Opera C. Cornelii Taciti

361쪽

AD LIB. XI. ANN. C. COIIN TACITI. II

Concessa etiana, uete j iuris erant privati, libertas, gens, Omal

bia, jus patrium, jus legitiva ae donlinationis, dominii, Sucupionia. Hoc Ius Quiritiu)it.

Non Latini tantum, id est, uti incolae, sed tali quoque, id

est, qui inter utrumque mure ad Rubiconem usque fluvium incolebant, jus a Romanis consecuti sunt, quod dictum est Ius loliactim. Jus illud Italorum videtur prim , fuisse aliquanto deterioris conditionis, quam Latinorum sed tandem e recidit ut imi alitas a censu cupitis et soli esset Ius Italicunε. Roma, inter arctiores conclusa ines, cives militesve alid deduxit, qui loca sibi adsignata incolerent. Hae sunt Colonioe, quae . Romani regebantur legibus. Aliae erant, quibus jus Italia dabatur aliae quae Latinorum aliae, quae Civium Romanorum

Municipia, seu Muiricipes, cives erant Romam, legibus suis Utentes, muneris tantum cum populo Romano honorarii participes,n quo munere capesshndo appellati videntur : nullis ullis Decessititatibus, neque ulla populi Romani lege adstricti, ni populus eorum fundus factus foret. Liberi populi suis gaudebant legibus : levia anthin et sponte ad XPenSa Publicas contribuebant, sicut et Foederati populi, qui foedus cum populo Romano inierant. Immunes ver,populi, ab omni publico onere soluti. Stipendiserti, vectigal certum Solv bant, quod stipendiarium dicitur; quasi victorio prcemium, cpoenam belli Cicero in Verrem, II 6. Haec qui fusius explicata reperire voluerit, adeat erudito Viros, II eineccium, Antiq. Roman Iuri rud Vol. I. Appendix Cai P. I. 2 et 3 et Floreg, Medullas de spatia. p. 85 et seq.

Observandum autem haec omnia, ut donorum natura St, Pro

arbitrio reipublicae aut Principum, modi liberalius, moti parcius fuisSe concessa. Ita hoc in locoTacitus memorat primores Gallorum, civitatem Romanam jam pridem assecutos, jus adipiscendorum in Urbe honorum expetere. Nempe civitas Romana nonnumquam Sine hoc privilegio tribuebatur. Unde teste Livio 1 X. 43. A agninis, quique arma Romanis intuleraut civitas siue suffragii latione data:

362쪽

352 NOTAE ET EMENDATIONES

concilia connubiaque ademta, et magistratibus iaeterquum aer rum curatione interdictum.VJuvaret hic animadvertere quηm fuerit digna totius orbis imperio gens, quae tot jura, tam Sapienter attemperata, repererit, quibus populos, ut moribus, si meritis, diversos, quasi familiam unam re ieret. At nobis brevitati studendum. Monuisse sit satis. Seiιator foret Emendat Acidalius, probatque l. Lallemarad. Quem ultra honorem residuis nobilium, aut si quis pauper εLatio Senator, ore t V At melior, et mugis Corneliana videtur vulgata Scriptura. Ferro viqi e Ita SS. Puteolanus ferro ignique. Apud Alesiam. Hic reperta IV. idus Decembris, anno I 65e inscriptio, qua nulla extat, ut opinor, in Gallia vetustior et illustrior Eam X exemplari, ad Se misSo, Sed properantius descripto, vulgavit Reinesius, Syntagm. In SCript CluSS. I. num. 176 qUBII Puriter mancam postea publicavere D. Loliquet, lituoriens de France, Vol. I. p. 3O. et Cl. Danville, claircisgemens sitr a Galile,

p. 94. Lapidem ipsum cum diligentius invisisset Petr Franc. Chimetius S. I. animadvertit in seriori lapidis limbo inscriptum esse

lineam integram, quae curiosos hactenus fugerat. Inscriptionem integram, ut in SS. ejus Chedis, reperi, juvat hic edere, ne egregium antiquitatis Gallicae monumentum integritate sua careat.

