장음표시 사용
21쪽
phoba, sed tabida. Et Diosiorides, cum de morsu canis rabidi loquere-
ir, non est ausus homines exinde rabidos nuncupare sed morbumam )rbo c. regans dicebat υ ρον δε ἐμ ιεῖ - το πλου ιδ ον he. 8 V. t cilicet,ex in legenerat morjmu quem dicunt Hydrophobicum quod etiam ab Aetio Paulo, d Actuario factum id unus, quamuis extiterint Galeno posteriores. Nec existimes Antiquiores absque ratione diuisiille Crediderunt etenim hanc passionem tam in brutis quam in hominibus, sub genere perturbatae cognitionis reponendam esse. Cum ab illa igitur contingat adeo exasperari bruta, ut veluti irata nimiu omnia adoriatur mortibus, rationabiliter, αν, siue dicas rabie, ea nominarunt in hominibus vero curatiocinatricis facultatis turbationem est crederent, alio nomine signandam esse voluerunt. Et quicumque existimarunt perturbationem cons stere in hoc, quod Πνδε phρξ aquana tantum perhorrescant, Hydrophobiam nuncuparunt Qui vero
non solam aquam sed omnem reliquum humorem aegrotantes per is, iis Mis tirri icere puta uni, HVrρphobiam dixere morbum. Reliqua veto, qui' nat tiram eius voluere positam in hoc, quod sitientes timeant abisque ratione, potum, l)hobod ipsam appellarunt: omnes a nobilioris ficultatis commotione denominationcm facientes. Optim digitur ari stotesta dicebat homines non fieri rabidos: forsitan dixis. se fieri Hydrophobas , si de nomine inter Medicos conuenisset:
Verum cum de voce dissentirent, inanimiter assentiremur, esse perturbationem ratiocinationis, eamque cum ira: &vtvno verbo
dicam esse Maniae quandam speciem dixerat canum rabiem progignere Maniam, non aliter ac Dioscorides plures reliqui dixerunt exinde fieri Hydrophobiam. Nec quis putet id de brutis dici, cum M hominibus tantum proprie accidat Mania est etenim perturbatiori, bas ratiocinatrici facultatis,qua singula quaeque bruta Aristoteles carere credidit sic λαοία dicita scire τῆς χοανῆ νο otii a solutione nempe, siue inanitate mentis si quae improprie eo nomine uti voluillet,non dixisset forsan τῆm sed αυῶς vela. -υ nec dixisset λυία αποιῶμομία, sed ἐς μαιία Rabies etenim non generat Maniam, sed est
Mania quaedam ut improprie loquar canum. Quod optime Aetius recognoscens dixerat, oi κυνες λ ριο o ξηρο ς ει τυγχάνοντες, ὁ
λαὸς A. scilicet cantat in natura mi gentes,superacquirunt in s ο
22쪽
Et e litidem calles non dicuntur rabidi nisi in maniaci,ut ita dicam: Sed vidcamus at clitae diximus, cor spondeant verbis Aristotclis,qua sic d scripta ligimus. O J. νε κάμνουα ρ luc τω m. νομά em υ λυτ α κυυαγπη , πιδαγς τουτα ς λυία umiri μανία a ν'Caues laborant tribus morbu Nominanthr.tutem Vli, abies, Dirambes,PO M'. d. ra. Horum rabiesginerat,i. iati et scilicet inhona mibus, quibus tantum competit, proprie loqui , Oluiuus Ocκm momorderint, abiunt Guapraeter hominem , qui fit maniacus, quamvis aliter existimauerit correis est etenim Hydrophobia nianiae quaedam species Interimit autem iste morbiu qui dicitur λυτο, nempe rabiei ct coci ct quo ιμ mi, λάς, commorsum est a rabido .praeter hominem citiem occidit Mania. siue parti Amsi ιιιι.
cularius Hydrophobi cadenominetur passio Supposito igitur hoc principio, quod Hydrophobia sit quaedam species Maniae, nullam
aest inconueniens mari omis contextu.
