장음표시 사용
181쪽
Eeed hi omnibus conspicuus t errori expers. V nito nec tenebras equinain et caliginem semper Solis lulce visu ecce lumen egregie splendet: Cognoscite ponente Sapientiam in pectoribus vestris. Unus Deus est, imbres, Ventos, terrae motus immittens, Fulgura, sames, Peste et luctu tristes, Et nives et glaciem. Et quid singula commemoro Coelum gubernat, terram tenet, ipse existit.
Et in eos qui geniti dicuntur, sic loquuta est:
Si genitum omnino corrumi itur, non potest hominis Echinabis ot matrice Deus formatu CSSe. Sed Deus solus, unus, excelsissimus, qui fecit Coeliina et solem et aStra et limam, Fertilem terram et marinas Ponti procellas, Montes excelsos, et Perennes caturigines sontium
Etiam aquatilium generat innumerabilem multitudinem, Et reptilia quae in terra moVentur et in humidis locis, nutrit;
Varia etiam animalia, SuaViter resonantia et balbutientia, Pulchra, alis dulce crepantia, et aerem pennis turbantia In auibus autem montium SylVCStre genia Posuit serarum Nobis iumenta subiecit omnia mortalibus omniumque ducem constituit a Se conditum, Viroque subjecit admodum Varia et innumerabilia. Nam quae mortalium caro haec Omnia cognoscere potest
Sed ipse soliis novit qui fecit haec ab initio,
Incorruptus, creator, aeternus, aethera inlaabitans,
Bonis bonam proferens et multiplicem mercedem, In malos autem et iniustos iram et sui Orem excitans, Et l, ullum et pestem et dolor si CPymOSOS. Homines quid frustra crocii radicitus peritis pPudeat vos solos et animalia insecta in il Osu sorro Nonne id furor est et rabies animorum et stuli onora
Lances surantur dii, ossasque diripiunt lEt cum auratum coeliun et pingue colere dolior tit, VPrmibus xosa respiciunt, otii an is Praetexta l
182쪽
i 76 S. a. i. THEOPHILIAdoratis serpentes, canes, feles, insani, Volucres quoque colitis et reptilia animalia terrae, Et lapideas statuas, et simulacia manu sacta, Et in iis lapidum acervos. Haec adoratis Et vana alia multa quae vel appellare turpe eSt. Sunt enim hi dii hominum deceptores stultorum: Horum ex ore sunditur lethale Venenum. Cuius autem ita Si et incorruptum ac sempiternum lumen,
Quique dulci melle dulciorem hominibus laetitiam
Fundit, huic soli oportet cervicem flectere, Et viam in iis speculis inclinare. Haec omnia relinquentes, Ustitiae plenum poculum, Purum, sorte, reSSUm, non temperatum Traxistis imprudentia et amenti Spiritu omnes, Nec vultis evigilare et ad prudentem mentem converti, Et cognoscere Deum regem, omnia inSpicientem. Quapropter ardentis igni fulgor venit ad vos, Flammis comburemini in seculum quotidie, Ρudore sussus ob salsa et inutilia simulacra Qisi autem Deum colunt Verum et aeternum, Vitam haereditate accipient in aeternum tempUS, Inhabitantes paradisi simul amoenum hortum, Edentes dulcem panem a Stellato coelo.
Haec igitur vera et utilia et justu et amica omnibus homi nibus esse perspicuum e St. XXXVII. Quod autem qui malo secerint, necesse habent pro merilis actionum puniri, id am et poetarum nonnulli futurum veluti quodam oraculo pronuntiarunt, tum in seipsos, tum in eos qui inique faciunt, testimonium di- Centes. Eschylus dixit Qui namque secit, debitum illi etiam pati Ipse etiam Pindarus ait:
Namque facientem aliquid aequum est et pati.
183쪽
Patet hahid iniquit soceras enim lubensi ex os in hosteni ut saevias, Si reperis. Et rursus idem IIosti nocero sortis arbitror viri.
Unum esse novi maximum, si quid mali Inflixerit quis gnaviter rependere.
Quod autem Deus omnia videt, nec eum quidquam latet, sed cum patiens sit, exspectat dum judicet, ea quoque doro Dionysius dixit:
Iustitia oculus, etsi videtur lenitor Spectare, Semper Prospicit tamen Omnia.
