,disiungit a rhetorica dialecti ea liquidem rhetorica no perinde ac dialectica de omni quaestione argumentatur. quoniam eius materia est potius in

moralibus,ae ciuilibus posita,n sepra dixi, quae conatui in probabilibus demonstrare. Sed de omni, comunius dixit, quatenus re de naturalibus,& demoralibus & de logicis qua stionibus dialecticus disputat.Sed in his sint etiam quaestiones quaedam quae non sunt dialecticari de quibus mam ut bimest non taedicturum dialecticum. ita nolimpsciter deopulibus disseret. neq;.n.dicet dei , quae, vel

sensu,ves poeti niugem:nm; de ijs quibus propinqua est

demonstratio:neq; de ijs a quibus loge abest, ut ipse post diceticiam de qua itione dialectica verba faciet. An de ij non loquitur dialecticus,quia ne quastioncs quidem initio sum Dixit autem de omni proposita quaestione, intes Egens quastionem dialecticam. Tum sequitur, ac primu qui deni condum est,quid sit syllogisnus, quia dixit ecla propositum de omni quaestione diserere, iure merito erimit quid sit syllogismis explanati deinde s o lites dissi Tetias explicabit: ut quati sit aesecticus,qui in Obabilibus fit,de quo nuc agit,& quo ab aliis disserat, plani3 sati

4쪽

rgiritis Iulogi serui inpia positis pubς mali te i iit , iam&quod ex necessitate sequitur ex aliquo u liti quam quae postulis ex Vip positase tu, neces syllogistice consequitur.Oratori quoq; ratiocinationes

te escitur. i.

De syllogismi des nitione, deq; dubitationibus, quae

contra eam asseruntur,dictum etiam a nobis est in ea e positione,quam inpriora resinitoria edidimus. est.n. in illis principaliter de syllogismis sermo: in quibus Ariston

nem viam ratiocinandi tradi me vero quae ad eiusdem desinitionis perspicuitatem iacient, commemorabimus. Igitur statuit syllogis minoratione, ut in genere: quia quae enthymemata vocantur, sunt huiusmodi. videt aa.

in illis fieri Guna 'positionesvllogismus,quia altera es ra sit ita, ut a iudicii, vel ab auditoribus addi possit, ut hie

dignus est poena,in n.proditor.Addat. n.iud x tan leuiud cn ,hanc propositionem,omnis proditor dignus in eniad. n.legibus iubetur,&caueriar. quocirca ij non sunt

proprie sullo sini,sed hoc totum, rhetorici sivi logismi ita in quibus id quod omittitur, cognitum non est, in ijs p enthymema seri syllogisinus nullo modo potest. Nam syllo

oratio predicata uniri e de syllo simo non solum de eo si sinus ipso nomine ridetur significare compositionem dicitur, sed et de alijs quae ratione formae a 'llogismodisia qliandam orationum, ut etiam codecretiam, decretorum ferunt. nam oratio, Se de fabula, di de ma tione, di de concione,& de alijs innumeris, quo inter se specie diis runt uni uoce&in eo quod quid est praedicatur. Caeterussisterentii quas posuit,separat syllogismum ab alijs ora tionibus,& in quo sit cius essentia declarat.aitin. syllogis mu tae oratione in qua oratione positis quibusdam aliud aliquid quam quae posita sunt, necta ario euenit ex ijsquae posita sunt. Illo autem verbo, positis, disiungit ab alijs orationibus syllogismum, in quibus nihil ponitur: qualis est

oratio.enarratina signiscar autem hoc loco positis Piumptis,dc concessis: ac concessis , vel ab eo qui contra disputat,vel si ad alium sullogilinus iniciatur' vel concessis a siuipso, siquis per se ipse ratiocinetur.Oportetimui is qui ita dcmonstrat, quadam sumat, quaeda ita se habere alijs concedat: deinde ex ijstan i concessis aliquid aliud d ostrare. od vero recte usus sit verbo, positis, perspicuum est ex eo,quia alio magis vulgato in poterat. Concedere autem, S sumere non omnino de Hirmativis intelligit quia non minus ponuntur,re conceduntur negativa qaffirmathra: ncque omnino sullogismus ex omn bus asiurmativis

positis vult Asci .Potest etiam illud vcrbum positis, significare aliquid categori imponuntur.n .haec proprie in ipse inesse,& non inesse accepta: hyyothetica ero non ponuntur Ad supponuntur. Syllogismi n. Categorici, ut ex

prioribus analyticis didicimus, Anthsimpliciter, S pr me sillogismi mr esse, pothetici vero non simpliciter sdnt syllogismi,sed cum additione. ita fit, ut nunc simpliciter,& vere stilogismi des nitionem tradat Dixit aute positis,& non posito, ut quidam putant, qui desinitioncm r prehendunt,quia nihil fullogis Ece uno posito ted duobus

ad minimum demonstratur Eos vero, quos Vnim propositionis Antipater fecit,non sunt svllogismi ed desectit

se interrogantur ficie modo: Respiras, vivis igitur . quia .n.cum dies est, x est, propterea ex eo lucem esse syllogi mee demonstratur:& quia respirans vivir, tu vero rc iaconitan tionem.Quod vero ait, id quod inscrtur deberecte aliud quiddam quam quae posita sunt, additum est, ut usus,& utilitas syllogismi ostenderetur ex qua quidem additione Arisi docet instrumentum esse Ixllogismum,quia pertinet ad explicandum aliquid, quod minime clarum esse videatur. ius usus est ex quibusdam cognitis, & pc spicuis.quamobrem si non potest idem simul clarum essedi obscurum, certe ne syllogismi quidem usus seruaretur in iis in quibus id quod concluditur non est diuersum a Ppositionibus. a vero oratio quae syllogrimi usum non praebet, non est syllogismus, nam si syllogismus est instrumentum,omne autem instrumentum est utile, etiam syllogismus est utilis. orationes autem, in quibus aliquid idem cutis quae posita si int,inseretur, non sunt utiles: Ex isti

tiones in quibus aliquid idem quod ea quae polita sunt cocluditur,non sunt syllogismi. Instrumetum autem esse utile perspicuu est.in omnibus. n.instrumentis videmus quid non possit proprium inam praestare,& id auferimus. nam neq; qui stram h m dicet eam, a musice uti non pos.s eq; securim, qua faber non queat uti. Qui. n.appellat

ijsdem nominibus ea, quae ex usu ε lieniunt, aequivoce nominat, qualia sunt depicta, vel esseta, sicuti dicimus lapia

deam manum.Quare non erit sy rogi sinus qui usum syllo seu non seruat. liuitismodi est illa oratio, in qua cones

sio est similis iis quae posita sunt di quales sint illae, quibus

Stoici utuntur,quae idcm repetentes,& indisserenter concludentes ab eis vocantur. Sunt autem apud eos idem ro-

petentes,ad hunc modum si dies est, dici est: sed dici est, ergo da es in indifferenter vero cochadcntos in quibus coclusio eadem inaim: una ex simptionibus, ut in his vid

ri potest. ves dies est, vel lux est:sed dies cst, ergo lux est.