SEd aduersus iam determinata aliquae praecipue dissicultates exstari posititit. Altera quod μινία competat etiana brutis cuius rei plurima extant validissima testimonia Legimus etenim apud Plutarchum lib. sol anim. λογον χειν γ νοιαν ουτ υλta, ζωρνῶς προ - 'ης, Ῥ: συγχεομένης, ἡ γMενη λυτα, , ινία - H; id est, i ιursum habeto ratiocinationem non debilem animal btutu m. ι iam confusa pertrerbata passio est,quae dicitur rabies ct manu. Et Arbioteles eo timet. Anim. 1 . dicebat equos domesticosi leo laborantes inaniacos fieri,&Aetius canes rabientes maniacos esse dicit. Verum cum Plutarchvi conetur eo loci persuadere nobis quod bruta discursum rationem habeant i non debet esse mirum si dixerit perturbationem cognitionis bruta lis nominari Maniam, quibus etenim competit ratiocinatrix, iis etiam Mania fieri pote Nec solus Plutaribus credidit bruta discut suam & ratiocinantem possidere facultatem , sed longe ante ipsum Pythagoras dicitur diuisisse alii main νοον,φρενας&θυμον, 4r
didus i. να nepe mentem hominibu tatum messe νιον vero de hi ν
23쪽
ratiocinatrice: scilicet, iram, reliquis etiam animantibus. Quod MMNAE V - vero ad Aristotelem attinet, sciendum est, nomen Maniae pluribus ' . . . . 'Odis stirpari OiIe vel scilicet proprie vel improprie;idque vel ob set- Γιών. - monis elegatiam, siue claritatem vel ob alterius nominis defectum.
Cum igitur ea poturbatio, uae competit equis abiteo laborantibus Quam,d proprio nomine careat, ari poteles es abusus eo loci nomine Maniae, i coci Ari sequens vulgatum usum loquendi, consuetudine non illi noua. Nec ri telis dicendum est idem fecisse hoc etiam loco, ex eo quod iam dixerat morbum hunc de quo loquimur,vocari rabiem. Qi d vero spectat ad s.liίni, ille quoque irae tapla orice nomen istud usurpauit quo et iam modo abii b, S a Paulo αφρο δεες canes nuncupantur, quamuis φρενα hominibus tantum insit id autem secetunt ad maiorem euidentiam sunt etenim aliquando notiora valde ea, quae contingunt
hominibus, quam quae brutis , Altera di facultas est, quod apud opimos Auchores denotat confusionem discursiuae uti apud Sophoclein de flagellisero tace, reliquosque plures imo lNimus apud
Aminonium in libita de inititudineo disserentia doctorum, λυσσα is tari ημανία, scilicet, Rabies intensa Diania. Et apud Suidam Lirin:- δε μοιοι λελυσσυκλῆς id est rabientes amanta adralueinadactos: de apud II schium λυσσο α ανιας Sed quatenus ad poetarum testimonia pertinet, dicebamus&nos quoque in principio huius libelli rabiem non quidem Alde proprie denotare perturbationem quandam humanae mentis, dum excessum irae adsciscit sibi. Sed id non est quod nos quaerimus. De Ammonio vero eo loci Grammatico, relio uisque eiusdem ordinis, nulli dubium est ipsos demonstrare nobis significationes vocum assuetas Rhetoribus Ioviis. Quod maius negotium facessere videtur, est, Galenum, reliquosque plures magni nominis, morbum hunc in hominibus rabiem vocitasse. Sed ripa reis non tenebatur diuinare ea, quae post ipsum abusus obtinere poterat. Et eo quidem magis, quo Scriptores isti modo rabiem,modo Hydrophobiam vocavere morbum: nihilo tamen minus, dum
Timo lustr Hydrophobiae nomine donatur,rabici nomen non meretur Timors se δ' namque absque ratione genitus, ad mentem laesam, non ad iram ni miam reselendus venit. Et nos equidem rabiei non uteremur nomine ad hunc morbum explicandum, si crederemus naturam eius intimore absque ratione gen to positam;nis a Medicorum placitis disscedere omnimodo velle natis.
