Relatio rerum gestarum in Novo-Francica missione annis 1613 & 1614

41쪽

runt; Vt postrema refuratione ad infantiam adactus Imbertus eo deueniret, Ut CXCU- sanda noXae gratia profiteri non Vereretur, sibi largiter temulento illas aduersumno calumnias excidisse. Biencourtium acriter pupugerat nunCiUS , quo affere batur, etiam Conscio parente suo Potrin-COurtio, uniuersa Nouae Franciae ius imperiumque a maXim amne aCque Oad Floridam , ortu Regio demto Guercheuis ene Regio diplomate essecocessum eidemq; a Domino de Monis, quidquid Henrici Quarti beneficio nuper in eadem ora pos edisset, id omne tabulis

publice consignatis es e transcriptum. Atque, Vt non putaret, haec nobis auetoribus ges a esse , perinde tamen os ea in nos affectus fuit, quasi Credidisset. Guercheu illaeae quidem mens fuit huius principatus sui reuerentia , velut potenti freno iniecto, Bienco urtiorum Vtrum

que, patrem filium , fidei hactenus in

no parum sincerae, animique minus

grati, suo in officio continere nihil autem de 'ortu regiensi iure ipsis detra here Sed sui nimio plus amante hom

42쪽

ines alienam in re propria cautionem suam iniuriam interpretabantur: quod tamen res iis esset angusta domi, nec viderent unde commodius cella Portu regiensis instrui posset, quam a Guercheu- illae in gratiam nostrorum Patrum , ne hac annona XCiderent, suum dolorem taciti concoquebant. Nostrorum facit lima fuit apud Bienco urtium purgatio quam cum accepisset in praesentia, reconciliatis animis Patres ad institutum Canadiensis diomatis condiscendi magnis animis reuersi sunt, partitis inter se prouinciis, ut Pater Massaeus ad Ludovi cum Memberto uium, Henrici vita fundi i filium, eius rei causa demigraret Pater Biardus magistrum eius lingua domi Barbarum sibi adhiberet. Patri Masi aro ad Sancti Ioannis flumen apud hospitem, cum adolescente Gallo socio degenti, ex diuturna inedia, Nomadicae vitae

continentibus veXationibus, accidit grauis aegrotatio, qua tantum non confectus ad ultima delaberetur, inter quem Orbum

Memberto ui cum hospite Patre accidit ridicula plane, aes Canadico cingenio

digna

43쪽

digna sermocinatio. Ad decumbentem scilicet Patrem is adiit, ut quidem eiuSVultu praeferebat, Patris acerbo casu valde sollicitus ac moerens , quem in haeCverba compellauit. Audi me, Pater,

moreri Omnino, ut ego quidem auguror

scribe igitur ad Biencourtium, itemque

ad tuum fratrem , te a nobi nequaquam trucidatum occubuisse, sed morbo On- sumtum , ne qua in nobis tui obitus noxa resideat. Cui Contra retulit Pater Massaeus mon committam , ut quod mon CS imprudenter ad meos scribam ne tu X mea imprudentia factus audacior, securiorque violenta manus afferas, nihilo

tamen minus innocentiae CSte meaS

litteras apud te habeas, quae te OXaeXimant. In exspectato, arguto responso perculsus Barbarus, quas e alto sopore Ino ad se rediit, atque renidentiore, ait Iesum igitur tuis precibus tibi propitium facito, ut te periculo mortis eruat, ne qui in O tui occasus Culpam Conferat. Illud ipsum Curo, inquit, Pater, deline esse sollicitus, nec enim me hic morbus exhauriet. In orture-

giensi

44쪽

giensi quiete Pater tardus interea doctore Barbaro utebatur ad Condiscendam barbariem, quae se idoneum Euangelij praeconem in rudi admodum gente prae staret cui doctori quamdiu habuit unde mensam insterneret, eius facili, utilique

opera profecit, sed discendi docendique Cursum post aliquot hebdomadas inhibuit penus inopia. Cuius angustiis quoq;

prohibiti sunt nostri, ne quattuor Barbaros, quos Pater tardus Biencour lius in maritimo discrimine , ipsis Barbaris ratum votum habetibus, futuros Christianos voverant, si e praesenti naufragio incolumes euaderent. Erepti periculo Cum ad Regium ortum appulissent nauem , non fuit in Cella unde alerentur Barbari, quoad idonea Catechesi es ent imbuti , qua destitutione astectis nobis rei bene gerendae Occasio periit, ne postea rediit. IN Nouembrem eius saeculi annus duodecimus iam proces erat, Cum Xigua cibaria superiore Februari allata, aut absumta penitus, aut tenuisiimis arcta reliquiis Bienco urtium valde an Xi Um

45쪽

habebant: sed eo maxime, quod XGalliis nauis nulla veniebat. NostriS, posteriore Februari mensis Commeatu, summis fuerant priuatim quaterna puri tritici doli , numque hordei, quae in

futurum sibi seposuerant quam annonam, CCisi Communibus contubernij rebus, Conferendam in medium rati, Bien Courtio eam permiserunt, ut in

quotidianos familiae totius usus diuideret, ipsosque in diurno demenso Cum aeteriS domesticis aequaret. Eo subsidio ad tempus subleuata sunt publicae necesssitates, sed in tota hiberna multitudine, tametsi non numerosae, tenuius id fuit Vectigal, quam pro soli conditione, nullam frumentationis , in Certam Cnatus , piscatusque spem offerentis. Vt autem dierum tempestiuitas omnis ades et ad piscatum , locorumque Opportunita :aberat tamen necessarium ad hanc Operam

piscatori lembi instrumentum. Caeteris igitur Contubernalibus hiberna solatia ex luculento foco segniter apes entibus, quasi oblitis suam penuriam , nostri appellunt studium , operamque ab lin

