장음표시 사용
201쪽
Cap. III. Iter Subter raneum. 177
phunculos illis a natura destinatos in intima terrarum latibula insinuati pro dispositione materiae gle-
taceae, quam incurrunt, metallorum, mineraliumque generationes moliuntur :&aperte id tot hiatus, sora, mina, ficturae, rimae laterum, quibus circumdantur, indicant. Calor quoque frigusque alterna vicissitudine opus naturae sollicitans hoc essicit, ut concentratum semen naturae intra humido-srigidum calor siperueniente dis Iolutum in loca destinata ad fines a natura intentos transigatur. Theod. Sed quis ille validissimus quem experior ventus, tantariue V hementiae , ut nec Ecnephiam, nec Cyrcium, nequo
Asticum ei comparari posse putem . O del. Huiusmodii venti sunt frequentiisimi in subterraneo hoc regno, oriunturque ex luctii x praelijs atrocissimis,
quae sibi inuicem intra abdita haec naturae claustra ignis & aqua inserunt. Calor enim sestuans rarefassim aquam , quam alicubi intra montium receptacula incurrit, in summam tenuitatem deducit, &quoniam attenuatus exitum non reperit, is conclusus
coarctatusque inter huiusnodi gurgustia , qua data
Porta ruit, eaque, quam experiris, vehementia neuit. eod. Dic sodes, habetne hic ventus aliquem in natura rerum finem Z Imo maximum . hoc enim est unicum vaporum iam semine naturae imbutorum vehiculum, quo maximo impetu in abdita quaevis terrae penuaria dicti vapores transseruii tur , dimanturque , ubi & ipsi acrio semine foeti, vaporique commixti, corpulentiam quandam ad va-Z rio-vdiuorem vehementissimorum subterra oro aee a.
202쪽
riorum mixtorum productionem acquirunt.
dit quod hi per caecas terrae fibras insinuati in py phylacijs ignem languentem instimulent,& ad ot dira naturae perficienda sellium ad instar urgeant se licitentque . Geta. Ecquidnam sibi vult ingens
hi lic subterraneo meatui annexum naturae conclave, cuius finem vix contueri liceat. Pranta aquariis ruentium murmura. Ecce amnis ingens Pado notia cedens. O quam immensae excessaeque fornicum stru
cturae, haud dubie in quingentorum passuum altitudinem sese erigentes. Quanta parietum ex scopulosi rupium coaceruatione nexorum seliditas, Gigantes proiecto hic laborasse videntur , montibus impositos montes de Pellion Ossae video. Sed , quod mirum, dictu, quid sibi tantus variarum materiarum cons xus λ ecce hic ubique ingens scotidi sulphuris copia, ibi naphta , bitumen, petroleum perenni stillicidio, concauum sibi stibiectum selum illimant, ibi momtes integri salem, alumen, vitriolum sapiunt , ibi rupes talco, gypse, antimonio, auripigmento, ars nico, stadaraca , di quidquid est mineralium, rese tos video. Sed quidnam illa virgulta , quae ex montium visceribus erumpunt miroque splendore r mos soliaque ceruleo , viridi , rubro , candido colo re explicant Sed & hydrargyri ex rupibus deflui non paucos rivulos comperio , video quoque omnium,narum rerum colluuiem in huius immensi conci uis pauimento silbsidere quidem , verum cum id tanti materiarum confluxus temporis successu inc pax
203쪽
Cap. III. Iter Subterraneum. 179
nax sit , per occultos hiatus , quibus solum hoc pertu sum intueor , in nescio quae allaita naturae cellaria deducitur. Dic rogo quid omnia ista sibi velint Olmiet
Hocce quod vides magnum naturae promptuarium , in quo calore subterraneo, mineralium semina coquuntur di digeruntur, pars vero iam digellion subtilior in alia naturae penuaria ad minerali ur metallorumque omnis generis productionem elabo. randam per fissuras rupium euolando derivatur; vn. de tot locum hunc hiatibus resertum esse, non est, quod mireris ; crassior vero S sccculentior pars per
soli huius hiatus in pyrophylacias seu Vulcanias o cinas derivata , in ignis hypogaei pabulum cedit. Trio . O miram opificis Mentis sapientiam, ὀ ine D
iabilem prouidentiam 3 Sed unde rogo haec tanta rerum colluuies primam sui originem habet CVmiel. Iam dixi tibi superita, ex Oceano radicalem sui omnia habere originem; hic enim per suos canales, i occultos terrae linus eiaculatus, cum tae , sulphuro M pinguedine naturali turgeat , ibi pro varia terrestrium glebarum dispositione variam mixtorum, mineralium se lem generat, quae proinde pyrophylaciorum aestu per inaccessos caminos gleba liquetam in fluxum urgetur , atque tandem hoc loco exonerata , ac magis magisque elaborata per alios ac alios
canales , alijs & aliis naturae laboratorijs usque ad superficiem terrae propagatur. 1beod. Explices rogo iam , quid sibi virgulta illa velint. Cosmul. Scias mi Theodidacte, quod sicuti externa superficies suas, Z 1 easque
pretusa ae ei. mis reserta ea Crassa & sce. eukiua miai. ralium paraestesta ignis.