quas orationes siquis syllogismos nominatorquivocen minabit. quonam enim modo absurdum non est dicere

id quod positum est, concludi,& demonstrarii quomodo

enim non sumuntur ea, quae initio positas it nam i ras sed non simpliciter ex eo cpiod dies cst, lux est, qui re principium dicituris,qui sumit silud quod demo str eriam nm; ex eo quod respiras unus Ita in quibus non est tur in propositionibus prius illud idem demonstrantibus. eoniunctum cognitum, non latis est ad coclusionem una ensola propositio accepta quare sit,ut no ex eo quod est mota etiam abibesiam non dicere inductionem esse, in qua

IUM NO Imo accepta Marcur,nno EO P - - mU conclusio est eadem cum aliquo eorum quae ad demoniatus, videatur sequi non esse vacuum,S tamen id verum es strationem sunt dicta, quia non praebet ussem inductionisse demonstrauit Aristit imir qui utuntur coniunctione cognita,& euidenti, vesperspicuitate propositionis uniuertatis,putant ex uno posito aliquid c udere. huius rei signum est,quod si addatur aliquid cum ipsa conmncti ne,nihil superfuit.ut in hoc, si dies est,iux est: sed dies est, ergo lux est: si ex eo,quod dies cst,hicem esse demonstra tur,superfluum in quod adiungitur inib.n.quaesyllogistice dcmonstrantur, id quod soris assiimitis ad eiusdem demonstrationem sumuacuum est: quod cum in hac orati ne superuacaneum non sit,inendit ei deesse. Vel quia& oratio,& svllogismus est imperfectus neq: siquid ex aliquo necessario sequitur,omnino etiam sequitur sysogisti .non .n.quia id quod syllogastice sequitur, &nccessita & yllogismum vocare qui nihil demonstret. Non. n.sussicit figura orationis ad iniciendum illogismum, sed debet este primum significatio, quae ex forma orationis possit aliquid ostendere. Nam in caeteris inlisumentis non satis est figura ad instrumenti naturam,sed opus est etiam Ppria materia, ciam qua proprium opus exhibebit . igitur

in scri a opus est tali materia quadam, cum presertim n mo serram sit dicturus eam, quae in coea est inicia. quam

definitio syllogismi,qua instrumentum est,dinet in scypriam habere materiani Esse autem inutilem eum,qui aliquid exies quae posita stat inducit, Mariam est ex eo, quod neq; ad demonstrationem,nin; dialecticum, neque ad sophissi cum syllogismum uti eo postlimina t. haec sγῖ

5쪽

LIBER PRIMUS

gi simi genera poterea idem iterantes sunt asyllogisti, qua suo.Non enim sumuntur tanquam idem principes te Iutenus, ves utrunq; assiim livescosimilens. quid enim po Smii cantia.quod si ita est, non ex eo quod dictione indil . tius anteeedens,q consequens 'Qui vero ex contradictio sint, iam erunt etiam eadem omnino. sed diuersa erunt, ne diuisui sunt,non inducut idem quod aliquid ex ijs quae quia idem principaliter non signiscabunt. Quod autem posita fiunt sed contrarium reliqua orationis: cui contra- identitas dictionis non sussiciat adessiciendam propositario accidit, vi fiat idem quod assiimptio, quia diuisivum rionem candem, quemadmodum nec diuersitas satis est est ex huiusmodi. In diuisiuis igitur qui non sunt ex huius- ad eiu ciendam diuersam,declarant aequivocationes. modi est asyllogistus is, qui contrarium reliqui non indu- autem aliquid non capiatur tanquam uum: modo idem cit sed nes o linu quidem dicet aliquis ea qui sit ex di- significans manifestum est ex eo,u, haec propositio, dies, uisitio consectus,& ex uno eorum quae fiunt in diuiso alte- in assumptione accepta, assumitur tanquam principaliterrum inserat.Nam quoniam illato, in sullogismo,qui ex hii diem esse significet rillatum ver inducitur, tanu ausenatiusmodi diuisuo constat,accidit cum sit contrarium est hanc propositionem, non est dies.quasi idem valeat, atq; rius eorum qiue in ipso diuisuo sunt, ut idem stratione di hac, non i tur non est dies.vt igitur hoc non ponit princtionis cum eo quod est assumptum, quod non est idem, cipaliter diem esse, sed tollit hoc,Non est dies, ita & hoc. nm: secundum idem, & contrarium alteri quod ex diuis sed dies est, id quod pro eo semitur. Accipitur enim in i Do iit relictum,& idem cum eo quod sit assumptum, quae nunciatione tanquam illud tollcns, sed non tanq idem:vel rendum cst,ex quo sumpto de ijs qua ei accidui,'& in ide quod utatur eo quas tollat non esse diem,vel quasi ponat concurrunt,sat Oratio syllogistica.Quod enim ambo no esse diem. i enim eo utitur pro tollen do non esse diem, sint idem, neq; ei secutam idem insint, est manifestum ex s erat Qquid aliud id ipsum testem, & non hoc esse diem,

eo, quod non in omnibus diuisiuis ambo eidem infiunt. certe illo, non hoc usus esset. j vero significare vult esse Quod si eadem inter se sunt, & est idem, contrarium esse diem, certe nullo alio modo victur, quam eo, qui id signi alteri eorum quae sunt in diuisone,& esse idem quod alte ficabit. Illud autem verbu, Ex necessitate,desinitione atarum eorum, certe in quo unum inest, etiam altem inerit. ditum distinguit ab inductione syllogismum. Est. n.ctiam Quod si sunt,in quibus non inest,ut contraria sint cateris inductio orauo,in qua politis quibusdam aliquid aliud qassumptis non erit idem in diuisuis, contrarium esse ineia quae posita sunt accidit:sed non ex necessiitate. neq; enim ri eorum qive ex diuisione sunt,& diuinum esse ab assum necessarium est quod in ipsis inductionibus demonstrapto eodem Quare neque in quibus simul insunt, tanqea- rumpropterea quod neq; omnia, ex quibus propositae reidem inter se insunt quod si non fiant eadem quarendum demolistratio constat, sumi possunt: n , etiamsi omnia est,ex verius corum pronunciatione fiat syllogismus. Id sumerentur,uniuersale ex cessitate ita esset, sicut unum autem aliqui sint iget, ipsa complexione forma ivli quodq; eorum que sui sent sempta. Quod vero dicit, exsismi. Est autem complexio ipsa huiusmodi stilogismi hec necessitate essicitur, non indicat fieri in syllogismis neces. t ex diuisivo, & ex uno eorum qua liint in diuitione relita sariam conclusionem neq; enim in omnibus sillo sinis qui contrarium inducat.Sed si hoc est, patet essci rellogis est necessaria conclusio: quippe cum in multis sit etia conmum,ut contrarium sumptum, non ut idem cum assum. tingens, Ut in iis, propositionibus contingentibus

