Opera : Tatiani et Hippolyti

191쪽

dii sit statutum praenatum viventibus Praescribit ut fas esse quid prodest piuna sed rem esse sic fac saepe sed vidi tamen Illos pie aevum qui volunt traduce PQ, Uticliaud secundis rebus et qui aliud nihil Praeter lucellum ipsisque solis utile Curant, honore sulgidos quam nos a SEsse hoc in aevo Longius Sed cernere Et praestolari finem oportet omnium. Non enim, ut inhaeret pluribus sententia, die sanda prorsus, saeculoque inutilis, Injussa quaedam moti est; et omnia Reguntur ut sors sori. Habere enim volunt Morum suorum haec improbi munimina. Pietatis autem et praemium est cultoribuS; Est et scelestis, ut decet, punitio

Nil quippe, nil sit absque providentia. Et quaecumque alii et prope modum plerique de De et providentia dixere, ea quam parum inter se consona di Xerint in promptu est. Alii enim Deum omnino et providentiam sustulerunt, alii Deum esse statuerunt, et providentia gla bernari omnia consessi sunt. Prudenti igitur auditori et lectori diligentor considerandum cst quid a quoque dicatur, quemadmodum ait Simylus

Mos est Poetas nomine aequo dicere, Natura inepti sive Sint sive Optimi. At judicare Oportet.

Quemadmodum et Philemon

Res est molesta, ineptus auditor sedens Haud namque culpat se ipse Prae Vecordia.

Attendere igitur oporto et consideraro quid dicatur j iidici UApendunt uiti quae a lillosophis otio tis dicta siti t. VIII. Num qui negotii deos esse, rursus constCntUr, ac

192쪽

insanda acinora ab his palpari dixerunt. Ac Jovis quidem imprimis nefarie facta plenior ore poetae praedicant Chrysippus autem qui multa nugatus est, anno significare invenitur Junonem ore impuro cum Jove esse congressam PQuid enim matris illius, quae dicitur, deorum, aut Iovi SLatiaris sanguinona humanum sitientis, aut Attidis castrati lascivia recenseam aut Iovem illum cognomine Trag in dum, qui suam ipsius, ut perhibent, manum inundavit, ac nunc deus apud Romanos colitur Taceo templa Antino et

Caeterorum, quos Vocant, deorum risum enim, dum nam

rantur, cordatis viris excutiunt. Vel impietatis igitur ex suis ipsorum scriptis arguuntur qui lati a philosophali sunt, vel etiam promiscui ac nos anili concubitus. Quin etiam hominum orandorum inhumanitas apud eos deprehenditur ex iis quae scripta reliquerunt; et quos colunt deos, principes eos scribunt suisse horum facinorum edendorum. IX. Nos autem et Deum consilemur, sed unum, condi torem et creatorem et opificem hujus universici et provi dentia gubernari omnia scimus, sed ab eo solo : et legem sanctam didicimus, sed legislatorem habemus verum Deum, a quo et justitiam colere et pietatem et bona opera sacere edocemur. Ac de pietate quidem sic praecepit: 'on erunt, tibi dii alieni praetor mo. Non sacies tibi ipsi dolum, neo

cuiusquam similitudinem quaecumque in coelis desuper,

aut quaecumque in terra deorsum, aut quaecumque in aquis Sunt subie terram. Non adorabis ea neque coles illa: ego enim sum Dominus Deus tuus . si bonis autem operi bus sic ait: monora patrem tuum et matrem tuam, ut benes tibi sit, et ut longaevus sis super terram quam ego do tibi Dominus Deus. s Atque etiam de justitia si Non moechabe- suis. Non occides. Non furaberis. Non salso testaboris con tra proximum tuum testimonium salsum. Νοn concupisces

Exod. xx.

