장음표시 사용
21쪽
desubiecto,vel est desinitio, es eius proprium. Musi, logismus in talis.omne quod simplicitrer pKdicatur de subiecto,& non est aequale illi, vel in definitione eorum que dicuntur de subiecto,vel simpliciter praedicatorum: si est in definitione eorum quae dictitur de subiecto, erit vel genus,vel differentia si non, erit accidens. quomodo igitur quod simpliciter de aliquo praedicatur, vel Vt genus, aut differenti aut accidens pWdicatur quae conclusiones syllogismorum ericiunt hanc se dam propositionem, omne quod vicissiim praedicatur de aliquo,ves simpliciter,ues est eius definitio vel proprium,vel genus, ves differentia,
ves accidens. eadem argumentatio de propositione fieri potest.
Postea uero determinanda unt genera predicameviorum
in quibus sunt quatuor differentiae praedicta haec autem mmeavo decem sunt,quid est, quantum,quale, ad aliqui ubi, quado, situm esse.haberescere,σ pati. Semper. n. accisis, σgenus m proprium. Gr definitio in uno horum praedicamentoru erit. Nam omnes propositioes ex bis. t quid est,autquin est, aut quantum,aut aliquod aliud praedicametitum gnificat. ex quiabus patet. quod id quod sigruseat, quid est, quandos substa
tum signiscat,quandos aurem quate, quados autem aliquod aliorum pred camentorum. Namsipdito homine escatur bominem esse id quod positum est .vel animal. π quid est dicitur, T substantia significabitur.cum uero colore albo posito quis dixerit, quod poctium est album ess uel colorem, quid est dicit, o quale significat similiter etiam cubitali magnitudine pina
a dixerit, quod positum est,esse magnitudinem unius cubiti, σquid est dicit. et qtum significat. in alijs etiam eodemodo. v mim quods .n borum siue idem de eodem iaculur, siue genus de eo,
quid est significat quando autem de alio, non quid est signin
cat, sed quantum, aut quale, aut aliquod aliorum praedicameatorum .Qvare bre tot, Cr talia fiunt, de quibus, π ex quibus distulationes fiunt. deinceps uero quomodo propositiones elisgamus: quibusq; rebus haec nobis facultas N it copiose uppeditari, declarabimul. Cum ostenderit problemata,&propositiones, quae inquatuor praedictis generibus continentur,quia antedicta U ,. genera simi quatuor,quae non fiunt lamma geucra, sed in litatem,vel quantitatem, vel aliquod ahud praedicamen- aliis ipsa quoq; continentur,quippe quia sunt in iis qsunt, tum .quid es . n.in numero corum, quae muris inodis di quom genera suprema sunt deccm,quae de more predicamenta nominatur:ait deinceps determinandum este genera predicamentoriam,in quibus sunt quatuor praedi eis disserentiae quaestionu, ac propositionum .Quod vero ait,
in quibus,non est plene dimam. deest. n. diis: ntiae pro---- ---blematum,& propositionum. Sunt aut inquit decem g ques' dicamento idem descitso dicitur, Vcluti laminu
inuenitur genus, ct disserentia. nam in quibus praedicametis sunt gencia, de quibus cst oratio, in eisdem sunt etiam eorum generum differentia,& alibi dictum est.Ideo cum in substantia sint differentia , a in problemata differcntiarum erunt problemata in substatia: & definitiva in substantia, S: diffini bilem qualitate,& quantitat N: in alijs similiter. Praeterea & generibus in substantia, & a genere in qualitate,& in alijs praedicamentis similiter. Eade quoque ratio est habenda de propolitionibus. Vt n. a termino praedicato in ybicinate vesin propositione genus ii serum cognoscitur. nasi desinitio est,pnaedicatum desinitivum:sin autem genus sit, neri cum erit. N in alijs codemodo Similiter ema a praedicato etiam in quo praedicamsito sit problema cognoscitur. si. n.suerit substantiae,in se stantia esse cogno etians qualitatis in qualitate, Mn aliis eodem modo.igitur pmdicata de ipse genere in quid cst, habent citam cis si biectum, quare non magis a subiecto quam praedicato p dicamentum, di genus in quo probi a est, cognos cuir .in quibus aut aliud de albo p cscatur,ea sunt in quibus p dicatio accidentis in,&genus a praedicato accipitur.Quia vero nulla substantia ni hi substantiae accidit,quia non potest esse substantia alicuius accidentis.ob id in alijs seneribus ipbicinata accidentis a cipi possunt,in substatia vero non possunt. At de proprios propria substantiarum sunt, noriunt esse substantiae, Mnalijs predicamentis similiternet:& ita problemata a proprio,& in aliis generibus inerunt. Quod si omne propriuaccidens est,problemata proprii non erunt in substantia: sed in illo genere cuius erit proprium Predicta autem quatuor genera problemata esse in illis predicamentis, & c tra illa non cadere, etsi omnia in omnibus necesse no pinsunt,quia problemata accidentis non possunt esse in sultaltantia, ea dicit nam omnes per haec propositiones, vel in
quid es citin substantia habent predicatum aliquid de ali quo, ves in quali,ves aliquid horum in aliis pradicamentiss ignificant Iit. n.in quo pudicamento signis eatum a P blemate,vel propositione est, in eodem nectae est etia
untur. quando.n. posito homine, inquit positum esse hominem,uel animal, sm unumquodq; predicamentu quid
in assignatur.& quia pmdicatum quid insccianduvnu- quodque inductione,ut distiam est, accipitiar, quomodo
id fiat nunc docet unum. n.quodq; horum sub uno ν nera praedicamentorum,de quibus in libro p dicamentorti locutus est ea nunc exponit,& coiuncte docet, quid
ille liber ad dialestica conducat.Sed cum vestet substantia significare,dixit quid est.proprie.n.ens est substantia, de proprie est,&sibstantiae definitio. quanqquid est multis modis dicit .atq; ut ostenderet in illis pridicamentis coctis,si proprium genus assisnabitur illud quid est, significabit.Simis quoq; modo siquis uniuscuiuiq; definiti Eattribucritus quid est,iucet.idem .n.valet si dicas hominE esse,quod animal terrestre bipes.in utrisq; n.idcm de e dem dicirur,& utrunq; aequaliter:quamobrem nomen Pdestatione captum es Cum vero predicatum eius degeneris non fuerit cum subiecto,sed de alio dicetur, non ide
tineri ipsa gencra problematum,addidit quod, & genus, destatione captum es .Cum vero pmdicatum cius de F& accidens,& a prium,& dissinitio horum aliquid simili neris non fuerit cum subiectosta de alio dicetur, non ucat. nes. n.propositioncs per haec strant .atq; haec est ab valet: quando de stem,ex quo pGdicamcto cri' luta verborum sententia.rcs vel habet p dicatum suta dicatum, x eodem erit etiam problematis gemus, &stantiam,vel qualitatemves aliquod decem prae semen a inco . a. - ri torv.Definitio nad; omnis cis alicuius quod omnino, vel
substantia es , ves quantitas vel qualitas, es ad aliquid vel ubi,vel quadrives situm esse,vel habere,vel agere,vel pati. desinitionem igitur,vel definitiuuntis blema contingit esse in omnibus pnudica metis,qus possiim aliqua sel, unoquoq; 'dicamento destatricenco quom, & genera lia problemata sic sunt.Nam in unoquoq; praedicamento iam quid est subiectu signis rabit .no. n.p dicat in quid,
rum de altero dicitiir in quibus est accidens predicani m. quam fieri non potest, ut ante dixi, ut problemata aliqua sint in stibilantia,quae ex accidente oriantur. alterca si linilla substantia substantiis accidit, vel quia substantia a cidere non posset. Posset tamen hoc loco quispiam 'i rere, an aliqua substantia iubstantiae accidit, vcl viiii accidat
22쪽
6datae denturi si in pro stion bus preter natura bus. quod si licet,etiam problemata accidetis crunt in sub
stantia. Qiam si problemata, & eorum genera in praedicamentis sunt,patri quod tractatio illius libri est ad dialecticam utilis:quoniam utile est cognoscere in quo genere rerum sit proposita quinio.Cum vero diceret quatuor genera in quisus propositiones,& problemata continetur,& exponeret praedicamenta in quibus sunt propositionis, ac problematum genera,addit haec verba,Quare haec tot& talia sunt, de quibus,& ex quibus disputationes sunt. Hexplicat,& totidem este propositionum quot problematum genera.ei nanq; propositum crat indagare ad quot, & quae N ex quibus dialecticae rationes fiant. & quom do cis abundare posiimus.in hisce namq: methodus consistit. mq; de superioribus locutus sit,&quomodo eo tacopia nobis positi suppetere,quod reliquum est ex ijs que proposuit diccnda, ait cile deinccps explanandum, idqσα copiose, d. diligenter pertractabit.
Sectio secunda, secundum diuisionem Alexandri.
