장음표시 사용
21쪽
suos mecum duxi, qui Mne ad carammem trabant ἀ
Aga ambula ἰn ius. L. quid ego dein
i inspecto itisens ἀ- M Non subvenire mibἰ audes CR quis boma te rapit L. Adeseseens Pleusdippus. Caeterum si honestior esset persona , quam ut eam rapi conveniret, serant
enim qui in jus vocati, duci aut rispi ne medio quidem antestationis p terant , ut ex epigraphe cap. 48. do verb. sign colligimus in diem ei dice. hat , eamque promissa poena , quam multam Plautus appellat, datisve , ni praedia possideret, vadibus vel pignore dimittebat Plautus in Capt.
His diem dieam, irrogabo multam.
Nam quod lege cautum fuisse diximus, in jus vocati ut irent, Praetor illud edicto sie est interpretatus:'ius
vocati ut eant, aut satis vel eaurum
dentia Quod enim certos Praetor sessi num haberet dies, quibus postulati nibus. quibus etiam cognitionibus eum vacasse,. lib. I. Uariorum demonstra. bimus manus in adυersarium injiciendi oportunitate actores fraudari diutius Praetori iniquum videbatur. Proinde concessit agere vorentibus dυersarios Dos vadari, hoc est, sic injus vocare, ut ni poenam stipulantibus Actolibus promitterent, aut latis, Vel cautum aliquo modo darent praediave possiderent, manus injectionem paterentur, de medio an testationi x vel ad Praetorem, si is postulationibus operam daret, ducerentur, vel si alii; neg iis
occupatus esset Praetor . In ea cere proxima postulationum die in jure sistendi caussa adlervarentur. Plauintus in Persa:
- Vadatuν b c me. P. ωι nam vades Desine, In ea tare ut sis is
Quod etiam de his qui neque sequuntur, neque ducuntur, Cajus adnotasse visus, est. capia 48. de verb. sig. Agne eum, inquit, intelligimus Iolutum , qui in publico sene vinculis servatur . Per publicum enim carcerem sive
eustodiam intelligi , π illud Plauti in Amph. liquido demonstrat ἀπι
Peregre adveniens , bospitis publicἰius
rides autem dicti sunt, qui pro
altero vadimonium' promittebant'. diis ctosque putat Acron , quod qui res M. derat, vadendi haberet potessatem . Et quamvis putaverit Festus, vades sponsores significare datox in re capitali nihilominus tam in civilibus, quam in capitalibu& caussis vades dari, vadimoniumque promitti solere, ex sola quam Cicero pro Ρ Quintio scripsit oratione, satis probari potest. Promitistitur autem vadimonium, eum aliquis sermula praescripta certo temta ore se spondet praesentibus antestatis in ius venturum Nec ali ter exigi vades potuisse existimo,. quam si de reo sibῖ non fatis confideret actor, eum non ignorans rebus incoeptis non satis idoneum. Tunc enim consuetudinem fuisse scribit Varro , ut reus proe se alterum constitueret. Quasi e contrarioe, si reus incoeptis rebus satis esset idoneus, vades peti non debuerint ia Hinc factum deinde suspicor, ut apud Macrum possetares rerum immobilium satisdare non debuerint. cap. penuit. Qui satild ere, Et cum Ulpianus duplicem esse in
judicio Denai causionem , scriberet ,
22쪽
mum revocandi benes no gauderet νeus, nuda cautione promati vadimon um adis
didit . Ut se non solum possessores rerum immobilium . aliique rebus incoeptis, satis idonei, a satisdatione liberarentur, verum etiam qui domum revocandi ius habebant. Si itaque reus non satis Iocuples actori videt tur, nec domum revocandi, aut aliud aliquod habere privilegium, sic eum actor vadari solet, ut si nulla idonea interveniret satisdatio, manus ab inj
ctione non abstineret. Ideoque, Vades, vel pignus dare vadatus debebat. V des reum sistere certo die promittebant. De pignore autem addidi, quod πι νώs, fic etiam pignονilms idonea veri. Ulpianus responderit . Cap. I. D' de eotat. Quomodo fatisdato , πιιν pignoribus daris idonem eaυeν; β es sese satisdatione habita fuerit proin ι tendi, Moaee eatitum Nidret , respondit idem Ulpianus , capit. q. s. de fidei comm. libertat. Hanc enim . eram
esse eautionum . quae judicio sistendi caussa, ini usu mant , distinctionem . satis indicat titulus octavus libri secundi Pandectarum. Et haec quidem omnia se olim, loeumi habebant uel si Romanum, civem aei vis, Romanus i Rius vocasset . Caetεrum si 'cum hin.
manus esset conserenda , nec trahr ,
nec 'rapi perhgrin uini in jus passi: sunt Decemviri, sed diem duntaxat condi- ei . Hostis , inquit Cicero libro I.
officior. Opud. Majoris nostros is dicebatur , ι em nuno per*rinum dieimur e indicant i duodecim tabulae, AUT . STAT Us DI si OUM' Mos TE. Et haec hactenus, de in 'jus vocando.
