장음표시 사용
141쪽
De servis quos familia et domus quoque complectebatur, antiqua jura et usus potius repetit quam
eorum patrocinium arripit quamvis atrociores in tu L. XX, e.
rias servis illatas jure vindicari dicat, et ad misericordiam pronus fuisse videatur, apud eum desiderantur illae generosae et splendidae senientiae quae post Ciceronem et Senecam vulgatae per Stoic0 et etiam cynicos diffundi non desierunt. Hic forsan decet referre quae de amicitia et amicis, quibus sua sedes in domo familiaque est. Gellius
senserit Latius narrat Chilonem Lacedaemonium, L. , , m. praestabilem sapientia virum, cum jam moriturus esset st, advocatis amicis, totam vitam memoria rependeret, nullius rei commissae aegritudine se leneri sessum esse nisi quod in causa capitali quadam inter judicis officia et amicitiae studium anceps, iacitus damnativam sententiam tulisset cum judicii sociis ut reum absolverent persuaderet, sic existimans se una judicis et amici ossicia observare sed sub ultimam vitae metam haec agendi ratio eum angebat. Alii philosophi inter quos suerunt, ut supra diximus, Theophrastus et Cicero, hanc quaestionem disputaverunt quousque pro amico contra legem contraque jus progredi cuilibet licitum sit, Tullius quidem levius ambigere videtur Gellius, existimare lamen nihil contrarius etiam pro amico faciendum, hoc relato Periclis l), bonis omnitus disciplinis mali. responso qui amico roganti ut pro ejus causa falsum
142쪽
- 112 deberaret ait oportere omnia amicis condonare aecm-
Α inicitiam enim credit per se nec una spe utilitata XVll. e. v. li Neque pretii mercedisque causa colendam: in quo eum Cicerone c0nsentit, cujus verba ipsa refert l). De civitatis constitutione et civium erga patriam ossiciis nihil sere locutus est Gellius, ac magis juScivile quam rem m0ralem tractat. Mestalem vero puluili Romani concelebrat et patriae amorem magni- vi lice signi sica ea narratione qua M. Cato Q. Caedicium tribunum militum cum Leonida comparat, admiratus hoc nobile Caedici consuli dictum: Ego basi tibi et reipublicae animam do i, Haec addit Gellius simplicitate simul et dignitate plena : Consul tribuno gratia laudesque agit. Tribunus et quadriligenti ad moriendum proliciScuntur . . . Quadringenti omne cum uno perso8si gladiis aut missilibus
0 perti, cadunt a Plura lamen lateor, de patria apud eum invenire vellem quae omnes ninium ut ait Cicer0, caritates una compleae est 2ὶ οRelictis, ut at historiam et jus civile potius perti-L. I, e. xii De libUS , quae de capit0ne virginis vestalis dixit, quae de caerimonil et Sacerdotibus vult 0mani, de senatu principibus et censoria potestate, in quibus antiquorum morum recordatio viget et studium,
143쪽
pauca de judiciis et judicum ossiciis quorum luit particeps exponemuS. Reseri quo modo Sextus Caecilius judicem qui jusjurandum pecunia venderet capitali poenae non mi L. xx, nus quam manifestum urem et nocturnum grassai0- rem dignum esse dixerit, quoque modo CD. Dolabella L. XX e o, .
rem dissicilem et ambiguam ad Areopagitas decerit et Areopagitae, cognita cama, accusatorem et mulierem quae accusabatur centesimo anno adesse jusserint l): L. il, o vii quorum tamen si prius Dolabellae prudentiam manifestam dicit et miratione dignam, posterius magis astutia et laciliore effugio Areopagitas accusat. Narrat quoque qua religione ipse, inter judices admissus, mrtius juris peruorum commentariis frustra lectis, in re ancipiti Favorinum consuluerit ac tandem sibi non liquere juraverit 'in Tania illiu s erat juri urandi reverentia, quam, Si ei credimus, Semper R0mani observaverunt quod ait moribus legibusque multis ostendi pro exemplo reser qua comtemptione Vulgu L. VI, e. xxni,1. et quibus infamiae nolis censores duo captiv0 a1 cerint qui ab Hannibale Romam missi non ad eum, ut juraverant, rediere, additque, Cornelio epote auctore Iin eo usque adeo intestabiles invisosque fuisse tuaedium uae ceperiri necemque sibi consci
Ut jusjurandum, ita omnia nobis mandata stricte
observanda censet nec nostri4SSe conSiderare num I, e m.