193쪽

s uxorem proximi tui. on concupisce domum ejus, nec agrum nec servum ejus, ne ancillam ejus, nec bovem ejus, nec subiugato neque ullum pecus ejus, neque quaeCumque

sunt proximi tui. Non pervortes iudicium pauperis in ju- dicio ojtis. Ab omni verbo iniusto recudes. Innocentem et justum non occides, nec justificabis impium, o munera non accipies munera enim excaecant oculos videntium et pervortunt verba usta . Hujus divinae legis minister fuit Moses famulus Dei, loli quidem mundo, praecipue ero Ue-bi tuis qui, Judab dicti sunt quos antiquitus vox AEgypti in servitutem rod git, cum ossent semon justum hominum piorum et sanctorum Abraham Isaac, et Jacob. Horum recordatus Deus, factisque miraculis et stupondis per Mosen prodigiis liberavit eos et ex Egypto eduxit, ac per enm re gionem quod deserta dicitur doductos, restituit in terram Chananaeam, quae postea Judaea Vocala est legonaque Osuit, et haec eos edocuit Magnae igitur et admirabilis ad Onanem justitiam legis decem capita, qua modo retulimus, Sic habent.

X. Quoniam igitur inquilini in Egypto suerant, qui e

nero Hebraei erant ex Chaldaea orta enim his temporibus fame, necesse habuerunt in AEgyptum transmigrare rumenti causa quod illic vendebatur, ubi et diu commorali sunt haec autem eis eveniebant secundum Dei praedictionem) cum, inquam, inquilini in Egypto annis quadringinti et triginta fuissent, cum tuo illos Moyses in desertum

perducturus esset, sic eos Deus per legem edocuit ut PQ grinum non siligetis : Os enim nostis anima in peregrini:

ipsi enim peregrini in terra Egypti suistis.

XI. Cuni autem logum is a Deo datam popidus transgrederetur, benignus et misericors Deus nolens eos o modi

tollere, ad legem quam is dederat illud otiam adjecit, ut

194쪽

prophetas eis deinceps ex fratribus suis mitteret, qui doce- Dent et in memoriam redigerent instituta legis, atque ad

poenitentiam eos converterent, quo amplius non peccarent. Sin autem in pravis actionibus permanerent, praenuntiaVitsore ut captivi traderentur omnibus regnis terra : quod quidem jam eis evenisse in promptu est. De poenitentia igitur Esaias propheta communiter quidem omnes, nominolim vero populum alloquitur Quaerite Dominum, et in inve niendo eum, invocato, et postquam vobis appropinqua verit, relinquat impius vias suas, et vir iniquus cogitatio

ne Suns, et convertatur ad Dominum et misoricordiam

ConSequetur; quia multum dimittet peccata vestra . , Et Εχechiel alius propheta ait Si iniquus averterit se ab omnibus iniquitatibus quas fecit, et custodierit praecepta mea, et secerit justificationes meas, vivens vivet et non morietur, et iniquitates ejus quas fecit non memorabun stur, sed ustilia quam secit vivet; quia nolo mortem ini, qui dicit Dominus, sed ut avertat se a via sua mala et Vivat Rursus Esaias Convertimini qui profundum, consilium initis et iniquum, ut salvemini Et alius pro pheta eremias Convertimini ad Dominum Deum es s rum, quemadmodum Vindemiaris ad cariellum suum, et misericordiam consequemini A. s Multa quidem vel potius innumerabilia sunt do poenitentia in Scripturis sanctis dicta, volente semper Deo humo num genus ab omnibus peccatis

XII. Adhuc otiam o de justitia quam lex praecipit, consentaneae inveniuntur Prophetarum et Evangeliorum sententiae, propterea quod omnes uno Dei astati Spiritu loquuti sunt. Sic igitur Esaias ait et Auferte mala ex animabus ves, tris discite sacer honum, quaerit judicium, liberato op-

