장음표시 사용
11쪽
conditione. Huius duae sunt primae praecipuaeque species Altera,
quae ab interne commota materiali caussa potius, quam ab externe
commouente originem deducit , de qua sic loquitur Hippocrates libis
eri .idem, Quibin quidem acuti scilicet humores in sant,acre1 aeruginosi quanam rabies nempe exoriuntur fAltera vero species est, quae ab odio habito obiecto nascitur primario,eaque duplex est: vel inseriti ens rationi vel ipsam turbans. De prima sic cecinit Homerus, πρὸ Ma λυμα δεδυκεν id est Ingrais Hectorem inuasit rabies.De secunda Stativi 2 Ttib. Hic ambobvi rabiemsertuna cruentam Attuli Accipitur quandoque minus tamen proprie, pro efferata conc
piscentis iacultatis appetentia, ut rabies eaendi apud Virg. ω ecusatigat edendi
Ex IOVO rabies. M tabida orexis,apud Iuvenalem: Rabidam Dicturin Orexim. Sic etiam refertur ad amorem, unde apud Nem sivirum ecl. 2. Interea tamquam nostri flamen amorisIIacforet, aut posset rabidos medicare furores. Vsurpatur insuper pro Mania,sive dicas, perturbatione ratIOcInatricis secultatis quae vel ab ira nascatur, vel eius saltem socia fuerit. Veluti videre est apud Nonnum, Euripidem,& Catustum,canentes, altorum Athamanta, alterum Herculem, alterum vero At in Insuper, cum
saepius bruta a morbo quodam adeo exasperari soleant,ut veluti irata nimium in ab interno exagitata lethisero firore obuia quaeque morsibus lacessant, rationabiliter hanc etiam aegritudinem prisci rabiem vocaverunt Idque tanta selicitate praestitere, ut tractu temporis istud nomen tamquam proprium , in hoc sensu explicando, receptum uerit, inde metaphorice ad homines delatum , veluti apud Homerum legimus 3. Iulia sub persona Teucri aduersus He-Eεum: Hunc neque attingere canem rabidum. Tandem, ut reliquas praetermittam omnes significationes, cum a
morsu carus vel alterius rabietis bruti morbus in hominab excitetur,
12쪽
qui proprie II Bubabia Graecὰ dicebatur, hanc etiam aegritia dinem, quamuis improprie, Rabiem nominarunt aliquando Galenus, Aretens, Catiis, AElianus, reliquique plures, qui post frigora tempora vixe unata
re. Nos cum sic iam usus obuiauerit, vocem hanc accipimus, oc proii.mmugi- eo denotando moibo, queri brutas competerem σxaiximus , nec IM .
non pro illo , quem hominibus animantia rabida communicant. Quod ed facimus libent iis, quo in utrisque eundem esse credimus. Graiae quidem ac portentosum morbi genus, ut inferius apparebit: sed eis longe magis, quo communicabile. Hoc tamen miserrimum, quM hucusque eius Curatisi natura ignotissimae videntur cum omnia , quae rabidis hominibus administrati solent, occuli insita
irtute credamur operari; qui essentiam moibi determinare sunt cenati, omnes fere plurimum se crediderint dixisse mim ad ignotas qualitates,& non cognitum venenum confugerunt exceptis paucis,
qui apsiforsitan aliquid desiderandum reliquerunt. Nihil indὰ
mirum, si tanta caligine obductit, tot indies periclitentur homines. Huius passionis caullas, naturam quaerimus, ut singulos effectus ad propria principia reuocare liceat,& inde ad clarationem certis determinatisque methodis venire. Quae quidem omnia, si undequaque feliciter non cesserint, sat erit nos de maximis solicitos fuisse dearduis etenim philosophari non illiberale iam didicimus, rerumque omnium caussas vel illimas Deo soli notas. Noster autem tractatus a cane rabido utilium sumet , velati ab eo, in quo Praecapiae omnes Uariusin frequentilis obseruarunt moibum hunc vigere, indequivirlurimum communicari catella.
