Bibliotheca rerum Germanicarum Monumenta Carolina

611쪽

PORTA SAXO LIB. IV ANNO DCCCVIII. INDICTIONE XV

Sunt Selavi quidam Lini cognomine dicti.2Minos contra, genitore suo mittente, prosectus Iunior est Carolus cuius non Albia lata Praepediebat iter; sed Francorum legiones, Fluminis eiusdem traiecto gurgite, laetis Auspiciis usus, memoratos duxit in hostes, 23 Signaque gaudenti retulit victricia patri.

Undique praesentis pax laetificaverat anni Cunctos imperii fines, sed tristia quaedam

Multis contigerant terris. Nam sevior omni Hoste nefanda lues pecudum genus omne peremit 24 Nam cum pastores agerent armenta gregesque Mane oras laetos in prata virentia, sero

Aegra domum rediit vix pars paucissima, dirae Signa gerens pestis macie mortisque propinquae; Α maior numerus campi per plana iacebat, 245 Qua dulces animas virides efflavit ad herbas.

Iamque adaveribus Detebant pascua stratis; Extractis etiam praesepia quaeque labore Purgari multo poterant. Cum qui moriturum Cernentes animal, magis id prosternere ferro 250 ligerent, statim stillans e vulnere tabo Prodiderat toto concretum corpore Virus. Noricus ista sinus fertur specialiter esse Ρerpessus eum vicinis regionibus illi. Praeterea steriles hoc actae tempore vites 255 Impenso sibimet nulla mercede labori Respondent. Spes est avidi frustrata coloni, Dum vineta carere suo pubentia foetu conspicit, et vane silvescit inutilis arbor, Palmite diffuso nullas dum pampinus uvas 26 Contegit et fructu vacua stat vinea lata.

R. tum e. h. carere addidi Portatus.

612쪽

M Partibus in multis regni si omine tristi Bachica non solito perierunt pocula damno. Tempore nimirum tanto licet ante, per orbem Augusto luctum terris abeunte futurum, 265 Iam ostendebat casus tristissimus iste.

ANNO DCCCX. INDICTIONE II

810 Pippinus rex Italiae,

Francorum nitido, laetum cum dueeret aevum, Flore vigens simul aetatis mentisque decore, Cui praeclara fuit virtus, cui gloria summa, etet Omnia fallacis pariter cui prospera mundi Tunc aderant, morbo vitam finivit acerbo. Immaturus huic obitus iocundaque vita Extitit unde suo nimium de funere patri omnibus et Francis gemitum luctumque reliquit.

ANNO DCCCXI. DXDICTIONE III

811 275 Rursus, ut omnipotens caros sibi sepe flagellis Erudit, aeternae et ut illis gaudia vitae, Augusto vis iudieii veneranda superni Omnem praeteriti luctum geminaverat anni. Ipsius assumens alium de corpore natum di Mortalisque iubens vitae finire tumultus. Hic patris equivocus uerat nec nomine solo Indole sed mentis clara probitateque morum 0mnimodaque patrem virtutum dote referret, Si rectore frui meruisset Francia tali.2s Hoc quoque Berahardo regnum concesserat anno Italicum pius augustus; nam filius idem Pippini merito patri successerat heres.

ANNO DCCCXII. DXDICTIONE IIII

812 Maxima' longinquis terrarum venit ab horis Grecorum de principibus legatio missa. 29 A quibus augustus pacem donare rogatus, Iure piis preeibus, multum quas novit utrique

. Angusto e. h. Maxma

613쪽

Profimas regno, consenserat ilico clemens; 812 Foedus et inter se fidei pacisque tenendae Iurando partes firmarunt protinus ambo

ANNO DCCCXIII. INDICTIONE ).

23 Iam gravis augusto morbus simul atque senectus 13 Corpore sustulerant solitum marcente vigorem'. Curarumque, quibus res publica tanta regenda Ac servanda fuit, non se sufferre valere

Immodicum pondus, placidae sed sola quietis amitia supremo labentis tempore vitae Vidit amanda sibi quo procurare migranti Hinc animae requiem propriae veniamque studeret Unde duces ac primores sollempniter omnes Atque magistratus ad concilium generale ad Undique collegit natoque suo Hludo leo Cunctorum eum consilio ius omne regendi Tradidit imperii, successoremque paterni Imposito designavit diademate regni,

Consortemque sui laetum totius honoris si Augustum pariter vocitari iusserat ipsum. Quod eum magnifico satis accepere avore consilium cuncti, cum prorsus id utile regno Multimodis intellegerent. Hinc aucta resulsit Maiestas Caroli. Concordia saeta futuris si Hinc est temporibus, eum tot caput extitit unum, Unanimi populis monstratum mente sequendum. Hinc metus externis incussus gentibus ingens.

