장음표시 사용
621쪽
Quam totus regum vicerit ordo prior. Regnabant inter Rhenum Ligeremque priores; Α boream fuerat terminus oceanus, Australemque dabant Balearica litora finem 1et Alpes et tectae perpetuis nivibus. Et Francos orientales nec non lamannos Ad Baioarios iam tenuere prius; Fresones etiam, simul et rexere Thoringos; Et regnum Caroli hoc habuere patres. 17 Pippino patre defuncto', cum fratre regebat Id Carolomanno, s0rte fruente Sua. Atque simultates illum rixasque moventem Hic semper multum pertulerat aciens; Ut mirum multis fuerit, quod viderit ira 1s Commotum causis nemo licet gravibus. Annis sic geminis decesserat ille peractis, Et regnum soli iure datur Carolo. Quod primo victis Aquitanis gentibus auxit , Wasconumque simul subiciens populum. 185 t iuga cuncta Pyrenei superavit Hiberum Donec ad fluvium tenderet imperium. Italicasque dehinc regiones subdidit omnes, Dicere quas certo quis valeat nurmero ZIn longum decies centenis milibus atque is plius, ut fertur, tenditur Italia Tum, quibus est ex non modica Germania parte Subdita, Saxones addidit imperio; Ex hac in latum duplo plus denique Francis In longui partem paene parem retinent'. 195 annonias etiam victor subiecit utrasque; Is eum vicinis urbibus innumeris Arva Liburnorum, vel que vocitantur ab Histro,
1. Einharti vit Car. c. 18 supra p. 525. 2. ibid. o. 15. 3.
622쪽
Nec non Dalmatiam subdidit et Daciam. Sclavorum populos censum sibi solvere feciteto plures, quam quisquam dinumerare queat. Gesserit ista quibus bellis, signando priores
Quattuor annales iam retulere libri. Nunc studium mores ususque domesticus eius Corporis et habitus quae fuerint, reseram'. 205 Que quicumque sciet, iam non mirabitur, illi Cur sic contigerint omnia laeta foris. Nam quod scire decet homines meminisseque cunctos, Ilic quoque lectorem commoneam breviter; Audiat hoc omnis rector, vel praemia gestis
aio Pro laudabilibus quisquis habere cupiti
Interius radix operum latet exteriorum, Mens moresque viri facta palam generant. Qui solet esse domi constans prudensque decenter, Perseit is crebro facta decora foris; 21 Intra se vitiis dominans rationeque pollens Exteriora sibi nulla nocere sinit. Fortiter in cunctis facienti seu pacienti Pro meritis animi gloria proveniet; At cui mens torpet, mores neque corrigit in se, 22 Illum iure manet dedecus exterius. Sic regnum terret cunctos extrinsecus hostes In se quod pacem iusticiamque tenet; At contra, si quod scelus et discordia laedat, Raptores avidos clade sua faciat 225 Ergo domi Carolum rationis iura secutum Est comitata oris gloria magna satis; Assuescens potuit virtutibus exuperare Ferreque consilio cuncta pericla sua.
Et quia iusticia pucatum reddidit intus, uso Externis regnum cladibus eripuit.
623쪽
Artibus ipse quidem unctis instruetus honestis, Harum doetores magnifice coluit'. sene levita quodam cognomine etro curavit primo discere grammaticam. uasoriis rethoricae, seu cui dialectica nomen,
Sumpsit ab Atquini dogmate noticiam; Ηie etiam levita gradu multumque peritus,
Ex Anglis veniens, Saxo fuit genere. A quo precipue studuit totam rationem et Et legem cursus noscere siderei'. In ausis iudex iustissimus, audiit ipsas Sepius et finem litibus imposuit . In sermone satis dulci lacundia abundans, Nec patrio tantum claruit eloquio; 245 Sed solitus lingua sepe est orare Latina. Nec Gree prorsus nescius extiterat; Intellexit eam melius, quam proprietates
Illius posset voste sonare Sua.