CAnem igitur, quem sera inuasit rabies,internus depascit seror; g unde corpus gracile, squalidumque redditur. Apparent oculi
exerti, patentes: rubentes valdὰ ac multa obscura tenebrositate obducti. Crassa&frigida pituita naribus,larga dispumosa ore pro, suenit. Porrecta&tumefacta lingua,tamquam bile colorata promi inet. Aures molles,&in motu sunt. Solitarias,decliuis,curuato do so,&quasi ebrius ambulat. Nunc citato cursu dΗcitur nunc citra rationem subito consistit Obvia quaeque non praeuisa inoisibus adoritur, Domino non parcens, inanimata non cognoscens Taci-
13쪽
tumus est 3 dum quandoque latrat, raucam emittit vocem Pomm
omnem, is cana uetiatur. Dissici limum spiratum obtinet. Con- uellitur,aetandem stra gulatus moritur Solet canis hoc morbo ilis uidem annalem pinibus: at prae flagrantissimis
caloribuS,Shigore maxinacrius 3 plue, vel si cibos potusue Ingerat Putta doS,corru Pros, cte, , vel aeter modum calidos, vel egelido. .
, ---.. 'F ' i hi 'Dii , considerandum remanet, An solus canis
his abistiis ab 'r ni etiam, uti diximus, animantia plura. Vt si quid ma- . . idc pernitiosi nobis in stati rabiosis originem deducen , id facilius hoc pacto liceat euitare. Nec res est adeo clara, quin maximis sit inuoluta disii cultatibus,si Auchorum monumenta spectes legimus etenim apud Gilavi 6. det, . cap. s. Quippe facile messi ita a canibus, quotan 'eatum aerei aptitudo cuum etenim reliquorum animalium' rabie pratur, solus cunis eo assectu corripitur. Quam
sententiam videtur amplexatus . ilex er, qui cunca; ierit,lib. i. i
vbi , Muis: Cur uanim.Ottutu canes rabiant per Ex aha veror :rte Aristoteles, Caelius inus Vegetius, Albertas, Discennin, nec non
alii plute constantillim ueruiu reliquos etiam animantes plurimos posse rabiem pati lino, quod magis est, id expolientiae consonum apparet modo igitur GaDiusi Alexander vindicandi Referamus quid attulerint viri non spernendi nominis iique nobis illorum placuerint sententiar, adhaereamus illis si minus, non taedeat aliquid ulterius expiscari.
ollector commentariorum antiquorum in Theocrit Idyllia, corn. . dixerat. - λυσσαν dio των κυνων id est Rabere proprium canum Ve
ri Iahae tinnim leuissi, a nimiuarq; valde lubrica cum non possiunt acum prorsus omnia accidentia fieri in canibus reliquis' bcu
14쪽
ytis tum organa non lint prorsus eadem. Et lu:. tenus aderiaditissimum diergum attinet, Theocritis ipse videtur illo eodenaque loco rem lon e aluei dei et nainare modulariis talia:
ves, uti Cil tergus legit: Inio idem Zacharias addidi ci id fortasse Theocritum dixisse, ex eo
quod patiant ui rabiem etiam lupi iuxta consuetudinem. Et quaenam maior similitudo , uti Petr . in adnotabat lupinae ad caninam, quam caninae ad lupinam i Nomae per se soli rab inteliam tu Pi, feles, caeteri lue plures animantes Nonne rari pacto rabiem canibus communicate valent hominibus et Sedriiud amplius com moramur in hac proprietate de an proprietate no niam, si lxii Dpsam posteriores adduxere, aliam inde aufugiendi tentavere viana 8 Al seruerunt etenim altiliuna objrtum, de Hieroclem l ptibiis obsec- uatum fuit plurima animantiarasiem paci iris ello posteriores unde aiunt,facile contigistri ut illius teli pridatestion dum in alio quopiam, quam in cane rabies innotuerit, vel altem id nomen non obtinuerit. Sed none vide am,ante Galent tempoia X-titere Aristotesci&Syracusanus vetu uillianus Theocritin i Huc tandem res est adacta, ut dixerint Galenum non exercuisse H II piat ruran; cpropterea si quicquam in ipsa errauerit, excusationem meieri. Vrum quonam modo imus asseuerabat,illo eodemque loco,homi . nes etiam tentati rabie, si canes tantummodo ab ipsa vexari voluit Nimium quidem facilis esset haec, ac ad libitum interpretandi via.