pio. neq;.n .id vult complexio Vt enim in quibus aliud est constant, conclusio contingens est sed quod ait ex necescontrarium, & aliud assumptum, qui contrarium alterius sitate,indicat conclusionem necessuio sequi propositi inducit,manet in ipsa propositi sullogismi complexione, nes, quibus Ostenditur,cuiusuis habitus sit crit eorum, re siccundum ipsam ratiocinatur, qui vero assumptum con qui ad conclusionem efficiendam posita sunt. Quamo cludit,quando idem non est in eis contrarium, & assum- rem si illatio non sequatur ex iis quae posita sunt, di tamen plum,neq; manet, neq; ratiocinat, ita in ijs in quibus am si necessari tunc non erit syllogismus .Quod vero ait exbo concit ni, syllogismus quidem fiet tanquam illam ijs quae posita sunt,syllogismos ab orationibus monolcm contrario in iis quod sit acceptum, sed non tamq; em maris,hoc est una sumptione constantibus, disiungit: in dem quod assumptum. vero id quod insertur, non quibus conclusio non fit in iis,qtra posita sunt,propi Creast idem cum eo quod assumptum est, ex his intelligetur. quod ad fullogisticam demonstrationem dccst in os ait ut in ijs diuisuis quae constant ex non oppositis contraditi ra proposito, ut ante diximus: iteq; distinguit ab iis, quae ctori et cuiusmodi est hoc, vel dies cst,ves nox est, contra- exciactes appellantes. nam orationes, in quibus aliqua Prium huic, nox est,quod est,no est nox, signiscat quidem positio sep Tua sumpta est, non inducunt conclusi

diem esse,sed quia principaliter non significat esse diem, nem expositis, siquigem ea propositione ablata, idem ni non dicitur esse idem quod id quod est hoc assumptum, hila minus potestin luci.Nam sex his, omne iustu est hodies est. No enim quia dictione differt no est nox, ab hoc nestum,omne nestum est bonum, concluditur omne dies est,propterea no est idem Ea enim, in quibus aliqua iustum esse bonum, certe superuacaneum erit ad hoc d dictione disserunt,&tamsi eandem rem similiter,&prin- monstrandum addere,omne bonum esse per se expetencipaliter significant, eandem essiciunt propositioncmai- dum,aut illud quippiam.Quinetiam in quibus,ppria concet diuersam vocem habeant .nam ensem habere, &gi , chaso non inscitur, sed aliud e sequens,ves es acci&nudium habere idem est,& eadem de eodem diceretur pro ne illi quidem l fyllogismi, cum ex ijs quae posita sunt positio,quia et ensis de gladius idem significant.Ita igitur non ciliciatur.veluti siquis sumat voluptatem esse secun- si non est nox similiter significet esse diem, ac si dicatur, dum naturam,& quod secundum naturam est, GPetin dies est, certe non sunt facta diuersae propositiones in eo dum est deinde concludat voluptatem esse bonam: cc quod diuersa sint verba: sed quia,si dicas, dies est, desidia te id non fiet exi, qua posita sitiatdicet ex eo quod est cocas, non est nox, non idem primo significabisit,ut diuer clusum necessario consequatur. Huiusmodi est Epicuriis sint,de non eadem inter se. Nam haec dies est, principa syllogismus de morte.neq; enim ex propositionibus diceliter ostendit diem esse:&per accidens tollit esse noctem: tibus,quod di lutum est non sentit, quod non semit m- haec vero non est nox, principiater aufert noctem, S cx hil ad nos potina, insertur conclusio, mors ni id ad nos accidente diem edeponit eo quilli nox est, dies sit neces pertiliet,ut ipse arbitratur, sed concluditur, quod dissol sano. ut igitur in his ita se res habet,&hoc,dies insta in tum in nihil ad nos pertinere.itcim; mors non in ditatu assumptum,& illatum in pnedicto ex contradictione diui tum, leti dissolutio. Is . n.qui concessit distolulum non se

6쪽

tire, iam non concessit fieri sin e sensi dissolutioncmnm: .n. ssolutio animalis quae est mori, est sine sensu. Quocirca ad nos pertinet mori,&non esse momos: licet nossemper mori ad nos spectet: quare duplex est mors ea qus filii ct ea quae est:quae scit,nihil ad nos,quae vero est,ad nos itila pertinet,quam nos timemus. Iam vero ne illi quidem sint 'llogismi,in quibus nulla propositio uniuersalis sumpta es quia in ijs non demonstratur ex ijs quae posita sunt ex uniuersali propositione quae omissa est. Tales sent orationes Stoicorum quae sine via,& ratione concludere dicuntur.neq;. n.si A est aequale II, dit B similiter aequale est

ipsi iam A, ipsi C, aequale esse syllogistice demostratum

eritiqui a conchisio non fit ex propositis, sequitur quidem id ex propositis, quia verum est hoc uniuersale, s eidem aequalia sunt,inter se fiant.xqualia. ocirca illo posito, &hoc diuiso coniumsto,& in unam propositionem composito hoc modo Α & C, eadem sunt aequalia B, syllogistice concludetur A, esse equale C. simile est quod dicitur, es est, sed tu quoq; dicis diem esse, verum igitur dicis. nam &in hoc sicquitur illatum ex propositis, tamen necessita S noest propter illa, sed quia verum est uniuersale, omnis qui dicit diem esse,cum dies est,uerum dicit. hoc sumpto, si uis coniungat posita in unam propositionem, Tu, cum ies sit esse diem dicis inseret syllogistice, ergo verum dicis.nam in ijs omnibus sermonibus uniuersale quod verum est,suit omissumtaltera vero propositio in duo,vel in plura diuiditur, ut in hac oratione,lex est enormitati contraria sed lex non est mala ipsa voeo enormitas mala est: Iexigitur est bona .hie.n.uniuersale quod huiusmodi est, Quod non est malum, malo contrarium est, id bonum est,fitit omissum.diuiditur aut in tria altera propositio quae ita habet,Lex quae non est mahim,contraria est mormitati, linae mala est: cuius partes sunt hae,lex est enormitati cotraria,&,sed lex non est malum,&,sed enormitas est

in malis.nam ex predictis binis propositionibus legem esse bonum syllo stice concluditur: item; ex una, quae in tres partes sit diuisa idem conscitur. Demonstratio autem est, eum ex ueris. er primis βruis mus est,ues ex talibus. que ex quibusdo ueris, Cr primis c aniliolus sua principium sumunt. Definiuit sullogismum Philosophus .deinceps eius genera des est,& declarat.quae quidem ex materiae differentia quid singula sint ostenduntur,& in qua re essentiam habeant suam.ita. n.semens genera stilogismorum, & eorudisserentias explicans, nobis ostendit, in quo dialecticussi rogi simus differat a exteris. Species. n.syllogismi quo ex differentia materiae oriuntur fiunt eaer demonstratio, dialecticus, sophisma. ippe quia qui ratiocinatur, vel ex v fis,vel ex probabilibus,vel ex aptarentibus probabilibus argumentatur. nam nemo ex falsis, & improbabilibus simul ar mentatur. In primis vero loquitur de demonstratione .licpud ea est maxime propria, & principalis r tiocinatio. demonstratio autem est syllogismus scientiamessiciens. Dicit autem demonstrationem esse syllogismum veris,&primis, vel ex talibus quae exprimis, veris sugcognitionis principium siampserunt.i .ssi id quod est propositum,demonstratum lit, & conchisiam ex ijs,in quibus cause,& principia cognitionis vera,& prima fiant. neque. n. mnis syllogismus ex veris constans est vere demostratio, sed si praeterq*vcra sint ea ex quibus probatur syssopi sinus, prima etiam sint: quoniam ita erit ex causis: & syllogi sinus ex causis est demonstratio.nam prima sunt cauis eorum q post illa sent. neq; vero ea quae seminur debent esse priora ordine natura: ijs, quae ex eis dmonstrantur, sed prima in eo, quod immediata, & non ex aliis do. monstrata sint:quaesita erunt Matu cognita erunt per se.sunt autem principia demostrationis, quae cognita persse sunt. immediata vero sent nota Per se. non. n.demo strantur. quamobrem qui demonstrat Lunam deficere, quia incidit in umbram ter demonstrat hoc modo. Luna coincidit in umbram ter vel terra obsci iratur: qd coincidit,vel obscuratur,desicit. nam coincidere est causa defeeius. Quod siquis terram Lunae coincidero demonstrabit ex eo,quod Luna desciat, is non iam proprie demonstrabit,etsi verum sumet. neq;.n. ex primo, neque ex

