Tusculanarum quaestionum Ciceronis ad M. Brutum libri 5. Cum scholiis Paulli Manutii

11쪽

siit, ne iit: ut nibit dicis omnino.A. e la cocedo non esse miseros, qui mortui sunt;quoniam extorsisti, ut terer, qui Oino no esset,eos ne miseror

quide esse posse. quide qui uiuimus,cu miriddu sit, non ne miseri sumus' quae enim potest in uita esse iucunditas,cum ries θ noctes cogitandi siti iam

qumq; esse moriendum'M. Ecquid ergo itelligis, 'quantum mali ex humana condicione deieceris δ .quonam modo'M.quia ι mori etiam mortuis miserum esset, infinitum quoddam S sempiternumulum haberemus in vita.nunc video calcem:ad

quem cum sit decursum,nihil sit praeterea extimescendu sed Lu mihi Ῥideris Epicharmi, acuti. nec insulsi hominis, sti Siculi enititi sequi.A.Qua

non enim noui. M.dicam potero, latinescis enime grece loqui i latino sermone non plus soIere, qudmin graeco latine. . t recte quidem . sed ' quae tandem est Epicharmi ista sententia ρ M. Emori nolo ed me esse mortuum nihil aestimo. A. Iam agnosco grςcum .sed quoniam coegisti, ut concederem, qui mortui essent, eos miseros no UIGperfice,si potes, ut ne moriendum quidem esse miserum putem. M.tam istuc quidem nihil negotii est: sed cita maiora molior. . Quomodo hoc nihil negoti est' aut quae tandem sunt ista maio- ra'M.Quoniam si post mortem nihil est mari ne mors quidem est malum:cui proximu tempus eli post mortem, in quo mali nihil esse cocedis:ita ne

oriendum quidem esse,inatum est; id est et ,

12쪽

L 1 A E R I. 11 perueniendum ese ad id, quod no esse malum costemur.A. Vberius illa quoo:baec en mosio. ra prius,cofitear me cogunt, quam massetiari sed quae sunt ea, quae dicis te maiora moliri8M.Vt doceam si pos , non modo malum non esse, sed bonum etiam esse mortem. Aaron postulo id quidem,aueo tamen audire:Ῥl enim no escias quod uis,tamen, mors ut malum non sit, escies.sed nihil te interpellabo: continentem orationem audire mala M. id si te rogauero aliquid, non ne respondebis 'A.Superbi id quidem esset ed, nisi qd 'necesse erit, malo ne roges. M.Gera tibi morem, et ea,quae Nis, 'ot potero, explicabo, nec tamen

quasi Pythius Apollo, certa Ni sint, i fixa, quae dixero sed ut homi culus unus e multis probabilia coiectura seques, ultra enim quo progrediar , quam ut verisimilia uideam, non babeo: certa a,

cent i qui es percipi ea posse dicunt,er se apien

aes esse profitentur. A. Tu, ut uidetur.nos ad audiendum parati sumus.M, Mors igitur ipsa, quae detur noti ima res esse;quid sit primum est uidendum sulli enim,qui discessum animi a corpore putent esse mortem sunt, qui nullum censeant feri discessum ed una animunwPrpus occidere, animumq; cum corpore extingui. qui discedere animum censent, alii statim dissipari,ath diit permanere, alij semper. quid sit porro ipse animus, aut Ῥbi,aut Ῥnde, magna dissensio e..iliis cor ipsum animus uidetur: ex quo excordes , e coracs,

concordesse dicunturis Nasica ille prudens bis

13쪽

consul Corculurin, Egregie cordatus horno Cultu Sextus.' Empedocles animum esie ceset cordisi usum guinem .ali' pars quaedam cerebri uisa est animi icipatum tenere:asi' nec cor ipsum placet nec cerebri quandam partem esse animumsed alii in