trem

Rectius ad .V

46쪽

trem fabricandam. Eis ad eiusmodi opus accines is suspicere , demirari uniuersum contubernium , quid moliantur homines a fabrili arte, ab armis fabrilibus, a materia tam imparati apud focum de tam nouo instituto multa verba facere, subitarios Argonautas i steriis figere: sed nostri ab opere neutiquam discedere, rem Vrgere. Medio Martio, stupentibus suis irrisoribus, nostri lintrem in

aquam deducunt, fluminum ac maris ipsius patientem, nec verentur adolescente famulo atque alio contubernalium

comitibus, aduerso flumine, Sinum Francicum influente, in siluas ad glandem Chiquebiamque radicem legendam Contendere Chiquebi radix est illius orae praecipua, nostris tuberibus haud absimilis, sed vescentibus iucundior Cutilior, Cuius mulaiplices bulbi, tenui filo catenati sub summa terra nasseuntur. Sed omnia eius radicis cubilia iam aperitis locorum Barbaris delibata nostri leguli deprehendebant , ut muli indagine, quilibet eorum eius cibi unum

glandaria

47쪽

glandaria, bulbariaque messe, quandΟ- quidem eius leue uit Ometum , adulani piscatum studia ConuertentCS, altius versum amni Caput nauigium promouent. planus , seu petanus est

pisciculus Trichiae Rotho magensi magnitudine, hoc est eius, quem Sardinam Vulgus appellat, qui mari egressus ineunte Aprili, magnis agminibus dulcis aquae riuos subit, ubi fundendis ovis feturae operam det, cuius ingens est copia, quattuor leuci a Porturegiensi statione frequentibus rivoru alueis. planici piscatus laborem XCepit Halecis, Ccaeterorum seu fluviatilis seu marini generis piscium praeda, prout cuiusque

captandi se dabat tempestas, .locus

idoneus, ad a1um usque mensem sed

Contra quam maXime omnium vellent,

nostri piscatores, Euangeli vel hamo, vel reti capiebant homines, in longe

amplis imo Canadiorum Ceano, non nisi pauci qmOS. I, teporis in Gallia Reginae auctoritas interponebatur, Ut primo quoque tepore Porturegies seruitute libera

remur.

48쪽

remur, nobis uti liceret, in quolilibet Nouae Franciae tractu, aut patrium dioma perdiscere, aut quod iam didicissemus nostro iure, nullius exspecto venia, inter

Barbaros Xercere. In eam rem igitur

Regio diplomate instruct i Sociorum duo Pater Quintinus, inui ante in Galliam renavigarat e Portu Regio, libertus duThet Nouo Fracicum littus, anno CXCentesimo decimo tertio, medio a1o incolumes laetique tenuerunt. Diplomate auebatur, uti liceret nobis nouudomicilii commodo loco aedificare , Cidoneam familiam domicilio tuendo

habere, ad cuius instructum annua tricenum Capitum cibaria , qui praeterea Caprae, a Caetera id genus largiter sum misi erant. Ad vim quoque propulsandam instrumenti bellici, Commeatus nonnihil militaria item quattuor tabernaCula, quibu tegeremur, dum muriasiurgerent noua domus, Reginae beneficentia acces erant. Saufletus militari titulo imperioque domestica Cohorti, domicilio aedificando , eidemqUC CX-

structo . a munito praefuturu erat, Vti

nihil

49쪽

nihil deesset ad ingruetes casuS, Uin sedes familiaque omnis sarta tectaque consisteret. His in Regium Portum appellentibus , quini tantum de toto

contubernio aderamus, absente inter Caeteros Bien Courtio , Cuius vices obeunti

Heberto cum Reginae litterae te uae fuissent, quibus dimitti iubebamur , nostras nobis licuit colligere sarcinas, quibUS collect is post bidui Porturegiensi a tione, ad noua sedes collocandas in Norembegens regione soluimus K desquitum , Orembegae orae portUS

nautis dicebatur e pacto , Ut O nauigium appellerent, unde uniuersa familiaeXscensionem faceret, futuri domicilij locum auspicato Captura in proximis collibus; sed cum in propiore portu haesis ent, cui a Sancto Saluatore nomen, e fausto euentu , indidimus , as erebant se pactam fidem abunde exsolvis e , neque longius Cursum prouect urOS. Inter CamContentionem sermo incidit cum indigenis Barbaris, quibus suam oram mirifice prae ades luit collaudantibus, ad eam sedem deligendam magnopere hortantibUS,

50쪽

tantibu S, eius explorandae Cupido nobis incessit qua eXplorata , impenseque probata ab omnibus, totius multitudinis eo incubuit animus, ut opportuno in Colle area excitando aedificio designaretur. Loco itaque inaugurando Cru erigitur, solum exti ruendis aedibus describitur, iaciendis fundamentis terra effoditur, eodem nomine, quo subiectu portus, nascens tenuibus exordiis domus Sanetus Saluator appellatur. Saus 1 cohortis Duci rust icae rei tam acris Cura principio insederat, ut id unum cogitaret, Caetera negligeret omnia , Xque nimio agriculturae se udi , magnam familiae partem ab opere fabrili ad rus iCum seuocaret. Mottaeus Satis.1 Legatus , Onseraeus Signifer Ioubertus ordinum Insi ructor, Caeterique de Cohorte primores erant in ea sententia, omnibus reliquis post habitis curis , aedificandum esse domicilium

eoque Conferendas uniuersae cohortis

operaS, quoad aduersum hostile vim munitionibus Cinctum , tuto habitari posset. Quamobrem aegerrime ferebant, contubernalium plerosque ata aedificando abduct OS