Relatio rerum gestarum in Novo-Francica missione annis 1613 & 1614

51쪽

abductos arationibus ab Sata Teio adhiberi,

apud quein vehementer instabant, ut omnium manus, studia in aedificatio nem utilius in praesentia lique negotium, Converteret sed irdo canebatur. Ita variantibus procerum sententii atque institutis , exoriebantur Contention CS,

cuiusmodi solent inter dissentietes nasci, dum quod quisque optimum Censet, id

aliorum consilii atque Coepti praeuertendum putat fiebatque ut altercationibus dies ab opera inane tradu CCrCntur.

Quam inertiam δε discordantium iudi Ciorum obstinationem, rei Christianae cultuique Diuino in ea ora valde infestam, Deus visus est improuiso infortunio voluisse multarC. A, G L 1 paucis abhinc annis Virginiam CCuparunt, quam Ioanne VeZaranus Francisci I Gallorum Regis auspiciis

CXploratam , quingentesimo vicesimo tertio anno sub eius iurisdictionem redegerat. Eadem ipsa est continens inter Floridam Novamque FranCiam , quam tricesimo sexto, septimo, Octauo gradibus substrata, Moc ne nomines Veteres designa-

52쪽

designarunt , duceteni quinquagenis leucis versus Occasum ab Sancti Salua toris statione dissita'. EX Ieutomo arce quam egregie munitam, C praesidiario

milite instructam inibi istatio ab hinc

anno habent, quotanni aestiuam nauigationem instituunt ad Peuco 1tiarum insularum Cetarias , piscaria annona in futuram hiemem comparandae. E ciam deueherentur huius anni aestate , inciderunt in eas Caeli Caligines, quae huic mari densissimae solent per eos mens Sincubare , in quibus dum incerti locorum diutius haerent, frequentibu eo trahentibus aestuariis , paullatim nostru in littus delati sunt, haud procul portu Sancti Saluatoris. Inde Barbarorum imprudentia lapsorum indicio, qui eo pro foederatis Gallis sumerent , didicerunt

Gallicam nauem in proXimo Ort VCrsari, atque illam quidem neque grandem, neque a numerosis epibatis , neq3 ab aeneis tormentis valide instruinam. Eo

nuncio nihil opportunius accidere poterat hominibus seminudis, cibariorum copia Xhaustis, quos praeter hanc in Opiam

53쪽

dae maiori opinio , quam quanta CX direpto nostro nauigio poterat Ogi, sua sponte ad vim inferenda. etiam Contratu naturale a gentium, CCendebant.

Arma igitur expediunt, passis velis, instrueta acie, directo Cursu in nostrum portum inuehuntur. Quibus argumentis Barbarus ille, cuius maxime indicio fueramus proditi, Cum hostilem in nos Anglorum animum Collegisse , tum suum errorem agnoscere quod in nos deliquerat, quibus se crederet gratificari, multo detestari fletu, quem fletum deinde Crebro integrauit, Clim a nobis errati sui veniam peteret, Ma Barbaris ipsis popularibus , qui nostri casum , suam iniuriam interpretati, saepe illi manus intentarunt. Nos interea ancipiti opinione suspesi, amicos an hostes CenseremuS, quo redi a in nostra stationem secundus ventus inferebat, euentum trepidi opperiebamur, cum nauigi gubernator scapha vectous ad explorandum obuiam processit, longo tamen Circuitu, ne non es et receptuit OCUS, maXime quod is aduerso, illi ob

54쪽

secundante veni Vterentur. Sed explorato nihil fuit opus, Clasticum CanentCSinuehebantur, tela eatenus modo inhibentes, dia ea e propinquo liceret adii-Cere atque ipsos nauis defensores sigillatim destinare. QuattuordeCim grandioribus tormentis , Catapulti Vero maioris modi, inquetos VOCant, CXa-

genis, impetu facto in nauigium nostrum, non sublatis anchoris ad motu inhabilem, decem modo propugnatoribus instructum,

aerearum Cannarum absente libratore, non multa opera fuit illiuS, atque Omnium nostrum Xpugnatio, quo in Ontinente ausia21us distinuerat Gilbertus dia The noster propugnatorem in naui agebat , cum ab hostibus funestarum glandium tempestas maXime ingrueret,

qua in procella Confossus letali plaga, chirurgi Angli Catholici multa licet

diligentia curatus, postridie Sacramentorum opportuno solatio adiutus, religiosa morte OCCubuit. Nos vero uniuersi in potestatem Haeretici Angli Veneram US, qui ut erat insigniter versutus, Clam

subducto ex aus ei capsis Regio diplo

mate,

55쪽

mate, Cuius fide nostrae Colonia Nouo Francica tota ratio nitebatur , ut ne praedatori more, sed aequo iure , nobis cum agere videretur , ausi 321um Vrgere

institit, uti probaret, cuius auctoritate coloniam in Canadiae oras deduxisset. Saussa 1us ubi Gallorii Regis voluntatem atque diploma laudauerat, quod se in scriniis luculentum habere diceret, allatis capsis, Cuius Claue adhuc seruauerat, iussus es illud expromere; sed ad Capsas ubi ventum es , Caetera Omnia integra suisque locis diges a agnoscebat ausi aerus, diploma tamen non Comparebat quod ubi nullum proferebatur, tum Praetor Anglus vultu a voce ad severitatem CompositiS, vehementer offendi, fugi

tram militi suo diripiendam tradere , OS denique hostium loco habere. Quod autem facinus Angli ab summa iniuria

exorsi fuerant, videbantur maiore quoque iniquitate pertextur , ut prioris noXae memoriam posteriore obruerent, nisi mature obuia iretur Quare Praetore nos ri

