De dolore Simonis Portii Neapolitani liber

71쪽

duo, unum dicetur iudicium,quod in sensu communi,qui in eorti reside nouissimest:alterum vero est passio in instiumento,ut corpus est.Quare qui dixerunt unam esse actionem sensus cum materia, de cognitione intellexerunt. verum alia est non sensili;sed naturalis ipsi instrumento quod corporeu est.at nul lum corpus ab alio corpore tangitur, quin altereturae mutetur. His sic constitutis, dicamus dolorem

excitari a primis causis, nempe a specie rei. atque haec sine receptio speciei dolorem animi, ac tristitia praebet.cui receptioni speciei,nisi alia coniungeretur non saceret dolorem , de quo dicere proposuimus, qui laesionem membri s uitur. Requiritur itaque ad dolorem, qui lassionem corporis sequitur, & receptio speciei, ut proxima causi:& laesio membri,quae a qualitate, vel corpore hedente proficiscitur. odsi rursus in quaestionem vertes,virum horia duorum, primo in sensia recipiatur' Dicamus interdum simul Vtrimque recipi, cum res confertim tangendo laedit: aliquando vero species , veluti umbra rei, & imago sensum afficit; & postea res ipsa organum laedit. hae ergo ratione nodus iste explicetur. Sed alia quaestio,

huic siiccedit, quae obseura sane ,& difficilis videtur et nempe, Ari eadem parte, eodemque motu dolere, atque voluptate aliqua assici simul postimus. pro aquis dolores, atque Voluptates, quae sensiti accidunt, recta ratione pensabit,& dolorem voluptati voluptatem dolori nece stario necti inrelli et, laevi simul 1cotrariis afficiamur.'qtiod Socratis oeuit in Phaed. cum dicit miram quandam esse rem, quam homines voluptatem vocant: miroque modo

li iii

72쪽

se habere ad dolorem, qui eius eontrarius videtinc qui simul homini adesse nolit . addit , siquis tamen

sequitur, capitdue alterum , alterum quoque capsere cossitur, quari ex eodem vertice sint ambo connexa . Vbi videtur Socrates persuadere veste , volupta tibus dolores esse annexos. na cum ob vincula desore afficeretur , & crus perfricaret, statim sentiebat succedentem voluptatem. eo exemplo , quasi nobis significare volens , voluptatem cum dolore semper esse coniunctam. At nos hoc non agimus , sed qua rimus an eodem tempore quo dolemus, voluptate quoque afficiamur Quam controuersiam diluit Alexander prima. Naturaliu quaestionu cum docet, nos

sensu percipere haec simul adesse . patet enim id in scabiae laborantibus, qui dolent, quod acris humor

cutem exulceret: sed delectantur,quod cutis perseia cata, ac vellicata aperiatur, & humori exitum pra beat, quamuis eo tempore similiter doleat. quod i tus adiit alius humor, qui frictionem requirat. Pr inde dolor & voluptas simul sentitur, licet adiue ss causis oriantur: quemadmodum Socrati euenit, qui in crure ob vincula,dolorem;ob s ictionem,Voluptatem percipiebat. Idem quoque accidit his,qua valde sitiunt, eos enim delectit potio, frigoris,atque humiditatis inopiam restituens: sed interim etiam dolent dum bibunt,quod stis nondum cesses. Quinetiam hoc usu venit in fame, delectantur enim qui esuriunt, dum cibum: capiunt: de dolent,quod no dum satietas aduenerit, atque hunc affectum per dolorem dulcem fortasse intellexit Archigenes. Sed longe melius hunc affectum voluptatis, atque doloristimul experiuntur, qui amant. ex labore enim det mntur multac dolent. de eon ominiis conque- a

73쪽

runtur ,-volentes illum subeant. propterea re Catullus. Odi, & amo: quare id faciam fortasse requiris.l Mcio , sed fieri sentio. & excrucior. Huiusmoti aute conluctus affectus ex voluptate, &Glore; in gustu quoque percipitur, ex vano quod raspatum vulgo , & nonnulli austerum vocant. simul, enim & delessit, & linguam vellicando dolorem anseri. Quod in coitu etiam ob seminis excretione accidit. Vettim hic non est verus dolor, quem in nostra disputatione proposuimus: sed magis, quaedam molestia, ac tristitia. haec tristitia, & voluptas simul in motu sentiuntur; & a Galeno aliquando secundo de Locis affeαdolor pruriens dictus est. Eadem itaque parte, dum motus sit, Voluptate ac dolore capimur: sed cum res iam facta est, aut uno, aut altero afficimur. In morbo enim aut excitatur dolor, aut