24쪽
nisi quis renuat haec, sorsitan veluti nimium subtilia Addat; his omnibus interpretationibus praetermissis hanc vocem rater, sciat saepissime di ta respondet aliquando non blum non negare, sed supponere liquid tamquam verum: uti dum dicimus Praeter homines animantia plurima somniare. Vnde si neges AristoteIem respexisse eam, quam dixinius verboriana proprietatem:amabo saltem respicias quid
ita,' denotare valeat genitivo itinctum:&audies. Cum momorderintrabiunt omnia praeter siue dicas ultra. hominem Interimitatu siste mor-
bias ct careres, ct quodcuni commorsum est rabido, praeteridiminem scilicet non solum hominem, sed de canes de quodcunque commorsum est a rabido. Sed cum disputatio de nominibus palum Medico conducat liceat postquam Pro intelligendis Auctoribus iam satis diximus. ad utiliora pertransire.
Inam alucisque brutavi homines vexari rabiereon riderandum venit, quibus modis excitetur in hominibus, ut melius pericula aufugere possimus Rabiunt igi- tu homines quandoque per se bli, non aliter ac briita; cuius rei testimonium faciunt Petrus Salius Diuersus, Fer-dina divi Ponetistius Cardinalis, Eustachiis Rurius, nec non alii plures Scante ipsos Caeliis Aurelianis dixerat lib. Oxeon. p.9. Zpraetereapos ibi
te ne mali es caussa b cra non corpori in innascia Et reserente e D dem
25쪽
dem scretiane, Soraniss retulit se vidis bera matris expat'
scentem, de nos quoq; vidimus muliere ad mori et rabie deductam, δε πε-ab', ulla contagii suspicione. Quandoque vero excit Min rabies in hominibus, si carnes animantis in rabiem iam adacti a fucauerint: ut plurimum vero ex rabiem tum animalium morsu. Solet etiam innasci rabies, si carnes sint ulceratae, nec non madcfiant rabidorum
spuma, siue aliquid ipsa inscctum labiis, de ore cirectetur Sedaluod longe mitabilius est,narratu set morbum huc in ho in inibus , si spiritum adducant, dum e directo rabiosus animans in eorum faciem inspiraberit. Qia a libet enim caussa istarum posita rabiunt etiam homines,vel modico, vel maiori transacto temporis cum culo Virus etenim quandoq; tamdiu nostram fugit coibii lonem, quamdiu in
tra corpus irrepit, radu esse; altius agit Post haec autem impatiens tenebratum in lucem prodit, ac denominis ratione vita crudelem triumphum agit Dum etenim detegitur, mentem corpora de ρο-
. i. . scit Delirat quippe ut plurimum aeger, variis symptomatibus assi- ' citur. Oculos ignitos&extra prominentes habet, lumen auersatur, faciesvi ipsa rubet saliua ac pituita defuit .lingua luteo colore insecta quandoque extra os porrigitur,sitis maxima accenditur Respuit nihilo tamen minus patiens aquam,reliquasque sibi appositas Ozi H rubui nes unde factum est, ut morbus iste acquisiverit nomen Hydropho- ire, scilicet iistoris aqua, in dum quis ipsum ad bibendum cogit, po tus ad nares resilijt,i strangulatus accidunt; veluti ab eo, a quo non
possint permeati fauces Cibos non admittit vel saltem dissiculter: Raucam vocem habet mec desunt, qui canum vel luporum more vlulatus Glatratus edant,ac in totum aliquasso obmutescant Saepius totum corpus inarescit,&acri quandoq; sebri intus uritur Aliquando conuellitur.Quid ampliust maximis cruciatibus vexatur patiens: ac mente percitus , strangulatione ad summum discrimen ductus
non percipit dolores, nihilo tamen minus dies tandem a it. Sed, quod magis est, alios quoq; eadem labe eodemq; pacto, quo canis
inficit. Nec unquam visum est eos euasissse, qui quam exhorrueriant, amuis a febri, macie eorporis, Malienatione mentis fiterint immo sies. Plures etenim iter qui mentes corporis habiti constantes,s
bribusq; penitus intacti, hoc morbo laborarunt sed omnes cum ad aquae fugam deuenere perierunt, uno excepto Themisone. altero ab
Tud o liberato,pau que aliis,si uere.
