장음표시 사용
641쪽
8em, urae alteram stupervacaneam redderet, ea utraque hane ediationem te oriendam statui, ut pro earum irruissu ad po8teriori classi eodice primu operi liber, elisecundu ad codicem prioris et si revocaretur praecipue.
I. Omnipotens rerum dispositor ordinatorque regnorum et temporum, cum illius admirandae statuae pedes ferreos vel testaceo comminuisset in Romanis, alterius non minus admirabilis statuae caput aureum per illustrem arolum erexit in Francis. Ipse enim cum in occiduis mundi partibus solus tremare cepisset, et studia litterarum in omni regno suo propemodum essent in oblivione ideoque verae deitatis cultura teperet, contigit duos Scottos de Hibernia cum mereatoribus Britannis' ad litus Galliae devenire, viros et in secularibus et in sacris seripturis ineomparabiliter eruditos. Qui cottidio', cum nichil ostenderent venale, ad convenientes emendi gratia turbas clamare solebant: Si qui sapientiae cupidus rat, veniat ad nocet acciapiat eam; nam venali rat apud nos. Quam tamen idcirco venalem se habere prosessi sunt, quoniam populum non gratuita sed venalia querere viderunt ut vel sic sapientiae sicut ceteris rebus coemendis eos incitarent vel, sicut sequentia comprobant, per tale praeconium in admirationem verterentur et stuporem. Denique tam diu conclamata sunt ista, donec ab admirantibus vel insanos illos putantibus ad aures Karoli regis, semper am toris et cupidissimi sapientiae, perlata fuissent. Qui sub omni celeritate ad suam eos praesentiam voeatos interrogavit, si veram quidem, ut fama sie compererit , sapientiam secum haberenti Qui dixerunt: Et habemu eam et in nomine Domini dignea rex Z b. Qui LI. pro Ipse enim. e. ubique II. Pro in omni regno suo. L Britannis . e. - II. l. quia II. g. mereari II. h. si vel H. i. vorterent B. h. clamata H l. eum . m. ceperit , si vere, ut ipse fama comperit R
642쪽
querenti dure parati δυmυδ. Qui eum liquisisset ab eis . quid pro ipsa recti' peterent, responderunt: Non precium quidem,
sed loca tantum oportuna et anima ingenioδ ιη', o re. Petimu8; et sine quibu ista peregrinatio tran/igi non pol t, alimenta
quidem et quibu teguntur. Quo ille ab eis responso pereepto , ingenti gaudio repletus', prinisi quidem apud se utrumque parvo tempore tenuit. Postea vero, cum ad expeditiones bellicas urgeretur, unum eorum nomine Clementem in Gallia rosidoresecit' cui et pueros nobilissimos mediocres et infimos satis multos commendavit, et eis, prout ne essarium habuerunt, vi tualia ministrari praecepit, habitaculis oportunis ad meditandum deputatis. Alterum vero in Miam direxit eu et monasterium sancti Augustini iuxta Ticinensem urbem delegavit, ut illuc ad eum, qui voluissent, ad discendum congregari potuissent II. Audito autem Albinus quidam de natione Anglorum, quod gratanter sapientes viros religiosissimus imperator' arolus
susciperet, conscensu navi venit ad eum. Ipse enim erat in omnibus seripturis supra aeteros modernorum temporum Xercitatus, ut puta discipulus d0ctissimi Bedae presbiteri, persetissimi quidem post sanctum Gregorium in scripturis tractatoris. Quem benigne susceptum usque ad finem vitae iugiter secum retinuit, nisi quando copiis' ut solebat ad ingentia bella processit adeo ut semeD discipulum eius et ipsum magistrum suum appellari voluisset. Dedit autem illi regimen abbatiae sancti Martini iuxta Turonicam ivitatem; ut, quando ipse absens esset, iste requiesceret et ad se confluentes doceret . Cuius in tantum doctrina in discipulis suis fructificavit, ut moderni Galli sive Franci antiquis Romanis vel Atheniensibus equarentur .