363쪽

AD LIB. XI. ΝN. C. CORN TACITI. 353

Lupis ora trium pedum et metarum e longitudine, duorum pedum latitudine : unciales pulcherrimaeque litera . uis veri, sit Deus ille Moritasgus t i me ulla conjectura ipse est Moritas rus, re Senonum, de quo Julius a Sur, eli. Gull. v. e. Illum vel Romani, vel ulli sacravere illi, ut Gallorum animos sibi conciliarent hi, ut Romanorum Sacra imitarentiir. O fid si memoria eorum. Nullus in Tacito locus deploratus magis nec ullum sanitati Spem asserunt scripti codices uvat tamen Vaticanorum librorum scripturam, quae eadem est in ceteris omnibus, exhibere, ut inde eruditis conjectandi sit locus. In S.IS64. Quid si memoria eorum moreretur, qui Capitolio et

ara Romana manibus eorumdem per se satis fruerentur.' In S. 1958. Supra moreretur Scriptum memoretur loco per se satis

Scriptum prosti'atis in margine per se satis. Quam millia inde divinaverint eruditi, longum et inutile foret referre. Absurda silebo probabiliora tantum reseram, ut ea probet, melioravetento lector Puteolanus edidit, Quid si memoria eorum inoriretur. At verbum insolens inoriretur. Nec Chi emenduntur ScriptoreS, nova verba obtrudenda. Addit Cl. Chimelius, qui Capitolium et arcem Romanam, eorum Sedem Persecuti sunt.

Optime quid tu vidit Cl. Chimetius a librariis perperam scriptum

ra Romana pro arce oman4. Ceter minime Sunt Corneliana. Haud felicior . r. ronovius, quid si memoria eorum noriretur, qui Capitolium et arcem Romanam, moenibus eorumdem prostratis V subauditum putat, obsederint. Hae durari ne prostrata sunt Capitolii moenia Cl. Lallemund monet legendum cum Jac Gronovio: Quid si memoria eorum OVerentur, qui pro Capitolio et arce Romana manibus eorumdem prostrati sunt pro Cupitolio idem esse ac ante Capitolium.' Sed cεrth, memoria eorum moderentur et manibus eorumdem prostrati sunt ab usu stiloque

Taciti recedere mihi videntur. Displicet quoque Itychius, Quid

si memoria eorum innovaretur, qui in Capitolio et arce Romana

majoribus eorumdem prostrati. emo si Gallis in Capitolio

prostratus, cum victoribus Gallis capta tota urbe Capitolium tamen atque arcem Diique et homines Romani tenuerint, habitaverint,' teste Livio v. l. ossit, Heinsii, aliorumque emenda-

364쪽

a54. NOTIE ET EMENDATIONEStionibus abstineo, quae Latinitate aut historica veritute satis res elluntur. Cum nihil ergδ occurreret, quod placeret, ne quidquam sani ex librorum scriptura extrudi POSSet, dum meliora succurrerent, Suppleri posse X istimavi, quae neque hoc loco, nec Taciti mente, indigna mihi viderentur Quid si memoria eorum reno-Varetur, qui Capitolio et arce Romana manibus eorumdem ei hsuperatis, pretium populi Romani mille pondo auri secorinti Haec omnia, ut supra in Noti monuimus, ConStant ex Livio v. I9. 47 o 48. Floro I. 3. Plinio XXXIII. I. SeCt. 5. Loca integra res erre supersedeo, quδd jam longior fuerim. Haec consului eruditus lector.

CAP. 24. Et statim. Ita ΜSS. Flor Corb. Pichen et Recentiores. In SS. Huri Bodl Jes et veteribus editionibus etiam statim. Mallem etiam vel et omitti.

Ita ea s='sus est. Exemplar hujusce Orationis Claudii, aerea tabula, longa pede quinque, unCius octo, lata pede quatuor, UnCiam unam, incisae, repertum est Lugduni in colle Sancti Sebastiani anno J528. chim rimandis aquis foderetur terra, ut

docet P. De Colonia . . Histoire Litteruire et Antiquites de

Ly0n Vol. I. p. 34. Cum eam accuratissime editam vellem, Cl. Beraud pro Rua humanitate, a se deScriptam et cum Xemplari collatam ad me transmisit, unde sincerior, quum apud Gruterum, p. 502. ipsumque De Colonia, Servata etiam interpungendi ratione, hic repraesentabitur. Periit, ut mihi videtur, altera tabula, aut forte pars superior hujus tabulae, in qua titulus orationis et aliquot erant orationis lineae Ipsa etiam, quae Superest, tabula

in duas partes injuria temporum diffracta. Nunc, ut licuit, Oagmentata extat in Lugdunensi praetorio.

365쪽

LAEVA PARS VANULAE.