195쪽

pros sum. ivlicato pii pillo, et justis calo viduari . Idem 4 Dissolvo, inquit, omneu colligaturam iniquitatis solvo Ob-s ligationes violentorum contractuum dimitto fractos in romissionem , et omnem scripturam iniquam conscindo: frango esurienti panem tuum, et pauperes sine tecto induc, in domum tuam : si videris nudum, operi et domesticos, seminis tui ne despexeris. Tunc erumpet matutinum lu- men tuum et sanitates tuae cito orientur, et praeibit ante, to us lilia tua . , Similito Jeremias late, inquit, u- per vias et videto et interrogato qualis sit via Domini nostri bona et ambulat in ea, et invenietis requiem animabus vestris. Judicium justum judicate, quia in his est voluntas Domini Do vostri'. ii milia dicit Mosos Custodito judicium et oppropis quale ad Dominum Deum vostrum, qui firmavit costhanit condidit terram. Et alius, qui Jooldicitur, his congruentia loquutus est Congregate popu-

lum, sanctificato occlesiam, suscipite presbyteros, congre- gato parvulos sugentos ubera. Egrediatur sponsus de cu A bili suo, et sponsa de tholamo suo. Et orate ad Dominiani Deum vestrum intonio, ut miseroatur Vestri et doleat pec-

cata vestra A. Similiter alius, qui Zacharias dicitur: Iseo dicit Dominus ouuii polon Judicium veritatis judicat :

o misericordiam o mi sorationem facite unusquisque ad proximum suum : et viduam et pupillum et advenam non opprimetis, o malitiam unusquisque non meminerit fratris suo in cordibus vestris, dicit Dominus omnipotens' XIII. De castitato autum docui nos Scriptura sancta, non solum nihil opere peccare, Sed ne cogitalion quidem: ita ut nec mali quidquam ordo Concipiamus, nec oculis adspicientes alienam uxorem concupiscamus Salomon igitur, qui rex et propheta extitit, ait Oculi tui ructa vi

196쪽

, deant, et palpebrae tuae annuant iista uectas ac semii s pedibus tuis vox autem evangelica intentius de castilate praecipit his verbis Quisquis adspicit uxorem alie ii nam ad concupiscendam eam jam moechatus est eam in corde suo : et qui ducit, inquit, dimissam a viro, moechas tur et qui dimittit uxorem excepta fornicationis causa,

sacit eam moechari L ait adhuc Salomon d Illigabit quis

ignem in veste sua, vestimenta autem sua non comburet Ps aut ambulabit quis super carbones ignis et pedes non com-

, buret Sic qui proficiscitur ad mulierem quae sub Viro

est, innocen non erit .

XIV. Atque ut non eos solum qui nostri sunt generis benevolentia complectamur, ut quidum existimant Esaias ait De Dicite his qui vos oderunt et his qui exsecrantur: Fratres nostri estis ut nomen Dei glorificetur et videatur, in laetitia eorum'. havangelium autem : Diligite, inquit, inimicos vestros, et precamini pro his qui laedunt os. Nam si dilexeritis eos qui diligunt vos, qualem mercedem haberis Hoc et latrones et publicani faciunt'. a Qui autem bene faciunt, eos non gloriari docet, ne studiosi sint hominibus placendi si Nesciat enim, inquit, manus tua si Distra quid faciat manus tua dextra'. Illud etiam jubet Scriptura sancta, ut magistratibus et potestatibus subjiciamur ac pro iis precemur, ut si tranquillam et pacatam vitam agamus' fac omnibus omnia reddere docet is Cui hο- norem, honorem cui timorem, timorem cui tribulum, stributum; nec quidquam ulli debere, nisi ut diligamus omnes is XV. Vide igitur an possint qui talia edocentur indisserenter vivere, et in nefariis flagitiis volutari, aut quod omnem impietatem superat, carnes humanas attingere, Cuma