I Nirio civitatis Romanae haee suisse
privatorum judiciorum ratio, vide. tur , ut qui rem suam vellet persequi , manum cum adVersario tonsereret. Nam de qua re disceptabatur , sive ager , sive quid aliud esset . solet eam actoetum adversario manu praehendere, &in ea re omnibus verbis vindicare rquae vindicatio, , indicia dicebatur, eaque vindicia correptione manus iare , atque in loco praesenti, auctoro Praetore ex tasulis, fiebat, in quibus ita seriptum est: SI QUI ET
Gellio, lib. 2o. cap. p. Cum enim angustioribus quam quibus Italia cireu scribitur, Romanum imperium finibus toncludebatur, - tune qui iurisdictioni praeerant unae tum litigatoribus ex iure in fundum icontroversum . dicendarum vindiciarum caussa proficis bantur: ibique' mahuum facta, tonsertione ἐquem lauri esse fundam' actor contetis debat, eundem contra Nili dicabat reum eamque vim qiuae per huius. odi manua correptionem fiebat, i civi em &-se stueariam verbo dictam non mananctam fuisse, idem Gellius expresse testatus est. Caeterum postea quam praetores, propagatis Italiae, orbisque Romani finibus, datis iurii dictionibus, negotiisque occupati, ex jure profi i sciditendarum' vindiciarum mussa, in res longinquas gravabantur . institutum est Contra I 2. tabulas, tacito populi consensu, ut litigantes non ex jure a 'id
Praetorem manum consererent , hoe est , non una cum Praetorem manus
conserendy gratia ex iure , sive loco illo in quo jus redditur, in locum B x Cono
23쪽
controversum proficiscerentur: sed ex jure manu consertum vocarent, id est, alter alterum G jure ad conserendam manum in rem de qua ageretur. V
caret : , simul in agrum si de eo ite controversia esset ) profecti ,
terrae aliquid ex eo uti unam gliebam, in urbem in ius ad Praetorem delatarent stique in ea gleba tanquam in toto agro vindicarent. Quomodo autem hujus inodi manus consertio fieri soleat, bitterae antiquiores non declarant. Nec
quidem perpetuo in landum prosem nt litigantes, indeque glebam in jusdetulerunt . Fuit enim tandem a iureconfvitis nova, & solennis qua dam manus conserendae ratio excogulata , quae certis concepta verbis, &suam actori , & reo item suum , nec non suum quoque Praetori carmen piae scribebat. Itaque quemadmodum Praetores negotiis variis occupati , sandem dicendarum vindiciarum cautiti proficisci gravabantur, sie litigantes
tiam man conserendae gratia tandem
in agros proscisci, indeque glebas in
rua deferre ' omnino desieruMi. Nec tamen novis aliquibus institutis omnis
prisci judiciorum ordi ais Bllennitas aboleretur, visum fuit Pontificibus
praeerant, i aliquam pmsectionem ima, pinariam, in verae prosectionis locumsurrogare, qua litigantes certam inire viam, eamque redire docerent. Quo tempore haec judiciorum ratio in usu suisse videtur, quantum ex Cicerone pro Μurena colligimus, ut actor cum In ius vocasset advolarium, hae in
iure formula uteretur I FUNDUS QUI EST IN AGRO QUI SABINUS VOCATUR , EGO EUM EA IURE MEUMES RE AIo P INDE EGO TE En I U. E MANU CONfERTUM UOCO . Citam
tus deinde reus usus est hac formula: tiNDE TU ME Ex IURE MANU
v 3ΑΜ . Praesto aderat sapietis qui viam inire doceret: REDITE UIAM. eodem duce redibant. Haec jam tum, etiam in usu esse desierunt, cum Praetor
additis exceptionibus, & replicationibus jus in litis verba componebat. Tune enim cuilibet ita ut sibi videretur , edere actionem suit liberum, sive per libellum, sive per istam denunciatio. nem et satisque erat hac uti formula in fundi vindicatione: Fu-um Fufetiis ianum ex iure stiiritium meum esse. Et quamvis haec ita tam variesuerint in judiciis olim usurpata. una
tamen eademque perpetuo observabatur litis vindiciarum ratio , qua res tam. diu vindicabatur, donec alterutrius ex
litigatoribus saera memum iussum esseε pronu .ciatum . Veteres siquidem , &vindiciis . & sacramentis olim conten disse , uni eo Cieeronis testimonio confirmari potest pro Milone : Eum, inquit, deniqua cui am naua lex erat, nullum civile ius , nulli possessonum reνmini , qui non calumnia litium, non ivinis vindiciis, ac sacramentis aιieno fundos , i se coris . exercitu , fgnis inferendis petebat . Nee id etiam 3gm rasse visua est Arnobius , t adversus
gentes lib. q. dum ita scribis: Quia
quaestor. quis arbiteν ceνvicibus tanti
erit, qui inrer persosas buIusmodi, ana υἰηdietas iussas dare, au saeramenta conetur pronunciare non Ρsa Vindiciis quidem res petebatur, quoties incertum erat, uter litigantium lite proprietatis pendente, rei controversae futurus. esset posse r : sacramentis vero de ipsa re princiDliter, hoc est, de rei proprie late contendebatur . Et idei reo fieri potuit, ut solo sacramento, nulla vi diciarum mota quaestione , de conir
24쪽
.ersa rebus disceptaretur . Idque dili.