204쪽
eies terrae. oeranus ae omnia regna iuri Ianea Plurimω esse ventornm receptacula.
easque innumeras vegetabilium species producit ;Oceanus quoque fias , quemadmodum dum sindum eius exploraremus vidisti, vegetabiles merces nat ; ita & sebterranea naturae Aeolia penuaria , Lai 'cuiusmodi iam intueris, plantas producit. Et nihil aliud sint, quam elorescentiae quaedam mineralium specierum , diueriorum potissimum salium, quaesit licitante latentis Abterranei ignis vi, omni humido seperfluo exutae in truncos, ramos, filia, ditandui, tur, dissulaque loci natura frigidius ruta in petrose bstantiae virgulta & germina induxestum, cuius modi innumera in alijs reconditorijs tibi mons, abo. TZeod. Suntndi plura huiusminti Aeolia naturae er steria. O mist. Quinimo plurima I hoc enim omni naturae erat quam maxime consentaneum, sine
his siquidem neque hydrophylacia, neque pyroph lacia quidquam potuissent ia Cum haec am ias sudin-ranei Geocosini regiones exprimant . QSemiam dum enim ignis nihil potest sine aqua, haec nihil si ne igne, uterque nihil sine aisue; ita huiusinodi aeria
reconditoria, sagacisIimo naturae consilio, ad totius naturae bonum , matuumque elementorum somen
tum disposita esse stias. Verum istiusmodi tibi unum e praecipuis loco omnium demonstrasse fissiciat. Restat iam ut te ex imis abyssis ad vicinos terrenae s perficiei promo ondos adducam , ut hoc pa totius sebterraneae oeconomiae concatenatos labores t culentius perspiciax. Theod. Vti nihil in natura D. rum tanta admiratione, quam huiusinodi promoston dos
205쪽
Ca III. Iter Subterraneum. I 8 I
dos aque aerios contemplatus sum , ita nihil votis meis acceptius accidere poterit , quam te doctore &instructore singulorum rationes oculari demonstratione edoceri . Vix dixerat, dum ecce per occultos Variosque relluris angyportus in valtissimum subterraneum lacum inexplicabilis vastitatis & altitudinis sernice obtensam deuecti sumus . O Cosmiel, quo terrarum me rapis quid sibi vult tanta aquarunia colluulas Z quid ingens undique ruentium aquaru strepitus murmurque horrendum 3 cosmiel. HD Lais, sub
drophylacium, quod intueris, situm suum habet in
zra montes immensis , quos nunc Caucasum, nunc hv
Imaum veteres vocabant in interiorem Asiam longe lateque exporrectos . Hic natura fluminum ingentium reconditoria & immensa cellaria uniuersae Asiae
α Indiae rigandae sufficieritissima posuit. Geod. E gone sub Caucase & Imao constituimur Z ce iEI. .
Ita est . Theod. Iam mihi explices velim ; unde nam haec cellaria tantam aquerum congeriem depromant Zeum indesinenti fluxu, tantas tamque ingentium amnium moles egerant. Cosmiel. Ex Oceano Indico de Tartarico originem suam ria istuntur. Ex quibus montihu.