. illis L b. m. II. Non sed om. H. d. animos ingeniosos II. e. o rex petimus m. II. s. m. H. g. aecepto IZ ab eis responso m. Rh. repletur , M. i. praecepit f. h. habitandum f. l. illic m. m. m. II. n. quam II. o. regum I . . ni I. pro Ipse enim. q. in omni latitudine seripturaremi. r. presbitori . . peritissimi quidem . . in seripturis m. II. s. henigne susceptum m. n. t. copiis ut soli bat Om. IL: opus m. N. . ingruentia H. v. II. R. abhatiam II pro regimon abhatiae. . requiescere docere defer II. . sua add. . . in diseipulis suis in . . a. et reb equaretur ..
643쪽
III. Cum suo victoriosissimus arolus post longum tempus in Gallias reverteretur, praecepit ad se venire pueros, quos Clementi commendaverat, et offerre sibi epistolas et carmina sua. Medioeres igitur et infimi praeter spem omnibus sapientiae condimentis dulcoratas obtulerunt nobiles vero omni latuitate tepentes praesentarunt. Tunc sapientissimus arolus, aeterat iudiei iustidiam imitatus, bene operatos ad dexteram segregatos bis verbis ulloquitur': tilia gratia habete, filii, quoniam' i
gionem meam et titilitatem retram visa possibilitatem Mequi intenti fuistis. Nune ergo ad perfectum attingere ludete et dabo obis episcopia et monasteria permagnificia, et emper honorabile restis in oculis meis. Deinde ad sinistros magna cum severitate vultum contorquens et flammante intuitu conscientias eorum concutiens, ronte haec terribilia verba tonando potiusquam loquendo laeulatus est in illos: Vos nobilea, eo primorum
silii, nos delicati et formo/i , in natulissiti e tria et po88 8M-nibuδ' corvisi, mandarum meum et glori cationem vestram lacri pendent litterarum ludii neglectis, uiuriae ludo et inreciae vel inanibu Merestiis indulsistis. Et his praemissis, sub iuramento augustum caput et invictam dexteram ad caelos co vertens, sic in eos fulminavit Per regem celorum non ego magni pendo nobilitatem et pulchritudinem, tram, licet in his salii eos admirentur; et hoc pro certo acitote, via, nisi cito priorem neglegentium igilanti tudio recuperareritis, apud κα-rolum nunquam boni aliquid acquiretis.
IV De pauperibus ergo supra dictis quendam optimum dictatorem et scriptorem in apellam suam assumpsit quo mine Francorum reges propter appam sancti Martini, quam secum propter sui uicionem et hostium oppressionem iugiter ad bella portabant, saneta sua appellare solebant. Qui puer'
a Galliam II. b. ut ratos . e. alloeutus est II. d. quia L. animadver ione II. s. concientia Z. g. m. II. h. formosul II. i. innathles vestros et poss Asicinos II. h. oqiponentes n. l. m. IV. m. solitum iuramentum II. n. oculos d. . , M. o. sic in eos m. II. p. re M.
q. in his ε m. H. r. procul dubio L. s. nihil unquam boni L. t. ob uti ad bella m. Z. M. quo puero M.
644쪽
cum providissimo regi Karolo quidam episcopus defunctus nunciaretur, et ille interrogaret, utrum de rebus quas possedit pro
anima donaverit aliqua , legatusque responderet': Domine, non amplis quam duo libra de argento suspirans et vaporem mentis intra pectus continere non valens, audiente rego in hanc vocem prorupit dicens : Parvum viaticum ad ster longinquum et diutumum. Cum moderatissimus hominum Karolus secum deliberasset, dixit ad puerum': ut ne, quoniam , ei episeopatum illum tu nec peris, plura ad illud longum iter dirigere rabis Ille consestim, haec pendentia verba quasi praematuras uvas in os hiantis decidentes devorans, cecidit ad pedes eius et dixit': Domine , in Dei nutu et v tra poteεtate itum G Cui rex: Sta inquit post cortinam, quae pendet ad dorrem
meum; et auacruta, quot adiutore honoris istis habitur cita .