Primum igitur determinetur quid est propositio dialectica.
quid problema dialemeum. Non. n. omnem propositionem nee omne problema diesecticum ponendum. Nullus. n. oferat.
qui mentem habes quod nulli uidetur: nee propone quod omnibus est maniplum uel plurimis. Nam bee quidem non baabent dubitationem,ina autem nemo ponet. Eli otem proposutio dialectica, interrogatio probabilis. aut omnibus, aut plurimi aut sapientibus: Cr bis uel omnibus,MI plurimis, uel maxime famigeratis, π non inopinabilis. Ponet enim aliquis quod iacitur sapiemibus, nisi id cotrarium sit multora opinionibus. Ostensurus quomodo abundaremus propositionibus dialecticis. nam copia propositionum, & ipsa confert ad abundantiam dialecticarum ration ti,de qua est eius propositum, ut dicet. nam est unu quatuor instrumentorum de quibus dicet. Et hoc comunius clim dixit de propositionibus, de problematibus, primum inquit oportere dote inare,quid cst propositio dialectica,& quid ipblema
dialccticum, ut notum sit qualibus propositionibus abundare oporteat,de dc quali sus quaerere conueniat nam de quibus Oportet quaercre methodum ad abundat iam, haec determinanda sint, rimo nota esse oportet. Nam neq;
omnis propositio dialectica, neque omne probi a, n que yponere aliquis mentem habens, & inter garet in propositione id quod nulli videtur,ceu nunquid oporteat irasci parentibus, vel impios esse erga Dcos. nam proponit dialecticiis id quod vult accipere. Nullus autem talia concedit, neq; adδuccret aliquis problema quod cunctas peripicuum, de non egens ostensione est, ut die existente, utrum dies est, vel ne. nam haec non habent dubitatione, quod profecto cunctis simi nota, idco nm; problemata, unde ostensiones, & quastiones de aliquibus dubitatis,
ves ignoram sunt.Sed quaedam nemo poneret, nec concedcret, idclicet ea quae nulli videntur,ideo neq; propositiones .Quaereret autem aliquis quo cum dixerit a ualia& eadem esse problemata,de propositiones,& ipsoru s Io modo disserentiam esse nuc contraria aliquo modo i quit esse propositionem dialecticam, & problema, quod illud dubitetur,& illa est nota. Ves non dialectica problemata dialecticis propositionibus musia, Ze eadm esse dixit,sed uniuersaliter problemata, de propositioncs in interrogatione contradictionis,in quibus problematibus& in quibus propositionibus continentur dialectica p-blemata,de propositiones,quorum nuc dicit disserentia.
nam notum,& opinabile,ri ypositio dialetaea esse vult,&ambiguum, A dubitatum, quale etiam oportet essecta lecticum problema. Equidem omnia proponuntur in cotradictione,& adducuntur,quorum probabilia sunt a positiones,& quaesita problemata. Disserentiam autem finam os dixit cam. ssm hoc,nunquid,& virum, ut ostendat similitudinem ipsorum sm verba, & quomodo horuvnumquodq; Pponitur, & adducitur in medium. na o nis propositio probi a fit,sed genus modi sin prolati nem, secundum dictionem, non tamen dialecticum iam illud quod a propositione transiumptum est,quia no quae
sui Est igitur propositio dialectica interrogatio probabilis, neq; igitur omnis propositio interrogatio, sed dies
ctica, neq; omnis interrogatio propositio, sed dialectica. 'nam plures simi specici interrogationum,non .n .solum interrogatio propositionum fit. Sed ut Eudemus in his dedictione diuist, Quidam interrogantes de accidente i termeant, vel proponentes aliquid, at diiunientes persuadent hora accidens, ut interrogantes quis est motus ignis sm naturam, ves quid Socrati accidit, ves econtra accidis disiniunt,& accipitit in interrogatione. equidem cui hoc accidit putant discere, ut interrogans cui animalium albilives nigrum accidit, & quid bonorum per se in iligibile,& quis est sedens,& hoc quidem est una species interr gationis.Et alia circa substantiamqn prius inserentes qd
in hoc per interrogationem interrogamus,ut into rogas
quid est homomam qui sic intermeat substantiam rei putat interrogare, sed non quod accidit ipsi discere. Tertia species interrogationis est quando de ypositione aliquis
ficeret interrogationem deinde responsum eius petendo alteram contradictionis partem p ponera, ut nunquid
mundus sipharicus. Sub hac sipecie interrogationis est etiadialectica propositio.N .n.omnis interrogatio est propositio dialcctica,tamcn propositio dialectica in intcre patione in. nam propositionum , ut prius dictum est alii sunt demonstrati , quales sunt immediatae,& primae, &aliae sunt dialectica,quales stat probabiles: S aliae sunt cotentios, ille ergo scientiscae non sunt in interrogatione, nee sunt dialecticae.Nam dialectica intorogatio talis n5
est, vi nunquid elementa rerum sint materia, di forma. Item nec contentiosa, ceu nunquid videns habet oculos,
vel non, sed sunt propositiones dialectica propositiones
in interrogatione pmbabilo,ut nunquid sanitas bonum, ves non, nouid animi virtutes est bilcs,vel no, nuquid potest aliquid ex non ente seri,ves non Nullus. n. fferret
id quod nulli vides. nam probabilis interrogatio est propositio dialectica,ouod cum dicat, quae sint ipbabilia rersiis nos reuocans ad memoriam proponit. Nam proba brIe,ut dictum est,ues cunctis videtur, ves pluribus, ves sapiEtibu ,& his,ves omnibus,ves plurimis,vel maxime notis. Sed cum dicat probabilia esse etiam ea quae videntur notis sapientibus,quia potes aliqua noti sapientis opinio rei pugnare multorum opinionibus, quas Opiniones pleriq: minime concedoret,adiecit non inopinabila simul nos
docendo quod opinionibus sapientum, vesut probabiliabus utendum est presertim his de illis,de quibus multi no habent opiniones.Ibi autem repugnabit plurium opinio alicuius sapientis opinioni,hic vero probabile magis pluribus videtur,quia quod non est sanitas bonum quo da sapientum est opinio, sed nullus hoc probabile esse die
ret. nam opinionibus omnium repugnat. It cm quis ensimobile, S unum stina Parmenidis sententia est,&quod contraria ea id sunt. nahsc est Heracliti sinia. & quod contradictio nulla est. nam hoc sentit Antisthenes. P οὐ
tiones quidem igitur non sunt talia,sed positiones, ut procedendo dicet.
23쪽
sunt autem propositiones dialectice. er ea φιs prctabili. bos sint sellis: Cr eontraria iis, quae videnta probabilia. si
eundum tamen eontradictionem protensa,σ quaecunque opia
munies βnt secundum artes in enlas. si enim probabile e t eandem esse eontrariorum disciplinam. π sin, n eundem esse contrariorum probabile apparebit: r si unam numero grammancam esse, ν tibicinariam unum: si autem p res grammaticasCτ plures tibicinarias. Omnia.nii milia, Cr cognata videntur haec esse. Similiter autem, Crea que probatilibus fiunt contraria secundum eontradictionem protensa, probabilia videntur. Si enim probabile est,quoniam oportet amicis benefacere, Crponiam no oportet amicis malefacere probabile est . Est autecontrarium, quidem, quoniam oportet malefacere amicis, secadum contradimonem autem,suoniam non oportet amicis malifacere. Similiter autem, σὴ oportet amicis benefacere, inlamicis non oportet. Est enim hoc secundum contradictione coimtrarium .similiter autem π in alijs. Dicendo dialecticam propositionem interrogatione esse probabilem, dicit etiam dialecticas propositiones in
se similes ipbabilibus, aliquam abundantiam nobis subii ciens propositionum dialecticarii. nam si ipbabile in hoc
.sscientiam esse eandem contrariorum, probabile ct a pareret hoc, eundem esse sensim contrariorum Q am vero probabile hoc sit, eandem esse scientam contrariorum patri. Nam medicina eorum quae afferunt sanitatem, Z aegritudinem est scientia. Item arithmetica paris,& imparis.Et muscus melodiae,& inconsenantiae.Et g nastice
est scientia bonae habitudinis,&mes Scin aliis similiter. Equidem similiter se habet scientia adscibilia, dc sensus ad si sibilia. nam utrunq; horum est discretiuum . de iudicatiuum eorum,quae sunt sub ipsis .Et in simile eisdem secundum analogia, cui etiam, & ipsa cognata sunt, si quidem sensus sub habitu,& uniuersi liter Bb ea que sunt ad ali id.
Verum oporta exempla audientes no exacte discrue de ipsis, quandoquidem videbitur euidentius in probabilibus esse hoc, sensum es contrariorum, quam scientiam. Rursus si libabile est hoc unam numero grammaticem esse,probabile videretur,& hoc tibicinalem una esse numeto. nam similia de eiusdem rationis qua nq; artem ese, ves numero unam, vel specie . nam cognata rasa sunt, dc
seb idem genus,& ut primum exemptu simile in proportioni,sic hoc generi. Ideo dixit cognata. Illud autem dc si unam numero gramaticem,ves plures Lile. si aliquis diceret Aristarchi gramaticem,& uniuersaliter unamquaq; indiuiduam esse numero unam, quod cita si iectum iderale,vel si rursus diceret aliquis unam esse specie Cisdem, eo quod ipsa simul diuiditur cu actionibus do adtiones plures numero esse.Dicit aut probabilia esse etiam contraria probabilibus sin contradictionem oblata propositauta. negationes contrariorum probabilibu .nam quia contraria probabilibus sunt inoeinabilia prosecto negationes inopinabilium erunt Mbabiles, ut si probabile in oportere
amicis beneiacere, hoc erit contrariu huius oportere amicis malefacere, inopinabile est,aut non probabile,ncgatio pol huius existetis inopinabilis erit ipsa probabilis,
est autem negatio eius. imia quoque, non Oporta amicis malusac re rursus probabile, S illud oportere amicis b ncsa cerc, cuius contrarium est inopinabilc,oportere. Linimicis benefacere, cuius negationem oportere inimicis beneficere inopinabilis erit. Primam igitur contrarietatem occepit propositionum si predicatum . nam cotrarium
ipsi benefacere in illud malencere,& subiectis taminus amicus ipse in ambabus propositioqibus. Secunda autem
contrarictas in, quae habet id praedicatum.nam ben
sicae est, de subiecti tamini contraris . nam sunt conta
Probabile aut .er in militudine apparet etiam eontra rium de contrario, ut si oportet amicis benefacere, cir inimicis oportet male. Apparebis enim ex contraria hoc quod Ut amicis benefacere et,quod est inimicis mala. Vtrum autem secundaveritatem se habeat uel non, in iis quae de contrario dicentur, ostendetur.