genter adnotasse, ac acute animadvertisse Asconius mihi visus est , litem vindiciarum hune in modum definiens:
Lis vindicia νum es , eum Iiugatur de ea re apud Praetorem, e us incertum G
aestimationis , quam amittaν ni sua sit
reditas, de qua contenditur. Caeterum
si nulla possessionis fieret controversia, solis sacramentis , nulla vindiciarum quaestione mota sic contendebatur , ut is interi m penes quem rei controversae possessio esset, idonee satisdaret, auctore Paulo, lib. I. sentent. tit. II. QMoties haerediras petitur, inquit, Paulus. δε-
Bon detur, in petitorem haereditas stranssνiure si petitor satisdare noluerit, penes
possessorem possessio remanet in pari enim Caussa, psi ον est possessor. Proinde e rare mihi plurimum videntur, qui petitionem haereditatis litem appellant vindiciarum Haereditates enim sacramentis petuntur, id est, legis actionibus : possessiones haereditatum, si sorte de iis esset contentio , lite principali pendente, vindiciis , non sacramentis inerutri ex litigatoribus addici solanr. Eoque mihi omnino visus est respexi Lis Cicero, eum ita scriberet, in Ue rina Si quis reflamen3a Ie Heredem
is titis taudietaνum, eum fatis aece isset, Dunsisnem facereι, ira de Her ditata eὸν aret. Sensus enim est , eum ut 44 haeredem esse arbitratur, haereditatem petere duabus rationibus posse, nimirum sacramento sine Mindiciis ,aut
vindiciis, & sacramento simul. Sacramento quidem , si nulla possessionis
mota controversia, lege in haereditatem agat: quo calu locum habere solet illa, quam modo adnotavimus Pauli sentenistia: Vindiciis vero, & sacramento fio mul, in haereditatis petitione locus erat, si non haereditas duntaxat peteretur ,
sed insuper is qui lege in haereditatem
agebat, se pendente legis actione hinreditatis posse rem esse oportere comtenderet . Idque expresse significant hujusmodi quae in eadem Ciceronis Uer rina subsequuntur verba: Iam quid id ad Pratorem, uteν possessor fit 8 Nonne id quaeri oportet , utrum possessorem esse oporteat ὶ Ergo vindiciarum liti , si Asconio, & Ciceroni credimus , tunc demum apud veteres locus erat , cum in rium esset , uter litigantium rei controversae lite principali pendente , suturus esset possetae . Eoque senis apud Livium aliosque auctores proba tos, vindicias esse aceipientis, ab er ditis quibusdam viris copiose satis est demonstra tum. Sane quod Festus scribit : Vindietas νει illas esse da quibus contromeina ese, illud omnino ad antro
quam manus consertionem pertinet . Cum enim manus conserebantur, tunc
si quae vindiciarum fieret controversia, res controversas in iure praesentes alte. putri ex litigatoribus vindicanti Praetor tamdiu addicebat , quamdiu alter alterum jiclo sacramento,& sponsione non stiperasset . Idque mirum in m dum probat vindiciarum , quam Cincius apud eundem Festum dedit, definitio: inquit, olim dicebantur
glebae s se legendum est, non ista, ut passim legitur in ex fundo sumpi , injus allatiae eνant . Proinde eui glebas ex fundo in ius allatas, aut alias res mobiles, pendente proprietatis contri'
versa, caussa cognita , is qui iurisductioni praeerat, addicebat, eidem vi dictae Diqit rati by Corale
25쪽
iliciae addici dicebantur , quantum ex Festo, & c incio colli limus . Servius autem Sulpitius vocabulo etiam singula liter sormato , vindiciam esse ait , cum aliqtia de re eontroversa est , ab eo quod vindicatur. Illudque huiusmodi Decemvirali lege confirmat : SI v IN