26쪽
E Narrata utraque historia, consideratisque nonnullis , quae ad
ipsas attinere videbantur omni studio quaerere debemus huius morbi locum&essentiam. Hoc est quod nostram decet cognitionE, Mad humanam vitam subleuandam attinet sed cum in dissici limis Conducat valde aliorum sententias ponderare, afferemus quid senserint celebriores viri, qui nos antecessere; quos induis series segrenabimus. Aliqui nempe in cane caeterisque brutis rem considera iunt: Alii autem in homine, uos quidem primo audicndos esse credimus; dominumnam morbi sunt Medica speculatione digni. non brii Bruto eorum,nisi id per accidens&secundatio letat.Si vero horum inferen m/rbiquo
da placita non sint omnino veritati consena, vel salteii non appare- ant tunc ea in medium referemus,quae de rabie canum reliquorum aD Lque brutorum si in prolata;viri quid certius in ipsis elucescat, mens eadani. Caluce illuminata penitiora petat sin minus, liceat, absq; calumnia sinitem, uia caussas&naturam quaerere,relictis Auctoritatum nimiun tiaguibus nauigiis.
QVicumque igitur naturam atque locum Hydrophobicae, ut dicunt, pastionis determinare lint conati,no omnes eandem amplexati sunt sententiam. Sunt etenim . Quibi is anicas viscatas partes
male assici putatunt Quidam vero sin is Nonnulli autem trasque. Qui vero organicas laedi voluerunt: vel determinatum locum, eundemque in omnibus designarunt. vel non semper eundem prorsus in singulis quibuscumque Tigi crediderunt. Et rursus vel Vnicam tantum partem, vel plures, vel tandem omnes Asuepia usequaces non omnes eandem sunt ingressi viam. Quidam diaphragmati pallionem insidere voluerunt; siquidem in eoiit dolor constitutus: Quidam vero stomachum pati dictitarunt; quandoquidem singultus sequatur,4 vomitus fellis, d appetentia insatiabilis bibendi consentire vero membranas etiam cerebit. Quam sententiam secutos esse legimus non solum Artorium Asclapiata sectato-lδc Arreti ili sitati sequacem. Quibus plures Metho- u UIum conleIllae C. ιiuveto reliquique multi eiuldem sue piadis
27쪽
amplexati dogmata, stomacliuinatq, eiurem male assis putirunt, paruarum scilicet viarum obiti uctioni etenim bibendi appet Et fieri probauerunt minimis viis stomachi atq; ventris , vomitum quo que uiusque ellici passaone. Herophili Sectator existimauit Potius cerebrum s eius membranam primario pati quandoquidem voluntatio motuitiis sientes nerui, atque stomachian rates, inde mitium sumere creduntur. Ob quam forsitan ara iiDerno aritus quem inter priscos omnium sapientum proceres antiquiora, dcatecentiora saecula admiratione venerantur maxima credidit morbuhunc esse incendium neruolum;coniiciens id ex corporis conductione,d veretritentigine. Nonnulli verra magis oculum dirigentes ad inentis laesionem, e invocatis Hydrophobi viplurimum apparet,sub genere Insaniae morbuna hunc reposuerunt in 'litoriam quidem numero Russus praecipue recensetur, i Erit is The ia quibus videturques univcrsa - irilia lententi. iniim tuaile.