Est quidem probabile in smilitudine ill id in appositione, si . n. probabilc est amicis benefacere, probabile ctiam crit contrarium hoc malefacere de contrario dictum. Hi aut sunt inimici, equidem contrarium in ben Secreipsi malesaccre,do his qui utuntur hoc probabili benefata ciendum esse amicis,opus cst ostendere ipbabile etiam csse hoc quod inimicis male faciendum sit .nam si amicis bene, inimicis male,& si virtus iuuat,malitia noca. ideo
babile videtur, de illud si malitia sussciens per se ad insilia citatem,& virtus ad sciscitatem. Etenim si per se dictuin hoc .coportere inimicis mal serere non probabile, sed ipsum .pbabile videri facit appositum .c illud oportae amicis benefacere. nam hoc significat illud in similiuidine.Et notadum cst quod primas propositiones has.f.amicis malcfacere &inimicis benefacere contrarias incit huic amicis benencere,quia alterum erat in his ippositionibus Guarium,de illam ambo habentem contraria non amplius
contrariam dixit.na ob id ambo etia probabiles, & limul verae sunt Illud aut probabili contrarium non potest Geprobabile.Viderentur igitur quibusdam inquit ctia haec osse contraria.Sed utrum sic, vel non sic se habeat differt
planum facere usq; ad sermoncm de contrariis.dicci ctia
de ipsis insccundo lib. Dixit quoq; de ipso etiam in libro de Interprctatione in sine, in quibus dicit..Illud aute huic
putare contrarias opiniones dctaminare huic contrariorum esse,selsum.Nam boni,quia bonum, de mali,quia malum, haec serie vena,siue pilarcs,suc una est. Contraria autem haec,sed non alicui contrariorum contrariae, sed illud
Palam autem quoniam, π quaecunque opiniones si cuneum artes sunt,dia ecticae propo uises sumi. Ponet.n. aliquis eaque videntur iis, qui in eis probati unt,ut de iis quidem, quae in glometria, ut geometur: de ιllis autem, quae in medicinali, mea
Idest probabiles, de cur adiecit Palam) nam aliquis poneret, de conccdout ea quae videntur considcranii bus de his,de consequens aut ex dictis hoc crit. nam si pictum opiniones crant probabilcs, equidcm sapientcs, & artis-ccs circa propria,quarc ctiam ab ipsis inuenta probabilia erunt,quia comunis opinio. Equidem eos oportri qui aliquorum sunt ignari accedere ad scientes,idcirco probabilia Medixit ea quae de medicinalibus medicis videntur,de de geometricis ipsis geometris . nam dicunt contra aliter dicentes, sed hoc non dicunt medici,ves gcomam. Veruboc non dicit quia ipsa inuentio sm scientiam, vel artem sit probabilis.nam haec demonstrativa, sed quia inuentis ab his qui versantur circa aliquid ut sic habent,multi cocedunt, si profecto non repugnabunt conceptionibus comunibus.nam de hoc prius Actum in.Vel neque in de pprijs opinionibus secundum scientias, de artes pugna multorum contra scientes, quia principio pleriq; sum de his non habentur alicuius momenti,de existimationis. Sed talia multa sent accipicnda ex aphorismis Hippocratis, tale in illud Labores spontanei indicant morbos de illud Humidae diaetae conueniunt febricitantibus Rursiis in gemmetria quod tres anguli sent duobus rectis aequale de qJomnis trianguli duo latera simul acccpta reliquo sunt ma a prorsus. Problema
24쪽
Problema autem dialecticum est speculatio intendens, uel delectionem ,πfugam uti ad ueritate, T cognitionem, aut perse, cui ut adminiculans ad aliquid aliud tabum,de quo, aut neutro modo opinamur,aut contrarie plerique sipietibus, aut sapienter plerisque, aut utri dem eisdem. mcdum. n. problematum utili Uscire tantum ad eligendum, uel fugiendum. ut utrum uolutas sit eligenda, aut non quedam autem adficie dum tantum ut utrum mundas aeternus st,aut non. Qi Deda uera ipsa persi quidem ad neutrum horum. adminiculantia autesunt ad aliqua talia. Pleras enim ipsa perse quidem non volaumus cognosceresed aliorum grati ut per in aliud quippiam
Cum dixerit de dialectica positione quod est probabilis interrogatio,& Fm quot modos potest probabile accipi,consequeter dcinceps de daalectico problemate dicit. Porro inquit oportere problema dialecticum esse theorema speculationemve,& dixit sipecii l .itioncm pro quistione& quaesito, ctenim speculari pro quaererem cris est dicere. Inquit igitur quod quinio inquisitiove de theoremate conscrent vel ad secti nem,& illam, vel ad vintatem,& cognitionem,us ipsem tanq adminiculas ad aliquid alicrum talium inquirendum. na modus indicativus quaestionis est illud de quo, ves neutro modo opinantur,ves contrario plures sentiunt quam sapientes, ves sapiet aliter quam plures,vel utriq; inter se digladiantur. quod dicit problema dialecticum esse. t autem haec speculatio ratio alicuius cognitionis predictoriim causi. Vnde ab eo quod est cognitionis nostrς causa nominatum est theorema speculatione & est omne Phlem a dialecticu,& the
rema ves morale,ves naturale, ves rationale. nam horri re
dicta sunt indicativa. non in econueris,sed quscuq; hiat ppositione thcorematis quandam dcterminationem, haec autem sunt de quo, neutro modo opinentur, ves cotrario sapientes pluribus ves plures pluribus, & sapientes sapientibus .Qu. vcunq; igitur quenta habent relationcm ad
fugam,& clectionem sunt theoremata moralia. nam ct
ca bonum,& malum, gibile,& fit endum existens moralis questio habet relationem ad fugam,& electionem &non ad nudam cognitioncm. nam qui quarit virum voluptas bonum sit. nec ne,an protius de aliquo aduentiliorubonorum, quaestionem ficit,qua indicat ipsa, va sis da esse, via fugienda .Rursus qui quaerit utrum mundus sphaericus nec ne,ves anima immortalis nec ne, vel ali id aliud eorum quae natura constant, quibus factis,& cxistentibus persectam facit veri cognitionem, quod in cotemplatives acultatis peculiare. nam cognitio vcritatis in optimis est contemplationis sinis.Quaecunq; vcro nec ut agibilia queruntUr, neq; habent piscctam cognitioncm veritatis in
scipsis, sed velut adminiculantia sunt ad Uigibilium, & nocligibilium cognitionem,us ad vero ,& falsorum inuintionem quaeruntur,lium sunt probi ata rationalia. nam
rationalis facultas habri locum organi in philosophia. At
quaecunq; secundum eandem qua litur utilitatis eius gratia quanantur. nam qui qua r.v. g. de conuini ne propostionis vel de syllogistica, vcl asyllogistica coniugatione
tanquam haec adminiculantia, &conserentia ad p dictorum inuentionem,& cognitioncm quoi t. Plane autem
di hic lagicem tractationem dicit esse instrumetum, quia ipsa adminici latur ad inuentionem primorum dictorum& cognitioncm,dicit ipsam esse dignam, vi idagetur. Sed cum dixerit in quibus in cita dialecticum problema, d inceps addit determinationcs iussinitiones quas dixit,quibus cliam separat ii Ium ab his theorematibus quae sunt inliis, cum non sint dialectica problemata, non quia non sit etiam propositio dialectica in his,in quibus dixit Se pro .
blcma, non adiecit eadem propositioni. nam si int ambo in eisdem Ad propositiones per se habent in qui biis,&circa qus sint no . nam probabilia etia ea pluribus quibus per probabit & per haec crit indicativum. In his igitur cipropositioncs sunt, non tamen quasiones, sed probi ata in his si int qua sita. Item propositiones si etiam O' maxime in his. nam omne is babile de aliquo horum,sed non
ab hoc de aliquo horum esse, ypositiones dialectics sunt de sic esse habentibus necessario sed a probabili, ideo utebatur ad dissinitionem ipsis, equidem problemata ideo oblemata sint, quia sent digna quastione, & quae sunt digna quaestione non sunt alia quaedam praeter L c, vs ad
electionem,& stigam conserentia,ves ad cognitionem,&Veritatem,& ea qtae his adminiculantur,merito dissi nictyroblema his ruinis usus est.sed addita damnitioncs problemati plane separant propositionem ab ipso problemate. eterum dic do quoa problema esse speculationem quandam,&quaestu,& in genere hoc consequenter adiecit Merentias quibus de aliquo horum theorema, & quisitum sitiam problema, no enim omne theorema,& qu
situm iam cst etiam problema dialecticum. Equidem inquit esse problema dialecticam speculatione in his de quoves neutro modo opinantur,vcl contrarium plurcs opinatur quam sapicntes, ves sapientes aliter quam plures, ves capientes secus quam capietes,& plures aliter quam plures. Neutro modo igitur plures opinantur, de quo noetri pa ti contradictionis hanent consensum,&comprobatione.
