장음표시 사용
161쪽
a,O DE. ANTIQUITATIBUS. HORTAE
SYNOPSISI. Μrculis eultur apud Etruscos. Ar Drusus a Bernardino Baldo explicatur. II. Draconi, Cor-orensis Deus perpensus. Affer Etrusci eum Panoelava. III. Varia de lingua veteri Etrusea. IV. Primaevaorigo Etruscorum.
Pud veteres Etruscos peculi ri honore Herculem Cultunia sutile, ostendunt pondera sive asses, nummis perquam si mi les , in pollica parte Herculeam clavam cum Etruscis characteribus exhibentes ; inanti ea vero bifrontem imaginem pileatam, ut cernere est apud Claudium. Molinetum in Museo sanctae Genovene pag.qq. M apud Fabretium, qui ex gaEa Medicea tres ejusmodi asses vulgavit: quos veterum linguarum studiosis delineatos insta nos iterum proponemus . Unum ex his assibus pro nummo
ab se habitum explicavit Bernardinus Baldus Guastallensis Abbas, vir mirandi ingenii , de in omni literarum genere consultissimus , qui praeter scripta, ipso adhuc vivente edita , in quibus eminet Lexicon Vitruvianum , innumera etiam post se edenda reliquit, & prae
162쪽
L I B. I. C A P. VII. IMeeteris illustrium Mathematicorum Uitas a Thalete Milesio ad Christophorum Clavium Italice scriptas: quae una cum aliis tanti viri lucubrationibus adservantur in domestica Bibliotheca SuMM1sANCTIsSIMIQUE PONTIFICIS CLEMNTIs XI. a quo
nobis pro sua erga literarum incrementum benevolentia amore spes facta est easdem in publicam eruditorum lucem vulgatum iri. Explicationem vero Etrusci ponderis sive assis per eundem Baldum in epistola ad amicum suum adornatam nobiscum communicavit Dominicus Passioneus ingenio & eruditione spectabilis, atque in literis juvandis etasus: nosque ex Italico in latinum se monem conversam integram hic exhibemus.
EG ποη σου me missi numi alii inspexi, quod sane
es etrustum vetus : quare non solum, ut tibi obsequar, cus ob tua in me merita plurimum debeo, sed ex praecipuo animi genio de eo nonnulla disserui, averisimili non abhorrentia . Equidem primo obextu pene desperaveram me quicquam adsequuturum , quod ad rem facere videretur; sed eriectis characteribus, ct eorum
sensu ex vi Graici idiomatis perpens, a quo palam es Etruscum originem suam habuiss e , bare inde hausi. Mihi sideor intelligere posse, quod nummus sterculsus
fuerit in Etruria ab aliqua civitate Herculi devota, quem in eadem regione cultum fuisse multa nos docent veterum auctoritate firmata , praecipue Dion iurHalicarnasseus , cujus tesimonium considerandum pro posuit Giambullarius in dialogo de Origine linguae Etruscae. Pt ergo ad nummum deveniam , ins umentum i
163쪽
raa DE. ANTIQUITATIBUs. HORTAE
is , quod in aversu parte conspicitur, ego utipue puto esse clavam Herculeam , quandoquidem ejus appares e pulum cum nodis, ta inserta cernuntur nonnulla , quae plumbi figmenta esse videntur, vel alterius rei gravis, ad eandem elavam robustorem onero rem efficiendam idonea . Verba circumscripta hare sunt P HE L IAPHO II nempe admirabilis liberatrix, quia Herculei clava ipsa tostulos feris , Mon is, ct 0rannis liberabat . Si sorte numisma eusum fuit ab aliqua urbe, de qua Herculer benemeritus fulse putabatur. Duplex facies, quae in antica parte numismatis inspicitur , fratrum Ger onum capiat indieare piritur ; nam licet apo tis Geuon tricorporis effingatur, fieri tamen potuit, ut scalptor tertium caput ps duo illa, quae is nummo apparent, absondi erediderit, fora se ratus fieri non
potuise, ut una cum ceteris ob oculos illud tertium exponeretur . Ratio interpretationis literarum inde petits es, quod Ebrari ad rem mirabilem exprimendam dicam