mus locum hunc , qui mutilus erat ,& omnino depravatus , apud Festum restitui in verbo Vindiciae, Ecquis obsecro dubitaverit, quin haec emendatio verissima sit, praesertim si non ignoret, in legibus sic scribi solitum: Rem βυειirem , Uque Servium Honoratum in Virgilium ad nota Ise. Quid autem hac in lege sibi voluerint Decemviri, non admodum esse obscurum puto. Voluerunt enim judicem, qui dolo malo in fraudem legis, vindiciam injustam tu. Ierat, tres arbitros constituere, quorum arbitriis fructus duplione damnum decidi posset. Eoque omnino pertinere, S: inde primum ortum vix dubito ,
quot in Pandectis de judicibus passim
legimus, qui Iitem suam feeerunt. Nec quidem hujusmodi fructus duplione multati perpetuo fuerunt judices , qui vindiciam sententiam ve injustam tuo
lissent dolo malo , nonnunquam enim veram iussamque litis aestimationem praeis sabant. cap. I s. de judic. nonnunquam in quantum de ea νe aequum religioni judicanι s viIum fuerat, poenam sustine. bant, cap. ult. de Var. & extraord. cog.
Porro vindicias nisi superstitibus praesentibus , eos inter quos erat contro. versia , sumere non potuisse , Festus adnotatum reliquit: vindiciasque secundum libertatem sempeν ex vetere iure, quod in duodecim tabulas translatum est, dicendor, esse, testatur Pomponius,
cap. II. ε. I 3. de orig. jur. Nec quidem
antiquissima ista dicendarum vindictaarum ratio in rebus mobilibus Roma in usu fuit perpetuo. Fuisse enim temopora, quibus tamdiu res mobiles, de quibus controversiae movebantur . aut in aede, aut apud sequestrem ponebanis tur, donec alterutrius ex litigatoribus sacramentum justum esset pronunci tum, ex innumeris prudentum responis sis constat. Sane homines quoque apud
sequestres deponi potuisse, testatur Uupian. cap. 7. de pos. Quin & judicibus olim homines sequestro datos fuisse , Plautus resert in Mercat. De vibae sum iudex captus. D. iudex diam scio. Nunc tu in consiliam Uiam adυοeasti tibia LI. Imo Iequeβνο mibi data est. Res autem mobilis quae apud sequestrem non ponebatur , solet in aede , sive in fano custodiri . Et certe anti quissima fuit , diligentissimeque olim Observata rerum pecuniarumque in fa4nis deponendarum ratio, de qua sic Cicero scribit lib. s. epist. lam. Nam de Lueeio, inquit, ef ita actum , ut a soνε Cn. Pompeis sa pecunia in fano
VII. - m Iliis addicti e . QUAM Gellius lib. I s. cap. 1. allevi gat legem Decemviralem , eam utpote vitiosissimam se esse restitue dam probabilibus aliquot, conjecturis.
demonstrabo : ANTE MERIDIEM CAUssAM GNOSCITO, QUUM PER .RANT AMBO PRAEsENTER. Pos TMERIDIEM LITEM ADDl CITO , SI AMBO PRAESENTES. SOLE OCCASO,
Uciso, non ad litigatores, sed ad ipsum judi.
26쪽
rudirem esse reserenda, propter haec sit litem addicere: an secundum praeis verba, quum pe orant ambo piaesentes. sentem litem dare λ Sic magis pleri DErgo quod caussae conjectio , ut satis que visum est. Itane vero λ Quaenam ex Asconio, & Marcello constat, non igitur obsecro hujusce legis est aequi- ad iudicem , sed ad litigatores resera- tas si secundum praesentem sorte peti tur, certissimum est loco conscito, re- torem injustum , judex debuerit judiis poni non posse eoncito. Ea enim legis care ' Constat certe eos , qui cum videtur esse sententia, ut judex ante frustrationis caussa latitarent , tribus meridiem. quum actor, & reus pero- edictis evocati praesentiam sui facere rassent, id est, eaussam dixissent, de contemnebant, litem idcirco non peris caussa cognosceret. Ueteres autem di- did illa et verum, si post edicturii pexisse caussam conscito, pro cognosci- Temptorium , quum dies ejus superto , non memini me legisse . Illud venisset, citati non respondissent , quidem dubium non est, pro cognitu actam fuisse caussam: non utique s auctore Festo gnotu, dixisse veteres. cundum praesentem sed abstu.