Legerat assiduae seripturae dicta saerate 25 Quosque libros saneti composuere patres; Quos Augustinus caeli de eivibus almis Scripsit, amanter eos crebrius audierat. Scribere temptabat'. am circumserre solebat Secum cum parvis codicibus tabulas, 255 Ae ponens ipsas ad cervicalia leeti Regalis, numquam fecit abesse sibi. Inter tot curas tantique negotia regni Rex exercuerat his animum studiis. Cuius ut ingenium multum resplenduit aere, di Si omnis motus optima temperies'.
Non umquam nimium laetus, non valde remissus, Non multum tristis atque severus erat;
a. idereos e. b. dulcis lacundas e. e. Nonnumquam .
1. inli vit Car. c. 25. 2. ibid. c. 24. 3. ibid. c. 25. . ibid. e. 24. i. ibid. o. 25. AE ibid. c. 18.
624쪽
Non lenis hominum vitiis, non turbidus ira, Plectebat iusta cum ratione reos. 265 Quod terrore magis fieri quam morte volebat, Ni eum dira rei cogeret impietas. qualis probitas, quam constantissimus ordo In cunctis eius moribus enituiti Fortis in adversis rebus cautusque secundis, Iro Perpetuae tenuit sobrietatis iter. Tantum, cum natos sibi Pippinum Carolumque Mors auferret, ob hoc ipse nimis doluit'. Nec non Rhuottrudis, reliquis quae filia natu Maior erat, evit valde gemens obitum. 275 Hanc et Greeorum luxerunt ditia regna, Quod non hae tali digna serent domina; Sponsa fuit Constantini nam, sceptra regentis Illius semper nobilis imperii; Inelii a Constantinopolis de germine nostri eta Optabat Caroli nobilior fieri. Tantum eontigerant haec infortunia regi In his, quae genuit pignora clara satis.
Tum concertabat constantia cum pietate In Carolo virtus utraque non modica.285 Haec casus omnes iussit tolerare decenter,
Illaque dilectae commonuit sobolis; Ista magnanimus fulsit virtute, sed illa Non minus ardebat plenus amore pio. Quocirca vicit pietas in morte suorum 29 Et regem largas compulit ad lacrimas. Nec non Romani mortem sibi evit amici Pontificis nomen huic Adrianus erat. Nam velut in reliquis rebus, sic optimus eius Laudatur merito mos in amicitiis;
R. alia ianua super commonuit aeri sis s. tot morte.
625쪽
2s Admittebat eas aula, sed firmiter immo Sancte servavit foedere perpetuo. Undo decus regni saetis et nomen amicis Auxerat externis regibus et populis'. Ex quibus unus erat Iladesonsus nomine dictus,so Qui rex Asturiae Galliciaeque suit; Qui, dum legatos et munera mitteret illi, Mandabat, dici se proprium Caroli. Scottorum reges ipsum dominum vocitabant, Ac se subiectos ipsius et famulos. M ΗΘ apices ab eis missi testantur ad illum, Quorum claret amor maximus alloquio. Persarum princeps illi devinctus amore Precipuo fuerat, nomen habens Aaron; Gratia cui Caroli prae cunctis regibus atque si Illo principibus tempore cara suit. Augustis cum Grecorum poscentibus ultro
Dignatus pactum pacis inire fuit;
Unde suos ad eum legatos mittere crebro Curavere Leo, Nicisorus, Michahel. 315 Transgredimur moetas, dum designamus amicos; Monstrandus magis est ipse stilo Carolus. Hi se venatu nec non equitando Dequenter Fecerat ignarum desidiae poenitus.
Vix illi glutialis hiemps auferre valebat
sis Usus castrenses gestaque militiae. Praeterea solitus sui exercere natatum', Qua tune arte magis nemo peritus erat. Et naturali sontes fervore calentes
Illi praestabant grata lavacra nimis; are Unde locum sedis sibimet delegit Aquensis, Plurima quo manat copia talis aquae,
. a se b. servum superae ἐν iam es/ c. natum eorr. in natum eod.; natatum ae Mendiam esse doetiis Simson. Cf. Aharti et D. Car. e. 22r frequenti natatu'.