Nil sperare dedit Caroli de morte propinqua, Quo minui posset status et rectissimus ordo sis Regni Francorum, cuius non ante reliquid Tam clarus princeps regimen, quam sumpsit id alter; Quem merito patri similem virtute putarent, quo non dubium, quin armis regna subacta

. ambo e.

I. s. inharti vita Caroli c. 30, supra p. 535.

614쪽

813 Cuncta simul miti regeret moderante sophia. aet Ut quondam magnus pariter rex atque propheta, Qui , lyrico modulante melo caelestia doctus Carmina divino e0mpletus pangere flatu, Nun cytharis David digitos fidibusque canoris Nunc capulis aptare manus armisque solebat,sa Innumeras postquam gentes hostesque triumphis Subdiderat propriis, meritis maturus et annis, Se vivente, suus iussit quo filius omni

IIaebrei Salomon regni rueretur honore; Sic Carolus noster solitus tractare vicissimsa Proelia daemonicos etiam subvertere ultus, Catholicam firmare fidem damnareque sectas Perversas, ut doctrinae caelestis ubique Cordae concordes in Christi laude sonarent

Magnifice bellis regnum nimis amplifieatum 340 Prudenti nato pacemque reliquit amanti, Quique labore patris bona conquisita quietus

Sumeret, exercens divini dogmata cultus.

Hae ita dum fierent, passim permixta videres Gaudia tristitiae. Nam res ex ordine gestasi Et ratione pia multis cum iure placeret, Amplius angebant cunctos tamen intus amari Mestitiae stimuli quod earn debitus omni, Ex oculis earum Carolum rapturus adesset Terminus. Id valitudo simul cogebat et aetas. 35 Utque solet fieri, quotiens amittitur ulla Res bona, tunc melius cogit 0lor ipse videri: Ipsius utilitas qualis rectumque fuisset; Sic morum probitas, animi sic maxima virtus, Sic pietas Caroli cunctorum mentibus herens, 855 Tunc perspecta magis uerat, cum principe tali

Sese eernebant arituros es8e per aeVum.

Mult0rumque graves Sapientum retor eurae

L. Quin e. h. ammittitur .

615쪽

Mordebant, in deterius iam iamque timentum 13 Lapsuras res Francorum, multas quoque eladessso Post obitum tanti venturas principis esse. Ut sub fine adit tum longior umbra diei; Ε sol oceani properans se tinguere fluctu Pergit in cubitum tegit et serrugine vultum Lucigenum, mixto maculis pallore nigellis, as Signa procellos dat noctis abinde sequentis,

Quamvis succedens, dum tramite fertur eodem, Orbe valet pleno sublustrem reddere luna; Haud aliter tum prudentes sensere futuras Bellorum tempestates meritoque gemendasset Regni Francorum, Carolo moriente ruinas. Solvitur interea populi conventus. Et inde Qui fuerant proceres redituri tramite longo Ad sedes proprias sibimet iam conicientes , Cari conspectum domini hunc esse Supremum,s7 Interni gemitus dederant animique dolentis Pallenti signum facie meroreque pres8a. Composito plures vultu dum fingere laetos Se cupiunt, quo suspectum reperiret in illis Nil novus augustus, tamen et ridere volentumas ora madent lacrimis salsa inter gaudia veris'. Non aulam tunc more suo complebat Aquensem Laeliciae sonus auditur vox musica nusquam; Alloquitur socium vix saltem murmure tristi

Quisque suum, prodens tacitus quid pectore gestet,as cum dolor imponit gemebunda silentia multis.

LIBER QUINTUS'.