Si gnoto ergo, & gnosco: nam unde rem, s bonam caussam baberet, vieis .gnotu, nisi a gnosco Certe veteres cap. 73. de jud. Eum igitur qui ante gnoseo dixi me, non Festus solum, sed meridiem peroravit , post meridem etiam lib. 2. testatus est Priscianus . propter abientiam olim lite suisse id igitur obstat, quo minus pro multatum audebimus existimare 3 Qua caussam consito legamus caussam e noleia auctoritate 8 An quaeso Decemvirali eo, aut certe eaxosam enosciισώ Si non Tam stupidos suisse Decemviros , S:
Ob aliud, certe quod Latini plerunque imprudentes, quis est qui sibi persua-G litteram ita sermarint , ut Graeci det 3 Ego itaque didici litem addice- suum gamma, quod facile in C La- re, aliud nihil esse in hac lege, quam
tinum potuit transformari. Imo Fe- litigandi potestatem facere . Quam sus lib. I 3. contendit, C pro G see- potestatem quia judex non solet sacequenter antiquos posuisse. Idque etiam re, nisi actore cum reo praesente, nisi ex antiquissimis quibusdam nummis de- audita, & cognita eaussa, hae rati ne praehendi . in quibus pro Gulo, Gur- impulsus secundam Decemviralis hujus ges, Galba, Glicia, Gellius, Ogulnius . legis partem se ausus sum restituere: Gallus, expresse legitur Culo, Curges, Post meνidiem Iitem addieito, sp ambo Calba . Clicia, Cellius, ocul niux praesentes o Tertiam legi; partem sic Callus. Sic pro pag , aliquando est etiam emendo: Sole occaso, di 're- in duodecim paco: Sc quem Ca jum ma tempestas esto. Scribit enim expres- vulgares . eum Florentinae Pandectae se Gellius, noci Sol oceasus, sed So-Gajum appellatum continent, Et ita te occata Decemviros in legibus po- quidem ex gnoscito, interdum ab suisse. Et sic apud Varronem lib. 6.vntiquis enoscito , indeque unius de linguae Latina , legendum pato, literulae transpositione , ex enosci- Sole se a fio , diei suprema tempestas esto. o factum ab imperitis videri potest non, Sotis Oeeasu , ut passim legitur. conscito. Quod autem subjicitur de dio modo etiam apud Censorinum litis addictione . his verbis: λβ m - in libro de die natali, 3e Macrobiuriridiem praetent. ιireis addisits . prosecto Saturn. lib. r. cap. g. haec eadem le- nisi mo vehementer conjectura sallit, gis pars est restituenda. Sane Solem id etiam vitiolum est . V ideamus quid' Mea sum , pro Solis occata, auctores
27쪽
priscos quadam vetustate non insuavi dixi sse, non Gellius solum , sed etiam Plautus in Menaech. testatur, his verbis :Nimque se absque te essem hodie ,
nunquam ad Solem oceabiam υἱ-rem.
Supremam autem tempestatem idem Varro lib. 4. de ling. Lati se interpretatur: Suprema , inquit, summum diei, id a supremo: hoc tempus duodeis cim tabulae aiciant occastim esse Solis . Sed postea lex Praetoria id quoque tempus jubet esse supremum, quo Praetor in comitio supremam pνonunclavis populo. Et libros augurum pro tempore tempestatem dicere , idem Varro est auctor lib. 6. de ling. Lat. Festus etiam' pro tempore tempestatem antiis quos potuisse, adnotatum reliquit.