voluptas. Ad aliam vero dubitationem dicendum est,quὁd Animus in dolore contrahitur, & in voluptate diffunditur , ut Alexader docuit quarto Qua monu naturalium. Manifeste autem illud apparet in his, qui subito dolore corripiuntur: quoniam comtrahunt articulos , & spiritus: at hi in voluptate di Liunduntur , ct dii tenduntur articuli. Nec Ciceronis haeresin modo probamus , qui cum corpore, aut eius particula dolemus ι nullum motum pati animum persuadere conatur, exemplo illius , qui morbo a ticulari laborabat Arist. enim &Hippocr. censen

quod qui particula aliqua corporis dolent, de dot

rem non lentiunt, iis mens aegrotat.Quod si quis animo dolorem percipit, ac minus torquetur; haud ac firmabimus animum non dolere quod non adeo assi

ciatur,sed minus ansi. Ad illud praeterea quod qua

74쪽

- si Mo Nis poRTI I rebant, an dolor iuxtaPhiloselvii seMentiam amo corrupta, vel passio magis dici deberet: res Me dum vi, quὁd nullo pacto dicere debemus eum e Gactionem, neque corruptam , neque vitiatam. Sed

dolor passio , vel affectus malus, & prauus, vel cotas itutio mala contra naturam ct violenta est div6luptas vero, est bona constitutio, ac naturalis. Alia i super quaestio est,An disserentia dolorum maiorem, vel minorem selutam continuitatem indicet ' Dicas

quod cum dolor si assectus prosectus a lesione, nocessarib laesionem indicabit. laesio autem, est inten peries, aut Blutio continui. Ob id Galenus in Arte Medic. qua de signis, dolorem indicium esse aut si

lutae continuitatis , aut intemperiei docuit:& secumdo libro de Locis assect.ex modis doloris partes assectas cognoscere tentauit et quoniam sent golores, s miliares magis uni parti, quam alterit quemadmo- dum Hyppocrate a uit, qui renum dolorem gra vem esse girit. Sunt enim modi dolorum , & di Grentiae plures, quas ab ipsis laborantibus audire licet , qui perinde se dolere.aiunt, quasi acu punga tur. hinc dictus est pungens dolor. Rursus perinde ae s terebra perserentur ; liinc dolor perserans vocatur. Aliquando grauitatis citiustam sensus percipiatur, 'ita interdum aliqua Qbiectarum partium sit-spendi videtur. Aliquando videtur contundi parte -aliquando, extendi. quorum numerum a Galeno . habes secundo de Locis assect. Dicimus itaque ad dubitationem propositam, quod ex disserentibus doloribus,maiorcm, vel minorem continui solutionem. deprehendimus. ut dolor lacerans, Ic pungens,m

iorem si lutionem indicat, quam grauans aut alius .eius generis. Postremo in dubium reuocatur, An

75쪽

ex eommiseratione , quae alterius dolore habetur, non modὁ in animo, sed etiam in corpore aliquis e citetur dolor. nam in animo ex commiseratione d lare fieri, ex Philosepho decima particula Problem. habemus. &ut superius diximus, mente dolemus, cum videmus aliquem,vel uri, vel scindi. In dubium

ergo vocarunt, an ex mentis dolore in nostro corpore excitetur aliquis dolor. Qigibus satisfaciendum est, quod&a philosephis,& a medicis concedendum id esse cens us. a medicis quidem quoniam accidentia animi non ob aliud animaduertenda esse perhibent, hi si quod corpus nostrum agitent. Excitatur enim aliquando atra bilis; aliquando flava, vide Antiocho amore nouercae capto, monumentis

mandatum accepimus. id quoque ut libro de Am ris asseistibus diximus non minus philosephis fatendum est, ut ex verbis Aristotelis libro de motu an malium aperte docetur. Asserit nanque plane Philosephus, ex cogitatione, atque alteratione, alterari cor cumque alteratio sat in principe parte,nil miru, si in extremis quoque magnae sentiantur differentiae.

idque exemplo gubernaculi probat, in quo si parua

fiat mutatio; plurimum nauis tota mutatur loco. Nihil igitur mirum si mutato nostro principio, rubor, pallor,horror, tremor, & iis contraria, nobis accidunt . Excitatur enim calor frigusque : quae cum aD sectiones generent, interdum dolor, intcrdum animi desectio sequitur , ob primas scilicet qualitates. sed non modo in nobis ex ipsa sorti imaginatione sequitur aliquis affectus: sed in ipsis etiam talibus male afficiuntur particulae ἔ cum mulier utero gerens attentisiime cum desiderio aliquid imagina-

76쪽

tur. Diximus tamen alias quod προόsunda, droditi turna imaginatione, mi illa & in nobis accidere o dimus, multa & in aliis ; sed iis modo non est locus. Haec sunt, quae de dolore a nobis elaborata fuerunt in eorum gratiam, 'qui medicinam a naturali ' clo. Ph lo phia ductam affectanti: tibi vero P, i mi Vidi dicata,quod eiushaodi pro- Lo