626쪽
Balnea qua multo condens oeunda decore, Annis extremis mansit ibi iugiter. Ac secum fecit natos proceresque laVari,am Quodque sui custos corporis agmen erat; Eiusdem nam commoditas spatiosa lavacri Centenos homines plusque valet capere.
Corpore robusto sui ipse decenter et amplo, Incessu firmus, vividus atque agilis,sa5 gregie procerus, et hoc moderamine iusto; Septem namque suis longus erat pedibus. Ipse rotundus apex capitis, cervix et obesa, Naris plus aut quam mediocris erat; Late fulgentes oculi, facies quoque laeta, s Et vox clara satis, puleraque canities. Usus vestitu patrio semper peregrinum Respuerat', quamvis pulcher et ipse foret. Bis tantum Romae, summis rogitantibus ipsum
Praesulibus, longa usus erat tunica; M Tunc etiam clamidis speciosae sumpsit amictum Moreque Romano tegumina facta pedum. Regalis habitus tantum gestabat honorem, Cum celebraretur valde sacrata dies, Aut quotiens aderant missi, mandata ferentes,a5 Ex longe positis gentibus et ducibus.
Tunc auro textam nectebat fibula vestem Aurea comebat gemma pedes varia,
Distinctum viridi gessit diadema smaragdo, Stellatus radiis aspidis ensis erat. 355 Distabatque parum reliquis in veste diebus solito procerum vel populi habitu. Felici semper valitudine laetus ad ann08Supremos vitae Oene suae fuerat';
I. inliani vit Car. c. 23. l. ibid. c. 22.
627쪽
Nam servavit eam, victu sumens moderato
Solum, quod sensit esse salubre sibi. Si tamen adversum leviter quicquam pateretur, Quod iam crescenti contigerat senio, Non admittebat medicos', sibi nempe perosos; Plus arbitratu cuncta suo faciens.s6 Cum reliquis vitiis specialiter oderat illud, Quo vertunt mentis poeula multa statum'; Ilinc vinum parce potum quoque sumpserat omnem. Atque cibis paulo aegrius abstinuit; Nam vix ferre suum poterat ieiunia corpus, aeto Quae sibi nonnumquam noxia questus erat; Cum numero solitus hominum convivia grandi, Sed tantum festis praecipuis, gere. Porro quaterna ingem praebebant fercula caenam, Praeter venantum que labor attulerat; set Assam qui erubus longis insere solebant. Illi gratus erat plus aliis cibus hie. Caenanti lector recitans non defuit umquam, Perque vices aliquod audiit acroama; Res antiquorum gestas regumque pri0rumaso Ipse legi sibimet secerat assidue. Indulgere parum somno permiserat illum Mens semper magnis dedita consiliis; Et res magnificas iugiter meditatio volvens Reddiderat euris multimodis vigilem. as Ob hoc nocte quater sertur vel sepius, omni
Somno depulso, membra levasse toro.
quantum euris res publiea creverat illis; Quam conservatum floruit imperium lΝam bene revidit, ne qua ratione pateretsso In regnum variis hostibus introitus. Gallie praestruxit nec non Germanica classe
a. aegregius c. b. neribus e. e. Omino C.
628쪽
Litora', qua fluvios suscipit Oeeanus. Atque quod Europam pelagus seiungit ab Astis Et dirimit terras gurgitibus medium'ss Qua rapidos' ex Gallorum regionibus amnes Aut capit ex magnae partibus Italiae, Hostia seu portus, positis stationibus, omnes Fecit inaccessos hostibus omnimodis. Hinc nec eo Mauri quicquam vivente nocebant do Nec orthmannorum tunc metus ullus erat; Ni Centumcellae sic urbs trusea vocatur Quod tunc a Mauris depopulata fuit, Et quod, orthmannis vastantibus, insula quaedam Parvula resonum dampna tulit gravia. o Ve tibi vae tali modo defensore carenti Frantia quam variis cladibus opprimeris lGentibus ecte pates populantibus undique saevis, Et quondam elix, nunc nimis es misera. Quippe tuis hilares exultant fletibus hostes 410 Ditanturque tuis assidue spoliis; Milia oesorum captivaque turba tuorum Amplior est numero, quam sit harena maris. Nam Carolo moriente, tuum decus et honor omnis Ex illo sensim fugit et interiit..1 Nunc tamen Arnulla merito sub principe gaudes. Qui similis tanto moribus est abavo, Denique, magnanimus clemens promptusque labore Pervigili lapsum corrigit imperium,
Francorumque movet veteri virtute lacertos re Atque vocat resides rursus in arma viros. Sed moles immensa, diu quae corruit ante, Non restaurari se subito patitur.