Rat Galeni institutu demonstrate, quδd in nobismetipsis absq;
externa insectione, potest corrupti quaedainnasci adeo vehemens, ut veneni qualitatem: iratura aeque t. idq; deducto a canibus exemplo confirmare nitit diis verbis:ουδειος γοῦν ταλαν ζωων M s ζετα λυίαν quae quidem sic interpretanda credimus Nullo etiam alia-τumani naris rabiente , postselu hoc sest carus rabie coni
15쪽
sum veretur rabiem. Quibus non existimamus Galenum asseruisse inem solummodo inter animantia rabiem patiis sed hanc veritatem confirmasse quod scilicet, nullo animalium eo temporis&loci rabiente unde possit insectio dubitari canis per se solus, ob internam scilicet caussam rabie deprehendatur. Sic pari pacto arbitramur in
telligenda Alexandri verba: i m μονοι κυνε τω θερειλυπτῶσιν. Cur
scilicet persebolicines aestaterabiant. Non est enim nouum quod ει - νον persesolum denotet. Et sic non erit amplius abroganda fides experimentis, auctoritatibus quamplurimis cum G tenvi ipse non abhorreat. Animaduertendum tamen esse credimus,non numquod-
'ue furoris genus esse rabiem de qua loquimuri, quippe solent saepias
muli, boues, equi, variis de caussis concitatis limo hirore duci, & in armenta,ac homines irruere,etiamsi non sentiant ipsam sed redeamus
Ais n. v. a III dimus hircusque plura quidem bruta, per se sola, absque ex-- Diom. V terna ulla insectione, rabiem pati. Nunc superest, An illa, quis morsa μι- rabido commotofiterint, rabidati ipsa fiant Aristoteles 8.debis. a--t, nimis r. r. scripserat: ο ν άχη λυττῶσινα-ν m. χθεν - δάν θρμ- ὁ ωπου αἰ c es δὲ et νόσηρια τοῦτο τας ri κυνας, ηψοτα δεχθῆ λεβω ς rilia 'ἴρω,9, id est , Et cum momorderit canis rabidus omnia commors abiunt, praeter hominem Occidit autem iste morbus canes, quodcumque commorsum est a rabido, praeter hominem. Ex aliaver uuete ut nunc de homine taceam plures canes a rabido commoria rabiem euita-riint, nullo etiam adhibito remedi, quod anseri contigisse Nico-hu testatur; quatenus ad mortem attinet, obseruatum est saepius venatores sanauisse canes in rabiem iam adactos. Ex quibus videtur tamquam falsa refragari Aristotela sententia Iacobus desulios, insua Rabiri qua de Venarione, statuit duas esse praecipuas rabie species. Alteram quam calidam ωdes eratam vocat alteram, quam consuetam nominat. Vtrasque asserit incurabiles; cum hac tamen differentia; quod canes calida rabie detenti, quibuscumque mortem inferant, si ex vulnere sanguis exeat duni momorderint: Qui vero consueta rabie laborant, communicent quidem morbum in rantque mortem; sed illis tantum, quib in die primum vulnus infixere. Vndei
16쪽
iure posset aliquis pro Aristotelis retinenda positione asserere, ipsum de calida de de jerata loqui. Nobis tamen sat erit eam verificari ex maiori parte σπιν etenim, scilicet OMNE, denotat quandoque maiorem potiorem partem ut cum dicimus, niuersa commota est Ciuit , non intelligimus omnes quoscunque singulos commotos esse, nullo equidem excepto sed matorem&potiorem partem tantum. Cum ignit rex maiore parte id eueniat, arceantur
ab homine, quaecunque rabidum animal momorderit me laesus inde ipse quoque patiatur mortem.