ANNO DCCCXIIII. INDICTIONE VI)

Ρangito iam lacerae carmen lugubre Camene, 814

st eum e. h. putantes in margine addi tim ea . . in morgine ea dubium

NALIUM DE GESTIS CAR0LI MAGN IMI'ERATORIS LIBER QUARTUS XPLIcIT; INCIPIT QUINTCS DE VITA ET OBITU EIUSDEM

616쪽

814 Dignus enim multis annus hic est lacrimis. Ecce quater denis ternisque prioribus annis Quid nisi prosperitas dicta fuit Caroli 35 Annua cum variis ipsius gesta triumphis

Tum placuit laeto connumerare stilo. At modo lugentes obitum nos admonet ordo Et tempus tanti commemorare viri.

Hic veri plangunt elegi nil fingere mestum

1 ast opus, affectus res habet ipsa suos. Quis recolens, qualis uerit, modo delare terris Tale decus, nimium non gemat et doleat 3 Sed quia res consolatur haec sola fideles, Caros forte suos mors quibus abstulerit: 15 Pro iustis ut eos feliciter actibus esse Confidant regni participes superi; Idcire meritum, pro quo modo credimus illum Vivere cum Christo, iure libet canere. Materiem tantam nimis audax barbara lingua et Ingenii tenuis viribus aggreditur; Sed me magnus amor, praesentis carminis auctor, Ignarum sandi, non reticere sinit. Denique sum Carolo semper agrantis amoris,

Sum quoque perpetui debitor obsequit;

25 Is gentem nostram fidei cognoscere lucem Fecerat, ubiectis persdiae tenebris, Quam bellando diu, quam multa pericula passus, Quam sudore gravi, quam studio vigilii Poene recordantur populi hoc hactenus omnesso Europae, tanti participes operis. Nempe sui vires regni collegerat omnes, Ut nos demonicis cultibus abstraheret. Denique barbariem quisnam mollire ferocem Posset adhortantis dogmatis alloquio 3s ob hoc per Carolum clemens Deus est operatus Id quod tunc aliter non potuit fieri.

617쪽

POETA SAXO LIB.

Usus enim gemina Saxonum saxea corda

Arte suadebat subdere se Domino: Nun terrens bello, nunc donis alliciendo, Illic magnanimus, hic quoque munificus. Nec prius abstiterat, Saxonia quam simul omnis, Idola proiciens, facta fidelis erati Quas igitur grates illi modo possumus omnes, Vel quas quisque suo solvere pro modulo 345 Si qua meam scripturarum scintillula mentem Artis et illustrat si qua scientiola, Nonne dabit iuste Carolo praeconia laudum, Per quem nancisci tale bonum merui 3Νostri non solum fidei documenta parentes 5 Sed penitus cunctos nescierant apices; Per Carolum nuper nobis est huius honestas Ad pariter vitae spes data perpetuae.

Ergo tibi primum dignas nos dicere laudes

Da Deus, omnimodi fons et origo boni. 55 Muneris inde tui quamcumque retexere partem Nos in eo nostri dux animi, tribue, Quem pie Christe, tuo multorum mors saluti Prospiciens, talem praestiteras seri.

Nam nostrae miserans naturae conditionem,so Serpentis postquam fraus vitiavit eam, Contuleras hominum generi solacia crebro Per claros homines atque tibi placitos; Effciens sortes, per quos agiles regerentur, Doctos, qui reliquos instruerent stolidos; s Ut lux illorum tenebras depelleret horum,

Errantes revocans restituensque viae,

'Stantes erigerent lapsos, miserisque piorum Virtus exemplo esset et auxilio. Et tales semper dederas ab origine mundi, Apti salvandis qui fuerant aliis.

618쪽

Inprimis patriarcharum sacer ordo, deinde Legiser et vatum missus ad hoc chorus est. Nec non in variis imitabile gentibus olim Exemplar iusti, te quoque teste, dabant. et Sed quis per servos servis te consuluisse Miretur, donum sit licet eximium, Cum per te, mundi dominus, plus egeris immo Sis passus minimis maxima pro famulis. Pro quibus iniustis iustus, pro sontibus insons s In mortem propriam tradideras animam. Tanta redemptor erat nostrae tibi cura salutis, Perdita ne fieret prorsus imago tui. Unde tibi laudes modulentur uncta creata, Atque genu flectant inserus arva, poli. 8 Nam neque, dum complevit opus tua gratia tantum, Cessavit, sine qua deperit omnis homo, Sed post haec eadem lucrandis omnibus extat Cura, per electos gentibus exhibita. Oris apostolici terram sonus ivit in omnem,so Verba per extremas intonuere plagas; Cui dedit, aetherea eaeli demissus ab arce, Flammantes linguas Spiritus omnipotens. quam multorum, purgata 80rde reatus, Mentes ardentes fecit amore tuo ls Ordinis eiusdem nec non virtutis honore Et studio plures post fuerant similes; Qui simul exemplis animas et dogmate sacro Multas caelesti reddiderant patriae. Quid memorem, quanti, pro te tormenta necemque 1 Passi lucrati hine alios fuerintlHos animus constans', illos miracula visa Credere haec danti commonuere tibi. Mille modis tua magna, Deus, clementia gentes