Audientes itaque palatini recessum episcopi, semper casibus aut certe mortibus aliorum insidiantes, per miliares imperatori
personas unus quisque morarum impatiens et alterutrum invidentes, sibimet episcopatum acquirere satagebant. Sed ille, in consilii sui immutabilitate persistens, denegavit omnibus; dicens, se iuvenculo illi nolle mentiri. Tandem Hildigarda regina misit proceres regni primum, postea vero per se ipsam accessit ad regem, ut impetraret episcopium illud cuidam clerico suo. Cumque petici0nem eius iocundissime susciperet dicens, senihil ei velle aut posse denegare, nisi quod clericulis, illum
fallere dedignaretur, ut est omnium consuetudo seminarum, ut consilium suum et votum virorum decretis praeponderare velint, dissimulata iracundia mente concepta et grossa voce in exilem
conversa, gestibusque languidulii inconvulsos imperatoris animos emollire conata , dixit ad eum: Domine mi μ' quid puero illia providentissimo L. b. de rebus vel laboribus suis anto se praemitteret aliqua H. e legatus respondit , m. d. et suspirans in ergo puer illo adae. H. a. Montinere . . invitus erupit L pri prorupit dieens cumque'. h. parum L. i. eum II. h. Putasque ne quia H. l. et M. M. m. hoeadd. R. n. Et init . yro ui inquit. o. quantos V, quod . p. habeas . . alter alto II. r. m. II. g. immobilitate R. t. m. H. n. ille add. H. v. elerieum M. . recepta . . exilio . . an. missilis E. temptata L
645쪽
episeopatu ille ad perdendum Sed obaereo, domine dulciarime, gloria mea et refugium meum, ut detis illum famulo rotro fideli, eleris illi meo. Tunc adolescens ille, quem post cortinam, iuxta quam rex consederat, stare praecepit, ut audiret quomodo singuli supplicarent, cum ipsa cortina eum circumplexus, in hos questus erupit Domine reae, tene fortitudinem tuam, ne poterialem a Deo tibi ollatam de manibu tui quisquam ea- torqueat. Tunc vocavit eum in palam sortissimus veritatis amator, et dixit illi': labea illud solo episeoptum et provideas dii
genter, ut maiores expenεas et iusti m ad illa iter longum et inrenocabile ante me et te praemitta8.
V. rat quidam esstricus in comitatu regis vilis et abiectus et scientia litterarum non satis instruetus. Quem piissimus Κωrolus, paupertati eius compassus, licet omnes eum odio haberent et expellere niterentur, nunquam tamen ullius suas abiecit vela conspectu suo amovit' Accidit autem, ut in vigilia sancti NOV. 10 Martini quidam episcopus imperatori nunciaretur destinctus. Qui vocavit ad se unum de elericis suis, nobilitate et doctrina non mediocriter praeditum, et dedit illi episcopatum illum . Qui, laeticia resolutus, convoeavit ad mansionem suam multos dei latinis plurimos etiam de parrochia illa venientes ad se, cum grandi sustu suscepit et cunctis permagniseum fecit convivium. Dapibus igitur praegravatus, mero ingurgitatus Vinoque sepultus, nocte illa sanctissima ad nocturnas vigilias venire neglexit Fuit autem consuetudo, ut magister scolae designaret pridie singulis, quod responsorium antare deberent in nocte. Huic autem, qui iam episcopatum manu tenebat', responsorium Domine, o adhuc populo tuo rem ne e/εari ' erat iniunctum.
Cum ergo defuisset ille, et post lectionem diuturnum silentium transiret, et ad sublevandum responsorium se alterutrum cohortarentur, et alius atque alius se sibi traditum debere cantare
a. opiscopatum illum R. b. illud , M. e. ipsum R. d. nam adae. Z M. o. ei H. l. abeas episeopatum illum . . provide . h. -- quam tamen persuaderi potuit, ut ipse illum abiceret vel a sectatu suo removeret . i. suum . . . parari add. R. l. m. . m. m. . . n. qui episeopatum iam quasi in manu retinebati. o. sum necessarius m. H. P. suumn pro sibi traditum.
