장음표시 사용
411쪽
AD LIB. XII. ANN. C. CORN TACITI. 40 IBabylone aperi prodidit Quintus Curtius V. I. Totius operis
mu)icili bis 358. studia complectitur ... aedifici non sunt admota muris, sed fere spatium unius jugeri absunt. Ac ne totam quidem urbem tectis occupaverunt, per O. Stadia habitatur nec omnia Continua Sunt, credo, quia tutius Visum Si pluribus locis spargi. Cetera erunt, coluntque ut si X terna vis ingruat, obsessis alimenta, ex ipsius urbis solo subministrent.
Inde Plinium, supra laudatum, intelligas, qui et inives, et
Babylonis, et Thebarum descriptiones viderat, et tamen confidenter pronuntiabat nullius urbis agilitudinem potuisse ei Romae, comparari. Immo ipsius aetate cum Seleucia Babylonem hausisset, in ea fuere tantum plebis urbanae C. M. OO OO teste linio, VI 26.
Itaque celeberrimae illa Orientis et gypti urbes suere Parisiis
quidem aut Londino majores, Romae autem inferiores, vel ad Summum Pures. Unam in universo orbe urbem vetere Roma
frequentiorem novi, ehinum scilicet, ehing, Imperii Sinensis caput, quam serna tricies hominum, ,O0O,ODO. habitare scribit P. uvialde, Description Geogroph. Histor Chronolog Politique et Physique de Empi= e de Mihine, Vol. II. . . LiCet pleraeque peregrinarum narrationum ampliscationibus intumeant, maXime cum de hominum numero agitur, Deque haec fori eo vitio Careat, requentissimum tamen esse Pehinum, atque ipsa Romanumerosius, libenter rofiteor. Idque evicere novissimae inensistiterae, scripta Pehino die Q. Novembris, anno 767 quibus nuntiabatur periisse huc in urbe variolis, mallUOT, anno 766. plusquam centum millia puerorum. Nec magnatum liberi hoc morbo fuere amati, quia diligentissim contactu sunt prohibiti. Unica haec fuit adversiis saevientem morbum cautio a medela. Grassant enim malo iterum cessere et prilis habitae, et olim insertae, inoculation, variolae Haec inenses literae. Licet morbus solito acrius hoc anno saevierit, patet tamen maximam esse Pekini frequentium. Nec miror. Urbs enim illa, ut et imperium mense, peste numquam foedatur ibi etiam pax cenδimmota Adde incredibilem populi parcimoniam, qui oryza Plerumque Victitet, nec ipsas sordes, ceteris populi abominatas,
412쪽
equos, canes, feles, uires, Seni quoque ac moibo enectos fastidius, teste eodem P. u Haldo, qui id non immerit inter praecipuas Sinensis abundantiae causas recenset a chai des juments au- Vage est ori estinaee . . . . Le Peu ple 'acconii oderior de la cliair des hevaux, et des hiens, quoique moris de vieillesse, ou de maladio ili' pas meme de repugnancem ange Celle de Chais, des ais, et 'nutres Paretis animaux, qui se venit dans es rues: Vdu Halde loc. it. p. 38. Sed certe et sine ullo amplificationis metu, ut recens accepi ab iis qui Pel in multis abhinc annis degunt, ibi numerantur incolae circiter, is 2,500,ODO. quod minim mirum est in imperio, cui est bis millies incolarum, 20O,OOO,O00. At cum l. de Paw, vir multae lectionis, ritus, mores, aliaque Sinensis populi magno labore coacervavit, ut gentem Sibi ne satis, nec diligenter cognitam extenuaret ac deprimeret, Operae Pretium duxi quae obiter attigeram sustiis explanare, ut res, qua nulla Si iupolitica oeconomia attentione dignior, pro argumenti dignitate evol
DE POPULI FREQUENTIA APUD SI S, HUIUSQUE TANTIAE FRQUENTI E CAUSIS.