corde, alij in cerebro dixerunt animi Vesedem, o locum ianimum auteti alij animam ut fere nostri declarant, nominari nam N agere animam, er e lare dirimum, T G bene anima- is, S ex animi sententia, ipse autem animus ab anima dictus est. Zenoni Stoico animus ignis ubdetur. Sed haec quidem, quae dixi,cor, cerebrum, animam, i se, uulgo: reliqua fere singuli ut multi ante ueteres. proxime autem Aristoxenus musicus,idemq; philosophus,intentionem ipsius corporis quandata;uelut i cantuo idibus, quae harmonia dicitur,sic ex corporis totius natura, s figura uarios motus cieri, tanquam in cantu sonos

hic ab artisistio suo ison recessu, Ir tamen dixit aliquid. quod ipsum quale essat, erat multo ante qdictum, S explanatu a Platone X e crates aru mi Duram, uasi corpus negalia esie, uerum numerum dixi cuius uis, ut iam antea 'thagerae ullum erat Matura maxima e siet. eius dolii r Pluto triplicem finxit animam: cuius principatum, idest rationem, in capite,sicut in arce, pγsuit, i duas partes separare uoluit, iram, er cupiditatem, quas locis disclusit ram in pectore, cupidita tem subter praecordii locauit. Dicaearctas ua

14쪽

rem in eo sermone, quem Corinthi habitum tribus libris exponis doctorum hominum disputantium, primo libro mnuos laquetes facit ,duobus Pherecratem quendam Phthiotam senem, quem ait a Deucalione ortum, diserentem inducit,mbit Geomnino animum, N hoc et nomen totum inane, frustraq; animalia, S animantes appellari, neq; in homine inesse animum, nci animam,nec in bc Ilia;uimq, omnem eam, qisa Ῥel agamus qd,uti sentiamus n omnibus corporibus titu squabili,

ter esie fusa,nec separabile a c.rpora iis, quippq quae nulla st, 'ec sit quidqua nisi corbus unii,

simplex,ita figuration,ut temperatio e natars uigeat, cir sentiat.Aristoteles lange omnibus Pla ronem semper excipio)praestans ingenio,c r diligentia,cum quatuor illa genera principiorum esset complexus,e quibus omnia orerenturiquincta quandam naturam ceset esse e qua sit mens:cogitare enim'prouidere, er distere,er docere,o inuenire aliqd,stam multa alia, mei ninse,amare,od e,cupere,fimere,angi,letari;b c o similia eortii horum quattuor generum nullo inese puta. quintum genus adhibet .uacans nomine, orsic ipsu anisu ε xτελξ-ν appellat nouo nomine, quasi quandam continuatam motionem,

perennem. Nisi quae me forte fugiunt,bae sunt fere omnium de animo sententiae. Democritu enim,

magnum quide illu uiru, sed leuibus S rotundis corpusculis escientem animum concursu quodafortuito, omittamus; nihil est enim apud illos ,

15쪽

quod non a tomorum turba conficiat. baru sententiarum quae vera sit Deum aliquis uiderit quae uerisimillima, magna quaestio est utrum igitur inter' ha sententias dijudicare malumus, an a d proposita redire'A.Cupere e em utrunq;,si posset edest docile non consadcre. quare si,Ῥt ista no differamus, liberari mortis metu possumus, id aga nius; in id non potest,nisi hac quaestione animoruexplicata;nunc, si videtur, hoc illud alias. M. Imalle te i clligo,id puto esse comodius: oeciet. n. ratio G astuq; vera su earu sententiaru, quas exposui mors aut malii non sit auisit bonu potius nasii cor, aut sanguis, aut ce bru G animus, cer re,quonia eLl corpus, iteribit cu reliquo corpore:

si uulina est fortasse dispabiturisi ignis, extingue

iuris est Aristoxeni harmonia,dissoluetur. quid de Dicaearcho dica, qui nihil omnino animu dicat esse his sententi s omnibus nihil post mortem pertinere ad quenqusi potest: pariter enim tu uita sensis amissitur.no sentietis aut nihil est, Ῥlla in partem qd intersit reliquoru sententiae stem asserunt si te sorte hoc d Iedlat,posse animos,cu e corporibbus excesserint in caelu quasi in domicilii fusi pervenire. P.Me uero delectat idq; primum ita esse deinde, etia si no sit, mihi tamen psuaderi elim. Μ.Quid tibi ergo opera nostra opus estinum eloquetia Platonesupare possumus ' euolae diligenter eius eu bbrs, qui est de animo ; amplius quod desderes,nihil eris.A.Feci mehercula, Dr qdem.