miratio ab radice FA L A , pes P A L A, quod rem arduam ct miram agere significat: esque vox usurpata
in Psa is LxxvII. in cxxxix. in 7ob capite xxxVII. o in libro Iudicum capite xui. Aliud vocabulum P HDII videtur ex verbo ndo P HA D A derivare, nempe redemit, liberavit, eruit, absolvit: quae vox usurpatis in Exodi ea te xxi. atque alui . Guare verbale
P E DU T H es P ID IO N, quo redemptio des-
gnatur, sive, ut vulgo dicimus, riscatio. Hare mihi oc- correrunt , ut tibi , atque illi, qui tua opera usus es, prompto animo obsequerer . In rebus arduis, atque, ut ita ilicam , imposibilibus, cujusmodi haec nosra es , pro maximo haberi debet parum invenire, licet neque certo patare velim me hoc invenisse, ne in vitium arrogantiae,
164쪽
LIB. I. CAP. VII. I 23 forte sultitiae delabar : quam unam ob causam imterpretationi meae in Tabulam Eugubinam Divinationis titulum feci. Superes, ut pro observantia erga te mea etiam atque etiam te rogem , ut mihi quidlibet imperes ;id enim agere tuum es , sicuti meum tuajussa capessere. Dabam Urbini die Σ. Punii I isIq. II. Haec Baldus: & sane in Umbria, quae antiquitus erat in dominatu Etruscorum, coleba
tur HERCULES DEFENSOR POLLENS , ut
patet ex lapide Gruteriano CC v. num. T. Interamnae Nahartium in Umbria servato . Sed nihilominus dubitare licet , an imago illa biceps Geryonem Herculeum offerat , tertia facie ob imperitiam artificis retro latente ; siquidem supervacaneum videbatur in utroque assis conspectu Herculis signa exhibere, dum una clava sufficere
poterat . Quare icone illa bicipiti Janum potius indicari putamus, in id inducti egregio testimonio Draconis Corcyrensis in libro de Lapidibus apud
Athenaeum libro decimo quincto capite decimo tertio, ubi haec habentur: Iανον δὲ λογει εχει δε-
165쪽
tit Iacobus Dalecampius ex recensione Isaaci Ca-fauboni: lanum fama est bifrontem fuisse, altera facie posteriori, anteriore altera ; Ianum βω-men , Ianumque montem ab eo fuisse nominatum qiaod in eo monte babitaverit 3 coronas illum reperisse, navigia, rates ue nummum aereum ab illo primo signatum: qua de caussa civitates in Gνaecia multae, Italia, Sicilia monetam cudunt impressa bicipiti facie, er ex altera parte Dei rate, vel navigio, veI corona. Jacobus Gra dius Mutinensis, qui, me adolescente, magna era ditionis laude Venetiis florebat, in doctissima epistola de veritate diluvii universalis pag. 2 q. puravit Ianum sive Noa triplici inventione civitatibus Graeciae , Siciliae , Italiae memoratum,
suisse, proptereaque easdem civitates ex altera nummi parte impressisse η προπαν, πσεφαον, nπλοῖον, vel ratem , vel coronam, vel navigium ;licet quaenam hic sit ratis a naῬigio distincta senescire fateatur, dum fatis erat dixisse ab Iano inventa fuisse πλοῖα navigia. Hinc suspicatur Draconis vel verbis mendum inesse, vel σχεWαν significare non ratim, sed forte vaginam ensii ligneam, aut smile quidpiam, quod Noa in usiam communem invenerit. cujus figura in hoc asse, quem ipse adducit, post navim exprimi putat.
166쪽
Verum Draco haudquaquam illud symbolum triplex simul in unoquoque numismate signatum pronunciavit, sed unum aut alterum ex iisdem tribus separatim, quod apparet ex disjunctiva particula getet . Quare quum navis in eodem asse appareat, haec una implet sententiam Draconis: quicquid
indicet figura illa, quae post navim conspicitur. At neque Draco scribit triplex Iani inventum in nummis memorari ; sed Janum ipsum ab Italis, Graecis, Si Siculis duplici imagine expressum in
nummis, in quorum aversa parte cernitur, vel σχεδία, mel navis, vel corona ; non vero omnia simul.