CL. DE A W, Recherches Philosophique stir es gyptiens et
les Chinois, Vol. I. p. 89 Vol. II p. 6 L et alibi passim amrmat Sinarum regionem, sexies Germania majorem, tam exiguo incol rum numero frequentari, ut licet Germania, juxta l. Sussmilch, habeat ducenties quadragies incolas 24,OOROOO, Sinae non habeant quingenties exagies 56,OOO,OOO. Deceptus est nempe l. vir acto familiarum Sinensium censu, clim Tartari Sinense solium occupavere Superiore SeCulo, nno 1644. Tunc numeratae sunt familiae I,O52,872. opinatus est
familias illas, ut nostras, justh aestimari, si numerus familiarum per
413쪽
AD LIB. XII. ANN. C. CORN TACITI. 403Iuinaurum o multiplicaretur. Qui multiplicatione consecit apud Sinus tum fuisse tantum incolas 55,264,S60. At l. vir non ut tendit Sinenses sunt ilia non aestimari, ut nostras
I e numerum . Sed saltem per numerum 6 ut con Stat e multis
Sinensium censibus qui familias et personas X primunt, et Om-Plures famili: numerum illum excedunt. Sed multiplicatio stat tantum Per numerum . um censendi sunt Sinenses incolae
rari mulieres, non numerari liberos nisi ab anno aetatis suae quinto- decimo, non numerari senes ab anno aetatis suae SexageSimo, non numerari milites, non numerari Mandarinos, non numerari literatos,
non numerari inopia et morbis invalidos, non numerari Principes. Qui omnes si annumerentur, Sina habent ei th, ut jam monui, circiter bis millies incolas, OO,O ,0OO. In Europa veri, ut plurimum numerantur incolae lSO,OOO,000. Manet erg certum et indubitatum, maximam esse apud Sinas Populi frequentiam, atque etiam majorem non mod quam in Germania, a quoque quam in tota Europeti, quae tamen est Sinis multo amplior. Hactenus et veritati et curiositati consultum, nunc consulendum publicae utilitati, quam spectare debent sani cujusque hominis studia Causas ergo tantae apud Sinus populi frequentia inquiramus. Aliquas quidem attulit P. dii Halde, Description des Empire
de la Chine, Vol. II. p. 7. nempe coeli clementiam, Oli foecunditatem, incolarum sobrietatem, imperii pacem immotam, patriae
amorem et Xternarum terrarum contemtum. Addideram quoque ibi promiscuos et populo acceptos esse cibos, equos, CaneS, fele mi reS, Seni quoque a morbo nectos, aliasque sordes ceteris
populis abominatas. At novas adhuc, easque penitissimas, CCepia viro harum rerum consultissimo, qui Pehini degit, multumque adlaborat, ut Sinae accuratissime innotescant. Praecipuae illa causa sunt l. Pervagata per totum imperium pietas filiorum in parentes, et jura parentum in liberos, ita ut liberi sint certissimum et locupletissimum parentum bonum. 2. Inustum
homnii, qui sine liberis moritur, propudium. S. Mores ipsius
414쪽
imperii, quibus maxina a gravissima sanctissima lite parentum Cura in maritandis liberis reputatur M. Honores additi viduabus, quae secundas nuptias non ineunt Q. Adoptiones, quae et prole Carentibus, et nimia onustis aeque subveniunt G. Mulierum solitudo, unde iis major puerperiorum cupido, pauciora in partu pericula, maxima et assidua educandorum liberorum cura. I. Exheredatio siliarum omnium, qui certa semper et sat ampla filiorum et familiarum patrimonia. S. Connubia militum. S. Certa et immotaVectigalia agris inhaerentia, quae mercatorem et artificem indirecthlantium percellunt. GO Pauca muri, lauca in externas terras itinera Il. maxima facilitas, ut ex una provincia in alteram transvehantur homines, prout postulat abundantia, aut sterilitas. 12. Non sobria arithm, sed laboriosa quoque ipsorum magnatum
vita 13. ulla praejudicata opinio ignobilium obiliumve nuptiarum. 14. obilitas, ex antiquo inarum usu, ossiciis virtutibusque addicta, minim ver,hereditaria homines, non familias distinguit i5. In publico decus morum, magnusque pudicitiae honos.
16. Missitica imperii studia, quibus diligenter inquisitum, Xperimentis exploratum, literisque traditum, quidquid leguminum et
radicum edule, Sanum, ac salubre, potest in sterilitatibus aliisque temporum necessitatibus frumentum et oryZam Supplere. Ha Sane causas quicumque attente perpenderit, haud mirabitur
tantum esse Sinis populi multitudinem. At id commune est hominibus vitium, ut nihil ferme moderati habeant. Nostra in Europa saepe non satis consulitur hominum multiplicationi apud Sinas, nimis consulitur. Unde illa morum portenta, quibus arentes monstrosos liberos et invalidos, sub ipso partu, enecant filios ac maxime filias, premente inopia, exponunt, et doloribus mortique devovent ipsa imperii discrimina, cui lugenda imminet ruina,
quoties Sudum Serenumque est coelum, nec decem pluviae, quibuso Za, maximum inarum alimentum, aliaque germina pullulant, statis sui temporibus non Veniunt.