nam in moralibus.v. g. an viri utes sic se habent, ut una a-Iam vicissim inter se quatur,an per seipsas eligendae sint nec ne, vel si intestem ratiocinanti,ves passivo sunt. Et in naturalibus si mundus sit infinitus nec ne,atq; s sipharicus,ves non si anima immortalis in hominibus rationalibusque si quadrifariam opposita si tres s ne quibus sylvIogismo coniugationes sunt. Potest etia illud neutro modo non sollam de pluribus dici,sed cita de omnibus. Erunt enim aliqua de quibus neque sapientes habret approbationem euidcntiamq:,ceu nunquid stella pares, ves impares,ves de quibus ob occultationem,& magnitudine, nec sapientes habet comprobationem distinctam,ut si pares,ves impares sint sicile. na opinari in hoc usus est nur,qua-Ia sint plura in naturalibus quaestu quae ex verisimilibus. accipiunt fidem . nam dialectici est hoc in talibus per quaedam probabilia momentum quoddam,& inclination ingerere ad alicium oppositorum deducctem des incisive, ut quod mundus sempiternus,vcl quod spha cus. naaliquis dialecticus pro hoc argueret, quia a persectissimo corporum persectissima fgura peculiaris es ista mundus est persectis simu corporia. nam ola alia in seipso mundo
haba situr pscetissima sgura in propria ii , sed sphsraest perfectissima s rarum, quippe qiud nec additionem ncc ablationem recipit, igitur sphaerica figura est peculi ris mundo. Item denoc si stellae pares, va impares sint, cuncti ignari sunt, cui sententis haerendum sit. At dialecticus, & ad hoc ex opinabilibus arguet, accipiens optimii in numero proprium esse astris, quandoquidem astra sint Dij, sed par est maxime numero, igitur peculiaris astris numerus est par. Sed contrario modo se habent sapientes quam plures de talibus opinantur. Equidcm verum bonum consilium sit eligibilius bona fortuna nec ne, & prorsus animi bona sint cligibilia magis quam bona corporis,us non,& virum voluptas maximum bonorum, usprorius bonum, ves non.nam pluribus bona fortuna nragis cligenda esse videtur quam rectum consitu. Et sanitas videtur esse est bilior virtute,sed sapientibus econtra. Ite pluribus voliaptas marimum bonum, di sapientibus qui Daeda minime apparet quod voluptas sit maximu bonu,
25쪽
Se quibusdam indifferens, etiam quibusdam malum. Item
utiq; iidem eisdem contrario opinantur.Equidem in s pientibus de sato,de immortalitate animae,ce infinito, de vacuo, te talibus,sed plures intorse,in quibus ili sentitant sanitatem esse diuiti js cligendam magis, alij autem ecotradicunt, alii robur pulchritudine, & alii pulchritudinem
pluris aestimant quam robur,& id genus. sinit autem problemata, Cr de quibus contrariij fiunt βD nfini. Dubitationem enim habent,utrum sicse babent, an non sic eo quod de utrisiquefiunt rationissuasibiles. Et de quibus rationem non habemus,eum in magna, difficile arbitru urisse propter quid afignare,ut utrum mundus sit aeternus, aut no . tiam bis modi quaeret aliqui problemata ergo, Cr proposiationes ut dictum est determinati sint. Cum dixerit problemata dialectica esse de quibus hi,
vel neutro modo opinatur,vid licet phares,ves de quibus hi neutri parti assentiuntur sunt, abusue haec sunt probi mala.Erit aut hoc ut dixi citam de sapientibus dictu, vescontrario sentiunt sapientes quam phares,vs viriq; ijdem seipsis. Adiecit prsdictis,& ea quorum sunt si logi lini cωtra ij, sed huius etiam causam l.quod haec sint inter problemata numeranda tradidit addendo. Dubitation enim habent,virum sic se habent,vs non sic eo quod de utrisque sunt rationes suasibiles nam utrum voluptas bonum, ves non dialecticum erit problema,quia sylli,nsimus de utraque parte contradictionis in probabilis nam quia bonum sit,ostendit sullogismus talis, quod cuncta appetunt bonum est,sed omnia appetunt voluptatem , igitur voluptas est bonum. Item talis syllo sinus quod non sit bonum probabit,bonum bonos facit, sed voluptas non efficit bonos, igitur voluptas non in bonum. Sed aliquis quaereret nunquid,& hoc indictis sit comprehensum . nacontrarij syllogismi sunt, in quibus contrario sapientes quam plures opinantur,vel utique iidem ipsisma, vel illa e habeant in pugna,vbi solus in utriusque pugnantiu cosensus sine syllogismo. Ibi vero per oppostas rationes ali quis tenet non ob sautores ipsarum,ideo de in his quia nullo pacto fit aliquis consensus ideo fit disceticum probi ma quisitum.Dicit autem dialectica esse problemata etiam de quibus non habemus aliquam rationem,& syssopiamum,utrum si cse habeat,vel non cum sint magna, de digna cognitione,& prosecto ignorata,& habeant quasdarationes. nam parua negligimus, quia nec principio simidigna quaestione,& cognitione. exemplam aute hoc mi-dens ipse ponit ipsorum quae sent magna,ac digna cognitione.Sed dubia,& quinta quia non sabent de ipsi, Κ llogismum demonstrativum.i. domostrationem, sicuti se habet,virum mundus aeternus sit,uci non.nam cur sit sempiternus,dissicile est scire,& dignum inquisitione.Item p test illud sunt autem problemata etiam quorum sunt contrari j syllogisini dici non vebit ipse proponat alias specio
problematum, sed vehit dicat de pintdictis, in aequali a tem sunt haec,& illa problemata contraria. nam syllogis. mi sent quibus contrarium opinantur sapientes quam plures,ves utrique ijdem ipsismet,de quibus rationem no sa-bemus cum sint magna, erunt haec cede his de quibus neutro modo opinantur,pcrinde ac sit fioc praedictorum tanquam bene dictorum recordatio,& interpretatio, ualescilicet huic ut dicebam.Sunt enim, &hia problemata. In his autem dialectica problemata sunt, quod de quibus
neutro modo opinantur plures neutram particulam contradictionis ut probabile assumunt. nam sic fit, quia assumitur probabile,& Ppositio magis quam problema, sed ipsi oppositum in improbabile . nam prosa bili oppositu
est unprobabile.Item de quibus sapientcs pluribus diffe
runt, ves utrique ipsismet similiter. Etenim in his neutra pars neq; simpliciterprobabilis AE, ob ipsarum fautores . quod ad ybabile existes aliquo modo equaliter se habct.
Pguio autem est opinio extranea alicuius famigeratorum in Dilosophia, ut quoniam non est contradicere, quemadmoda dixit Antisthenes aut quoniam omnia moventvr ,fecunda Rearaclitum: aut quoniam unum est eo quemadmodum Melissus
dixit. Nam de quouis contraria opinionibus proferente caram
habere stultum est. Aut de quibus rationem babemat contra. um opinionibus, ut quoniam non omne quod est,uel factu est. vel aeternum quemadmodumsopbstae dicunt. Num musicum, vel grammaticum esse,neque factum,neque esse aeternu . Hoc . enim Crst alicui non uideatur,uidebitur utique eo quod ratiounem habeat suasibilem. De problemate dialectico cum dixint, desnceps dicit
depositionc quia etiam videtur positio problema esse,&ostendit quale problema positio est. non.n omne probi ma positio ci .nam praetcr communes Opiniones in opinio eiusdem clari in philos hia, positio existens scoendia ipsum inopinabilis ob repugnantiam ad communes opiniones, dignum tamen est quaerere de ipsa ob fautorem quem notum in philosephia habet ideo Norici,& fautorem opinionis constituentem positionem tali problemati
annectere, ceu virum Omnia continue fluant, & sempersant, nihilii; unquam sit sm Heraclitum,vel ne. t utrum est unum,& immobile ens ut Parmenidi videtur, ves no .& utrum motus est,ues non, ut videtur Zenoni. Et utrum sanitas bonum,ues non ,ut rusippus dicit. & utium est contradicere,ves non, ut Antistheni vidctur . nam Antisthenes tollens contradicere dixit oporterc dicentes de
aliquo illud dicere,& signi: care propter quae dicunt inidde quodsit,sed stem contradicentes inter se de eodem debere dicere. Haec praeassumendo dixit qui videntur se contradicae de aliquo,vel ambo dicentes rei rationem comtradicunt ves ninter,vel aliter dicit, aliter non: sed neq; si ambo direrent res rationem profecto contradicerent. nam eadem dicerent, siue etiam neuter dicat rationem rci, neque principio contradicerent de eodem. Alij vero non dicentes de eodem neque contradicerent, de eode, quod si alter diceret, & alter non, neque sic contradic rei.Nam qui non dicit rationem res neque prorsus de eodem cotta diceret,sed de illo quod significat propter quo
dicit.sic autem neque contradiceret de eodem, His aut Esic se habentibus neque erit contradicere.At salsum accipit Antisthenes hoc non dicentes rationem res,vel non dicentem, neque prorsus contradicere de cod . Non .n.