Salvat per sanctos egregiosque Viros.

619쪽

io Nec rege saeis expertes ore muneris huius, Dum per eos animas corrigis atque doces. Temporibus Carolus rex, te donante, modernis Quam multis summae causa salutis erat, Credentum pulcre moderandis moribus aptus,

1i Et mutare pie perfida corda potens. Cuius nune insigne genus si pandere coner, Compellor regum scribere catalogum. Sed non est opus excelsum quia non genus illi, Sed summo generi addidit ipse decus. 11 De claris genitus, fulsit praeclarior utque Patribus invictis sortior enituit. Est quoque iam notum vulgaria carmina magnis Laudibus eius avos et proavos celebrant; Pippinos, Carolos, Hludowicos et Theodricos ire Et Carlomannos Hl0thariosque canunt. Attamen hic quanto plus fecerit omnibus illis, Dicet praesentis sermo sequens operis. Unum commemorem tanto de germine parem, Quem sanctum Christi praedicat ecclesia; 125 Scilicet Mnullam, Franeorum ni sui olim Princeps, ac resul post satis egregius; Ductus amore Dei qui spreverat omnia mundi, Quae mulcent oculos queque trahunt animos, Malens divinas mundi quam tradere leges, is Esse Dei famulus quam populi dominus. Nunc ovat in caelis, praebens miracula terris, Sublimis meriti signa decora sui;

Indeque nostrorum totam seriem dominorum,

Stirpem nempe suam, protegit atque foveti

a credendi mi Mi id in istaria. b. pulcri e. e. an Compellar 3

1. Cf. Misilentio Dio austrasisebe tetrielissago p. IIauptaeitschristfur doulaches Alterinum V 43b sq. 2. heo tricum I regem, Chlodinve I filium hoc loco intelligendum csse, protulit ullo osses. l.

620쪽

610 POETA SAXO. LIB. Vias ras cuneus igitur tibi cura nepotibus una,

Quaesumus, Mnullas sit, tuus monimus.

Fac, ut regnanti Christus sit revius auctor, Quo nimis ipsius indiget aecelesia; Cui modo iustificus rex est, defensor et unus MD Inter tot clades, nunc quibus atteritur. Ex illo nobis igitur tam principe sancto Hactenus est dominans inclita progenies. In quam descendit sanet benedictio Iacob, Quam Iudae pandens, ipse futura dedit: 1 5 Ut non deficeret de germine sceptriger eius, Sed foret inde manens longa ducum series'. Si electa Deo mansit iam tempore longo Haec stirps in regno, utque diu maneat. De qua non quisquam fortem pietateque plenum 15 miretur regem progenitum Carolum. Cuius ut exterior virtus roburque parentes Sic satis ornabat religionis amor; Et quo maior eis provenit gloria mundi, Mens humilis tanto plus sui ante Deum. 155 Sed huic naturae quicquid bene praestitit ortus,

Hoc exercitio auxerat assiduo, latentus semper rebus constanter agendis

Et disponendis onsilio stabili. Unde nec in bellis quisquam felicior illo, ico Tempore nec pacis plus moderatus erat; Et quod suscepit florens et nobile regnum, Reddiderat duplo latius et melius

Sicque suos, licet invictos, vicisse parentes Noscitur hac multo re magis egregius.165 Nam plures unus terras populosque subegit,

a cui corree iam M in Qui in eod. b. in margina dialum ea bene diecionem.

I. Gen. 49 10: Non auferetur sceptrum do Iuda, o dux do semore eiusμ V. Eiuliarii vita Caroli c. 15 supra p. 52I.