646쪽
diceret responsori uua tandem imperator Cantet ait aliqui τ δtrum . Tunc abiectus ille numine divino consortatus et tali auctoritate roboratus, responsorium imposuit. Mox clementissimus rex, non Sperans quod totum canere nosset, iussit eum adiuvari . Cumque omnes instanter cantarent et ille miser
bilis a nullo versum perdiseere potuisset, finito responsorio, coepit orationem dominicam eongrua modulatione psallere. Omnibus autem ' illum tanquam fallentem impedire volentibus, probare volens sapientissimus arolus ad quem finem ille venturiis esset', prohibuit, ne quis ei m0lestus esset. Quo versum in haec verba concludente: Adneniat regnum tuum, caeteri Vellent nollent respondere eoacti sunt: Fiat volunta tua. Finitis matutinis laudibus, cum rex ad palatium vel caminatam dormitoriam calefaciendi et ornandi se gratia propter instantem festivitatis honorem rediret, praeeepit ad se venire illum abiectum amulum sed novum cantorem, et ait illi: Qui te iu/ait, ponaorium illud cantare' Pavefaetus ille respondit Domine, o praecepisti ut cantaret' aliquis. Et dixit rex, quod nomen imperii veteribus in usu fuit : Quia de his demonstravit ibi rei hum illum Tunc ille verba, quibus eo tempore superiores ab inserioribus honorari demulcerique vel adulari solebant, instinctu Dei ni creditur animatus, hoc modo labravit': Laete is domine, laeti e reae, cum a nullo ver8um alium quirere potuis3em, cogitavi in mente mea, si aliquem incongruuin arripvisdem, fenδam dominationis re8trae incurrerem. Idcirco eum cantare dispo/m, cuiu/ inia uata con/uetudinem penultimi conveniret reapon/orii. Tunc moderatissimus imporator, sensim arridens illi, pronunciavit coram principibus suis: Superbis ille, qui nec Deum nec praecipuom eiuη amicum timuit
nec honora nat tit e vel ad unam noctem a luauria ua refre
a aliquando dixit odd. II. b. m. II. e. pulans qui re d. adiuvare n. e. Cum in alii II s. antato H. mudulatissim II. yro congrua modulatione. i. vero II. i. tanquam allentem m. H. h. e veniret II.
I. autem da. N. m. pro tautae estivitatis honore . n. vocare II. O. veterem illum famulum II. p. canere II. q. Pavefactu - aliquis m. . r. --
te II. s. Bena atque addidit quis II. t. liberavit Z no modo se liberavit in u. inquirere II. illius re m. o H.
647쪽
naret, qualenti revon3orium, quod sicut audio debuit cantare, εαltim incipere oecurrisset, divino et meo iudiei careat episcopatu et tu illum, Deo donante et me concedente, vata canonia eam et apo/tolicam auctoritatem regere curaro.
VI. Desuncto quoque alio pontifice, quendam iuvenem inloeo eius substituit imperator. Qui cum laetus ad abeundum exiret, et ministri eius iuxta gravitatem episcopalem caballum et ad ascensionem gradus adducerent, indignatus ille, quod quasi pro infirmo eum habere voluissent, de plana terra ita super eum assiliit', ut vix se retineret in eo, ne in alteram partem decideret. Quod per cancellos palatii rex prospiciens, cito illum
ad se vocari praecepit, et sic eum allocutus est Bone vir, celeres et agilis, pernici et praepea Utique ψε no8ti, multis bellorum turbinibu undique serenitatem noεtri imperii turbari. Idcirco optis habeo cleris tali in comitatu meo rato igitur interimaocis laborum nostrorum, dum tam celeriter a cendere pote caballum tuum.