Nullane erg certa fixaque datur regula, qua definiri possit, quae debeat esse in imperiis hominum multitudo i Datur ei th,
eaque oritur ex ipsa imperiorum natura, quae condita sunt ut tuti
laetique vivant homines. Vera eri certaque sit imperiis regula,
415쪽
AD LIB. XII. ANN. C. CORN TACITI. 405
multiplicare populum, quantum sinit securitas et laetitia. Ea ostimperii se licitus, quam deque commendant ratio atque religio; tiam in Italia fundatam voluit optimus Princeps Trajanus, ut dicemus, chira res ejus sumus tradituri quam egregie descripsit Isaius, si Hebraica, ut udaei, Syrusque interpres, legeris P πλεῖστον τοὐ
λαοὐ, ο κατηγαγες ε ευρροσύνη σου και ευ φρανθησονται νωπιον σου, ως οἱ ευφραινομενοι εν μητρο, και ὁ τροπον οι διαιρουμ νοι σκυλα. Isai. IX. S.
Haec sunt, quae in re magni momenti disserere volui. Cetera in quibus bEgyptios et Sinenses non satis diligenter expressit Cl. de Paw, non nostri est instituti et otii longius prosequi. Id tantiim addidero Cl. virum, ut urbium et hominum inopiam Sinensibus exprobret, iis objicere Belgas et Batavos, apud quos tot Sunt urbes, tot homines. Id objici posse incredibile est. on memorabo Sinis esse 5lo urbes muris cinctas, quarum PrinCipes, ut Pestim, an ing, Ham-tcheou Caiιton, se habent singulae amplius decies centena millia incolarum, I,OOO,ODO. praesidia insuper majora, Drti esses, muris munita, 493. praesidia minora, muris quoque vallata 25O8. Belgis et Batavis, quos in exemplum adduxit Cl. de Paw, non urbes inenses objecerim, sed duos tan-ttim pagos ing-te-tching, et Fochan. Hic distat solium quatuor leucas ab uri, Canion, et resertus est sericis aliisque opificibus;
ille est in provincia Liang-si, ibique degunt figuli vasorum, vulgbPorcela in ne nomen, nec dignitatem urbium obtinent, udd non sunt muris cincti. Singulis tamen sunt incolae amplius decies, I,OOO,OOO. Belgae et Batavi habent serm incola 4,OOO, O. quot reperire est in paucis pagis, nedum urbibus, Sinensibus. Non juvat externa minuere, sed recta atque utilia bivis fuerint aemulari,
CAP. 25. M. Suilio. Memoratur in nummis Hierapolitarum, apud Harduinum, electa opera, p. I. IEPA ΠΟΛΕΙΤΩΝ. M. ΣΙΙΛΛΙΟΣ. Hierapolitarum, M. Suillius. In parte aversa, templum, cum epigraphe, AI PIIIII EI VH ΣΕΒΑΣΤΗ. Agrippina Augusta Diversus et g Μ. Suilius a P. Suilio, de quo
supra Annal. IV. 3 l. et saepe Libr. XI et XIII. Marcum autem
416쪽
Suillium eundem esse, ac uitium Rufum, de quo Plinius, VII. 5. opinatur Hai duinus. CAP. 26. Intempestiva. Per Ditempestiva, ed. R3chii Clarus erit Sensus, si ita corrigus Piter intempestiva noderem ossicia in
ludibrium tertebat. Vide Repub of Let sor April l 731. p. 247. CAP. 27. Deduci impetrat. Sic SS. et editione veteres. Lipsius, imperat. Deinde L. Pomponius. ubi ad significationem vocis deinde
non satis attenderat ipsius, Opinabatur parum Ohaerere narrationem, ac forte excidisse, quae de Sulpicii Galbae et P. Gabinii expeditione adversum attos Marsosque Dio narravit, lib. X. Verum hic nihil deest Galbae et Gabini expeditionem suo loco memoravimus in Supplemento ad Annal. IX. 23. Vangionias. Ita MSS. et editiones veteres Rhenanus, Vangia ones. In SS. Hari Lodi des. Vangionas. CAP. 29. Mor diuturnitate. Sic S. Flor editio princeps,
Ernestus, et reCentiores. In SS. Huri Bodl Jeg. et Puteolanus, diuturnitatem. Ilox pro mutans, in editione principe mutatus. Eleganter dictum mutariS.
Vibilius Editio princeps, S S. Flor Ag Vibillius. In ΜSS. Huri Bodl Jes. Iubilius aut Iubillius. P. Attellio Histro. Ita SS. Diversus et g a SEX PALPELLI Vel PALPEIO. P. F. VAE L. II STRO, Cuju memoria extat apud Gruterum 447. n. 4.