Nec defuerunt Asclepiadis sectatores quidam, quia bi sis persuaserint hanc esse membranaria in cercbi petitionem cumlecundiam Aesepiadein omnis pallio, tuae mentem tu ibat in D n- sistat.Sic etiam inter recentiores fuere, qii ob ea iii cerebruiminale affici putarunt: tuorum alter Hieron nrina n. . tu ante
riorem tantum partem primario laedi voluit cal distimo siccissimoq; vitio Alter vero Eustachius Padius, semper mihi laudandus bene meri-xus Praeceptor,aputrida maligna humiditate caput petente morbum hunc fieri ccu probauit validissimis rationibus in tuo de morbis,
nenatis d. occultis.Coctonchim verb,cum credideritiab et naturam in quadam venenositate sitam, existimauerit cor omnium venera
rum esse metam atq; scopum, quo cuncta spicula primario diligant; cor proprie primario laedi exinde facili me conclum. Magnin autem Eph lius dicebatomnia, quae dissicultate motus in hac pastione assiciuntur,pati hoc eit,cor,stomachum, Diaphrasma, caput,ilia caeteraque plura Addebat etenim pulsum non posse in peius commutati, nisi praepatiente cordei, pc fieri spirationis dissicultacem, si dia-
Phragma S pulmo naturali constitutione maneant nullo tentata amodo; neque tentiginem fiequentem atque ultra naturam,nisi radio
virili in tumorem constituto;sic non posse feri phantasmata fallentia mentem,nisi laborante capite,siquidem vel in ipso sint omnes sensus ustituti. vel quod sensualas viae ex ipso ad cor reserantur. urcio
28쪽
tandem persuasus est sibi omnes,qui ipsum antecessere suisse persuasos vera,sed deficiente equide atione volui etenim pia pati partena illam, quae morsu vexata fieri ; unde initium una cre passionem nemo negat pati inluper totum corpus; quodnaam festum fieri credidit, tum a singulis comprobatur lingulas totius partes istici fierit men probabilius ex iis, quae manifeste Hydropho bicos dictos con-
coimitantur ex membrorum nempe saltu, raptu siue conti actione neruorum,sti,abstinenti timore, tentigine, Megerendorum retentione plus tamen tomachum,atque ventrem laedi cum in ipsisti rima sint accidentia signa, manifestiora, si ilicet singultus, saltus, retentio,cCnductio, vel contractio, sitis intolerabilis. Sed nihil horum nec si alio ad curationem pertinere voluis; siquidem quocunque loco apparuerit noxa ibidem sit medendum ei Essentiam vero sic explicuit, Hydrophobiam esse appetentiam vehementem, atquc szihbι- timorem potus, sine ulla ratione ob quandam in corpore passionen .ae auratia- stricturae vehementem lacu tam in qua ob nimium tia morem&.no. humolis desectum aegrotantes celeriter in te iliciuntur. Tu morem vero in Hydrophobis adelle Demiem mi que placuit Galanus autem a. orit. coma 7 videtur las corporis partes siccillimo atque calidissimo vitio pati quam sententiam ab omnibus antiquioritius an puxatam alii od etiam Pelope eius Praeceptore factum rescit I.H. Quo loco aliam ipse videtur amplexari sententi tum scilicet venenum recurrere videtur. Avicenno videtur existimasse males c totum habrutum, nec non singulos etiam corporis humores, mali na quadam ut aiunt,m lanchol:citate Aretea verb,conta tum fortitante spiciens, determinauit, hanc Passionem esse vitium spititus interni, sed illud calidissimum atque iccissimum. Ali quidem Galenuin forsitan s quentes ad incogita tum venenum facilime reduxerunt omnia. Tot sent quae habuimus aliorum reserendastacita quae quidem singi la ad accidentium caussas c. gnoscendas prodesse quidem, sedavera morbi sede&natura aberrare credimus. Ea tamen non re- sellimus, noncstet enim instituti nostra ntentias reprob re, sed veritatem tantum quaerete Anti lari, C. O attigerim diju- , dic
29쪽
dieabun iii 4 erum ne absque ulla ratione ab alionam positis dis-
eessis videamur, reni cmus quibus coniecti in persuali id fecerimus. Est qui deni ab omnibus receptum, in brutis rabientibus vim quandam, ut aluis veneficam latere, quς homini communicata, quas iam diximus aestiones atque mortem infera es: At id non quaerunt rin vi nem Medica patet e teni ',ut aiunt, lippis atque tonsoribus Medici ossi-
--:ινα cium est, cognoscere, quaenam iit huius veneficae virtutis natura, si
incognitum namque venenum sat esset refusisse, nihil esset magis