per complures sibi appropriatos aqui-ductus subter. raneos perenni a Muxu implentur. Theod QBomodo kl fieri potest, cum reconditoria Oceano multo altiora sm 8 cumiel. Si quae supra ab Hydriele audisti , & a me multis argumentis confirmata percepis ses , nulla tibi in modo apprehendendo dissicultassa. peresset . Recordati e dum landum maris explor
206쪽
remus ingentium voraginum , quas tantopere asmirabaris TMOd. Recordor. Cosmi I. illi nihil aliud erant, quam a ui ductuum in huiusmodi ςel laria seu hydrophylacialer immensas subterrestriunt
sinuum ambages dispo ita orificia, por quae aquarum moles perpetua Oceanij aelius reciprocatione veluti per hydraulicos quosdam Syphones pressa express que, in hunc quem vides lacum subrerraneum ex ineretur . Geod, sussicitne unus aqui-ductus tantae vallitatis lacui explendo Cosmiel . Nequaquam. Sed diuersi s uni aqui ductus , immense locorum ii teruallo dissiti, per quos Oceanus sese alte a aestus vicissitudine exonerat, ne alicubi aestu cessante aquirum quoque aluxus in constituto hydrophylacio deficiat. Nonnulli enim in nrari Indico , quidam in - sinu Gangetico, alij in Orientali, in Tartarico ali . Oceano , meatuum hydrogogorum principia iundant, optima sane naturae inuentione , ut quicscente aestu vivus , natura suam selaretur penuriam asuxu aliorum alternis ossici)s in Geocoimi conseruati nem conspirantium. . Mirabaris paulo ante Armidabiles ruentium aquarum Catadupas, quas iam ex diuersis ijsque immensis rupium iubterrestriuin hiatnbua , arcuatim eructari vides; haec sunt orificia meatuum hydragogorum , per quos Oceanus in diuersis locis . per huiusmodi Epistomia in isthoc hydropi, lacium se exonerat. Vides quomodo alterna erusa tione , veluti per systolem & diastolem quandam p rennibus natu : laboribus instant Z et eoae O Om
207쪽
Cap.III. Iter subterraneum. I 83
nipotentis virtutis dexteram quis est qui opus ma' Dei opera Ruum xuarum explicet quis est ita lingua calamo 'φ'- que disertus, qui ea etiam quam studiotissim E aiu oratione semienter exponat 3 Sed ad institu tum nostrum. Vbi iam sunt orificia fluminum, per quae tanta aquarum moles in amnes estiisa egeritur ZC misi . Hoc ut intelligas fundus nobis luitrandus oritas, eum; est. Theod. Fiat. Cosmi l. Vides hosce hiatus , par- '
uos, magnos, maximos, quibus tum fundum tunia Mutinue
latera pertusa spectas Theod. Cerno mirandam e rum faciem, & vorticibus horrendisque turbinibus omnia inuoluta reperio. cosimiel. Maiores fiant, per quos in amnes & lacus hoc penuarium sese exonerat . parui, qui per syphones abditos in rivos innumeros aquas dispertiuntur, qui tamen ad unum omnes ita aliquem ex maioribus amnibus v. g. in Indum, Gangem , Hydaspen, Oraxin, aliosque longis ambagibus pro terrestrium montium dispositione corri uantur , atque hoc pacto , dicta flumina , ingenti aquarum. pondere aggravata , tandem post immensas terrarum oras, quas idecundo profluuio irrorarunt, sonti ex quo profluxerunt redduntur: atque adeo idem hie contingat, quod in fontibus humana industria constitutis , in quibus fons nunquam exuberat nec de- Pontracte crescit, cum tantum semper ex canalibus assundatur aquae , quantum eluit . Est autem & aliud occubium naturae machinamentum , quo aquae intra canales hydragogos ex Oceano derivatos mirum in m
dum sellicitantur, atque ita sese habet. Cum huiuς modi
208쪽
modi hydrophylacijs nullum cum externo acre consemercium intercedat , certum est deficientibus can, libus hydragogis, oc defluentibus reconditorii aquis
vacuum tantopere naturae contrarium necessario imE. mesumaeui teruenire debere . Ne itaque tantum naturae vitium
admittatur, aquae in amnes defluentes aerem intus Q. 4 contςntum una secum trahunt, aer tractus aliud cor pus in abeuntis locum substituturus trahit aquas, videlicet in hydragogis canalibus conititutas , atquOhoc modo ex unione illa, de necessario corporum ne-- xu , ne alicubi distatutio continui fiat, nascitur pe- .rennis illa aquarum ex Oceano, & iterum In Ocea, num intra terrae viscera peri cyclosis, seu circulatio: hac eadem ratione lacus in altissimis montium cac minibus nascuntur, quae mox quantum se cxonerant,