Futurum autem Dei judicium, ac improbos mala ex im provis deprehensura, Eschylus significavit his verbis
Haud tarda gressu hominibus ingruent mala, Theminquo tristis poena deserentibuS. Invisam et absque voce iustitioni videS. At sive dormis, sive eas, seu SederiS, Obliqua sequitur proxime interdum eminuS Nullumque prorsus noX nefas celaverit. Si prave agas quid, osse qui cernat Pilia.
Annon etiam Simonidos PHaud ulla praeter spem accidunt homini mala, Horaeque imomento Omnia vertit DeuS.
Hominis mali res prosperas Nunquam, atque Optim superbiam Stabiles oportet credere; Sed nec malorum illos.
184쪽
a78 S. THEOPIIII sParente nam tempus Carens Demonstrat hominum crimina.
Non enim Deus Prudentiae expers, sed valet pernoscere Qui prava jurant, quique Sponte non Sua.
Mala si dedisti, oportet et pati mala.
Cum ergo de iniquo jurejurando et alio quovis peccato inquisiturum Deum, iidem quoque pene praedixerunt; tumeliam de mundi conflagratione, volentes nolentes consentano Prophetis dixerunt, quamvis multo juniores natu uerint, at lite ex Lege et Prophetis har sussurali sint. XXXVIII. Sed quid refert utrum posteriore an priores suo rini P Certe consentanea Prophetis ipsi quoque dixerunt. De mundi conflagratione Malachias propheta sic proedixit: st Ecco dies Domini venit ut clibanus ardens, et incendet, omnes impios 4 Et satas eniet enim ira Dei ut grando ruens impetu, et ut aqua trahens in convalle . Sibylla igitur et reliqui prophetae, sed et poetae et philo sophi, et de justitia et judicio et poenis pronuntiarunt ac otiam de providentia Deum nostri Curam gerere, non Olum viventium, sed etiam mortuorum, vel inviti dixerunt: vincebantur enim a Veritate. Atque ex Prophetis quidem Salomon de mortuis sic loquitur : Erit sanatio carnibus et, curatio ossium ' η Similiter et David Exsultabunt ossa, humiliata . umis consentanee Timocles
Urna repostos respicit Clemen Deus.
Qui ergo scriptores deorum multitudinem admiserunt, hi ad monarchiam devenerunt; et qui judicium negarunt, ju
185쪽
ilicium consessi sunt; et qui sensu in post mortem nultu in CSSQ asseruerunt, sensum SupereSSe consessi sunt. IIonad rus igitur cum dixisset: Aninia instar somni avolavit, s. Λ, 22I,
lina ex membris avolans ad inscros descendit. Iliad. II, 856, et V, 3 32.
sepelito me, ut quam primum portas Plutonis transeam. Iliad. II
De caeteris quos legisti, accurate cognitum tibi osso arbitror quomodo disseruerint. Ηἰaec omnia intelliget quisquis sapientia ui Dei quaerit, eique per fidem et justitiam et bona opera placet. Dixit enim aliquis ex Prophetis quos supra demonstraVimus, nomine Osee Quis sapiens et intelliget haec prudens et cognoscet quoniam rectae viae Domini et justi ambulabunt in eis: impii autem infirmabuntur in eis Oportet igitur ut qui discendi cupidus est, libenter discat ac proinde da operam ut saepius Congrediaris, ut vivam quoque Vocem audiens, verum accurate discas.