si quis novera dicit,is neque de aliquo dicit, siquidem est dicere de aliquo cum sella dixerit, neque enim erit illud omnino mentiri si solus crit, qui dicit de aliquo qui de e dem vera dicit, siquid omnis qui mentitur de aliquo dicendo de aliquo salsum dicat, quod si est salsum dicere,
erit etiam contradicere cum mentitur . nam istuc salit
contradictio inde eodem opposita diccre, sed qui dici
de eodem opposita ambo vera dicere nequeunt . Vcrum
in syllogismis, di rationibus ipsarum uti dicit,sed in opinionii us nudis, in dicat positionem esse opinionem extraneam alicuius viri noti in philosophia. nam ob fautorem
digna quaestione opinio fit,& ob id cum non si per se fblema, talis fit.Porro merito adiecit nam de quo vis cotraria opinionibus proserente curam habere stultum in nam ubique in negligenda merito, tum eo quod inopinabilis in tum etiam ex ipso sautore,soc aute dixit de munciato indicas quod etiam si diccret sine syllogismo, quia dicet problema fieri secundum talem opinionem qua locum sγllo sino poneretur, igitur dicit positiones Meetra haec
26쪽
lave de quibus e unibus opinionibus quaedam sunt orationes,& syllogismi. etenim si talia non habent fautorem, re aut borem fama clarum, sed syllogismi de ipsis contu rijs adductis opinionibus in medium de ipsis cum sit ea digna quinione esse exhibent. nam quod sapientum Opinio in illis facit,idem facit in his demonstratio,& sides per syllogismum. Et apponit talis demonstraticinas ex plum tale ostensivum, omne cns,velatemum cst,vel sachim. V rum sophista hoc tollere nituntur per quandam rationem quadam afferentes non semper existentia, neque facta. nam accipientes aliquod cntium esse,ut musicum exiliciaramaticum esse ostendunt quod hoc neq; sempiter usicus Eramaticus sed e
num es LN .n. semper crat musicus gramaticus,sed erat aliquando quando non erat.sed neq; factum, qnquid non fiat musicus gramati s .nam ii fit, vel tanti ex mat ria musici fieret grammaticus,ut exare sit thatua,& vellat homo grammaticus: sed non est materia grammatici muscum, vel vim contrario, &non est contrarium musico amaticum,quandoquidem etiam cum ipso simul sit, igitur non sit musicum grammaticum. ex quibus concludiit hoc igitur non omne ens, ves iactum est, ves lampiternu. Item si neq; grammaticus factus muscus, Eramaticus fiebat.Ut autem musiciis grammaticus quoa non saeta est. Item nulla ars cst, in scientia, quae docci muscum gramaticum. nam nemo quatenus musiciis est, gramaticus est. Non.n. ab hoc in illo mutatio fit,sed ambo quatenus ho
mo. Rursus illud quemadmodum sephiste dici, ni se etiadici s erit aliquis primo saetiis gramaticus dei de musicus.
Equidem non est factus musicus iste existens gramati S. Hi autem musicus existens grammaticus. dicendo igitur musicus exiliens grammaticus est dicit etiam musicus es Ermiraticus Udeentibus per se erat dictum hoc ipsa ego Empito na,vel facta. Adhuc tamen ranci per accicuns sic etiam fiebat, nam musicus sectus, & si prae stibat existens gramaticus, quandoquidem non ambo fiant musiacus, scit pa accidens gramaticus fiebat musiciis, ut igatur talia sunt, sic etiam fiebant,nam talia inquit dicendo C tranea ab opinione,& si simpliciter non videtur alicui di-sna esse γεstiones syllogismo aliqua ipsorum si eos leia,Opinioncs ipfecto k ipsa ob id fiunt digna qua stione, igitur positio est in problemate notum quippiam, na crat probicina de quo contrario opinantur sapicto, ac plures, S positio est cxtranea opinio alicuius notorei fama in philiniphia, ves de cligibilibus,& fugiendis, & de speculabilibus,ves de conserentibus ad aliquid corii habet noc cotrario opinari quaedam qii sapicntes aliter sentiunt quam plures. Sub eadem quoque specie problematum reduceretur etiam additum positioni. terii illud in contextu, de quibus rationem habemus contraria opinionibus .fratio. n. de syllogi sinus sapientis locu asimens, probi a etiam tala facit, eo dixit ves utrolibet ipsi ei linc , na ronem hi, de alij.cdicentes via lapicntcs contra sapicntes pugnaret, ves Ontra plures,ves cum sint phares repugnant opinionibus
sapictum, ves opinionibus plurium, nam talis syllogismus est quadam opinio extranca, & ipse. Est igitur er positio gridem problema,no αι- omne problema positio quoniam quaedam problemata talia sunt.iam de quibus neutro modo opi unur. Quod autem est, π positio problema manifestum est. Necesse est enim ex jς, e dicta sunt, aut plures cum sapietibus circa positionem dubuam. aut utroslibet eu semctipsis, eo quod opinis quaesextranea positis est.
Pene autem nunc omnia dialectica problemata positiones M. e tur. Differt aurem nihil quomodolibet dicatur, non enim nomen e gere uolenter. diui us sic ea, sed ut non lateam nos, p iam eorumsint disterentiae.
Inquit est igitur ei positioproblema non in econvcr.
,non. n.ut inquit omnis positio problema, sic etiam omne problerna est positio nam sunt in ipblematibus inualiqua de quibus neutro modo opinabimur qd non erit politio, itaq; ob hunc modum problema a positiones aras nobis indicauit,tami positio queat alicui aliorum probi matum connecti eorum praesertim ob oppostas opini nes eorum cum sint dialetica,& approbat hoc & ostendit per quae inseri. Necesse est enim ex his quae dicta sunt depositu ne,aut plures cum sapictibus dubitare,aut utros liba seipsis, quia positio est opinio exaranea, nam talis opinio intranea est,quia ipsi opposita est qu dam opinio piabilis,nam intranea opinio quando non habuerit auctorem intei notos,& claros viros in philosophia,habebit aliquem sapientum dubitantem, aut cum pluribus, aut cum
lapientibus V qn fuerit positio accepta in liis in quibus habemus contrarium sj llogismu opinionibus potest et in
plurium fim op n. discrimine Ge,si quidem aut haec syr. gismi non est sapiens,nam non sapiens est inter plures c numeratus. Quia autem paulo ante dicedo de problem te,nsi ut alias quasdam species problcmatum adiecit hoc. Sunt autem problemata de quibus sunt contra ij sullo Lmi,& statim illud in eodem contextu .Et de quibus rati nem non habemus cum sint magna, sed velut praedicta in caput, S summam colligendo quispiam potest fidem lacere etiam ex his quae nunc dicta sunt de postione.Nam qdpositio non est aequalis nec conuertitur cum problcmatu
ostendit, neq; illa dicendo quae sunt in ipsis ipblcmatibus sunt positio de his mentione fecit, neq; haec in quibus possunt esse problemata .Sed dicendoridicta de positione, di quale quid ipsi rideatur esse positio asseri. Quiaen .nonem ipsum per se, neque suapte natura dignum est inquistion vel ob auctorem, vel ob rationem positio miscetur cum problematibus,& qua sitis,hic etiam diuiso illo positione contra illud natura existens, ut etiam fit in politi ne nominum. Et enim ibi dicimus nomina positione sisnificantes quod non natura.V m his addit quod contu tudo omnia pro dialectica problemata positiones dicit
Porro autem eos qui dicunt contra problemata etiam corra positionem dicere asserit.Sunt pinterea quidi positioncs ctiam appcllantes rhetorica probi ata, quibus asserri solci nomen consuetum magis hoc sepposito eo quod tali ridemur constitui in quibusda suppositis, de definitis. Nam dialectica colora,& uniuersaliora sum, quod positioncs autem vocent etiam haec pctcntes suppositiones dicunt, caeterum inquit nihil differre intercis e de nomine
hoc positio siue dialecticus ipsiam de omni problemate
fert ut consuetudo,siue etiam Ue ipsa nunc disinito pro-blimate. Non enim nomen Mngere volentes positione se definientis,sed ut ostendatur in problematibus dissi ii untia γε cum fuerit nota no amplius de ipsio nomine colendae oportet.Vnde pei haec insinuans nobis quod soquentes ostensionem diiserentiarum de ipsis signiscatis vorta uti consuetudine nominum,di non ipsos emcere impositores,& fingere nomina, sed iuxta rerum disserentias nomina nobis intestigenda erunt,ut constreucrum stacere qui dixerunt aliud esse voluptatem,& aliud gaudium.& aliud eligibile N aliud capiendum.
Non oportet autem omne problem, nec omnem positionε consido resed qua dubitabit aliquis eorum, qui ratione τὰς π non pena uellen Anam qui dubitant, iatrum oportet morbonorare,σ parentes diligere an non,poena indigent:quiis. ro utrum nix alba an non, siqu. Neque uero, qΠorum propin qua est demonstratio, que quorum ualde longe.
27쪽
oblematibus positio scorsum appellatur lixe quoq; d
terminat,& ostendit,quod merito .pblema dialecticut
te nobis poni r.Non.n. omne problcma, ncque Omn positionem considerare oporici,nunc vero clicem ibi ema,& politionem ide geminatis nominibus , sed deliis oblematibus quae ratione ipbante ipsa, & ostendente indigem, sed non sensu,vel poena Equidcm ea quae sensu, vel poena epent, non sunt in his de quibus neutro modo opinantur liomine neq; in his quibus contrarium sapientis lentiunt, ac pilares,vel utiq; ipsi nter se. Vel diceret qθ &si orationes, & syllogismi talium sint ippositi extranei ab opinione,iam per hoc ipsa fiat, rationepolitionis cadant
tamen non oporta talia admittere.Definiens itaq; p dictum plane quae sensit quaeue poenὸ egent per Exempla indicauit. Sed aliquis Heret cur non etiam talia lunt ὁμblemata nam si ybicina contradicti mem continet, non
sic inponenda crum haec,virum oportet Deos colere, vesnbn,an parentes honorare,vel non, illud autem no opo
tere Deos colere dignum est ostension vel illud, no sunt honorandi parentes. Ves igitur dicit quod partes tales phlematum non oportet considerare,vel naturaliter taliaa,
blemata non sunt dialectica, nacotradictionum quarum altera pars non vobis, sed poena indiget, quia Prius extra opinionem est, neq; ham altera parsi diget rationibus, &verbis quia plane est inopinabile.Nam problema in eges ostensione,nam sic credita qui tentat ybare per rationes eorum s de assumpta prius multo imbecilliore eonstitutionem ipsorii trada per rationes.ideo prorsas talia probi mala non erunt dialectica,sed magis ypositiones per ρ-babiles. Item per hoc oportet talia Pblemata stritis,quia copia abundantiaq; argumentors contra haec emcit mo res deteriores tape & dicentes,& audietes peiores, quod quidem maxime adueriatur arti exercitandi siquidem sic
preparatio habenda ad philosophia est, ves s n5 emcit peiores,in essest videri peiores.Equidem absurdu est illi t&tanti afferre rationes inopinabiles s et pa casdem sac re ignotum,& oibus dissidente opinione. Propositio igitur dialectica est oppositum illi parti yblematis, quae eget
poena,&Problema neutrum,nam si neq; ca quorum propinqua est demonstratio sunt problemata, ut deinceps dicit,multo magis non erunt problemata quae propter cui dentiam exhibent contradicentes dignos mena,ves ob id non talia problemata sint,qui argumentatio in problemata in ambo fiebat,nam si ii stirenon possunt, quae in alterum appositorum argumentum auserunt.