causa proprie demostrat alterum,&ectetiam, sed primum posteriori.nam posterior est desectus quam Luna incidat in umbram terre, defectus postea fit. Ita quoq; ex posteriore demonstrabitis,qui demonstrabit,hanc peperisse,quia lac habeat. neque.n.lac habere in causa est, cur peperit sed pepisse causa est, cur lac habeat. at qui ex pa

tu lac habere demonstrabit, ex causa, & primo demostrabit. Simili quoq; modo qui demonstrarit hominem habere pulmonem,quia homo est aptus ad spirandum, is invero quidem ratiocinabitur,sed non ex primo: quocirca ne demonstrat quidem . quod si onuerso ex eo quod pulmonem habet, eum respirare demonstret,iam demostra bit.Itemq; is,qui demostrat hominem habcre sensum ex sensibili,non demonstrat, verum si in eo quod habet se sum,eum esse sensibilem demonstrauerit, profecto demostrauerit.Quaeret aliquis,si demostratio est exprimis, quisnam erit svllogismus ex vcris, sed ex posteriorinus: an erit dialecticus quae. n.ita vera sunt,tanu probabilia captu tun est. n.probabile eam, quae lac habet peperisse.& quod

descit,obscurari. an illa est vera demonstratio, postea vero etiam is sγllogismus, tanq ad nost quoniam nobis notiora sunt quae sumuntur. Primo igitur, & proprie demonstratio est syllogismus,qui,ut dictum est,ex primis costata Exemplum autem syllo sint exprimis,&immediatis s cti, erit huiusinodi. cuiusque rei forma est illud secundum quod estnam haec Ppositio ex inductione constat, & est indemonstrabilis atque prima, posito omne quod actu

est, id ex materia,& forma e hoc.n .posito sequitur, omne quod ex materia,& forma est, esse secundum formam id quod est huic si adsumatur m olitio,quae dicat .animal

est ex ijs,quae ipsa quoq; est perspicua, & indemonitiabula, concludetur, animalis formam esse id,secundum quod est: cui conchisioni si alia iterum propositio assumat hoc modo,atqui animal est secundum anima sensus particeps iam secundum animam erit animal.his positis non inse tur exprimis,sed ex demonstratis per prima, animalis sormam esse animam quod si assiampserimus, ij animalis sorma esse materialis, vitalis sorma materialis est euidens, &adiunxerimus id, materialem formam non posse separari concludetur,animam quae est forma animalis, inseparabilem esse corpore.licet.n. exprimis & immediatis nondemonstretur,tamen id quoq; demonstratur. na qui demonstrat quod Luna priuata est lumine ex eo ιν deficiat, is nodemonstrat neq; ex immediato,neq; ex indemonstrabis. non .n .indemonstrabile in, na desiccre:sed demo strabile ex eo quod incidit in umbram terre:& ex eo, qd obscurat .ex eo vero quod id per immediata, & prima demonstratur, Ppterea syllogismus qui ex eo fite in do monstratio. quodamodo. n.ipsc quoq; ex immediatis de monstratur propterea quod ex in quisus demonstratur, sint ex illis talibus ante demonstrata. quod clarum est in

exemplo,quod dedimus de anima. In eo.n. continentur,

oui exindemonstrabilibus,& qui ex demonstratis peri Gemonstrabilia,qui posteriores sunt constant. Simili quoque modo in geometria. nam primum Theorema in E clidis elementis ex indemonstrabilibus demonstratur. α

7쪽

L HIER

principiis.n. demonstratur, illud vero, tres angulos mansuli duobus rectis pares esse, non ampliuς ex indemostrabilibus ostenditur. sed in hoc,rcetarum linearum in parallelas incidentium vicisiim inter se aquato sunt: & cx eo, rectarum linorum in parallelas incidentium interiorem interiori,& contra, ritualem este,quae principia non sunt, sed per demonstrationem conitat Et tamen Omnem syllogismum veris faetiam communius demonstratione v cat. Sed de demonitiatione, deq; syllogismo demonii rativo principaliter, et latius in posteriorit,us resolutionibus

loquitur. nunc vero tantum cie eo dixit,quantum ci opus

est ad distinguendum a ineris syllogismis dialesticum.syllogismus .n. cst,propositiones cum conclusione.

Dialecticus ot emollogisinus est qui ex probabilibus e stat. vera quidem sunt, I prima ea, quae non per alia sed per fiei fusilem habent. nes enim in principiis disciplinae querendant,propter quid sed unumquodq; principium debet esse perseperspicuum. Probabilia autemsunt que probantur omnibus, aut plurimis,aut sapientibus, σῆ uel omnibus uel plantas, ueI maxime probatis, s cognitu.

Locutus est de ipsa demonstratione, deinceps de typo sismo dialectico verba facit:& ait syllogisinum ex probasilibuς factium este dialecticum. quod cum dixisset Aquitur,ut quae sint vera,&prima, quibus dixit demonstrativum inici,& quae probabilia sint,in quibus sit dialecticus,declaret,& eorum disserentiam expotiat.ait igitur vera,& prima este ea, quae non in alijs, feci a se fidem haba. tales sunt immediatae propositiones.dicit.n.principia sciεtiarum debere per se fidem habere:& non qu Prendam cise causim,quare sint eiusmodi. ita.n. si illa alia principia, ct causas haberent, non essent principia.desinitiones sunt huiusmodi, quandoquidem ea quae in desinitivis orationibus stimuntur, per demonstrationem non sumuntur.tales etiam sunt phusicae,&comunes notiones uiusmodi sunt

proloquia,& laaec, calidum calefacit , & frigidum gesscit, principia fiant. itemq; omne quod sit ex aliquo efficitur tale.Quod vero dixit in principi js scienti no esse quaerendum propter quid, non fecit tanqlegem de hoe stituat, sed ut doceat non esse demonstrationem iii illis, in quibus propter quid exquiritumquia demonstratio dinci esse in cognitis.Quae vero sint probabilia,cx quibus dialecticus syllogismus constat,deinccps dicit hoc modo, Probabilia sunt,qu. t omnibns, vel plurimis,ves sapicntibus Pbatur,tiso;,ves omnibus,ves plurimis, vel maxime cognitis,& probatis. nt autem maxime proprie, & omnino probabilia ea,quae omnibus, ves plurimisybabuntur mnibus, petendum bonum este: expetendum vero esse salutatem, diuitias,vitam.quod siqui aliter dicant, no ita dicunt, quod ita sint dispositi,sed positione quadam id astirmant' quos ita loqui,quia taliter affecti sunt, t. scantur eorum iecti .sent etiam Eusmodi lue, Bonum prodesse,N Parentes debere honoramplurimis autem, pmdctiam esse diuitiis optabiliorem: vel animam corpore praestatiorem esse,& Deos esse. Quod si dialectici de ijs solis loquatur, quae comunibus notionibus continentur, erit cis tantummodo utile ad ratiocinandum,ves quod omnibus,ves