VII. Quod de ordinatione lectionum oblitus sum dicere, cum de responsoriorum dispositione narrarem , hic paucis liceat a solvere. Nullus in basilica doctissimi Earoli lectiones cuiquam recitandas iniunxit, nullus ad terminum vel eram imposuit vel saltim unguibus quantulumcumque signum impressit; sed cuncti omnia, quae legenda erant, ita sibi nota facere curaverunt, ut, quando inopinato legere iuberentur, inreprehensibiles apud eum invenirentur. Digito autem vel baculo protento, vel ex latere suo ad procul sedentes aliquo directo, demonstravit, quem legere 'voluisset Finem vero lecti0nis sono gutturis designavit. Ad quem universi ita intente suspensi sunt, ut, sive finita sententia sive in media distinctione sive subdistinctione significaret, nullus sequentium superius aut inferius incipere praesumeret, quantum- eumque incongruum inicium vel finis videretur'. Et hoc modost locum B. b. et seripsi pro ei Z. IV, eius . c. aseensionum II. d. cendit II. e. ulti riorem II. l. illum II. g. Ei lue ipse tu nosti II. h. oranitas turbatur II. - i. responsorii T. h. notarem . . vel cimpressit m. . . m. oportere vel odii M'. n. sequens v. m.
Z, p. ineongrua suis aut initium viderentur II.
648쪽
sactum est, ut etiamsi non intellegerent, omnes in ' palatio te tores optimi fuissenti Nullus alienus, nullus etiam notus, non legere sciens et cantare', chorum eius ausus est intrare. VIII. Cum autem itinerando venisset arolus ad quandam grandem basilicam, et quidam clerieus de cireumressionibus ignarus disciplinae aroli chorum intraret et nihil unquam de talibus omnino didicisset, in medio cantantium mutus et amens constitit. Ad quem paraphonista levato peniculo ictum ei, nisi cantaret, minabatur. Tune ille, neseiens quid ageret quove se Verteret , foras exire non ausus', cervicem in modum circuli contorquens et dissolutis maxillis hians, cantandi qualitatem iuxta possibilitatem imitari conabatur. Caeteris ergo risum tenere non valentibus, sortissimus imperator, qui ne ad magnas quidem res a statu mentis suae moveretur, quasi gestum cantationis eius non adverteret, ordinatissime finem praestolabatur
missae. Postea vero, vocato ad se misero illo, miseratus' i bores et angustias illius, hoc modo consolatus est eum Muti gratia habe , bone cieretce, pro cantu et cibo siti tuis. Tunc
ad sublevandam paupertatem eius iussit ei dari libram argenti. IX. e vero oblivisci vel neglegere videar de Albino , hoc vere de industria vel meritis eius agnovi quod de discipulis eius nullus remansit, qui non abba sanctissimus vel antistes extiterit clarissimus . Apud quem et domnus meus G rimaldus ' primo in Gallia, post vero in Italia, liberalibus est disciplinis imbutus. Set ne a scientibus rerum illarum arguar mendacii, quoniam nullum exceperim, fuerunt in scolis eius duo molinariorum filii O familia sanet Columbani, quos quia non congruit ad episcopiorum vel cenobiorum regimen sublevari, tamen, per merita ut creditur magistri sui, praeposituram obiensis monasterii unus
post unum strennuissime gubernaverunti
649쪽
Gloriosissimus itaque arolus, per totum regnum suum studia litterarum florere conspiciens sed ad maturitatem patrum prae dentium non pervenire dolens et plus quam mortali laborans, in hanc ediatus vocem erupit O utinam haberem oderim elariso tales', ita doetos et omni apientia tam pem fecte imi elo8, ut fuerunt Hieronimus et Augustinus Ad quod doctissimus Albinus, ex ipsorum comparatione merito indoctissimum se iudicans, in quantum nullus mortalium in conspectu terribilis ares audere praesumeret, maxima indignatione o cepta sed parumper ostensa, respondit