tantum aquarum de nouo ex subditis sibi recondit irijs attrahunt per hydraulicos hosce a natura deputatos Syphones. Theod. Iam ea tandem , quae primo mihi factu ady nata videbantur, adeo perfecte coepi, ut de ijs ne minimus quidem dubitationis amplius Nessuin esse. scrupulu. in adeat. Sed rogo te. Suntnebrem montε plura huiusmodi hydrophylacia λ cofinita. Vix scinia . --φ' montem esse celebrioris nominis, qui non a natura huiusmodi penuarijs in striictus sit. Eo fine & intemtione naturae, ut veluti ubera quaedam Geocosini humorem ex Oceano attractum, in uniuersas terrae oras,
non in vegetabilium tantum fomentum, sed & in hominum animaliumque necessarium usiim dissui dant, quod sine montibus fieri nulla ratione Diuis
209쪽
Cap. III Iter Subterraneum. I 8s
set. sed It omnia propius videas, te ad praecipua hydrophylacia ducam, non ut ibi moremur, Dd velimplici dulorum coniectit ingentes naturae diuitias
Mitres. Theod. Imperio tuo uti nunquam restiti, ita totum me tuae dispositioni committo. Fac itaque quod placet, & more tibi solito, quam cellerrime. dixeram ; cum ecce deserta statione in aliud mocellarium per innumeros meatus, lacus, flumina stagnaque iubterranea traductiam constituit. O quis Hiram,rie. unquam animo concipere potuisset, tot sibterraneum
G osimum viarum ambagibus distriminatum, tot
abstrusu um vallium claustris cohibitum, tot tortuo- iis anseat tuum ambulacris intricatum p Tot mea. tuum fissiiris hiantem, tot conceptaculis, camerarumque substructionibus solidatum , tot fluminibus lacu. bulque irriguum, tot venarum metallicarum duistibus omni colorum genere depictis , veluti aulaeis quibusdam exornatum Z O AEterna Sapientia, omniumque Mens Conditrix , vere consideraui opera , tua , & ad infinita potentiae tuae miracula expaui . Si tu Deus tantus es in operibus tuis visibilibus, quan-
. -9 Cosmiel, magni Conditoris
Minister. Dic rogo ubinam modo haeremus, quodnam hoc nouum receptaculum , in quod me introduxisti λ cosmiel. Hucusque te per concaua concat natorum montium, Caspias inquam, Tauricas,Thra cias particularibus hydrophylacijs resertas subterraneas regiones duxi, modo te inter Alpium cellaria A a con-
210쪽
constitutum esse scias. Geod. Fierine potest
aqua intra Alys unde eoastuM. Ingentium fluviorum ex Alpib' ortua .
Intra Alpes auri argentiat mineralium
tam breue tempus tantas labirynthorum ambages nos confeciste Verum cum tuum progressum no humano pede, aut arte facto vehiculo , sed Angelico metiar , ecquidem mirari cesse . Ergone inter
pium hydrophylacia constituimur cosmiel. Ita est. Theod. Sed ubi mansit crystallina nostra nauiculαὶ Coisiel. Non sis sollicitus de Nauicula , haec enim
ubi ea indiguerimus semper nobis praeito erit. Coa- sidera hanc ecce praesentem late patentibus aquarum diffusionibus immersam. TMOd. Ingrediamur eam,
sed, o miram rem mari quam lacui similias video hoc hydrophylacium . Cosmiel. Audishe strepitu Cataduparum THOd. Audio. Sed quid hoc i se misi. Illa est aqua, partim ex Boreo, partim occiduo Austrinoque Oceano per canalem lithmi AEgnii
quam nuper lustrauimus in mare Mediterraneu ,& inde in hos montes derivata , quae per occultos ca'nales hydragogos intra haec montium concaua tu Oceani, tum intimi maris aesta corriuatur et quacum perenni attractii aquarum vas hoc impleant, mirum non est, tot ingentia fiumina, cuius dissent Rhenus, Danubius, Rhodanus, Mosa, Piam, Ticinus, Oenus, Athesis, pari distributione incimnes Germaniae, Galliae, Italiaeque regiones ditandae. Theod. O vas admirabile l O verὸ opus excelsit mahominum sed Omnipotentis Dei dextera sundatum; o quot hic reperio auri & argenti venas, quot & quam