quod plurimis probauri& id quod itast probabile.vini quia Aesecticus etiam de iis loquitur,de quibus multi nuhil opinantur, sed aliis potius de illis dicentibus credunt nam sapientibus fidem de ijs adhibent)esscitur, ut dialecticus de omnibus argumentetur. P terra, ut ante dixi,

quod illi sapientes nobis reliquerunt, est in his probabile. in his autem ybabile est primum quod omnibus probatur sapientibus, ut animi bona maiora esse quam corporis

nihil ue nihilo fieri,uirtutes esse bonas: ves quod plurimis

eorum,n virtutem propter se expetendam ese,acet hoe Epicuro non ipbetur.& felicitatem a virtute fieri, item, non esse corpus individuum,non tae infinitos mundost ijs vero quorum maxime in pespecta sapientia probatur animam esse immortalem, ut censet Plato, ves esse quoddam quintum corpus:Vt voluit Arist.nam qui in sapientia sunt probati, ex eo quod a multis laudantur, & in admiratione habentur, sunt eiusmodi.tale quoq; erit quod ab ilialis dicetur, cui quodamo a multis positum sucrit.admittuntur.n. propter tales opiniones. & .pbabilia sunt ea, o quibus illi probantur, &sapicntcs propter eas sentcntias sunt probati In secundo autem dialecticorum priorum libro tradet locos, in quibus ipbabilia sumere poterimus. Probabile a vcro dissert,non quod falsum sit, quia sunt et quaedam probabilia,qua sunt ucra sed iudicio. nam veri iudicium existitare in qua versatur, cui cum consentit, verum cst: probabili vero non prouenit iudicium a rebus,

sed ab ijs qui audiui,& ab ijs Opinionibus, i de rebus linti Liti piosius autem sistrismus est,qui esticitur ex Vr quae uia

dentur probabilis,non sunt tamen:ue I qui apparet ex probaubilibu uel apparent bus probabilibus. s. n.Omne quod probabile uidetur, probabile ignibit n. eorum quae superficiet nur dicuntur probabilia, habet omnino pbanta am . quemadmodum in principi s orationum contentiosarum psu venit.cta. Em. tr. ac sepe ijs etiam qui parua possunt cernere, bis in rebus falsitatu naturas se ostendit. Prior igitur ollogismus ex ijsquor litigiosus nominaui.βilogismus etiam appellatur: alter

veroollogisimus litigiosius ille quidem , sed non stretisimus uocetur:propterea quod iudetur coneludere , sed non concludit. Sunt etiam praeter eos γllogismos an e dictos parala ini qui ex propriis nonnullarum scientiaru iunt: at in keometria, et ei cognatis folii contingere e exlem modus a superioribur ei saferretudet urineq;. n. exueris,CI primis ratiocinatur is, qui

falso describi neq; etiam ex probabilibus . non. n in definitiorinem incurrit, a neq; sumit ea quae omnibus, neq; ea Pae plurimis,neq; ea quae sapientibun. π ij neq; omnibus, neqt, pluri mis,neq; nobili imis sunt probata, si facit strogi simu exsumptionibus cientiae proprijs, sed quae verae non sunt. Paralogisemum enim facit,ues cum describi simicirculos non ut destri ιξ di sunt: vel cum ducit lineas quasdam, prout non sunt ducendae. Itiq; species dirci Ora sint a nobis ita quoda mo exposite. . Destigiosue sullarismis locutus est in sophisticis reprehensionibus, in quisus erat es propositum de illis praecipue disserere. eos nunc similiter desinit, ut illic quoq; definiuit. duplicem dicit este litigiosi in syllogismum: alterum

cx materia peccantem,& non ex forma, qualis estis, qui in iis quae videntur ipbabilia,sed non sunt, esscitur: quae vero vidcantur probabilia,& non sint,ipse explicat. neq;.n.inquit, mire quod ipbabile videtur,probabile cst.& ppterea inseri, nihil comm quae vere probabilia sunt, habere omnino superficialem phantasiam. est autem stipem-ciale, quod parua instantia rosellitur. talis est species earii propositionum, ex quibus syllogismus litigiosus cilicitur. vehiti apparens ybabile est,ridentem habere oculos, O assantcs aliquis,inducet,oculum habere oculos, quia Oculus vid & Loc,quae dicis, ex ore exeunt quod sumens aliquis inducet, carrum dicis, ergo carrus ex ore exit:& hoc, quae non abiecisti ,habcs, quod quis sumens concludet,ergo cornua habes,quia cornua non abiecisti. itemq; eius. modiis, habentem visum videret eum Vero qui dormit, habere vitam,& ita videre. nam haec habent superficialem& exiguam ipbabilitatem,& ut ipse dixit, ceseritor cita ijs, qui paruacemere possunt,in his retrus falsum, quod vere probabile non ae,consequitur . nam in eo quod vered

babile

8쪽

liabile est, non iacile salsum cerni potest . ac illud quidem Deos omnia possc, quod probabile in, sed non veru, non facile redargui potestatem; hoc maiori bono contrariuest maius malitin,propterea quod nemo id aliter se hab re, nisi in paucis inueniet:vt in bona habitudine, & s initate vr nam mala habitudo quae est maiori bono contraria, ridetur esse minus malum, quam morbus, qui in contra rius sanitati,quae minus bonum in. Ο s. n. grinant

sunt male habitudinis,sed non omnes qui simi mali habitudinis i im ctiam aegrotant.huius rei causa cst, quia bona habitudo continet in se sanitatem. Har. sanitas bona habitudo quamobrcin quia sanitatem in se continet,in mahas bonum finitatu. ci quoq; acccdit,quod in de numero eorum,qua. propicr se cxpctenda sint: at mala habitudo

non complectitur in se morbum: sed in in illo solo in quo sanitatem bona habitudo si perauit morbus vero ipse malam in se habitudincm coplactitur.quippe quia poli mala habitudincm fit morbus,qucmadmodum post sanitatem firma corporis constitutio. Ac sullogismos quidem litigiosos ex materia dicit esse syllogismos . nam cum aliquis in coniugatione syllogistica ratiocinabitur,ex eiusmodi ὁ, positionibus fici si, llogisinus contentiosus: quales simi antedicti, S laic, omnis virilis habri virilitatem, sagus in v . .

stis virilis, ergo sagus habet virilitatem cui quidem syllogismus ob nullam alia causam est litigiolus, nisi quia tanqprobabile sumptum cst, omnem virilcm habere virilitate.