197쪽

praesertim no gladiatorum fidos sp claro iobis liceat, noparticipes o conscii caedium ianuis. Ne lite otiam coelera spectacula obeunda sunt, ne polluantur oculi nostri ot aures, si ptirticipes eorum sant quod illic decuniantur. Si quis enim do carnis humanae epulo loquitur, illic Thyostis ot Terei filii vorantur: si vero do adulterio, illud apud eos non solum de hominibus sed etiam do diis, quos canora Ocedecantant non sino praemio et mercede, tragice exhibetur. Procul autem absit a Christianis, ut iis quidquam hujus

modi socero in montem veniat apud quos adest temperantia, continentia colitur, unicum matrimonium servatur, castimonia custoditur, injustitia exterminatur, peccatum radicitus ovollitur, justitia exercetur, lex Ob Servatur, Cultus Doli rogitur, Deus confitendo celebratur, Veritas dominatur, gratia custodit, pax communit, an Clum Verbum manu

ducit, sapientia docet, vita diligit Deus regnat. Igitur cum perinulta habeamus quod de institutis nostris et Dei oc conditoris universorum justificationibus dicamus, satis multa hactenus nobis videmur commemoraSSe, ut nimiam rei pernoscendae adjicias cum pixaesertim etiamnum perlegere liceat, ut quemadmodum hactenus discendi studiosus suisti, ita oliam nunc libenter discas. XVI. Volo autem tibi et ea quae spectant tempora, Deo concedente, accuratius demonstrare ut intelligas nec recentem nec sabulosam esse doctrinam nostram, sed antiquiorem et veriorem omnibus poetis ac scriptoribus qui incerta scripserunt. Alii enim cum mundum inguia itum dicerent, in infinitum abierunt: alii cum genitum assererent, jam annorum myriades quindecim et tria millia supra septuaginta quinque annos siluxisse dixerunt. Atque har quidum litteris mandavit Apollonius Egyptius Plato autem, qui Graecorum sapientissimus idolii suisse, quantas in nugos aberravit Nam in ejus libro 'lii Cia itates inscribi uir,

198쪽

haec totidem xerbis leguntur Quomodo enim, si haec ita omni tempore mansissent ut hodie ornata sunt, novis quidquam aliquando inveniretur cum haec decies millius decem annorum millibus eos qui tum erant latuerint, ac mille anni aut bis mille siluxerint, ex quo partim a Dae dato, partim ab Orpheo, partim a Palamede inventa in lucem prodieres h Quae cum acta esse dicit, decies millies ducem annorum millia a diluvio ad Daedalum numerat. Et cum multa de variis per orbem civitatibus et habitatio nibus et gentibus dixisset, aletur haec se conjectura dixisse. Ait Onim Si quis igitur, hospes, nobis polliceatur deus, fore ut si iterum legis serendae rationem considerare ag grediamur, sermonibus modo habitis, etc. s conjectura videlicet loquutus est; quod si conjectura, minus profecto Vera quod ab eo dicta sunt. XVII. Satius igitur est alumnum esse disciplinae divinae, quemadmodum ipse consitetur aliter non posse verum accurale disci, nisi Deus per legem doceat. Quid Nonno etiam poeiae, Homerus, Hesiodus et Orpheus, institutos se suisse a divina providentia dixerunt Quin etiam scriptores vatibus et prophetis aequales fuisse narrant, a quibus qui eruditi fuissent, eos accurate scripsisse. Quanto igitur magis veritas a nobis cognoscetur, qui a sanctis Prophetis sancto Dot Spiritu plenis didicimus p Hinc consona omnes Prophetae et amica inter se dixerunt, ac suturos totius mundi eventus praenuntiarunt. Ipse enim praedictarum rerum et jam persectarum eventus, potest discendi vel potius veri cupidos edocere vera esse quae ab illis de temporibus et annis anto diluvium elapsis praedicata sunt, quomodo scilicet se habeat ab origine mundi ad nostram aetatem annorum series ita ut sucile pateat inepte mentitos esse Scriptores, ne Vera esse quae ab his dicta sunt.