Nam ita quidem non babent dubitatione bee cutem magis quam secundum facultatem exercstativam. Huius quod neq; talia sunt problemata diale&ica,quorum demonstrario citidem,& nota in,& quoiram dem stratio est longe,& valde occulta , has causas apponendo dicit.Nam illa quidem non habet dubitationem, mac aut magis quam fim Acultatem exercitatiuam, na quorum demonstratio propinqtra est,ea facilia,& facile eognosceta ac breui scientia percutienda,ut si quis PNponeret utrum
homo sit animai,vel non .a alia autem sum etiam quaesita de his decentia,quae Stoicis ponuntur, ceu virum conueniat simul pradcre cum aliquibus,ves cum patre extende
remanus ad longi cs partes si se t maior ves no, sed colentum esse ibi appositis. Item si decet auditores Philosophi pedes mouere. sed neq; de compositis problematibus frenistice,& superficietenus faciet sermonem. Nahi statim deprehenditur illud quod videtur esse in his ambiguuceu virum virile virilitat cm habeat, ves non, & utrum iustus iniuria aliquem assicia, ves non, & virum sapiens steucri disci nabus non. nam ridebitur neq; virile virili
tatem habere,quia etiam pallium est virile, & iustiis in uiastus, quia iniusta aliqn facit,&sapiens expers discis his, i; illu,qui est expers disciplinae,sed quia sapiens non discit.talia & hae, trum Cres potest videre,ves non, vel mutum loqui, nam talia sunt litigiosa, S supersci alia,& habent malitiam ob duplicitatem dictionis. Ite
videtur ci cie problematam scietias,&artes a dialecticis quia dialectica ponuntur,aut de his quae circa secti nem,ues libram, aut de his ad veritatem, & coenitioncm, aut de adminiculantibus alicui tali. Nam 'blemata se
cundum scientias,& arte aut ad clectionem, ut medicinnalia,aut ad veritatem,& cognitionem,ut in geometria, coierunt.quocirca etiam hac erunt dialectica problem
ita si fuerint dicta a dialectico qui ipsa ostendit non poὁ pria principia,sed per quaedamibabilia, nam ante dictu
in dialecticam mediodum de omni problemate ex PM-bilibus tale syllogisticam ideo quaecunq; eorum quae secudum scientias,&disciplinas recipium argumenta com nia,erunt dialectica problemat sed qiu cunq; talia non sunt plus contemplationis habentia quam ea quae sunt se cundum ariem exercitandi, inciderent a problematibus dialecticis. Non.n.diali ctioim est hoc,virum omnis tria gulus habeat tres intra a uales duobus rectis, vel no. Naopus est nactiore,& exactiore methodo ad probationem talium ibimatum,namgmina intercit hoc stoedere quo se habet.ideo neq; secundum philosophia sunt omnia pmblemata talia dialectica, cor utrum in una omniumateria,ves non , & utrum materia sit ens unitum pers inimis, aut non:& utrum atomi rerum sint principia,O
non:& Vtrum moums omnem tum moueat, vel non,&
virum aetemus sit motus vcl non.nam maioris, S diligentioris animadueritonis talia gist Horiim igitur circa cligenda,& iugienda,& horum circa veritatem,S cognitionem,& horum coserentium ad aliquid horum quicunq;
probabita sunt,haec fiant pmpositiones dialecticae. Qit cunq; autem huiusmodi sum tam neutro modo de ipsis opinari,vel contra sapientes sentiunt,ae plurcs, vel viriq; ipsis,haec sine problemata sunt. Determinatis autem his, ortet dividere quot dialecticaarum rationum si Upecies. Est autem alia quide inductio, alia
autem stillat simus. Ethllogismus quidem quid est, dictum est
prius. lnductio uero, i asingula bus in uniuersalia aec io. ut AE est gubernator eruditus optimus, Cr avriga, G omnis qui est eruditus in unoquoque optimus. EJὶ autem inductio uerisimilior, er planior, ecundum sensum notior,πpluribus communis. Sγllogismus autem valimior, G ad cotradicendum Uinfractori ergo genera de quibus disputasioer, Crex quivi cpia admodum dictam ni antea determinata sint.
Proponit dicere quot & qi sint species orationii dialecticaret,quibus fit excrcitatio,&quibus sint utilia tradonda inma, duo plane inquit esse,& inductionem S syllogismum:quom quid sit syllogismus iam dixit sed dc inductione nunc sermone facit. quod aut sis rationes per quas fisitostesiones quorunda sint suprema genera, patet co quod ola quc demonstrant aliquid ter ali id univcrsalc,& colus ostend re ipsim,vespcrqueciam sub ipso nitunt,nam iderer idem nihil ostendit . t aut sorte & illud uniuersaliter igitur ostin fio per uniuersale est syllogistica, di illa per eaque sent sub uniuersas inductiva sit bordinat aut h rogis mo ipsum dii: hJuncina,& inductioni ex lum,cquide enthymema rhetoricus syllogismus est, & exesu rhetorica 'id dictio Dicit aut inductione esse esum per singularia ad uniuersale ideo nos ne dicunt dicentes inductione ipnome esse a simili ad limite,qn iide uniuersale no st simile his γε sunt sub eo.lio demo basionis uniuersalis cain ductio
28쪽
ductio maxime sit sed ratio 3 similibus ad simile maeis si
gnificat exemptu nam ratio pei' singularia uniuersale constitui ostendens,& persuadens, haec in inductio.Nam qui ostendit univcrsale qd in omnibus optimus est eruditus,
eo quod accipit quod gubernator est optimus eruditus similiter auriga, similiter & medicus,similiter & belli dux,similiter geometra,&musicus,architectus, per inductione huius in omnibus optimum esse eruditu demonstratione
facit. Item dicit disserentiam Fin utilitatcm syllo simi, &inductionis, quae differentia est haec, nam inquit inductionem esse verisimiliore,& notiorem,& quo sit notior adiecit, nam per sensium notius si id qd pluribus est coe, nam inductio fit per singularia qui sunt sensibilia, & scnsibilia sunt pluribus coia,¬a Verisimile igitur inductio ha
ba,non in & nec essarium quippe non ex necessitate uniuersale ob particularia concederetur, quia non possumus omnia singularia percurredo per inductionem accipere,
nam i ingularia sunt impercursibilia. Etenim si ola vel de
hoc accipiemus cuius gratia utimur inductione,& no amplius opus erit asia mere,vel concludere uniuersalit cr, ex quo in hoc mutabinur,quare ut ratio inducens, vel no est
hoc in ipsis acceptis,& est occasio instantiae ad assiimptionem uniuersalis ab eode tanq non simillici se habente cuconcessis. At Fullogismus minorem verisimilitudinem habens,& necessarium,& id qd urget,& cogit habet, & va-kntior potiorq; contra tentantes contradicere, & magis propolitum eliciens,& concludens. Non. n. est locus sis
qui concedunt cotradictiones syllogisticas, quod vero habes locum in inductione, ia non potest omnia singularia ut dicebam per iTere.Qucadmodum autem neque
omnis θω simus dialeeticus,sic neque omnis inductio. Etenim omnis quae habet verismile est peculiaris dialecticae,sed non ob id solis dialecticis, est ostensio per inductionem, aut sola inductio accepta assumptionis gratia & ostesonis uniuersalis quae maxime est Ppria dialecticae, nam pinuadentes accepta Vt concedatur univcrsale utimur ipia, sed illa conserens ad assumptionem dignitatum copi xa est,ut dictum sat euidens,sed non ut uniuersale ostendat,nam ex eo notum hoc intesigibile, neq; dialecticii est neq: propria inductio. Unam igitur dicit quae quatuor posuit disi initionem, Pprium, genus,accidens. Nam de quibus orationes quae sunt problemata sunt in his generibus, similiter ex quibus rationes qira si intypositiones in his et sum,divit aut & aliquid utrunq; horum,equi lcm in principio dixit oportere quae sunt de quibus rones,& in qbus. Instrumento autem,per quae abundamus in ollogisimissum quatuor, unum quidem propositionessumere. Sumendum autEquotupliciter unumquodq; dieituri posse distinguere. Tertium d ferentias inuenire. Quartum aut ilitudinis consideratio. In calce erat hic de ultimu eoru , in quibus dicit methodum dialecticam esse, nam dicendo primum igitur considerandum est in quibus methodus,inretit, si vero sumpserimus ad quot & quae& in quibus rationes,&quo his abudabimus habebimus fiasscienter ypostum. Cum igitur dixerit de ypositionibus,quariam indicativum erat , illud a. ex ovibus' de problematibus miod significabat perhoe,ad quo ,&qm,nunc etiam de instrumentis proponit dicere quae sunt conserentia ad inuentioncm, S abundatiam dialecticarum rationum. Hsc autem sunt sullogismus,& inductio, ut predixit, tamen ipse de solis syllogis mis mcntionem fecit & dictum in perinde ac dicat, Instrumenta quibus abudabimus dialecticis rationibus sunt
quatuor,quom unum inquit esse hocis propositiones a cipere non asicrendo ypositiones organa dialecticarum
rationum. Nam ipse sunt partes syllogismorum, di indu-
ctionum.At partes alicuius non sunt instrumeta illius, sed vocat instrumentum quo poterimus abundare propositiorubus, non. n.Ppositiones, sed posse abundare propositionibus est instrumentum. Secundum autem esse inquit. instrumentorum conserentium ad abundantiam propositionum illud.sposse ea quae dicuntur multipliciter cognoscere,& diuidere: suo nominibus sint eadem, siue orati nibus. rtium quoq; posse differentias cognoscere quorundam quibus inter se differunt. Quartum posse inuenire similitudines in his quae differunt,quod igitur .ppositionum electio,& praeparatio sit utilis ad syllogismos, patet.