cum prassertim sit in coniugatione ratiocinatiua in prima figura ex duabus assimistiuis una particulari,& allicra maiore uniueriali.Alterum litigiosi syllogismi genus est informa peccans. hic vero non amplius in simpliciter syllo Linus,sed hoc totum, litigiosias sullogismus. cuiusmodi sunt orationes in coniugatione asylogiitica propositae. vellati

concludet quispiam,omnem hominem tae uiam,sume do omnem hominem esse animal, & omnem inuum cse

animal.non enim in syllogistica haec complicatio, S tamen in ex veris propositionibus, quia sunt duae asirmatiuae in secunda sigura Simili quoq; modo,siquis sumat corpora mortuorum moueri,& alterari,S sc ni cntia moueri, re ita concludi patet,corpora mortua sentire,vcluti reb

tur Democritus.atq; hic quidem paralogismus potest exucris cilicissicut stisti fuerunt ant dicit. Illis ctiam similes sunt lii, homo animal est,animal in gere', homo igitur in

nuS.propositio s. n.& probabiles, S: vem sunt, sed coaemo in irrauocinatiua quia cum sit in tertia fgura nomaiorem propositioncm uniuersalem. hinoi in ille quo putatur ostendi continentiam esse temperantia,quia ambae meliores faciunt quam voluptates. sunt quid ve ,probabiles l; propositioncs,ac specificae: sed stat etiadi a sannati in secundas ra. propterea neq; sortis est sciens, qui in vir , eorum inest audacia.De probabilibus lioc intelligendum est,quod probabilia quatenus Pbabilia simi, q; vcra,neq; falsa sunt. etenim sunt quadail ab ilia vcra,vt D s csse, & falli, ut Deos poste omnia. quia no possint mala, qua ipsa quoq; stant in numero omnium.quemadmodum rursus sunt quadam improbabilia

vera, Vt, non propto aptanen omne corpus in loco esse.

nam a probadosiimitur iudicium probabilium, ut ante dixi. ae cum de litigioso syllogismo dixerit, & demonstrauerit differentias syllogismomnuquae ex matina oriatur, nemo.n. salsis, S improbabilibus ratiocinatur,ut sapra dixi, ipsam propositionum disteremia est ex materijs antedictis. nam & tentandi ratio,vt ipse alibi dixit, conatur

ipsa quoq; ex probabilibus quodamodo argumetari, scd in eo dis scri a dialectica, quod dialecticus ex ijs quae omnino probabilia sunt,disserit: tentator aut ex ijs quae vitanso, qui responda, reprehelison ,& syllogismum tentan

di ca facit. ita facit argumentationem ex iis quae illi probatum lux inquam,cu dixissct,prsto omnes syllogismos predictos,v;desicci demonstrat tuti qui ex vcris,N primis,dia lacticum, qui ex .pbabilibus,& litigiosi: m, qui in apparentibus ipbabilibus constat: dicit esse aliam quandam ij, ecie syllogistinorum, vidclica parata imum qui in unaquaq; scientia sit ex Pprijs scientiae principijs:cuiuisins in gemmetria falsas 4escriptiones nominamus. Dicit aut cognatas geomariae scientias, arithmaicen. nam ct ipsa quoq; in quantitate discreta versatur, item i, astrologia, & Opticenm mechanicen. .n geometricis principijs utuntur.

Hoc aut gcnus syllogismoru diuersiam esse ab aliis d onstrat ex eo, id nulla definitio ex ijs qui date sitiat, ei conuenit.is. n. sui falso describit,nc'; ex veris, neq; exprimis salso describit.s .n. non potcst ut ex veris falliam concludat neq; etiam ex probabilibus describit. quia non incuriarunt ina babilium dcfinitioncm ca,ex quibus salsae descri. ptiones fiunt.nam is qui falso describit , neq; sumit quae videntur omnibus,nm: in quae Vident multis, quia principio neq; id omnes norunt,nm; ctiam multi.vcrum ncque

sumit ea vidcntur sapientibus,neq; plurimis, neq; probatissimis.Vtria. n. illud sit alicuius sapicntis dogma non considerat. Sta eo quod salsi ini describit,non accipiens id, mi alicui vidctur,ponit,verum in sermone ipserum sarit d ductionem. Iam vero ne definitio quidem tagiosi syampis mi huiusmodi paralogismis conueniri.ncq .nuic quodam modo describit,quod probabile illud videatur quod describit neq; ob id,quod is qui falsiim describit non ratiocinct Non esse autem definitionem eius, qui salsum describit,indicauit his verbis: sed secit,inquit, syllogismii ex sumptionibus scienti pyrijs,sed quae vc non sunt. neq;. n.ratiocinatio litigiosa fit ex talibus.igit hoc in aliud paralogismorumgcnus, quo nec dialeciticus, nec sbphista

utit: sed quo solum utumur ij,qui illis scientiis versantur. qi faciunt, es ut se exerceant, ves ut tentent, vel ut veritat cm habeant. sed ut indicarct paralogismos licii cxwprijs mctriae principiis, addidit naec verba .nam qui semicirculos describit,non queadmodum describendi sunt, aut Encas ducit non quo ducende sunt,propterea parato sinusack.quamobrem paralogismi sic funi,vid principiorum

geometrix consciuntur. is .n. Qui per cos Ostendit, no si

mit quicu quod alijs videatur,sed accipit tanq conseques geometrica principia. nec secit dcductioncm ob ca, quae dicta fiant,vcru ob descriptionem incongrua. nam Oi centro,& spatio dato circulum describcre, & ab omni pumcto ad oepudium rectam perducere,quibus utitur is, quidcscribit semicirculos non ut oportet, & lincas ducit,non ut conuinit, in principiis geometricis cominentur. lod ait in propriis scientia silmptionibus, ninadu in sumpti nes apud Arist significare propositiones. cum vero ait, naqui semicirculos describit non ut describcndi fiant, aut liuneas ducit non ut ducendae fiant, ostendit etiam se usiam hoc sitisse simpliciter, cu sals, descriptioncs in ijs sani:vupotin tanq ex plum falsi descripti esse adiunctum. Nasessa descriptio in gcometria fit, cum & semicirculi describuntur non ut stat describendi, vel lineae ducuntur, non ut ducendae sunt. N ex salsa descriptione semicirculorum ostendit falsi descriptor duo latcra trianguli alij esse aequalia.& dum minores esse reliquo. Ponitur autem proba dum in geometria, duo latera omnis trianguli esse pro

si is reliquo maiora simul si1mpta. igit falsi descriptor duo

reliquo aequalia ex non congrua semicirculorum, & linearum coniunctione lic ostendet. accipit enim rectam A B, quam secat in C,& circum utranque earum A, CB,sc

9쪽

LIBER

E Aeet Α H C,accipit D huius autem CHA, accipit T.

de in ipse H, in quo semicirculi se tangunt, coniungit rectos centris D E.& si triangulus D H E,&quia excentris sunt DB,&BRinipis semicircula Α H C, aequales inter se sint id quod etiam ex ijs EH,N EC, ciscitur. na Echec quoq; ex centro sunt in semicirculo BHC. igitur duo latera trianguli D H,& H basi trianguli DE, si inta alia:&ita duo trianguli latera esse miratia reliquo demonstratur. ex quo appara eum neque semicirculos d scribere, ut describenui sint, cum non queant se tangoein puncto F scd selum in C,ὶ quo initium acceperunt, neque lineas,ut ducendae sunt, lucoe.quia ab ipsb semici culorum contactu duci possiunt Iinoe mcdam, ad centra semicirculorum,ex quibus triangulus emciatur. Q e. n. a contactu ducuntur,non sitiat alae, qua ea in quibus fiant centra. ipse enim contactus est in C Praeterea ii qui falso dcscribunt, ostendunt unum latus esse duobus maius per descriptionem semicirculorum, & snearum coniuneti nem. accipiunt enim rectam AB,& puncta C, & D coniuncta inter se,& circa utranq: A C, & R D, rectam semia circulos describunt sese inuic diuidentes, vel tangetes in puncto E, &ὶ signo E,in quo semicirculi se tangunt, sunt enim centra semicirculorum Ζ, & F, rectas coniungunt,& saciunt triangulum ex E, Z F.cumq; ex ipsis centro E Z C,sunt inuicem aequales, aetiam FE, de F D, inter se quales sunt.hae enim excentro F, si int in semicirculo