V Erum non immeritδ dubitari posset, An homo rabiat, quam-- uisa rabido commorsus anque rabie pereat. Cum utrumque
ique ranie pereat L um utrumque
supra relatis verbis apertissime Philosophus videatur abnegasse: x-ι Itapetientia verba Auctores non poenitendi nominis valide repu-ρ--gnent. Quid igitura est ne sersari Aristoteles in re tam clara lapsus 3 Sunt qui dicant ipsum equidem erraste. At grauiores homines, in rebus praesertim adsensum attinentibus, ad tantam audaciam non Venere, ut pro veris falsa tentaverint insinuare nobis de Aristoteles praecipue, qui in conscribendis libris de animalibus tot impendit nummos, tot sustulit vigilias, totque labores Hieronymis Mercurialis coniectat, ex marginibus inserta sui si illa vel ba, quae litigandi occasionem praebuere: su et ανυ, χου λυτῆ ς in αν ρρύπου; est conatus insinuare nobis, se vidisse in Bibliotheca illa eruditi nobilis ii iri Vincentii Pineri, ouae aquarum fato periit)veteris cuiusdam Interpretis Latini manu uriptum codicem, bi Graecum item manuscriptum praedictis vel bis carentem. Addit praeterea, ad id magis eoinprobandum, ut ipse credit quod Antiquus Auctor Antigonis, in Synque Paradoxanum Historiarim ubi multa est fidelissime ex Aristotele ipsum recitares dixerit id solum voluisse Philosophum eo loci, ni κυνος λυίωσκπλυτῆαν-ν φήηχ ν- α L άνθρωπου. At fateor ingenue, non video quonam modo eius coniecturae faueat allatum Antigoni dictum, quod est A cane rabida rabiunt omnia quae commorsa sunt praeser hominem ; omni modo Stagirita verbis correspondens insiper eodem capite dixerat, Iuliam Poruum explicasse in uo Ononiastico nanc Philosophi sententiam:
17쪽
sed si textus illa caret, quomodo Pollux ex Dii cauit ipsam 'aridem deerant ne forsan ea quoque verba ta Gχη λυγlῶσιν παν-5 - δηχθεν s. x li λάνθρωπου' Sed clino uamus has nimium faciles Hieronymi coniceturas, eoque libentius, quom ipse quoque
addidit Verim tamen, ut comedam Aristotelitui; Oi textum nihil mutandum neminem adhuc eorum veritatem , quam secutum existimo. Propterea quod tempestate Aristotelis morbum hunc nondum cuiquam inn ruise inuenio. Unde iure V e scriptis ni in aut solum honesinem commorsum a rabido canenti semper nauere Au rere illud ita uerit, qui=d o tempore morbus iste, quam esset, e poli ortum habuerit an ero quod esset quidem, sed mimine cognosceretur, forsan dabitari possit Att.tinen trunquesicripotuisse existimo. Nos vero scimus, nullo modo tiumque fieri potuisse: An veto alterum, videbinaus.