Totius igitur legis sensus est: Iudicem
ante meridiem caussam utrinque coingnoscere oportere: post meridiem, Iitem postulanti addicere, aut denegare, hoc est . si ita videretur, litigandi potestatem sacere , sin minus, eam denegare: tempusque pomeridianum ad occasum usque Solis extendi. Illud certe constat , di aliquando a nobis
tractatum est , de praejudiciis libro I. eum qui jus suum persequi volebat, Praetorem olim adijsse, caussam inque praetente adversario in iure dixis. se : & tandem audita cognitaque caussa, vel dedisse Praetorem , vel eam quae petebatur , actionem denegasse. Caeterum antequam Praetoo esset, anteis
quam Cru Flavius actiones promulgasset, eas a Pontificibus peti consuevi se, neminem puto tam imperitum , qui id ignoret . Siquidem is, qui ex Pontificibus ut praeesset anno privatis erat constitutus, iisilem sere anni spatio in reddendo jure partibus iungebatur, quibus postea Praetores functi sunt. Porro ante hujusmodi Pontificiam juris reddendi potestatem, quum
Decemviri jus dicebant , tune etiam in usu actionum fuisse impetrationem,& hac eadem, quam tunc interpretor, lege prima introductam utique mihi persuadeo . Ut ita quidem actionum impetratio lege duodecim tabularum possit introducta videri , primumque apud Decemviros in usu suisse, &deinde a Decemviris ad Pontifices,& a Pontificibus tandem ad Praetores transivisse.
GELLius libro vigesimo C. I. Ruinctor est , se in duodecim scriptum fuisse: aeris confesse , re Ausiuνε iudicatis triginta dies jussi stinio. Post deinde manus injectio esto , in Ius iacito , ni iudicatum facit e aut qui pseudo eo in iure vim dicit, seeum duo
cito. Vincito, aut nemo, πυε compedia
bus quindecim pondo , ne minore , austs valet majore vineito. Sι volet , suo viυito e ni suo vivit, qui eum vinctiam
babebit, libras fisνν is in dies daeo. S. volet pius, daιo. Hie legis sententiam interrumpens Gellius, quid deinde fieri de nexis voluerint Decemviri, exiscepta postrema legis parte , verbis propriis declarat: reliqua legis verba, magno studiosorum incommodo. antiis quitatis fraude maxima supprimens. Erat, inquit interea paciscendi , ae nisi padii forent, habebantur in vi
eulis diis Lx. Inteν eos dies . trinis nundinis coni nuis ad Pνatorem in eois mittam producebantur , quant que pe-euniae iudieati essent , praedicabarur .
Tertiis autem nundinis capite poenas dabant, aut trans Tyber m pereqre ve-
- num ibant. Et paulo poste Si ρlures forent, quibus reus esset judicatus, δε-
28쪽
tari: s mellant, atque paν ἰνῶ corpus addicti sibi hominis, premiserunt. Et γ dem verba ipsa legis dicam, ne exHLines invidiam me sam sone formidare rGνtiis nundinis parres secanto : si plus minuisa secueran fine fraudo eso o lactenus Sextus Caecilius apud Getilium
Quia autem legem hane mendosissi.
mam esse , ,vel me tacente nemo est
qui non animadvertat , idcirco non ejus dumtaxat partem illam quae veris bis Decemvirorum hie apud Gellium mendose legitur, sed universam ar8umentis aliquot , & conjecturis verili. milibus se esse restituendam demonis
strabor AEUS CONFESSI , AERISQUE DEBITI IUDICATIS, TRIGINTA DIEsIUSTI SUNTO, POST DEIN, MANUS INIECTIO ESTO : IN IUS DUCITO, NI IUDICATUM FAXIT NE MUT UIPS ENDO EO IN IURE UINDEx RSIT , SECUM DUCITO , VINCIT AUT NERVO , AUT COMPEDI EUsQUINDECIM PONDO, NE MINORE, AUT si voLET ΜAIORE VINCITO, RI VOLET SUO UIUITO, NI SUO vI. VIT, QUI EM VINCTUM HABEBIT, LIBRAM FARRIS ENDODIE DATO , SI VOLET PLUS , DATO , NI CUMRo Pinmae s Ex AGINTA DIES IN VINCULIS RETINETO , TRINIS .NUN. DINIS CONTINUIS IN COMITIUM PROCITATO, AER4SQUE AESTIM IAM IUDICATI PRAEDICATO , TERTII RNUNDINIS CAPITE PAENAS LUITO, AUT TRANs TYBERIM PEREGRE VENUM ITO, AST SI PLUS ES EsUNT REI , TERTIIS NUNDINIS PAR TRISSE CANTO : SI PLUS MINUSUE SE.Cu LSUNT , NESI FRAuDE ESTO .