Ponnoniae proesidebat. Ita plerique S S. et editiones veteres. ΜS. Flor Pannoniam. Utrumque Latine. Subsidio Cictis, et terrori. Ita S. Bodi et editiones quam plurimae. In S. Flor et editione principe, terrorem. Si quoque Ernestus Puteolanus, terrore. SS Jes Gueis tempore. CAP. 30. Inter se partivere. Editio princeps, partiti unt. Bene Puteolanus ex SS. partivere. Sic Sallustius in Jugurth. Consules designati provincias inter se partiverant.
417쪽
ΛD LIB. XII. ANN. C. CORN TACITI. 407 CAP. l. iasis qui restiterim t. In SS. et editis libris restι-
terunt. Ex Latino usu tecto ErneStUS, reSliterant. Cinctosque castris. S. Flor cit ictaque castris. Eclitio princeps, cur clasque castris. MSS. Vari et des Cinctasque castris. Altera manu emendatum, cinctos. Sic et Puteolanus Lipsius aliique ii plurimam dissicultatem movent, ut emendetur vel detrahere arma suspectis, cinctisque castris Antonam ad Sabrinam
uet imi cohibere parat vel cinctosque castris, Antonc et Sobrinsistitiis. At eleganter dictum, cinctosque crastris Antoniam, vel potius Ausonam et Sahrinamsuvios cohibere parat. Nam perperam ut Tacitus, aut librarii scripsere Antoniam pro Ausonam; quod jam pridem animadvertit eruditus Caniden, ritannia byG09gh, V. I. P. 19O. Ed. 8O6. suadetque locorum natura. I On ii eleganter vertit Cl. urphy, me herefore resolvet to disarm ali
Proeliis contusi. SS. Flor. Reg. Farn editio princeps, Pichena, Ernestus. In SS. Hari Bodi et Puteolanus, concuSm. CAP. 32. Ductus in Cavgos. SS. Flor. Vatic Corb. Hari. Bodl Jes Gueis editio princeps et Puteolanus, ductus inde angos. Unde sorte olim scriptum, ductus inde in Cangos, ut ichene et
Apud rigantas. Sic S. Corb. et editio princeps Puteolanus rigantes. Variant quoque ceteri SS. De Brigantibus Seneca in Apocolocynt seu ludo de morte Claudii.
Ille Britannos Ultra noti Littora ponti, Et ceruleos Scuta Brigantas Dare Romuleis Colla calenis Iusgit, et ipsum
Nova Romans' Iura securis Trenter Oceanum.
418쪽
Colonia Camulodunum. Ita SS. editiones veteres et ErnestuS. GraeCis hioque αμυουλοῖο ov. In aereo Claudii nummo apud Canadenum, ritan by Gough, Vol. II. p. 122 Ed. 1806.
XIIX capite nudo. Ex adversa parte colonus duos boves agit, vulgare in nummis coloniae signum, o L. Cis D m. AUG. Idem, V. II. P. So. Ed. 1806. e insCrip. memorat Cn. Munatium, qui fuit CENAIΤOR CIVIUM ROMANORUM CULΟΝIAE VICTRICENSIS QVAE EST I BRITANNIA M A LΟ-DVNI. Utinam tum nummum, tum inscriptionem ipse inspexisset, ut ex eruditissimi viri testimonio indubitata constaret fides. Nomen
urbis ductum videtur a C LAIVLO DE SANCTO ET FORTIS-s1Μo: Sic enim gentes illae Martem vocitavere. Caniden, Vol. II. p. 122 Edit. 1806. CAP. 3. Caractiaci Strenuus ille Britannorum imperator a ZODarn, Vol. . . 565. Λαρατακος appellatur. Sic etiam S. Reg. In S. Jes Carattaci. Verum Cl. HVm, Tesor Britannico, P. I 45. nummum aereum e cimelio Comitis di Winthi ea laudat, in quo ex una arte caput nudum Principis ex ultera pedes cum Clypeo equum ducit infra CARIC. Unde genuinum
nomen esse Cariciacum adseverat Eum apud Demetus, nunc
Cardiganshire, regnasse docet eruditus Caniden, Critannia byGOugh, Vol. III. p. 57. Edit. ISO6. Sed tum astu, tum locorum fraude prior Ita uteolanus et ΜSS. Mart. odi. Jos In S. Flor sed tum astu locorum fraude prior SS. Reg. Agr. et editio princeps, sed tamen aStu. Caterva majorum. Ita libri omnes editi et S S. praeter Rychium, qui S. Agr. perperam edidit catervdque majore.