186쪽
I. THEOΡΠILs Autolyco salutem. Quia plurimos libi os Scriptores componere amant ad inanem gloriam, alii de diis et bollis aut temporibus, alii de sabulis inutilibus, caeterisque operosis nugis, quibus tu hactenus addictus libenter hunc persor laborem, ac post sermones mecum habitos adhuc pro doliri habes doctrinam veritatis, recentes admodum osse litteras nostras existimans hanc ob causam nec ego gravabor tibi antiquitatem litterarum nostrarum ab Origine et capite repetitam Deo annuente, Xponere, et paucis libi hoc monimentum consciam, ut illud perte gere non pigroris, ac ineptias caeterorum scriptorum per spiciBS. II. os enim oportebat aut suis oculis ea vidisse de quibus stirmiint, aut accurato ab iis qui vidissent didicisse. Nam qui incerta scribunt, ii quodammodo aerem caedunt. Quid enim Homerum juvit quod bellum Trojanum ScripSerit ac multos in errorem induxerit aut Hesiodum, quod Dortim quos Vocat deorum genealogia seriem recensuerit Patit Orpheum, quod trecentos et sexaginta quinque deos numeraverit, quos idem sub exitum vitae sustulit, in Prae copiis suis unum esse Deum asserensi Quid Aratus xsphaerographia cycli mundani retulit, aut qui eadum ac illo dixerunt, praeter humanam gloriam, quam De Suo quideria morito consequuti sunt Quid veri dixerunt Quid uripidem et Sophoclem caeterosque tragoedos tragoediae juverunt, aut Menandrum et Aristophanem caeterosque comoe-
187쪽
dos com Ddiae, ut sua Herodotum et hucydidem historiari aut Pythagoram Adyla o Herculis columnae, aut Diogenem cynica philosophia Quid Epicuro prosuit nullam esse providentiam decernere, aut Empedocli nullum esse Deum docere, aut Socrati per canem jurare et anserem et platanum, et fulmine tactum II sculapium, et damaonia quae ille invocabat Cur libenti niuio mortem Uppetiit
quam se et qualem post mortem accepturum mercedem
sperans Quid Platonem juvit instituta ab eo disciplina, aut
quid alios philosophos, ne magnum eorum Umeriam re censeam, suo Opiniones iuverunt Haec autem dicimus, ut eorum inutilem et uipiam animi sententiam Ostendamus. III. Hi enim omnes vana et inanis gloriae cupidi nec verum ipsi viderunt, nec alios ad veritatem excitarunt; ex suis enim ipsorum dictis arguuntur, quo tenus pugnantia loquuti sunt, ac sua ipsorum decreta plerique dissolverunt. Neque enim sese invicem solum evertunt, sed jam nonnulli sua ipsorum decreta irrita secerunt ita ut eorum gloria iii ignominiam et stultitiam evaserit: nam condemnantur ab
hominibus intolligenti praeditis Vel nim de diis loquuti
Sunt, ac postea nullum esse Deum docuerunt vel de mundi origine, ac postremo sua sponte orta esse omni docuerunt.
Quin etiam do providentia disputantes, rursus mundum nulla regi providentia decreverunt. Quid Annon etiam domorum honestate scribere aggressi, flagitia et stupra et adulteria patrare docuerunt, ac detestanda et nefanda scelera induxerunt Ac eos etiam suos praedicant principes exstitisse in infandis flagitiis sese volutandi, et in detestandis cibis epulandi. Quis enim non canit Saturnum diorum oratorem, uti Jovem ejus silium Motin absorbentem, et scelerato convivia diis apponuntum, in quibus Vulcanum quum' dum claudum ut subrum portii boni illis minis irai arati non milutem propriam ipsius sororem cum eo non soluti ui uri -
188쪽
monio conjunctam, sed etiam insanda flagitia re impuro patrare Ac caetera Jovis acinora qualia a poetis canuntur, verisimile est a te non ignorari. Quid jam recenseam Neptuni, Apollinis, Bacchi, Herculis, Minervae sinus amanti S, Veneris pudorem projicientis facinora, cum de his accuralius alio nibro disputaverim PIV. Nam ne haec quidem a me refelli oportebat, nisi quod
lo adhuc video circa veritatis doctrinam incertum et dubium. Quamvis enim ipse prudens sis, perser tamen insanos non invitus. Alioquin non te commovissent homines stillii ut vanis sermonibus abripereris, et rumori inVete rato crederes ab impiis linguis sparso, quae sicla in nos crimina, qui Dei culiores sumus et Christiani vocamor, On serunt, ne Communes omnium esse nostras uxores dictitant, nosque promiscuo concubitu uti et cum propriis sororibus misceri, et quod maxime impium et longe crudelissimum est, carnem quamlibet degustare. Addunt etiam recens prodiisse nostram doctrinam, nec quidquam a nobis asserri posse ad veritatem illius demonstrandam, stultitiamque esse institutum nostrum. quidem te plurimum admiror, qui cum caetera diligens et consideratus sis, ac omnium rerum X- plorator, negligenter nobis aurem accommodes. Nam si