366쪽

356 NOT E ET EMENDATIONES

TRATUS ADMIΝISTRATIO REI P. TRAΝSLATA EST QUID NUNC. ΟΜΜΕΜOREM DICTATURAE HOC IPSO CΟΝSULARI. IΜPERIUM VALENTIUS REPERTUM APUD MAIORES NOSTROS QUO IN ASPERIORIBUS BELLIS AUT IN CIVILI

367쪽

AD LIB. XI. ANN. C. CORN TACITI. 357

368쪽

55 NOTAE ET EMENDATION Es

FINES. GALLIAE NARBONENSIS VENISTI

369쪽

AD LIB. XI. ANN. C. CORN TACITI. 359

TOT ECCE. ΝSΙGΝES. IVVENES QUOT INTVEOR NON AGI SVΝT PAENITENDI SENATOR EsOVAM PAENITET PERSI CUM OBILISSIΜvM VIRUM AMICUM MEUM INTER IMAGINES MAIORUM SUORUM. ALLOBROGICI NOMEN LEGERE QUOD SI HAEC ITA ESSE CONSENTITIS QUID ULTRA DESIDERATIS QUAM UT VOBIS DIGITO DEMONSTREM SOLUM IPSUM ULTRA FINES PROVINCIAE NARBONENSIS IAM VOBIS SENATORES MITTERE QUANDO EX LUGDVNO HABERE NOS NOSTRI ORDINIS VIROS NON PAENITET TIMIDE QUIDEM P. C. EGRESSUS ADSUETOS FAMILIARESQUE UOBIS PROVINCLA RVM. TERMINOS SUM SED DESTRICΤE IAM COMATAE GALLIAE CAVSA AGENDA EST. IN QUA SI QUIS HOC IN TvETVR QUOD BELLO PER DECEM ANNOS EXERCUERUNT. DIVOM IULIUM IDEM OPPONAT CENTUM ANNORUM IMMOBILEM FIDEM OBSEQVIVMQVE MULTIS TREPIDIS REBUS NOS-ΤRIS PLUS QUAM EXPERTUM ILLI PATRI MEO DRUSO GERMANIAM SUBIGENTI. VTA QUIETE SUA. IECURAMQUE ERGO. FACEM PRAESTITERUNT ET QUIDEM CUM AD CENSUS NOVO TUM

OPERE. ET . QN ADSVE Τ GALLIS AD. BELLUM AVOCATUS. ESSET QVo D. PVs QVAM ARDUUM SIT NOBIS NUNC CUM MAXIME QUAMVIS NIHIL ULTRA QUAM UT PUBLICE NOTAE SINT FACUL TATES NOSTRAE EXQUIRAT v R. NIMIS MAGN EXPERIMENTO. COGNOSCIMUS

370쪽

560 NOTAE ET EMENDATIONES

Patica tantum adnotabo. Prim verba illa, te fimi insolentior esse idear, et qua S s e jactationem gloriae prolati imperii ultra Oceanum, pertinent ad Britannicam Claudii expeditionem, de quanos diximus in Suppl. Annal. IX. O Ct eq. Secundo haec autem, re dirum tomen latronis taceam, et odi

illud pti estricum pr0digium, P. De Colonia, Histo ire Littero ire de la ille de νυνὶ Vol. i. p. I 45. refert ad Valerium Asiaticum,

bis consulem, a Claudio occisum, tamquam PraeCipuum auctorem

intorsiciendi Cui Culigulae, ut dictum est Annal. XI. l. ecimprobabilis est conjectura, si Valerius Asiaticus fuerit origine Viennensis, ut ait P. De Colonia.

Terti , , monuerim Pro ad census emendandum esse ob cen3u.

Quis enim Latine dixerit, ad census, novo opere et inadsueto Gallis, pro ad cerisus, Ozum opus et in adsuetum Gallis Praeterea ex ip8 verborum ConSequenti putet Claudium dixisse, cum ab censu, novo tum opere, et inadsueto Gallis, ad bellum avocatus esset. Neque etiam, ut placuit P. De Colonia et Cl. Brossette aliisque, census ille intelligendus est de subsidiis militaribus, contributions, aut de delectu, levies of troops, sed de censu, statistica celisus, quo personae et Solum describebantur, ut, pro personarum dignitate et soli ubertate atque amplitudine, tributum in capita et Solum, poli an land aT, c. praescriberentur. Talem Galliarum censum Germanicus, Drusi filius, agebat, cum ipse quoque ad Germanicum bellum avocatus est ut videre est apud Tacitum Annal. 1. l. Alios ab aliis postea actos census memorat Tacitus Annal. I. 6. et XIV. 46. Censum autem a Druso actum meritb Claudius diXit novum opus et inadsuetum Gallis. Julius enim Caesar, Galliarum domitor, cum eas lenitate ac moderatione demial-Cere Vellet, non egit Censum, sed tantum quadringenties Angi

S 25,ODOl. in singulos annos stipendii nomine imposuit teste Suetonio in Jul Caes. Cup. 25. Cum nimia felicitate et opibus inquieti essent Galli, Augustus censum egit, quem memorat Livius in Epitome libr. 34. Dio quoque, LIII. p. te. Alterum

deinde egit Drusus, novum adhuc et inadsuetum Gallis opus, maXime Chun iterutis censibus, tributorum vectiguliumque modus, uti solitum, creSCeret.