Nec est cui emendatum velis cum ipsi cater Treque nationum, aut cum reingliemio caterva armatorum. Absurde Barthius
Catersa Monionum, qui vicinam insulam onam, Angleseinhabitabant. Non male vertit Cl. urphy, n the oulside of his fortificatioris, a vastiod showed theniselves in orce, an in ordero batile. '
419쪽
AD LIB. XII. ANN. C. CORN TACITI. 409
CAP. 35. Ardorem ea ercitus intendebant. Verbo intendere saepe utitur Tacitiis. Igitur immerit,hic emendatum incendebant. Veteres editioncs et S S. Reg. Hari. odi. Jes Gueis omnes habent intendebant; quod et . Heinsio placebat. Conserto cri adu. Ita libri omnes editi Mallo Froinshemius conserto gradu; sicque legitur in SS. Hari Bodi et des. Spathis. Spathas veteres in Celtiberia haud procul urbe Sigu-enza, Orientem versus, recens repertas exhibet orenissimus Princeps Hispaniae, . Gabriel, in egregio su opere, Sallustio,
P. 303. Eres sunt, et capulo tenus paulo longiores palmis quatuor Castiliensibus, id est, quae PariSienses pedes duos et semissem sequant. Ibidem exhibet hastilia pariter aerea, haud procul Sagunto, nunc Murviedro, et ortos reperta. Longa uti paumum ferme unum. Alia sunt longa sesquipabatum. Ligneis hastis praefigebantur. CAP. 36. Cartismanduae. Variant SS. Carfunanduam, CartiMnanduam, Cartimandam, Cartismanduam, quod magis receptum, appellant. Suum decus aetollit. Pro victoria passim erecta tropaea. In ea Belgarum parte, quae nunc dicitur Somersetshire, repertam oblongam plumbi laminam in tropaeum erectam et inscriptam,
XVI. DE BRITAΝ. testatur eruditus Caniden, ritannia, b
Gough, V. I. p. 82. Ed. 18O6. obvii quoque nummi aurei, in quibus
Capite laureato Ex adversa parte arcus triumphalis, duobus tropaeis, et equestri Imperatoris Statua ornatus, cum inscriptione DE BRITANNIS. Inde accipimus victum fuisse Caracta una anno priore. Sed plures per annos gesta conjunxit Tacitus, ut ipse monet inis Cap. XL. Castra proacet. Ita S. Hari Puteolanus et recentiores.
In editione principe et S. Reg. castris. o emendaVi, tum, incedentibus. Ernestum et Latinitatem secutus in editionibus veteribus et ΜSS. Hari et Bodl tunc.
420쪽
Regris clientelis. Ita omnes, ipsiuni secuti tamen in USS. Vatic IIari. odi. Jes aliisque una scriptis, tum editi libris ante Lipsiuna clientulis. Qua vox recipienda videretur, si vel aliis scriptoribus probata, vel ex usu Corneliano foret nec clientelis elegantilis diceretur. Traducta. Bene Puteolanus et recentiores. In S. Reg. et editione principe, tradita. At non Caracta us. allet Ernestus. At Caractiacus, non Crdiu demisso, aut verbis, misericordiam requirens. Certe sic laetius flueret oratio. CAP. 7. Neque dedignatus esses. SS. Hari. odi. Jes et Puteolanus. Neque dedignatus essem claris majoribus ortus,
ph/ribus gentibus imperitans, ardere pacem accipere. S. Reg.
et editio prinCepS. . . ortum. . . imperantem. Foedera paciS. S.
Flor. imperitantem. ichen aliique recte emendavere, eque dedignatu esseS, AC.
Non, i et os. ychius ex S. Agr. quod uret et rotio placuerat. Vulg in ΜSS. et veteribus editionibus, natu quod Lipsius in num mutaVit. Oblivio sequetur. In SS. et oditis libris, et supplicium mei
oblivio sequerelitr. Credundare manifestum est, ex ultima Prioris verbi syllaba repetitum. Pro sequeretur emendandum Sequetur
jam monuere Rhenanus et Lipsius ediditque Ernestus. Vinclis enotriti Lipsius et recentiores. Editiones veteres et ΜSS. Huri Hodi des abSohiti. Laudibus gratibusque. Editiones veteres, gratiisque. In S. Hari prima manu gratibus postea emendatum, gratiiS.CAP. S. Vinctos reges. Sic editio rinceps, ct SS. Flor. Hari Boiit. Jes Gueis PuteolanuS, victOS. Site hostes. In S. Reg. et editione principe sive quῖd403tes.
Quod omisere Puteolanus et recentioreS. .
M cito Cicis et Costellis. In SS. et editionibus veteribus minciis et castellis unde emendandum videtur, ii cito nunciis