144쪽
alia iaciendo res melius evenire possit. Ad haec adde ea quae de honoribus magistratui debitis jam diximus ei sane conjicere poteris Gellium veterum morum, quod quidem in illius tempore frequenter stebat, admiratorem luisse et cum Cicerone consentire civibus praescribente non solum ut obtemperent obediantque magistratibus, sed etiam ut eos colant dii
In judiciis publicis non secus ac in istoria et litieris plurimum valent testimonia : nonnunquam igitur de iis locutus est Gellius Dostendi qua ratione contraria testimonia in actione perpendere deceat, et hanc prope ser regulam ut inter duos testes meliori
L. XlV, e. i. 21. vis credatur; approbatque duodecim tabularum le-L. XX. e. i. gem qua qui salSum testimonium dixisset a Tarpeio saxo dejiciebatur, eamque adhuc vigere vellet.
In hoc claudicat quod ad jus gentium spectat de quo multa leniter dixit Cicero et apud aequales Gellii philosophos aliquando disputabatur 2 pauciora
L. XVI, e civ. 1. apud eum leguntur de verbis quibus selialis bellum hostibus iudicebat, excerpta e Cincii libri nec exa-L. XVI, e. o. s. minata din, de militum in bello obedientia surtisque et inventis, induciarumque obServantia quae a vera pace disserunt, cujusque verbi originem grammatice L. l. e. xxv. quaerit. - Utrum ea quae de gentium jure stoici ad communem hominum societatem inclinantes sentiebant parvi fecerit an quasi vulgatissima neglexerit
145쪽
incertum est: ea lamen indole qua erat l), conjicere licet eum, quamvis amore patriae agraret, a benigniore inter gentes commercio non abhorruisse. 4' De metaphysicis. Eam philosophiae partem, dictam de metaphysicis, quae sunt de omnium rerum natura causisque ac principiis de vita animoque ei deo, paululum alligit Gellius, qui quaerere non cur et quomodo fleri queat quidque sed lantum flat necne solitus est. Ceterum jampridem a sublimioribus Platonis Aristo le-lisque cogitationibus philosophia vel apud graecos diverterat et ad ea sola quae beatam vitam essicere possint se applicaverat: nihil fere aliud Romani sibi prop08uerunt 2).
De diis tamqn haec notanda Deo plurimum p0SSecredit et cum parentibus comparat si e08 nobi S propitius esse velimus , malis rationibus sinen faciamqις L. I, c. vi 8.
nec nobis ipsi simus adversarii : in quo Epicteti disciplinam cum vulgi opinionibus miscere videtur. Re humanas providentia gubernari ac mundum dei
et hominum causa institutum Sse ei Set, ideoque a. VI, e I, 1.
Tauri et Hieroclis dicta reponit. Quantum vero diStat L. IX e . . Sicca ejus ratio, qua alioquin dissicile est decernere quo Sensu providentiam habeat, a nobilibus argumentis et laudibus quae passim Cicero de deorum
146쪽
numine 1 explicuit in quibus tamen alia ut pontifex et homo politicus dicebat, alia ut philosophus sentiebat 2ὶ .
Hoc maxime inter deos atque homines dis errecenset Gellius quod illi res omnes postfuturas prae-L. XIV, e i, T. Oscun dii enim soli non longaevi sed immortales L. II, e. xvi, 10. appellantur ἰ quod Sane non minus ad dicendi rationem quam ad altiorem philosophiam Speciat. Refert quoque veterum romanorum de divinis rebus tradita et edicta quaedam sutilia in quibus superstitiosa lides eminere videtur ac nimium inconsultumque publicae religionis studium, parum Gellii temporibus congruenS. L. I, e. m. laudati eis, paucis tamen, quae de libero arbitrio dixit, latebimur Gellium de assensione animi, quae plurimum inter illius temporis philosophos agitabatur d), nihil penitus disputavisse nec altiores quaestiones expedivisse.