XVIII. lato enim, ut diximus, cum diluvium conligisse

199쪽

temonstrasset, non totius orbis terrarum, sed tantum

camporum uisso dixit o qui in altissimos montes fugissent, eos incolumes vasisse. Alii Deucalionem et Pyrrham tunc xlitisse dicunt, eosque in arca servatos suisso: Deucalionem autem ex arca egressum, lapides post tergum jactasse, atque ex his homines natos esse. Hinc hominum

multitudinem λαουζ, sive populos, appellatam dicunt. Alii Clymenum in secundo diluvio extitisse dicunt. Miseros igitur ac impios et stultos reperiri, qui talia scripsere et philosophati sunt inutili opera, ex his quae diximus satis

perspicuum est. Noster autem propheta et famulus Doli Ioses originem mundi exponens, narravit quomodo diliivium in terra factum sit, imo etiam quae cum diliivio sucro conjuncta quomodo evenerint; non Pyrrham, aut Deuca sonem aut Clymenum fingens, aut campos solum nun datos fuisse, et qui in monte fugissent, solos evasisse in

columes.

XIX. Sod neque etiam alterum diluvium fuisse declarat,

imo nullum amplius diluvium aquarum mundo eventurum esse asserit; quemadmodum re Vera nec evenit nec even turum est. Octo autem omnino homines in arca servatos

suisso dicit, ea quam jussu Dei non Deucalion, sed Oc, cujus nomen Ilubraeum si Graeco interpretoris, idem est ac requies, construxerat; quemadmodum in alio libro do- monstravimus, o hominibus illius aetatis suturum diluxium nuntiantem, ita illis esse vaticinatum De Venite, vocat, vos Deus ad paenitentiam. inde Deucalion proprio sp pellatus est. Huic Noe tres erant silii, quemadmoduni in secundo libro demonstraVimus, quorum nomina Sem, Cham et Japhet, qui suam singuli uxorem habuerunt; tum ipso ot uxor ejus. Hunc hominem nonnulli uiuachum vocavo runt. Octo igitur omnino hominos cum in arca inventi suis-s iat, incolumus evasere. Idem Moses demonstrat ibi vi inn

200쪽

quadraginta diebus totidemque noctibus saeviisse, cataractis coeli abruptis, et sontibus abyssi manantibus, ita ut aqua altissimos quosque montes quindecim cubitis superaret Ilutum periit universum genus humanum, praeter illos octo quos in arca servatos diximus suisse cujus quidem arcae adhuc in montibus Arabiae reliquiae monstrantur. Caeteriam diluvii historia sic summatim enarratur.

XX. Moses autem dux fuit Judaeorum qui jecti sunt ex terra AEgypti a rege Pharaone cujus Domen fuit Amasis. Is, ut aiunt, post eXactum populum, regnavit annis 5 et mensibus , ut supputat Manaethos IIuic successit Chebron, qui regnavit annis Id. Huic Amenophis, qui regnavit annis uo et mensibus 7. Huic soror, nomine AmeSSa, quae regnavit annis ui et menseo. Post hanc Mephros annis Iu et mensibus 9. Post hunc Methrammuthosis annis uo et mensibus 1 o. ost hunc ythmoses, annis et mensibus .

Huic successit amphenophis, qui regnavit annis 5 et mensibus Io. Huic Successit Ortis, qui regnavit annis 5 et mensibus 5 ΙΙuic silia, quae regnavit annis 1 et mensibus 5 Post hanc Mercheres, annis 1 et mensibus 5 Huic successit filius nomine Armais, qui regnavit annis 4 et menseo. Huic esse Miammi sis iis, qui regnavit annisio mensibus u. uic Rhamesses, qui regnavit anno 1 et mensibus . Huic successit monophis, qui regnavit annis 1 et mensibus si Post hunc licessus et Rhamesses,

annis 1 o, quos serunt habuisse plurimas copias equestres et navales. o Hebraei quidem, post proprias gentis suae aetates, cum eo tempore in AEgypto adrenae essent, B rege, ut

jam dictum est,aethmos in servitutem addicti sunt, eique exstruxerunt urbes munitas, Petilio et Rhamesen otin quae est Heliopolis cita ut urbibus quae tunc apud AEgyptios celebres fuerunt, seniores esse pateat Hebraeos, qui et majores nostri sunt, nobisque sacros libros omnibus, ut