Georgius Wolf angus Medelius in Exercitatione octava Decadis vI. pag. F q. ubi de ejusmodi numis, male disputat, se interpretatur pontem. qui
tamen in illo nusquam apparet. Praeterea asses seu semisses occurrunt, qui bicipitem Ianum repraesentant absque navi , pro qua in aversa parte clava conspicitur. Hujusmodi unum Etruscis literis insi-giai-
167쪽
iis DE . ANTIQUITATIBUS. HORTAEgnitum publicavit, ut dixi, Claudius Molinetus in Museo sanctae Genovesae: quem quia diversum non puto ab illo , quem explicavit Baldus, hic
iterum exhibeo una cum aliis duobus ex Museo Mediceo per Fabretium vulgatis in capite septimo Inscriptionum num. 37 s. qui omnes eandem epigraphen habent in aversa parte, nempe ODICELA , si nostris quidem latinis characteribus Etruscos legere velimus, quemadmodum legit Molinetus, ubi id nomen monetarii esse insulse opinatur.
168쪽
Quare si post tantos viros nobis sententiam nostram proferre licet , ego puto in loco Draconis Corcyrensis designari hanc eandem clavam , quae cernitur in his assibus. Siquidem Hesychius in . verbo Σχεχ α pag. 887. inter varias ejusdem vocis significationes hanc quoque adducit, η οπλα τα E χειρ ' τιτρωσκοντα hoc est: vel arma sive instrumenta ex manibus verberantia . quibus verbis nihil aliud sane, quam clava seu cestus designatur: quod miror a viris doctissimis non animadversum. III. Scriptores autem clarissimi, qui pridem laboraverunt in condendo alphabeto linguae Etruscae satis superque ostenderunt singulos ejus
169쪽
1α8 DE. ANTIQUITATIBUS. HORTAE
characteres neutiquam respondere Iatinis, ut videre est ex alphabeto, quod per Gabrielem Gabrielium latinis characteribus explanatum exhibuit Baldus in sua Divinatione in Tabulam aeneam. Eugubinam lingua Etrusca veteri perscriptam. Janus Gruterus, qui in magno corpore Inscriptionum eandem Tabulam Eugubinam, aliasque vulgavit pag. CxLIII. opinatur literis eam Graecis inversis, lingua vero Aeolica exaratam; unde paguna CXLv. num. q. alphabetun Etruscum veluti Graeco respondens digessit. Sed Cosmus de Arena in Serie veterum Ducum & Marchionum Etruriae Italice scripta pag. I a. ablatis literis dubiis & confusis, alibi, ut ajebat, examinandis, aIphabetum Etruscum & ipse conscripsit, quod cum illo, quod Baldus edidit, non omnino convenire deprehenditur . Ut de his lector judicium serat, praestat tria illa alphabeta hic adponere.
I. Alphabetum Etruscum Gabrielis Gabrielii a Baldo editum .
II. Alphabetum Etruscum apud Gruterum O Paullum Merulamis cosmographia pag.6IS.
170쪽
III. Alphabetum Etruscum a Cinno de Arena vulgatum.
Ex hoe insignium virorum dissidio apparet maxima difficultas in legendo, nedum percipiendo antiquo illo idiomate Etrusco. licet enim a dextera in sinistram tendente legendum putaverint eruditi ; attamen inter se minime conveniunt in adsignandis veris sentibus , unde eadem ignorabilis lingua manaverit: qui quidem si certo adsignari possent, vocabulorum sensus & vim adsequi etiam serie possemus. Siquidem Sanctes Marmo hinus in Defensione lingue Etrustae, quae MS. est apud celeberrimum virum Antonium Magliabechium 5e Sigismundus Titius in Historiis Etruriae, quae MSS. item sunt in Bibliotheca Chisiana , putant vocabula Etrusta mixta Sc confusa esse cum Ebraicis; at vero Petrus Franciseus Giambullarius in suo Gello, & Gullielmus Postellus in Commentario de Etruriae originibus, cum Aramaeis & Syriacis o Baldus in Etruscis vocabulis Chaldaicam & Ebraicam significationem latere existimavit ; sed tama ipse, quam Giambullarius & Postellus nimium quantum tribuere videntur gerris plusquam Siculis Berosi Anniani. Iacobus Mantinus Ebraeus in epistola nuncupatoria ad Paullum III. Pont.Max. quae R prae-