Bli det vitam, qui virtutem dedit amplam; Et magne nobis causa salutis erit.
a. in morgina est Messit addatim. h. astris e. c. media c. d. rapidas c.
629쪽
25 Vos, quo de Carolo restant dicenda, Camenae, Strictim veloci carmine concinite. Cum fuerit regno tam clarus in amplificando Intentus bellis continuis animo, Ornatus operum varios tamen et decus ingens s Fecerat et visu moenia pulera nimis. Ex quibus inprimis merito laudatur Aquensis Sodis mirifice condita basilica, Quam pie Christe, tibi sanetaeque tuae genetrici Ad laudem studuit perpetuam facere. a Ingylemhem dictus locus est, ubi condidit aulam, Aetas cui vidit nostra parem minime. Quorum multiplicem si quis describere laudem Curabit, longum texet opus nimium.
Ad quae marmoreas praestabat Roma columnas,
44 Quasdam praecipuas pulcra Ravenna dedit'; De tam longinqua potuit regione potestas Illius ornatum, Francia, sene tibi. Preterea Rheni constravit ponte fluenta , Commoda dans urbi tanta Mogontiace. 45 Est ibidem latus quingentis passibus amnis, Ut pondus tanti seire queas operis. Quodque magis stupeas, firmaverat ordine recto Colles ingentes fluctibus in mediis; Supposuit basibus haec sundamenta locandis
45 AEt supra celsam struxerat inde viam. Hoc opus extremis illius poene sub annis Consumpsit subito flamma vorax poenitus. Quod reparare volens, fieret quo saxeus illic Pons, ubi construetus ligneus ante sui 455 Pro dolor est obitu praeventus opusque remansit Hoc imperiectum, sic quoque semper erit. Virtutis monimenta manent tamen eius in aevum, In vastis stantes gurgitibus tumuli.
630쪽
Congestae saxis etenim tellureque moles εο Parent, elatis unain verticibus;
Aggeribusque pari spatio distantibus, ordo Metitur, lati terga decens pelagi'. Condidit et Domino perplurima templa dicanda,
Exornans eadem sumptibus ex propriis.
65 Neglectu dilapsa prius vel tempore longo
In regno reparans cimet Suo noriter.
Religionis enim sanctae studiosus amator, Sectatorque fuit catholicae fidei'. Tempore namque suo hereses extinxerat ortas, et Quod iam praemissis diximus ante libris. Aecclesiam certis intraverat impiger horis, Fundens devotas nocte dieque preces; Εius et omne ministerium cum vestibus atque Vasis ornatu omposuit nimio. 475 Verus quippe Dei cultor, praeponere sancto Eius nil umquam servitio voluit. Nam regnum terrestre tenens, caelestis amore
Plus multo agrans extitit et cupidus; Quod sibi, prae cunctis clemens et largus egenis, s Curavit donis assiduis emere'. Nemo peregrin0s illo plus fertur amasse,Nem pari cura suscipiebat eos'. In quo paene modum pietas excesserat eius Si quid in hoc nimium quisque potest facere os cum non regali solum ore advena turba Aulae, sed toto iam gravis imperio. Ipse pius Ompensabat dispendia rerum, Mercedis laeto perpetis intuitu. Hae invitati fama eum partibus orbis D D cunctis ad eum confluerent inopes, Non tamen in proprio satis exercere putabat
I. inii vit Car. e. 26. I. ibid. c. 27. ra ibid. c. 21. A. ibid. o. 27.