Apiuised nescio quo modo, dii Iegoiassensiori csi

16쪽

posui libru is mecu ipse de immortalitate animorum coepi cogitare, abensio omnis illa elabithr . M. in id hoc e das ne aut man ere animos possmortem, aut morte ipsa intcrire Do ucro.M. Quid,si maneati A.Beatos esse concedo.M. Si intereat A. esse miseros,quonia ne sinit qdem ia iHuc coacti a te paullo ante cocesiimus.M.quomodo igitur, aut cur morte malu tibi uideri dicis,qus aut beatos nos esciet animis manentibus aut no mi eros fecu carentes 'A. pone igitur, nisi molestu e, primu animos i potes, remanere possmorte:tu se minus id obtinebis, est enim arduin docebis carere omni malo mortem: No mi istuc ipsum vereor, ne malu sit non dico carcre sensi, sed carendu esse.M.Auctoribus qdem ad ista se itentia, quam uis obtineri, uti optimis posscimus: quod in omnibus caussis debet, NI'let valere plurimi primu qdem omni antiquitate: qua quo propius aberat ab ortu, diuina progenie,

huic milius ea fortasse, quae erant vera,cernςbat.

itaq; unu illud erat in tu priscis illis,quos cascos; appellat Ennius, esse in morte sensum neq; exc Iu uite sic deleri bqminem, ut fuditus iteriret idq;.. cum multis aliis rebus,tu ρ potisicio iure, tuae; moniis sepi Icroru intelligi licet quas minimis i. geniis py diti nec tanta cura cqlvissent, nec molatas tara inexpiabili religione sanxissent, nisi h I

sit in eorum mentibus, mortem non laterisum esse omnia tollentem, atq; delentem , scd quanda

17쪽

in claris uiris, s fel niuis dux in caelum soleret esse; in ceteris humi resincretur, o permaneret tamen.ex hoc nostrorum opinione. - mulus in caelo cum dii' agit aulini, ut farnae Ventiens dixit Ennius: N apud Graecos, indeq; perlapsus ad nos, o usque ad Oceanu Hercules,tantus, et tam presens habetur Deus .hie ta ber Semele natus. eademq; fame celebritate Undaridae fratres qui non modo adiutores in praeli'

victoriae populi Resed etiam nunc ij fuse phibenturiquid'Ino Cadmi filia no ne Leucothea nominata a Graecis, Matuta habetur a nostris' quiduo tum prope caelum, ne plures psequar no ne huma no genere culetum est'si uero scrutari uetera ex bis ea quae scriptores Graeciae prodiderunt eruere coner; ipsi illi maiorum gentium d- ρ habentur,brc a nobis profecti i 'caesu reperientur.quin re, quorum demo strantur sepulara in Graecia; re=miniscere,quoniam es initiatus,quae tradantur misteri saum denis,quam hoc late pateat, stelliges sed g nondum ea, q multis post annis tractari coepissenop sica didicient tantum sibi psuaserant

quantum natura adnioncte cognouerat; rationes

caussas reru non senebat nisis qbusdam saepe mouebatur, hisq; maxime nocturnis,ut uiderBurib g vita excesierat, vivere. ut porro firmisimum hoc asserri uidetur, cur deos esse credamus, qJnulla ges ta fera,nemo otii ta sit i manis,cuius meis no ibuerit deoru opinio.multi de sis praua fetialident uitioso more escisolationes tume ese uim