λει, - long nte Mercμrialem quas hoc idem in dubium reuoc
15.ιiissi, tun . CAEli namque Aurelianus lib. Acut. putat,utriam Hydr iam, His Phobia sic rabiem vocat in hominibus sit noua, vel antiqua pas a mur lio. Affert multas rationes pro utraque parte Soluit eas, quae ii fom uam probare nitebantur repudiatque nonnullas earum quae antiquam concludere tentabant hac tamen approbata, qudd scilicetes emocritus qui Hippocrati convixit, non solum memorauerit hanc passsionem ex protesta in lib. de empromotonicis, sed etiam caussam de curationem si ripserit Mercurialis autem, iam citato loco ,sic illi contumeliose fidem abrogare tentat: Neque Caelii Aureliani auctorit u siue ipse i siue Soranius ab eo latin redditus, qui in . acutorum depasi ione lati si me disserit me quicquam mouet , quandoquidem ineptestisiuinctile ex uno vel altero Homera, Menandri Jeri iocini, o Hippocreticis locosabo ct extra rem inducto, Hydrophobiam veteres auctores nouisses e probare credit. Sed nos non possumus Mercuriale et non mirari siquidem non viderit, conuitiis nimium intentus, Caelium prope finem
capitis repudiasse Auctoritates Poetarum, Hippocratis ab aliis allatas, Poetarum veluti non rectis necessario verbis destinatam: Hippocratu veluti de Phreneticis, non de Hydrophobis loquentem , Vnde concludebat, ad demonstrandum, non esse nouam hanc pasilonem, utendum est diis rationibus quarum una Democriti auctoritas allata
18쪽
susscit; nec eam reuiuiscant libri a Democrito conscripti est quit ossit tamquam falsam fugere, absque nimiae audaciae nota Nec
unt ex plebe scriptorum inlima Cesim vel Sora ivi, qui falsa insinuare soleant, quiue adeo inepte&indoete scripserint, ut non semper magni nominis extiterint. Veruntamen ad rationes descendamus. Nititur Mercurratu demonstrare audit Aristotela temporibus haec passio nondum innotuisset ex Pluto clii dicto , qui8.1j mp.prob.'. testa
tum secit ex sententia Athenodori, Hydrophoniam Elephantia siminouos fuisse morbos, temporibus Asclepiadis, qui sub Pompeio Asa mno claruit. Addidit quod ipsius non meminerunt Hippocrates de Nicando, quod Ouid , qui vixit paulo post Asclepiadem, ceci-
Soluere nodosam nescit medicinapodagram, Nec si mrdatuita medetur aquΠ. Quibus credidit Ouidium innuisse, morbum hunc nuperrime ap- patuis le quippe cuius mediciu nondum inηenta esset. Sed e dem pacto podagra noua tunc temporis fuisset, cum eiusdem testimonio illa quoque medicaminibus non cederet. Sic etiam potuisset nouus dici cancer. Sed optime dicebat Cassius, loco iam citato, in curabile non esse necessario nouum. Ex Nicandro vero nihil noti stabiliri potest; cum & de aliis ab Antiquioribus recognitis tacuerit. Sic nihil ex Hippocrate ii de hoc mordo non tractasset, cum
ipse quoque plurima ab Antiquis cognita praeterierit. Nec Pl rarihi dictum quicquam refert. Non asserit etenim magnus oculatus ille vir Hydrophobiam Ilephantiassim nouos tunc temporis suisse morbos verum se Athenodorum credidisse Athenodori autem sententia duobus modis videtur posse accipi vel quod scilicet simpliciteri absolutesnoui fuerint vel quod Romae tantum
noui. Si voluit eos primo apparuisse Romae, circa Asclepiadu aetatem;
quid hoc ad negandam cognitionem Aristotelis alibi degentis si
vero absolutesnouos, quomodo Mercurialu confitetur Aristotelem de Lucretium cognouisse Elephantia sim Addimus insuper Hydropho biam non solum Aristotelis temporibus notam extitisse: verum lon- antea Irimitu quippe lib. Io. IIbi ex Epicharmo laudat brassicam sylvestrem contra morsam canis rabidi Epicharmus vero Arbutela
tempora praecessio quippe Pythagorae auditor fiterit Nec equidemnisci cui potius con ra morium calvi rabidi, quam alterius collau-
19쪽
dasset eam, nisi Hydrophobiam cognouisset sed ulcus tantum, spexisset. Tandem fortast inferius apparebit, Aristotelem quoque
hunc morbum cognouisseri memorasse.