Nunc videamus quae fuerint hujus reis stitutionis rationes praecipuae . quibus impulsi lectionem veterem sic immuritavimus. Pro Rab γε iudicatis , r
Certe quia in hae lege non de conissessi tantum, sed etiam de aeris debiti judicatis tractatur. Consessi igitur aeris,
inquit Gellius, ae debiti iudicatis 3 o. dies sunt dati. Et quod apud eundem Gellium sie nullo sensu legitur, ni hodicatum faciι, aue qui pseudo eo .n iu-
est , veterea pro secerit faxit , & pro egerit axit dixi: eosque pro nisi etiam
unico verbo nem ut, usos esse. Iac. Cuis
jacius, in antiquo exemplari, & valdo
fideli, pro quispiam, testatur legi qui ps.
Cujacii emendationem mirum in m dum confirmat vulgaria lectio . Dubium enim non est . quin apud Getalium haec verba, qui pseudo eo, ex his verbis, quips endo eo, librariorum imperitia depravata sint. Qui legis ver ba non percipientes, dictionem qui ndiviserunt. & ejus postremas litteras duas m, sequenti dialoni endo, adj cerunt :& ita pro quips endo , qui Desedo, reposuerunt. Pro υim dieia, in e
dem exemplari . vindicit legi , refert idem Cujacius. Αn veteres vindicit ea sorma qua lavit, senit, dixerint, suta sisto. Quod autem sonit & lavit vete Ares dixerunt, hoc inde est quod iidem etiam lavere , & sonere dicerent , ut testatur Nonius Marcellus . Uindicerutro vindicare eosdem dixi ira, non obiservavi. Illud prosecto certissimum est, vindicem at eo appellarum esse, si Fe.
sto credimus, quod vindicat, quominaris qui prensus est , ab aliquo teneatur .
Quid igitur obstat, quominus pro vini dicit, legamus, vindex est Maxime
quod hanc emendationem antiqua per vindicem asserendi rario videatur convifirmare, quam eleganter descripsit Livius lib. o. Centurianem, inquit, nisia
iam milisaribus factis , iudicatum misisma quum duo. .disset M. Manlias, mea
29쪽
miseνiis plebis , virtutibusque ejus viri damna um domu M.
quicquam hac dextra capitolium, arcem. Huc quoque pertinet illud Plauti iaque θνυavero ,s c. um commilitomemquo Menaech. meum a Gallis victoribus captum , i. Nam ego Tad Menaecomam nune ea , servittitem , se vincula duci videam . quoi ianvdiae . Inde νem creditori palam populo θIvit, Sum Fadieatus : MIres eo tit me vineiast. tib que aere I Miatum emittit Deos Nam ἰliis homo , homines non alit ,
atque homines obtestantem, ni M. Mamia veνum educat,tis liberatori sua, paνent; plebis Roma. Re eatque: nnuus melius medietna--, gratias referant. Indeque vindicem Deiε.
libertatis appellatum M. Manlium te. Sunt qui pro in dies, endo dies legunt. statur paulo post idem Livius. Ajunt Ego contendo endeste , ea forma , &Decemviri, Iecam ducito. Q I in neri ratione legendum esse , qua apud F vum, in vincula , in earcerem priva- stum endo procinctu, unica dictione I tum. Livius tib s. An plaeeres sunt gimus. Eadoprocinctu, in procinctu r. verba c. . Licinii Stolonis, in legis de endoplorato, implorato: sic endodie . aere alieno rogatione in faenora eisetim quotidie Et haec quidem ad illam I ventam plebem ni peritis quam sorrem , gis partem , quae apud Gellium ipsin
creditum solvat , eamus in neνυum, ae Decemvirorum verbis merciose legitur,
supplicia da νε per gregatim quot dis da sufficiant. Eam vero, quam propriis, foro addictos δεe νeptiri ianctis ... verbis idem Gellius declarat , verbis iles domos λ ω obiexuqae patνisitis bri prout potuimus Decemviralibu3 , hoe biret, ibi caνceνem privatim se od est , antiquis, & quae Decemvirorum utem pro libras farris, reposuimus lia temporibus Romae in usu fuisse existubram farris, cola legis sententia hane mamus , summo studio restituere e nobis emendationem suadere videbais nati fumus. Itaque hare Gellii verba itur r ea siquidem legis est sententia , Eνar atitem interea ius paciscenda. , ας vi s illa, quam lex constituit, farris nisi pacti δε--, base πνων - vincudis
quantitate, nexus non si contentus , dies sexagintae se restituimus: iri cum velit plus dari . Quis ergo tam erit eo pacie. sexagivia dies in vincaetis re- imperitus, ut non intelligat, emtam Knata. sic laediti sunt etiam alio loco farris quantitatem legem expressisse λ Decemviri, Si membrum rupit ni eum
Si itaque legeris , libras farris , qui eo meis salis in . Item haec Gellii
quaeso fieri potest , ut plus petatur verba e seris eos dira trinis nundrnis comis Ideoque certam visi sunt rucemviri tinuis ad minorem i. esmitiam produis farris quantitatem expressisse, nimirum σεδ antων , quantaeque me uita jud cor libram unam , qua si contentus non essenι, mad ea/Mων P sic in legis foraeset nexus, voluerunt plus dari. Vo. mam redegimus : Trinis nundinis conis luerunt igitur Decemviri , nexos , ni tintiis ἰα eon trium procitato , aeri Mia. viverent, a creditoribus ali . Eois assi iam huisapi praedic o . Ppoeiι-oque respexisse visus est Terentianus veteres ἡixisse pro vult νε, er proba
ille Phormio, hia versibus: cere , sciabit Festus: qui eosdem pro aeti.