Creator coeli et terrae simile illi plures non hiauit, et tu is habere duoderim lX. Reserendum hoc in loco videtur, quod tamen a nostri temporis hominibus difficile credatur, cum et ego ipse, qui scribo, propter nimiam dissimilitudinem nostra et Romanae cantilenae non satis adhuc credam, nisi quod patrum veritati plus credendum est quam modernae ignaviae salsitati. Igitur indefessus divinae servitutis amator Κarolus, voti sui compotem se qua tum fieri potuit in litterarum scientia effectum esse gratulatus, sed adhuc omnes provincias immo regiones vel civitates in laudibus divinis, hoc est in cantilenae modulationibus, ab invicem dissonare perdolens, a beatae memoriae Stephano papa, qui, deposito et decalvato ignavissimo Francorum rege Hilderico sela regni gubernacula antiquorum more patrum perunxit isti, quos carminum divinorum peritissimos clericos impetrare curavit. Qui bonae illius voluntati et studiis divinitus inspiratis assensum Praebens, secundum numerum duodecim apostolorum de sede apostolica duodecim clericos doctissimos cantilenae ad eum in Franciam direxi Franciam vero interdum cum nominavero, omnes cisalpinas provincias significo. Quia, sicut scriptum est: In die illa apprehendent decem viri eae omnibu lingui gentium Hriam uiri Iudei', in illo tempore propter excellentiam glori
650쪽
MONACHUS SANGALLENSIS LIB. Isissimi aroli Galli Aquitani AEdui Hispani Alamanni Baioarii'
non parum se insignitos gloriabantur, si vel nomine Francorum sevorum censeri mererentur Cum ergo supra dicti clerici Roma digrederentur it semper omnes Graeci et Romani invidia Francorum gloriae carpebantur conssitati sunt inter se, qu modo ita cantum variare potuissent, ut nunquam unitate et consonantia eius in regno et provincia sua letarentur . Venientes autem ad arolum, honorifice suscepti et ad praeminentissima loca sunt dispersi et singuli in locis singulis diversissime, et quam corruptissime excogitare poterant, et ipsi canere et sic alios docere laborabant. Cum vero ingeniosissimus arolus quodam anno festivitates ' nativitatis et apparitionis Domini apud' Treverens vel Metense oppidum celebrasset, et vigilantissime immo acutissime vim carminum deprehendisset vel potius penetrasset, Sequenti vero anno easdem solemnitates Parisius vel Turonis ageret et nihil illius soni audisset, quem priori anno in supradictis locis expertus fuerat, sed et illos quos ad alia loea disperserat cum tempore procedente ab invicem discordare sentiret', sanctae recordationis Leoni papae, successori Stephani, rem detulit. Qui vocatos Romam vel exilio vel perpetuis damn vi ergastulis et dixit illustri arolo Si alio tibi rarati ero,
simili ut anteriore in identia careati, non ' praetermittent illudere tibi. Sed hoc modo εtudiis tuis atisfacere curiabo: Da mihi
de latere tuo duo ingenio/iδε imo clerico - ut non aduertant, qui mecum unt, quod ad te pertineant et perfectam cientium, Deo olente, in fur re quam poεtula αδδequentur. Factumque
est ita. Et ecce post modi um tempus optimo instructos remisit ad Karolum Qui unum secum retinuit ulterum vero, petente filio suo, Tru0gone episcopo Metensi', ad ipsam direxit ueccloa et Galli et Aquitani, et Hir pani et Baioari II. b. Fuluitani Z. e. Be-aearii' Beuounarii Z, Baioarii L. d. gloriantos ad T M. e. aevorum -νr in Sueuorum . servorum II. s. Roma Graeci et Om. . . . RrPe rentur Z m. h. m. i unitas a conscientia Z in. l. non ἄ.Id. II. m. latarentur H n. m. II. o. ergo m. p. sestivitati δfestivitatem M. q. m. . r. ac citissime m. s. Turinis . t. ilirexerat I. u. comperisset LI. v. m. , M. permittuntur , permitten