Qiari,il T quomodo hoc loco eius saluanda fide. Sunt qui verba illii
A M.fia, non delenda, sed immutanda putent Leonicenus ubi et L/ανώ eloci in legit ut, quod idem est ac Praeter hominem reponendum esse 2Im . se censuit et Loάνθρωπου, quod est, Prius homine Marcellus Donatus tu sua Mirabili Historia credidit potius legendum esse et a ανθρωπις, quod est, tu quam homo: Vterque ingeniose valde sed non adeo facile ad haec diuerticula nos comiertere debemus est etenim inuigilandum, an possit consueta lectio retineri,absque ulla veritatis laetione quod non videtur forsan adeo arduum, ut iapn appareat etiam pluribus nominibus posse consequi. Quicunque icilicet reuocabit in memoriam, assirmationesvi negationes non nivocas posse i simul verificarii poteritetiamConstantissime asserere, homines a cane rabido conet orsos in rabiem agi, non agi Mori instiper non mori cum absque medicina rabiant, ut ita loquar ac intereant. Ea verbiportune administrata nullum horum accidat. Vndὰ
Aetiis optime dicebat Ser. , cap. 2 . omnes qui arabios cane commorsi runt, si neglecti fuerint, aut malὰ curati, in Hydrophobiam
cadere. Caetera quidem animantia, quaeratione carent, si demors afuerint, rabiunt ac intereunt cum natura illa non docuerit ullam
medicinam ad talem passionem debellandam , nulla ut plurimum de ipsis sit homini sollicitudo quinimo tamquam terribilia& lethalia fugimus; unde adagium apud Suidam Fuge canem rabidum, S c vel, quod magis est, ad ipsorum necem properamus. Optime igitur Aristoteles poterat asserere, omnia animalia rabere, si arabido commorsa fuerint homines non item cum sibi ipsis medicari possint. Hanc expositionem videturattulisse Avicenti ut de Hist Anim ubi legimus eandem Aristotelusententiam sic amplificatam: nibis tacidioquinantia, Podagra, ct rabies Et quando mordet canis rabidus, interficit omneauimal, praeter hominem, quipote I medicari. Hunc secuti sunt Albertus cognometo Mainus,&Augustinus Niphus Suessanus. Sic etia non recedet ab Arigotelis cotextu quicumque nouerit, affirmationes
20쪽
&negationes insimul velitatena retinere posse, dummodo non unis uersaliter enuncientur,quamuis uniuersales extet Aristotetra etenim, cum de homine loci ueretur, non est uniuersaliter locutus de caeteris vero antinantibus dicebat, απαν uetumν,id est,omnia rabiunt,qualinos docere vellet Reliqua animantia omnia rabere, ob morsum canis rabidi homines autem non omnes cum seruentur quandoque Ope medicaminum. nonnumquam nullo adhibito praetidio; veluti fidelissime testatur inter alios Penis Saliis Diser M. Hanc Gnositionen attulerunt Leonirent uvi Monti rus At Leonicenuspostea dubitat afferens testimonium Nicoli, asserentis a cane rabido non rabiiste anserem comorsum, quamuis idem canis ad rabiem mortem perduxerit iuuenem, quem prius iam momorderat. Hoc eodem pacto dubitari posset contra aliam iam allatam expositionem; cumcanes quoque rabidos viderimus quandoque seruatos ope medicaminum. Sed ab his forsitantiim facile non commouebitur, qui ctimque nouerit quod superius dicebamus, O M, E scilicet ala quando maiorem
potiorem parten denotare, Philosophum quasi despicere, quae
NIhilo tamen minus addamus aliud; idque ut nobis videtur in xima consideratione dignum in hac scilicet disputatione fieri
quandam, ut aiunt, tet minorum mutationem Asserat Aristoteles, homines non rabire ex morsu canis rabidi . Aa rabie ipsos non mori:
Qui vero falsitatis ipsum arguere conanthr, Hydrophobas fieri,&mori probant. Ostendant Antiquiores dixisse ipsos fieri rabidos, arabie mori; auferantque palmam Est namque ad memoriam reii candum sapientioles Priscos consueuisse uti nonnullis vocibus ad pastiones brutorum denotandas,quibusdam vero ad blius hominis morbum explanandum. Exemplo sint se'υργ&-ρετοῦ , quarum homino utraque, sebrim notat;cum hoc tamen ducrimine, quod αρνας sit in risu tabis homine inve sit in bove, equo, siue, caeterisque Drutis. Cuius rei rι Mur. veritatem videre licet apiadari, r.eodem lib. 8.de Hist. Amm. cap. 2 i. 43.&equidem non esset qui diceret proprie homines κρουρου laborare, sed omnes αρε re pati dicut Nec aliter de rabie & Hydrophobia videtur euellisse.Non legimus etenim apud Priscos,bruta fieri Hydro-