Medico, quam idiotae notum Nimium confiila latent, iam longum tempus, singula venena sit obscurissama, incognita occuli. sque inattara . Querimus lucem, quae venenum distinguat a veneno,ilingui rum singulas demonstret sedes acuimus oculos ad propriam naturam atque situm cognoscendum ut inde liceat pugnare non fortu
to sed determinata clara methodo, remediisque certis, e directo viriliter ei asulatis .impulsis Eum, qui Medicae facultatis non sit prorsus imperitus, decet equidem confiteri morbum hunc esse contagiosum sed contagium est quid consequens unde si ab ipso ad morbi cognitionem deuenire volumus, spiritus pati quidem si eue randum erit, iis patientibus in morbis quibuscunque contagi sed optime perpendendum erit, quaenam sit ista spirituum allectio,
an primaria. Si namque rabies est calid illimum sceissimumque vitium spiritus interni cur non semper febris, vel alia fortis pulsuum permutati, cur tot humiditatis accidentia, pituita e natibus More, liquidorum uersatio, caeteraque tali, cur tam longa quandoque s se propalandi mora 'cimo quo noth, secundum communem docti nam,contagiosus morbus i contagium,ut diciturai umiditateviscida sulcitur Norunt omnes, sanguinem&humores quoque infici: sed si id fit maligna, ut dicunt melancholicitate, cur melancholiet in Hydrophobiam non saepius incidunt vel cur clatius non determis natur, quaenam sit huius malignitatis propria praecipuaque natura cur tot humiditates, nc existente melancholia, de totum habitum occupante .ur nulla obscurioris coloris in corpore suffusio Non est qui neget in iis, qui morsu vulnerati sunt, aliquo modo pia pati partem quae morsu vexata fierit verum id etiam rustici cognorunt. portet assignes , ut quacunque commorsa parte homines
ad aquae fugam delabantur; non sit etenim caecitas vulnerat,bra chio nec ii litas i , oculo aegroto:erat reddenda ratio,cur si parsa
30쪽
ia est illa, inqua, tamquam in propria sede morbus rei det Aonstatim i principio potu nocipitant aegroti. Non ei alii per cur doceat
iis, omnes partes, quae difficultate motus asticiunturii hoc in Orbo, pati non est enim, cur rotus ad id c igne scendum 3Iedicti in accersat; omnibus id equidem mani ste in
omnes sedem, centrumque morbili unt; nicus i . ,
unica laetione primario pati rationabiliterexitii mari debet, unico existente signo, ut aiunt, Pathognomonico, hoc est, quod decet Medi cum expedit aegroto, ut cognoscatur tyrannica ede si natura morbi; est eteitim ad aliquod ultimum deueniendum tantio. Quem corripit febris, male quidem habent dolores capitis&lumbolum, nausea vomitias, potus appetitus abominatio solidorum; eli ne igitur dicendum omnibus nisce locis febris caussam, radicem inlidere anne potitas quaerenda tot riuorum fons, tot florum ladix, tot accidentilina effectuum caussi Concedamus de nos quoque m vltimo morbi vigore totum corpus laborare deducitur etenim ad morte aeger velum non conceciimus, in singulis quibuscunq; membris eundem unicum affectum; si etenim citet conuersio totius habitus ad calidissimam deiiccissamam non assuetam illi n.ituram, non tot essent partes humillo plurimo scatentes; nola tanta adesset humidi abominatio nec forsitan Theriaca, relii e remediis calidis&siccis curaretur .eger laborantibus igitur variis partibus, assectione varia, deus niendum est ad unicum particulariter locia, S uni- eum primarium affectum. Nec videtur rationabiliter asseuerari poste
artem capitis anteriorem siccissimo calidissimo a vitio laedi non la- orantibus quibuscumque aegri phrenitide vel febri: imo contra tot apparentibus humidissimi capitis indiciis. Quae simul etiam arguunt rabiem non esse sub neruorum incendio reponendam.&ed quidem
magis, quo non perpetua visitur conuullio, sed ut imis tantum horis;&quo Democritis etiam ple iubebat origani decoctu dari, acerrimo decoctionis genus. Si vero morbus iste insaniae quaedam species constituitur fiat ob cerebri laesas membranas, vel ob alias Galanicis excogitatas causias,oportere omnes rabidos mete alienatos esse,quod
saltu esse plurimi testatur. Si caput est pars primariol la fiat id aputrida maligna humiditate,vel aliter contingat cur a capite signit pathosnomonice non prouenit ino sunt etenim capitis auectus appetentiatiquidoru keoius Oza, a sensu genita, quavis quandoq; eoru causa