BED. ex quo si, ut duo latera trianguli Z E, de L F, sint aequalia his Z E,& DF quae sunt minora basile ZF,trianguli. quare ctiam duo trianguli latera L E,& E F, sunt latere Z F, minora. Igitur fit iterum salsa descriptio propior semicirculos.sacta enim ea dcscriptione ita semicirculi diuidi inter se, vel prorsiis tangi non qucunt. id quod reiamst propter Eneariim coniugation . quia non rite ductae fuerant E L& E F, rectae vclari a semicirculorum secti ne:& ca sunt,quae circulum esse rant. Pmerea sicut sophista proximus est dialectico cum ex apparentibus probabilibus ratiocinatur, se ina is parato simus demonstrationi proximus est,siquid rationes ex proprijs rei propositae principiis componit Se salsa salsis concludit.Quod vero dicit,genera igitur syllogisimorum sunt quodammodo a nobis: adiunxit pro eo quod est, se non diligenta in pucauisse omnes species syllogismorum. vel quod notradidit exactam cuiusque definitionem, cum haec non ita diligenter tractoe,quando ad hoc institutum non pertineat.

vel etiam quia illis tribus addidit tentativum h llogismum tanquam disiersus sit ab ijs, qui sunt prius expositi. nisi forte idem est tentativus cum illo paralogismo, qui ex propriis alicuius scientiae principijs oritur In libro enim cien- chorum tentarii mira desinit. Tentativus est, qui fit ex iis,qua respondens probat, & qinae necessario tenoe d bci is,qui simulat si habere scientiam.quod idem valct ac si diceretur,ex peculiaribus alicuius scientie init ijs paratolat illius principia, autem appellatus tentativus a propositione interrogante salsa autem descriptio,& paralogismus ab eo quod fit. Iteque enthvmema non est simpliciter syllo sinus, sed in toricus , de quo cum nullam mentionem secerit, minis adiunxit se quodammodo haec dicere. ves illud verbum

dixit, quia ritam ex differe js fgurarum species sullogismorum essiciuntur.

Ninic Wro ,σ de ili quae tim diximus, o de iis de quibus

dicturisumus, quia is uiro exquisitam rationem a gnare uo.

stulare plane.σ ε antum satis esse duximus ad simplicem rerum cumtionem, quam propo,ita methodus exigit.

Cum de hilogismis locutus si & dixerit eorum species

este a se non diligeter nunc acceptas, inseri summatim de iis quae dicta sunt, & quae dicentur,oporter iacoedae minationem ac distinctionem, quia non vult cuiusquam des nitionem accuratam scientiscam, de demostrativam tradoee sed communiter, & figura quadam, quia iussicit ad methodum dialecticam ea omnia quodam modo omnino cognoscet e. probabilia.n.& ea q- per probabilia Ostendui itur, separata sunt a scientias cenitudine, & pr

posita sumtila. omodo enim fiant f llogismi, quotq; in figuris,& quot singuli sint, quiq; demonstratius, S qui

non, qui persecti,qui imperferet,quae sullogisticae, de astyllogisticae complicationes, de quibus asiniens litigiosum syllogismum quodammodo mentionem fecit,& uniue salitoe quae ad tractationem syllogisticam conducent, in prioribus analyticis explicatur est diligenter.De ipsa vcro demonstratione, ac definitionem posterioribus locutus est. de desnitione vero etiam in libris mctaphysicae verba fecit. verum de omnibus generibus hic quoque meminit, sed supersciremus .nam siquis huc transi crat ea qu-m in iis libri; sunt dicta profecto is terminos dialecti praeet

libit,quae ex probabilibus argumentatur. confiequitur,ut ad quotier quas res boe negotium e duaeat, explicemus. utile igitur est a l na. da ex re itiones, cacosio quia,ad philosophiae scientium. Tu allum Mita ad exercitationem ex hoc patet . quod mel boum La ntes facile deproposito argumentabimur ad ce quia vero, quod multora philosiophorum opiniones annumerantes,non ex iis quae eraranea

sunt, sed ex proprijs dogmatibus contra eos sermocinabimur

transmutantes quicquid minus recte nobis direre uidebuntur.

ad philosiopbis vero cientiam quod in utrunque partem dubitare ualentes. facile in singulis verum, e falsum cernemus.

Cum dixerit,quid sit dialecticus sullos simus, de qua in redisserat ab aliis, 'videscet ex probabilibus ratiocina

tu consequentre nunc ostendit, ad quot quasq; res utilis sit dialectica. ad hanc n.mcthodum horum omni u cognitio neces ria est siquidem it,qui dictorum utilitate scivi,

ad ea promptiores redduitur. Sed quia ponitur dialecti ea Se per pronabilia, videtur autem philosophia circa vera, Ze olimsionem poeum versari, quae P tractationeprobabilitam separata sunt mune ostendit dialecticam esse utile ad philosophiam,& venorum inuentionem:& hanc facultatem non esse P philosephia secrctam. Vtile igitur, inquit est ad tria.ait hanc tractatione esse utilem ad tria: ad exemchationem,appellat autem exocitationcm,ves cam quae fit, maduersus aliquos disputatur, nam capietes asquaproblemata de his quae disserenda sunt, de exercentes tentamus poprobabissa a Numentantes aliorum sentensam infirmare. ves exocitationem appestit argumentationem in utranque partem. nam apud veteres in usit enat ea semma argumentandi.& multa colloquia in hunc modum sebant,ek non in libris, ri nunc facimus.tunc enim libri non erant,sed proposita aliqua opinione in ea discutienda sese in rcebant,vet inuenirent argumenta probabilia, quibus, eam infirmarent,& confirmarcin.Sila etiam tales Arist

telis libri,& ite Theophrasti, in quibus in vitaq; partem

disputatur. unde ait dialectice utile esse ad talem exercitation .habentes.n. aliquam methodum argumenta inuenienda,quae in locorum cognitio, facile poterimus assi mentari .na ut in incloricis declamationibus cu possiimus

problemata diuidoee,& cotueri ordinem capitii, facile argumentamur,sic ct in dialecticis,qui scitit mcthodum accile argumentis ad illosita ostededa abundabui. Iinc e