Nam liabentes propositiones electas dialecticas. i. probabiles facile poterimus de Pposito problemate ratiocinari sed aliorum instrorum opportunitatem .stam considcradi diuisionem eorum quae dicuntur multipliciter, & habedi vim coanoscendi,& inueniendi differentias,& postr mo considerationem similis, ipse procedendo dicit, postqdescripserit,& numerarit unamquamq; methodum. Sunt autem Cr modo quo dum etiam tria horum propositiones. Est. n. unumquodq; eorum propositionem facere, ut quoniaeligendum est bonestum,uel delectabile, uel utile: er quomi differt sensius a disciplina,eo quod amittenti eum, posibilis rura insumere. Illa autem impo ibile. er quoniam militerse babet salubre ad anitatem,er babile ad bonum halitudinem. Est autem prima propositio ab his, quae multipliciter dicuntur, seu
eunti different ijs,tertia vero a similibus. Idinsunt etiam ilia horum modo quodam quae conserunt ad electioncm propositionum, ex quibus iugo Lmi, & inductioni es, nam cx diuisione propositionum qui multipliciter dicuntur, abundantia sit,& ex iniictione disserentiarum,S ex contemplatione similium, nam illud diuisum multipliciter propositio fit. Similiter etiam aliorum unumquodque,& ostendit hoc pcr cxemplum hoc, quia eligcndum inhonestum,vcldclectabile,vclutis,nam ex
huius diuisione habentes propositionem hanc, arguemus contra problema hoc,virum tyrannidem exercerest eligendum,Vel non. Nam si omne cligendum, vel honinu, vel delectabile,ves utile tyrannis autem nihil horum ha-bcet,non erit igitur cligenda .Rursus ex diuisione corporis habentes, quod corpus, vel naturaleae, vel mathematicu contra problema hoc, utrum anima sit corpus, ves non, abundabimus syllogismo cresentcs, quod nec naturale corpus cst,nec mathematicum, vel quod non solum bonum in anima,& cx cognitione disserentiarum ostendit,
rursus per exemplum quomodo stabundantia proposiationum.Nam quod differt sensus a scientia, eo q, scientia abieeta potin iterum recuperari, sed sensus minime psit, scientes abundabimus propositionibus contra problema hoc,virum idem scnsius cum scientia, vel non.Nam scientes disserentias ipsorum inter se offendemus quod no idesimiliter etiam dicto ab ipse, & quia seientia potest ab
alio accipi,& sensus non . Item quia sensus magis, & mianus haberi potest,& scientia non .Item quia sensus ana Guitate, sesentia vero posterius. Item alteratur, alia Vero non . It cm alio cuncta animalia conueniunt, & aliam sola rationalia animalia habent. Similiter quoque scientes differentiam opinionis, & stientiae habesimus propositiones ad demonstrandum quod non eaedem, siquidem alia de continsentibus, & aliter se habentibus, & scientia non . Rursus a contemplatione similis adiecit propositionem inuentam hanc, quod similiter se habet sanus ad sanitat ,& bene habitudiue praeditus ad bonam habitudinem,&sana ad sanitat sed esscientia sanitatem sana simi, igitur&efficientia bonae habitudinis erunt cia quae sunt bene habilia. Rursus quaesiti , utrum tranquillitas
29쪽
st qu es vel non , per contemplationem similis habentes Propositionem hane, quod similiter se habet serenitas in aere,ut tuaquillitas in mari, assumentes quod serenitas est quies, demonstrabimus etiam tranquillitas in quies. Si autem ek tria instrumenta conserunt ad abundantiam pro positionum merito 1 principio diccdo circa quae versetur dialemca,dicendo quod si sumpserimes ad quot,& quae, di ex quibus rationes, adiecit hoc,& quomodo his abundabimus,siquidem instrumenta omnia conserant ad abudantiam propositionu,& propositiones sunt materia syulogismorum. Ergo propositiones q idem eligendum quotquot modis determitiatum est in propolitione dat omnium opiniones propo anenti, aut plurium, aut sapientum, G horum, uel omnium, uel plurimorum, uel notifimorum. Aut etiam contrarias apparecbu aut quaecuq; opiniones secundum artem fiunt, aut contra Nar apparentibus probabilibus, quascunque oportet protenadere fecundum contradictionem, queadmodum dicta est prius. Cum de electione propositionum primum dixerit aliqua loca, de occasion s clectionis S abundantiae ipsorum assignationem, nam quot modis dcterminatum in probabile, de dialectica propositio, per cucta haec oportet clectiones ipsorum seri. Etenim ea qu P videntur omnibus Norici eligere,& ea quae videnti ir pluribus similiter etiain sapientibus quae vidcntur omnibus,& ea quae videntur pluribus. ea quae clarissimis fama. Item inquit eligenda esse contraria probabilibus.Nam ex talium electione abudantia propositionum fit dialecticarum secudum contu dictionem propositarunt nam qui habet hanc,quod non oportet amicis malefacere contrariam existentem propositioni probabili in usu ncgati re ipsam proponens abundabit dialectica propositioe,quod inam ipse significauit,
quia nillil hoc.Oportet aut e proponere & contrarias a parentibus probabilibus fim contradictionem, nam quomodo oportet uti,& accipere contrarias apparchibus, determinauit per haec,quia inquit, portere ctiam eas sig re quaecunque opiniones secundum artes inuentae beneq;
Hebe sunt,ceu sunt nonnulla in geometria θ geometris &in musica nonnullis a musicis,vel in differentibus ab his, nam aliquis potieret ut probabile id quod ab Hippocrate dicitur in medicina,& ab Archimede in geomana, ct ab Aristoxeno in musica. utile autem erDeere eas in eligendo, non solam, que sunt probaFiles.sed er similes eis ut quod contrariorum i desiit sinsu quoniam Cr scientia contrariorum est eadem. Et quod ui. deamus suscipientes aliquid, non emittentes quoniam er in alijssensibus sic est,nam π audimus suscipientis aliquid non emitarentes,Cr olfacimus eodem modo, similiter autem et inali ti. Vtile autem dicit ad sectionem, & probationem propositionum probabilium,&hoc non solum probabiles eligere sed etiam illud similes probabilibus adiectione ipbabilium facientes ipsas probabiles,m dixit etiam in sem ne de propositionibus, nam cum sit opinabile scientiam esse eandem contrariorum,simile quidem in ipsi sensum esse eundem contrariorum, sed probabile fieret iasu unuquodque adiectione similis cum sit probabile. Nam proponentes dicere oportet, nunquid contrariorum ide se sus, ut etiam scientia Vel sic,nunquid idem sensiis contrariorum, quia etiam scientia eadem est contrariorum. Et
nunquid videamus aliquid visit aspectu i; patiete, ctenim in aliis sensibus sic fit obiectio,& receptio. Nam facile cocedentur ob similitudinem ad probabiles, ut etiam tale est,nunquid ut oportet amicis benefacere, sic oportet i
Amplius quaecunqui in crinibu vel plurimis uidenta sua
menium,in principiam. Cr epyrrentem pestionem, nam po m. nt νι non constudunt in aliquo non sic. Inquit oportet,& ea ves in omnibus vcl plurimis sie vicisa,& apparentia uniuersaliter accipere tanq sint principia& vera atq; ea quae omnibus ridentur, & sic posita, naim nomine politionis nunc pro cocedere,& ponere usas est, .i.Wi oportet, & talibus propositionibus tanu concessis,
ed principi js,& si non in omnibus sic se habeat dictum vere talia autem erunt, ceu hoc maiori bono cotrarium maius malum in.Hoc enim & si non in omnibus sese habis sed videtur se tamen in pluribus se habere. Sunt quid
nonnulla per quae non in verum uniuersaliter. Nam in sanitate morbo,&mala habitudine,& bona econtrario demonstranda sunt ut etiam in primis notauimus, nam bona habitudo in maius bonum sanitate, porro bona habitudo secum seri sanitatem, S sinitas non amplius secum bonam habitudinem ideo maius bonu est habitudo . Naillud qd secum aliquid infert maius, & bonum mahim eouo simul insertur,& non secu infert.Verum mala habituo quae est contraria bonae habitudini non in maius malum ipta morbo,qui est concirius sinitati,sed ecotra morbus en deterior mala habirudine,nam morbus secum in seri malam habitudinem.Nam omnis aegrotans est in maela habitudine,sed minime mala habitudo secu instri morbum,nam quidam fiunt fani, qui mala sunt habitudine imbuti.Simile etiam predicto est hoc,in duabus coniugationibus si contrarium alterum sequerctur in altera coniugatione contrariorum, alterii & contrariorum ex alia coniugatione,& reliquum sequetur contrariorum ex prima reliquum contrariorum ex secunda,se album disgregatiuii , & nigra congregativum,3 quia dulce suave, & amarum triste. Nam in pluribus sic se habet licet non in omnibus, Sunt autem in quibus econuerso, ut in predictis. sanit te,morbo, bona habitudinem mala. Nomn.quia bonam habitudinem sanitas sequitur, iam ex malam habitudinem sequitur morbus,sed econtra mala habitudo sequit mo bum.Simile quoque his,& hoe,cuius extremitas in benecli bilior,& idipsum eligibilius L Nam in plurimis sie se