18쪽

s nati ram diuinam arbitramur. nec uero id cestis cutio hominum, aut con ejus escit: non institutis opinio en confirmata,non legibus .emni aut min re consensio omnium retiam ex naturae putada est.quis e lig tur,qri suorum mortem primit, non eo lugeat,quod eos orbatos uitae com is arbitretur nolle hanc opinionAluctum una ris: ne- mo enim maereisuo incomodo dolent fortasse , Nanguntuli sed illa lugubris lumctatio, stetus ;vens ex eo est,qudd eum, quem dileximus, Hic c5 modis priuatum arbitramur,idq; sentire atq; haec ita sentimus natura duce, nulla ratione, nullaq; lo

ctrina. maximum uero argumentum est, naturam

ipsam de immortalitate animorutacita iudicare quod omnibus cure maxime quidem, qua post morte futura sinit. serit arbores, quae alteri saeculo prosint, ut G Statius in Sine j xbis quid iste Bians, nisi etiani posters sicula adse pertinere' ergo arbores feret dili gens agricola, quaru aspiciet baccam ipse ni quam: uir magnus leges, istituta, Remp.coferet.gd procreatio liberoru,qd propagatio nominis quid adoptiones filioru , quid testamentorum diligentia,quid ipsa sepulcrorum mo numenta, quid elogia significant, nisi nos futura etiam cogitare quid illud num dubitas, quin steeimen naturae cipi deceat ex optima quaque natura8quae est igitur melior i hominum genere nasura, quam eorum, quise natos ad homines iuua dos, tutandos, coseruandos arbitrantar e abiit ad

19쪽

homines esset, eam sibi uia muniuisset.vetera iam religione omnium confecrata.quid in hac sepaot,tantosq; uiros ob Asmp. interfectos cogita e arbitramur' isdem ne ut finibus nomen sux,quibus vita,terminaretu nemo unqua sine magna spe immortalitatis se pro patria osserret ad. mortem. licuit esse otioso Themistocli,sicuit Epa- inino lae,sicuit ne s uetera, et externa quueram,

mihi sed nescio quo modo inhaeret in mentibus, quasi eculariim quoddam augurium futurorum: idq; in maximis ingeni', ab imissi animis s ex tit maxime,s apparet facillime. quo quidem dempto,quis tam ebul amens, qui semperi Iabo ribus, periculis uiueret' loquor de principibus quid poetaeeno ne post mortem nobilitari uolunae unde ergo illud' o imaginis formum, , Hic uestrum panxit maxima ficta patrum

mercedem gloriae flagitat ab ijs, quorum .patres Uecerat gloria. idemq;, Nenno me lac ms decoret nee funera fletu lFaxincureuolito uiuus per ora uirum

sed quid poetasρopifices pon morte nobilitari uolant.quid enim Phidias sui similem hpeciem rclusi obpeo Mineruae, cu Ucribere non liceres' qd nostri philosophi no ne i bis ipsis libris, quos scribunt de cotemneda gloria,sua nomina infribuniἶquod si omnium consensus, naturae uox est; omnesqῖ, qui ubique sunt, consentiunt em aliquid, quod ad eos pertineat,qui e uita cester u nobis

20쪽

ingenio,aut uirtute ansimus excellis, eos arbitra- ur, quia natura optima sint, cernere natura

iam maxime:uerisimile est, cum optimus qui que Maxime posteritati seruias, esse aliquid,chius is post mortem sensum sit habiturus d ut deos esse

in natura opinamur;quales ;sint, ratione cognoscimus:sic permanere animos arbitramur consensu nationum omnium: qua in sede maneat, qualesssut rasilariis discendum est. cuius ignoratio In-' xit i eros, easq; formidines,quas tu cotemnere nosne caussa uidebare: in terram enim cadenti bus corporibus, hisq; humo te sis, ex quo dictum est humari, sub terra censebant reliquam uitam agianortuorum. quam eorum opinionem magni erm reseosecuti sunt.quos auxerui poetae:freques eniconfessus theatri in quo sunt muliercula,N pu ri, mouetur audiens tam grande carmen: Adsum,atque aduenio Acheronte uix uia asta,

atque ardua.

Per speluncassaxi sirustas asperis,pendensibus, Maximis: biranda constat crassa caligo infersitant; se ualuit error, quili mihi quidem iam sublatus uidetur, ut corpora cremata cum scirent, tamen ea feri apud inferos fingerentiquae sine corporibus nec fieri possent nec intellighanimos eniperse ipsos uiuemes no poterant mente compla . ii forma aliqua fguraq; quaerebant. Ide Homeri tota vεκυαv: inde ea quae meus amicus Appius xπioc, faciebas: inde in uicinia nostrg