10쪽

moechatio utilis est ad quassi torum, Ze verorum inuentionem,ut ipse etiam ait cudicit eam esse utilem ad philos

phiam .longe. n. prius animum parat.na vi corporis me

citia arte facta bonam habitudinem corpori inducunt: sic etia exercitia animi sin methodum facta, propria habiti dinem animo ingerunt.ypria autem animi habitudo est dialectili quatenus veruinuenit, de iudicat. Addit postea

secundum utilitatis genus, cu est cam este utilem ad comgressiis, ubi vocat congressus, ct consci mocinationes cacolloquia quae contra multos fiunt,qua scire oportet cos,

qui in publico vetiantur.qui cu inter sedisserunt, non possunt in veris,& demonstrativis de coibus loqui. m ncq; eorum principiuim igant, neq; doceri se ullo modo pariatur.*iam bi em ne ab illis quidem iuuari pollunt, quorum principiti non in ligunt. si peripbabilia,& ea qus

illis ci vidennar, colloquia saciemus,Mfecto ex ipsis dictis muctur,ut facile mutemur per eiusmodi rationes,si quid notari ab cis recte a positum nam si ei qui putat voluptatem esse bonit,eiq; dcsciuit, siquis dicendo voluptate cf. se generationem in natura sensitiite, & talem naturam nopos o nil esse,quia generatio imperfecta est,& nctu imperfectum in bonum, vesit ostencere voluptate non esse Donu: is nihilo plus aga, qua antea suerat, cu nesciat 'iud sit id, de quo sit sermoci in aut a ybabilibus,& coibus incipiens ab eo freret, an ei videretur bonu bonos facere, ut calidu calidos,& album albos,hoc ille negarct,tu alius sequeretur dicens an voluptas bonos ciscere ei videretur ipsccto reciperet non eis cere, quod in manifestu, & ita concluderet ex iis qus illi a babantur, voluptatcm non es.st bonum S ita ei persuaderet.na verisimile ei videbis id quod ipbatur ab eo,qJ ipse posuit. Trifum p terea utilitatis genus ponit, cum ait, ea esse utilem ad scientias phialosophicas, & ad cognitione, quae ex scientia lira.ad veri cognicionem, de inuentioncm .dixit aut scientiam philosophiae, naturalem, morale Ogicam,& ea clus inde ijs quae sem mctaphysica clui.n.vicerepossunt probabilia, que in tranq; parem disputanti conterunt,& ad utraq; partem argumentari,ij facile inuenient in utra parte contradictionis verum sit,siquide utranq; contradictionis partem examinent. Vt naudin qui utranq; partem audit, quid iustust, videt:ita etiam in cistionibus philosophicis inu venit. nam in multis difficile est inuenire,nis quis in utranq; partem prius argumentaur. Ad hoc et videtur resem Plato nis dictum in Parmenide cu est, dum iunior es assi resacato&versator in ea quae inutilis vidctur,&a pleri'; garruliatas nun patur,ut veru possis agnoscae. Praetcrea qui nouit natura eius quod in aptum ad peritiadendis, nunq turbabitur ab e tanq veru lit, sed discem et ea,quae vera vitrabiis quς non vera sum facta coparatione inter se. na qua ratione aliquod veru quis nititur occultare,ca aliquis Optime exercitatus ab illo non decipietur. Adde in fore inuentorem eorum,quae vera videmur,& talia sunt probabilia,& fici aptior ad hanc veri intactionem. Item; si oporteat aliquem de quadam re rectri& apte disserere ita, ut dubitationes,quae de illa crunt sciat restiuere, certe patet esse

uti exercitatii esse in issis dubitationibus, si de illa repossimi contingere.ita. n. carum etiam sollationes cognoscet.

Vtili etiam est ad primi principia, quae sunt in unaquaque scientia. nam ex propriis principiis Rentiae proposiuae nonpo test aliquid de eis dici quia uni prima omnium principia: sed necesse est,ut de illis tractetur per ea probabilia, quae sunt in

sngulis .id amem est dialecticae maxime proprium. e n. cum inquirat, ad principia omnium methodorum vin babet.

Cum dixerit superius dialecticam esse utilem ad tria,et M am ea sint, exposuerit:issis tribus addit quartum, suo

etiam subdiuisioncm quadam tertii facit. Tertia a sit erat, eam esse utilem ad ynuosophiae scientias . si.n .utilis in adprima cuiusq; scientiae, i ct viilis ad prima,quae circa primam philosophia sunt: siue etiam hoc preterea addit. qi vero adiugit, est, dialemcam esse utile ad principia uniuscuius': scientiae nulla. n. disciplina deipprijs principiis suis

potin diceret quia si de illis loquerctur, porteret eam tractareprincipia sua scientifice,eaq: demonstrare ex prioribus siquidem tales sunt scientificae,& dcmonstrativae ὁ

bationes & nihil principijs prius est. Ex quo fit, Vt q cxciprincipijs alicuius constitutionis fim scientias, eo quod Pvera,& prima non possint ostendere, ea erunt ex is babilibus ostendenda, di de eis fides ficienda,quod est dialectici proprium.Est etiam eius proprium inductionem Op siti constituere, ut ipse dicet. maxima fides per inductionem principijs accedit. Igitur tanqdialecticus dicet de pprijs initijs scientiarum,uci ut dialecticus de se ipso.Qu ds utilis in ad principia uniuscunq; scientiae, erit etiam, Vidi,ti,adplidosophiam,& eius piicipia tradet.& ita hoc poterit esse adiunctum, ut dicatur eam esse ad philosophiam

acco istam. Sed addit etiam esse utilem ad alias scientias,quod perspici potest ex eo quod ipse sipe aliquid ostε

dens, addit hoc. o ce.i. dialectice se ostedere: quasi nonnulla de philosophicis egeant huiusmodi probationibus, qualis in hec,omne corpus plano determinatum est, qd inibabile,quia ponitur supersciem esse corporis termianum,ut ipse in physicis utebatur,ostedens non esse alio corpus infinitum: cui addens, nihil definitu in infinitum, nullum corpus csse infinitum conchist. Nunc vero ostendendum sic ur,pertinere ad dialecticum de principijs dicere.Geometra. n. est in principijs sitis superficiem esse,quae solum habet longitudine,& latitudinem, D lineam esse longitudinem sine latitudine,& punctu, ius non est pars.His dictis quidam repugnant,& dicunt nulla magnitudinem posse habere solu duo interuati, &minus unu . aiunt et punctu uniuersaliter nihil esse. nihil n.in id,a quo eum aliquid aufertur,ipliam non diminuitur, nec si addititur quicu, augetur, ut Zeno Eleates dixit. quod. n.line interuallo est, nulla phantasiam pol accipere: sed hoc geometrice a bari non potin dialetariis autem no dubitabit ea ex ipbabilibus confirmare.na semens pbabile hoc seps ciem esse sine corporis,& snem esse diuersiam ab eo, cuiuς est finis,& id inductione stabilies, superscie diuersam esse a corpore cocludit, hoc est ab eo qd trina dimensi ne preditu est.alia vero tres dimensiones habere no pol. siquisse ita eadem essct qcs corpus. est. n.in hoc corporis essentia.latiari habere longitudinem,St latitudine. igitur seri non potest,ut Psun aetatem habeat. ergo duas solum dimensiones longitudine,& latitudine habct. Eade quoque rone ostendit lineam esse longitudine absq; latitudine. na cum sit finis seps cici, non est ipsa stiperscies, sed is habere longitudine, erit ergo longinido cares latitudine. punctu vero est finis lineae,qus tantumodo habet longitudine.& in diuersum ab ea illaq; dimensione non habet.

qd vero no habet longitudine, est expers dimes ionis: qm omnis dimenso incit longitudine. De signo ipbabiliter quoq; hoc pacto dici pol.Si u si dimctitur vel ad unum ves ad duo, ves ad tria dimetis.si ad tria, crit corpus, si ad

duo,supficies,si ad unu in ea ded nihil horue: ergos si est dimensionis expers. Ac re vera ias finis magnituclinis alicuius uno interuallo minor est issa magnitudine, ut sepficies corpore,cuius supficies est finis:&linea svpscie.inet signu tacet finis.igitur minus est linea uno iteruallo. sed Fnea unum interuallu sortita est, cuius finis no est & ita dimesone carci.&ita principium no est id, cuius est princi