30쪽
xstimatione . assimiam dixisse etiam runt, ne si sorte robustiores essent de. adnotatum reliquit. Denique quod idem hi tores, quam ut compedibus qui nil Gellius nexos tertiis nundinis eapitis ' cim pondo secure possent a fuga reti poenas dedisse, aut trans Tyberim pG neri, aliqua securitas creditoribus adiregre venum iisse scribit, hoe etiam in legem ita transtulimus: Traxira nun
diuis evise poenas luito, aut trans D Mνim peνegre venum sis. Caeterum pinstrema hujus legis pars, quae etiam vi
meretur . Voluerunt ergo Decemviri
addictos compedibus indui quindecim
pondo majoribus , non autem minori Dus. Non quod creditores si vellent . prohiberentur eos minoribus indueretiosa passim circumfertur, sic eli a nobis sed quod Inviti minoribus induere non restituta: fi pluses esunt rei, tertiis nundinis partes seeanto'. si plus minus secuefunι, nes fraude esso. Veteres pro
plures, Sc plurima, pluses dixisse, de
plusima. est a nobis alio loco demona stratum. Dicebant etiam se vel nes , pro sine, & reorsim nomine, actorem 3c reum promiscue accipiebant, ut tradit Festus. Illud autem hic quaeri potest, cur Decemviri noluerint addictos
cogerentur. Caeterum ante II. tabulas,
non solum in vincula , in nervum . aut alio, quo creditoribus erat lubitum, addicti ducebantur, juxta Plauti
illud in Baech. metro nos quocunquo Iubet , anquam vobis addictor quidem e
sed etiam verberibus caedi , same en eari, aliisque gravissimis, & inhumanis eruciatibus assici solebant . Resertenim Livius , anno ab urbe eondita nemo , aut vincula quindecim pondo asst. Appio Claudio , 3c P. Servilio minoribus vinciri Respondeo , id ita non fine eerta, & aperta ratione Deiseemviros prohibuisse. Seribit lib. s. Festus, suisse quaedam sacrificia, in quibus ita clamitabat lictor : Hinis vinoctus, mulier, virgo exesso , scilicet in. teresse prohibebantur , Ex quo loco vinctos, sive nexos, sacris olim intea resti solitos colligo . Et idcirco coma pedes quindecim pondo majores, quia essent graviores, quam ut iis eum sacris intersunt, sese vincti possent sub COSS. civitatem secum ipsam disco dem, intestino inter patres plebemque sagrasse odio, maxime propter nexos ob aes alienum. Magno, inquit Livius,
natu quidam, cum omnium maiorum D
νum insignibus , se in forum projecit . Obsis erar squaliore vestis, foedior comporis habitus, pallore ae macie perempti. Ad Me pν-ig. barba, evilli esse.
νaverant speciem oris . Nositabatur ta men in tanta deformitate ordines duaae se aiebar, aliaque mitiιiae deeονa Naia ducere , aut sugere expresse videntve go miserantes eum iactabant: ipse tesse requirere Decemviri : ne si minores bouessarum aliquot Ioeis poenaram , e essent, aut nexis custos perpetuo adesi eatrises adissso pectore oentabat . Seia
set in sacris, aut sne custode aliquod fugae periculum sutarent creditores. Et eo sorte spectat illa legis Decemviralis particula , quae apud Festum libro duodecimo Antonii Augustini diligentia in emendata legitur: ΑST EI C festantibus unde ille babhus , unde deis formitas , eum eἰν missa turba esset , prope in eo ieianis modum: Sabino bello. αἰν. se militantem , quia propter popu-ιationes agri, non fructu modo carueris, sed υπIa ineense μεν ι, direpta omnis, pecora abrecta, tributum in quo suo temas os NEC ES IT , quum antea ; Atta