fieri posset, ne noctem quidem dubitares in bibliothecis
V. Quoniam autem muli perlegisti, quid tibi visa sunt illa Zenonis et Diogenis et Cleanthis praecepta, qualia eorum libris conlinentur, ut humana Caro Oretur, a parentes a propriis siliis coquantur et Vorentur ac si quis Osit, aut membrum aliquod insandi illius cibi projiciat, ipso illo comedatur qui non comedit Hanc impietalem superat vox illa Diogenis docentis ut suos dii parentes in victina loco immolent et comedant. Quid Nonne Cambysem sabulatur historiae scriptor Herodotus, cum Harpagi silio occidisset,
189쪽
coctos patri epuliana apposuisso Idum tiam apud Ilulos sabula liti coinedi a propriis siliis paronios indoctrinati tuipiam talia scribentium vol potius docontium lis impietatem et ni huismum o mentem iam accurrat philosophantium ac philosophiam pro se furentium Nani qui haec docuero, mundum inpietate Popleverunt. VI. um et de insando scelere pene inter eo omne Conmvenit qui in philosophiae choro erraverunt. Ac primu qui- .dem Plato, qui praeclarius inter eos philosophatus videtur, nominatim in primo do Republica libro, sancit veluti qui
dam legislator communes Osso Omnium UXOPOS, Ductoro
utens Jovis silio o Cretensium legislatore ut per inter positam causa in oecunda proles ex talibus nasceretur; simul quod eos qui labores Oxantiarent, hujusmodi copulis demulceri oportebat , quamvis ea res legibus prohiberetur. Nam Solon etiam ea de re legem diserte sancivit, ut ex patro matrimonio conjuncto legitime pueri noscantur, non autem ex adulterio, ne quis in patris loco cum colat qui pater non sit, aut eum qui vere sit ignominia assiciat, patrem esse ignorans Epicurus aulem, praeter quam quod Deum non esse docet, auctor est ut cum matribus et
sororibus consuetudo stupri habeatur, ac eiusmodi facinora patrentur quaecumque reliquis legibus Biomanorum et Graecorum prohibentur. Cur igitur Epicurus et Stoici incestos cum sororibus et masculis concubitus docent, qua
doctrina bibliothecas impleverunt, ut a tonoris instanda sagitia discerenturi Sed quid ullino pluribus circa eos immorari, cum de iis etiam quos appellant diis similia praedicavorint
VII. Postquam ni in deos esso dixerunt, rursus eos ad nihilum redigunt filii enim ex atomis eos constare dixerunt alii in atomos abiro, nec quicquam ampli iis quom homines posse Plato nutem liosi qua in deos ossu dixit, Os-
190쪽
dem ex materia constituere non dubitat Pythagoras autem, qui tot ac tanta de diis laboravit, ac sursum deOPSum peregrinatus est, postremo natura et fortuito concursu Omnia conlineri, nec ullam hominum procurationem deos gerere desinit. Mitto etiam quot et quanta Clitomachus Academicus excogitarit, ut nullos esse deos probaret. Quid nonne etiam C1itias nonne Protagoras, cujus est illud Neque utrum sint dii possum dicere, nec quales sint demonS- traro multa enim sunt quae me deterreant f Quae autem ab Euhemero summae impietatis homine dicta sunt, ea ne commemorare quidem Operae pretium videtur. Is enim postquam muli de diis disserere ausus est, postrem nullos Omnino CSse, ac fortuit omnia gubernari contendit Plato autem, qui tam multa de monarchia Dei disputavit, ac de anima humana, immortalem eam esse Statuens, nonne postea secum ipse pugnare deprehenditur, dum quorum dam animas in alios homines migrare dicit, quorumdam autem in animalia rationis expertia concedere Annon horrenda et nefanda ejus sententia viris prudentibus vide bitur, ut qui olim homo fuerit, is rursus lupus aut canis fiat, aut asinus aut aliud quidpiam animal rationis expers PHuic consona Pythagoras quoque nugatus esse deprehenditur, praeterquam quod etiam providentiam sustulit. Utris
igitur credemus p Philemoni Comico dicenti:
Praeclara namque numinis cultoribus Spes ad salutem suppetit pan iis quos diximus, Euhemero, picuro et Pythagorae, caeterisque Deum colendum esse negantibus, ac providen i iam tollentibus Ac de De quidem et providentia sic loquutus est Aristo
Conlide dignis; nam omnibus solet Deus Opena tulisse, maxinaeque talibus.