56쪽

nostri adeunt, se adhuc ignoranti qui essent, ingenue aperiunt, ne imbelli victoria elatus de contubernio suo statuat seueritis, obsecrant humanae Conditionis uti meminerit, studiose admonent quam benigne suis rebus vellet consultum, ubi similis ipsum perculisset casuS, tam humaniter alienis Consuleret in primis autem Consideraret sibi rem es e cum innocentis amis hominibus, quibus nihil noxae obiici pos et, quam ab sua innocentia in pacato solo fuis e nimium securOS. Comiter admodum sunt auditia Praetore, atq3 honorificis CCepti verbis, id unum dumtaXat O probante, quod Patre Societatis, ab religionis prudentia fama bene vulgo audienteS, in fugitiuorum praedonum turba Versarentur. Contuberni vero sui uniuersi

Cum Caeteram probam vitam, tum in eo,

quo de agebatur , summam innocentia cum nostri validis probas ent argumentiS, visus est Privio , as ensionem praebuisse, atque id modo habuis e quod in nobis argueret , negligentiam in Conservado

nostrae expeditionis diplomate Ab eo igitur

57쪽

igitur tepore Patres nostros perhumaniter habuit, atque honorifice in omnibus mensaque benigne accepit. Vn interea scrupulo angebatur, quod Cum parte

remigum gubernator nostrae nauis euaserat, Cuius fuga .rei gestae nuncius per illum allatus, ne quid incommodi alicunde sibi arcesseret, Verebatur, CoqUC

magis, qubd ille demo ne scapha sua adnavim aptiuam appulsa, reliquam remigum manum inde subduxerat. Hic Certe gubernator, tametsi Caluinianus adiit de nocte ad Patrem Biardum , eiusque apprehensa manu, multis Obsecrationibus adhibitis, iusti eum Caeterosque Patres de se, quantumuis fide ac ritibus alieno, omnia Christiani ac popularis hominis ossicia exspectare, a persuasum habere, nulli rei defuturii, quae salute ipsorum spectaret uterentur modo libere ipsius Opera , videretque quid animi sumturi es en ad fuga Capescenda. Pro lixe gratias egit Pater tardus, memoremque se futurum spopodit tam studiosae in se ac suos voluntatis de se autem ait nihil se statuere, quoad totius contubernij

58쪽

res tuto OCO Olitas videret, tum sui arbitrium Deo permissurum aueret

interea ipse sibi gubernator, Praetorem quidpe Anglum omnia moliri, ut eum Comprehenderet. His monitis ille in structus , ut sui discessus opinionem Anglorum animis ingeneraret, quasi receptus ad notam Gallicam nauem captandi causa festinaret, per ipsa frementium Anglorum Ora intrepide, Cinsultantis ore voceque, triduo post, scapham traduxit, longioreque simulato Cursu , pone vicinam insula flexit iter ibique delituit nostrae captiuitati euentum Obseruaturus. Nobis vero inter dubiam

aut necis aut seruitutis aleam fluo uanti bus, Cum apud notos Barbaros in Cre-buis et nostrae calamitatis fama , frequente ad OS Ventitabant, magnopere miserantes nostrum infortunium M suarum fortunarum tenuitatem in sequentem annum totum, si apud se restare vellemus,

ossiciosi sit me deferentes. De nobis tamen Argallus Praetor Anglus et Legatus Turnelius mitius cogitauerant, in speciem Certe, quam rebamur initio paci i nempe

59쪽

cura ausi ae1 coloniae nostrae Duce fuerant

nostrum in Galliam reditum sed reditus

conditiones erant eiusmodi, quae parum differrent ab certa nostra pernicie Triginta capitibus quot censebamur, nUS linter dumtaxat, haudquaquam Omni Um, etiam densissime stipatorum, CapaX, Concedebatur , hasque OditioneMaCCeperat ausia21us, quin Chirographo suo erat testatus, hanc suam fuisse optionem qUae reuera erat Optio certissimi naufragij. Nostri tam evicerunt, ut ne praesen Spericulum adiret uniuersa simul turba, impetratumque est, ut quindeni modo Cymbae imponerentur, quorum unu esset

Pater Massaeus, duo reliqui Patres delati ad insulas Peuco 1tias Anglis piscatoribus

traiiciendi in Galliam Commendarentur Caetera par Contuberni, quae libens in Virginiam ibat, eo deportaretur. Altera igitur pars contubernalium auigatura in Galliam ausi ae1 duce lintrem Onscendit, locorum maritimae artis ignara, nauticis praeterea tabulis destituta, cui Deus in tempore summissi Caluinianum illum nauis gubernatorem, Valde intentum G

60쪽

intentum in popularium suorum obseruando casus, ut si qua posset via, ipsorum aduersis rebus opem ferrer . In Continentem Xscenderat, Canadico Cultu atque Ore , quasi unus e Barbari , tota ora maritima ferebatur, re nos rasCXploraturUS, Cum opportunisii me incidit in proficiscentem lintrem , qua CXCeptu S,

valde idoneum ducem haesitantibus se praebuit, suamque cymbam, remiges

quattuordecim eis socios viae a laborum adiunXit. Eorum penuriam , quoad inuenta essent Gallicae naueS, Opim US piscatus bis subleuauit varius item Barbarorum in ea ora CCursUS, UOrum Ludovicus Membertouius lauta visceratione Orignaci famelicos accepit Ro-landus Mali Sagam panis nonnullam copiam, ali piscium volucrumque non

CXiguam annonam beneuolentissam di uiserunt. Omnium vero benefaci Orum

id fuit iucundisininum, quod olandus Sagamus admonuit, in propinquo littore ad Sesambraeum, .Pasiepecum portum

versari geminas naues reditum in Fran- Ciam adornantes Eo Clim citissam Cursum