habet,non tamen in omnibus,nam illud bene mori est eligibilius quam bene scribere, tale etiam in uniuersale acceptum hoc, cor esse principium in animalibus, nam in pluribus sic se habet,non tamen & uniuersale, nam qu dam stant animalia quaeprincipium non habent cor. Sed aliquis quaereret quo talia differunt ab his, quae omnibus, vel plurimis videmur. Nis diceret quod talia neq; a principio intcrroganda sunt,sed uti ipsis nortet veluti concesss, S ut principijs,nam neque principia aliquis interrogaret,sed vehit concessis utinar, alioquin inquit talia sunt aecipienda perinductionem ut talia. Eligere autem oportet er exscriptis eskeptarionibus. Dea scriptiones autem facere in unoquoque genere summentes siorsium, ut de bono, aut de animali, cr de bono omni incipit. do a quid est. Annotare autem, σβngulorum opiriones, ut quod Empedocles quatuor dixerit elementa eorporum es e. Po. net enim aliquis, quod ab aliquo probato dictum est. , Cu dixerit quo venandae, & cumulandae sint,ppositi nes dialecticae, inquit, oportere non selli ex circulatis o ianionibus propositiones dialecticas accipere,sed citam exoscriptis disceptationibus quaecunque in ipsis probabiliter scripta sium cligere di habere preparata.Non enim facile ex hoc quod statim abundabimus utilibus propositoniabus ad propositum problema,nis preparatum sit, unde inquit,electiones faciendas este non incaute confuseque, sed fim descriptiones.& seorsum, ab unumquodq; Ppriugenus annotare.Na sic nobis scientibus erui utiles in quia
30쪽
bus ipsas inuenire poterimus quando indigeremus. Item sin utrunq; genus ordi in quenda apponentes, ceu scorsum de animali,& storii im de bono,di seorsum de ta b no, ac ita unoquoq; g in umi quodq; annotare, Nprimu quid in ordinare debemus, ut ii, omne animal est substantia animata sensitiua,ves 'd sutritantia. Deinde quale ud
quia animatum,quia sentitiuum, vel univcriaster aliquid psi ilicst,ris,oe animal, 'es pedestre,ves aquatile, vel Vesude,vel u, omne animal respirat,vehi, non animal serens cornua utrinq; tantatum. Item sicinnisu aliquid
est yposito,& quid est ips contrarium,ves quod sequitur ipsi in vel quid ipsiam sequitur. tilia quidem sitiat et haec, ut ui ctiam solenta in conte tiara N: indulti a in tempore inconsiderato ves quod Sol in astru apparens die, vel bonum qJomnibus expetedum,us virtutem meliorem habitum, quam sale & bonum vitae fluxu. Se ip conseques quidem in quod necessarium est eo quod alterum est, depugnans ut neccssarium in non esse. Sic etiam fecit in de cem predicamentis de unoquoq; predicam to dicedo. Nam quia talia manifesta assignantur, adducunt secum dilutant m ideo ipse Hecta habere oportet. Potest etiam
illud incipiendo a quid est de bono dic quia vidcturtae
in decem gineribus. Nam de omni bono dicens, inquit, incipiendum esse a bono in substatia, nam ipsum quid est insitinantia propne est. Item inquit oportere in secti nibus annotarein describere singulorum opiniones,nam facile concedent dicta svpe discentes, ac scientes eum qui dixit,& quae simpliciter dicta non concedunt, haec ponin
admittuntq: auuito dicente,& auctore eorum.
Sunt autem ut fax liter e complestamur propositionao problematam partes tres, nam aliae sunt morales propinali es,alis numrale atie ratiotiales. Norales quidem sint huiusmodi, ut utrum oporteat parisibus magis, an legibus obedire. rationales uero,ut virum contrariorum eatim discipliana fit, an non .naturalis datum,ut citrum mundus sit aeteragr. an non. Similiter autem, τ problemata.
Cum paulo ante dixerit deproblemate,stm dixit,pr blema autem est dialecticum theorema conserens acies ctionem.&fugam,ves ad veritatem,& cognitionem, Vesidem ut adminicularis ad aliquid alterum talium, qd sane tunc de problemate dixit.& notauimus quod rion solam proiaemata,sed etiam propositioncs in his, nunc idedidit in his,nam partes pro hoc species,& mpositionum&probla tu com uniue aliter inquit esse has dialecticorum,quia simi quaedam problemata,& propositiones,quq nec morato, nec naturales,nec rati l , quippe fiant in artes, di scientias, ut in geometria, in musca. scd K positionum,&yblematum similiter alia sunt inquit moralia, vocans moralia quc coserunt ad electione, &fiigi, de alia naturalia, Achaec talia fiant quis ad veritatem,& cognitionem iuuant. Nam naturalia cia ad cognitionem veri in
ipsis habent yprijssimam relationem, & siquidem etiam
expinc ntia circa ipsa, de ad aliquas actiones utatur. Item
logica dixit,qn ibi dixit hoe,ves ut adminiculas ad aliquid
alte a m talium nunc nominans rationale, quia rationale
est instrumentum,& vestat conserens aliquid ad alia assiimptum os cndem,sed per inepta ostendit quae sint morales
hic diligenter ciet unanctu.Sed qus --nm . . Vocat morales,& qus ad veritatem,&cognitioncm, naturales,nam stini in quibus fit vicissitudori in sequentibus dicetur. Sed dicturus tanq de ypositi nibus pmponit hoc,namata morales propositiori fiant. Item inserens hoc, similiter, problcmata, & exempla di
cens, formauit figurauit ut pmbimina.Nam tra diarit ιγ est proprium I blcmati, t illud,nunquid, propositio rus, aut ,sed soriitan non amplius Gam ipsorum quoad dicti ora,& verba seruans. Nam x triuersale problema dialecticum quoad locutionem,& dictione fieri potin inpositio,& omnis propositio probi a per mutuam mutationem illius, utrum in ipsimi nunquid tamen secundum res
minime ipsorum differentia hane vicissitudincm mutuin; mutationem siuscipit amyblemata dubitassi inc oportet, sed pmpositiones ex scipsis habere oporta silem. At vero prates sint gulae earum. quae dictaesunt, desinitio tu quidem non faciti Uignare est ipsas: ea uero assuetudine.
quae per intimonem est, tentandum cognoscere unamquamq; earum in dictis exemptis considerando.
Vnuare aliter iisquit, praedictas species propositionum definitione complectendas esse inquit non tae facile, sed
oportae iuxta pradicta olla eos assuefacere, ut per i ductionem Ostendentes noscant differentia ipsorum. Nan ; qui dicit moralia esse quae conserunt ad escistionem, de fugam, ut paulo prius dicebatur,oia moralia ci lecto tur.porro de hoc,si vicissim sese consequuntur virtut ,ἡ blema es morale, non in cognitio ipsius ad electione habet relationem, sed ad cognitionem. Similiter etiam vita voluptas iucundus motus est, vel non. Est quidem moralea bima, non in ad escctonem ahqua cognitio ipsus consert et fugam,ideo minio dixit hoc, quales autem singula praedictarum definitiones quidem no sacile in assignare de ipsis, nam morales dic us tales, P qui no boni gratia aliquid imperiit non tat liber,' virtus per seipsam in eligenda. quaecunq; de eis bilibus,& quaecunq; depracticis.lacm naturales vocat eas quaecunq; sunt de audii ne,de motu,de gmeratione,& corruptione,& qt omne
senerabile,& corruptibile,& id genus. Nam sent qi reddprobi ata,& ἡ positiones etiam in naturalibus, quin habent relationem ad Uectione,& siugam. Nam utrum ortinia sm situm. coactescrantur, cum sit naturale habre relationem ad sectione, Sc sugam, nam si videtur consulere de agendis,uel ne,hincpendet. Rationales autem dicie
ut ea quae sent ad aliquid simul natura, quod contrariorueadem est scientia,quod contradictio diuidit veririn, &salsium,& ea generis,& speciei,& ea de syllogistici, spuris de ea de coniugationibus,& ea de propositionibus, indilacans qδ oportet species Pprias,& sinisum de unoquoq;
si gere,icorsu morales,scorsium nesci, seorsum ct mnales.
Ad philosophiam igitur sic indum veritalem debit nego
Eandum, dialectico autem modo ad opinionem.
Cum dixerit de noblematibus, ppositionibus alias
esse morales, alias naturales, alias vero rationales addit qd
opus est Philosopho fim veritatem facere inquisitionem,& traetationcm de his, nam secudum singulas species predictas gratia irruentionis veritatis sicit talem tractatione in ciuilibus,& moralibus auscultatoriis de moribus,quare vere cliget vere Ppositiones ad clectionem,& vere ad si gam conserentes, de de veris cligendis. Sta in speculatiuis& naturalibus u a, ut vera quaeret,& in resolutorijs, ct in his de propositionibus δε in diuisione eorum quae dicum tur multipliciter,& ciuecu'; talia, faciet loticus electione dς utilibus ver sedata lecticus ad opin .ut in eade tradi,tione,A in Rheto.& in extetioribus extrinsecisue,etem in illis plurima, Se de morsibin denalibus ybabiliter tari Sumendae autem fiunt quam maxime uniuersalis propositiones omnes, I de una multae faciendae sunt, ut quod oppositiora eadem est disciplina.drinde quod contrariorum. Cr quod ad asiquid Eodem modo. er ipsae rursus dividendae, quo que cona