147쪽
Nunc expositionem hanc concludere decet, et, Si possumus, Gellii perSonam expromere. Quo fuerit ingenio et moribus Noctibus allicis conjicere licet. Curiosus suisse videtur et amator philosophiae sicut et omnium sere rerum doetrinarumque quae tempore quo vixit disputabantur aut agebantur.
Ait enim se modo sermones d0ctorum ir0rum curiosius captare, modo in bibliotheca edentem quidquid L. DX, e. m. . in manus incidisset legere nunc reser quaeStione L M, e. x Vis, i. quas, cum Spatiaretur aut vectaretur, ab arbitriis negotiisque otiosus, solus ambulans serpendebat L. t e. m. s. nunc quae in reda conquireret ne quid aliarum inv- e. xxv l. tiarum vacantem stupentemque animum Ossuparet. Disoendi studio et cupidine hic celebrem grammati L. Vile. xvii l. eum interrogat illic ad rerum vocabula adjicit ani L. XI. e. xvii l. mum, aut verborum en Sum a SU0 Fayori L quaerit a L . xxi aut Aristotelis libros praecerpit. L. n. e. XXX,
Quod si res quasdam iis celebrandas relinquitqt ibus abunde et ingenii et otii est, aliS haben digere L. Il e. vini . quae certa credit, nec dignatur iis respondere qui vanis interpretalionibus peram dant, agitum lae L. VI, e. u. 2.
148쪽
- 18 dei scripturae nihil ad ornandum juvandumque usum L. IX, e. iv, 12. vitae pertinentis aut quae uni de ridiculae vanitatis. L. X. e. xv, . qua invitu meminit, notat tamen quaedam mirabi-
L lx , e. N. 5. lia e Graeci libris cursim excerpta vel in Plinii Se cundi libro lecta : narrat etiam pre8Si verbi quomodo Patavi sacerdos quidam Cornelius nomine omnes vices Pharsaliae pugnae conspicere se dixerit L. V c. xvi . et CaeSarem victorem Sse exclamaverit. Quod indicare posset ei suisse lemerariam quamdam curi0Si talem s et credulitatem cujus et alia exempla pro-L X, . . . Mere Videtur. Illa lamen Iicut memorari distria
tantum refert nec quid pSe Sentia rectene an perperam dicta sint salis declarat. ConquirenS Semper quid- cumque animum in0n instruere allem delectare possit, fabula ipsas excerpi quae ei sorte occurrunt L. XVI, e. xi, 3. alia et Seria persequentici illae ver sabulae originem L. IIII, c. o, 6 ducunt e ludio quo Gellius naturales 2 quaestione Saepius tamen quam felicius exquirebat et plerumque ideo quod communi sensu repugnabant notatae Sunt, et nuda etiam admodum correctione relatae quietis impatiens, Si veritas cuju ante Omnia cupidus suisse videtur, non ei suppetit, reSmirabiles et cla apprehendit. Cum in disciplinas L. XVI, c. viii, i dialecticas induci atque imbui velit, graecos adit scrip-lore utiliore quam uti romani, medicinae libros L. XVIII, e x, 8. VerSat, quippe cum liberi cujuslibet hominis eam nolitiam existimet. In hoc parum sibi constat quod
149쪽
- 19 captiosis interrogationibus non reSpondendum SSe I. XVI, c. u. credit et idem cavillationes et ambigua litterarum L. I, c. ix. 35.
mutatione citat quo apparet Ru gravitatem quadam sestivitate temperatam IutSSe. Ipse nobis memini qua laboris ratione uteretur. Quemcumque veterum librum legi Sset, animo recen L. Vil e M l. sere solebat quidquid laude aut mendo dignum esset. Ne eum omnino fallat memoria, quam primum aliquid audivit, tabulis consignare properat Sinon propriis verbis, integra tamen Sententia diligenterque
ut temporum erroribus caVeret, U0rum promit L. XVII, c. xxii.
exemplum, tempora quo vixerunt illustres viri di-
Ne creda eum ut quidam contenderunt, judicii et acuminis expertem suisse l), qui eam virtutem
in Antonio Iuliano rhetore cujus sui audit0r 2), I, e. iv. magnopere laudet. Quae 80l Vere D0n OleSt, ea in L. VII, c. xlv,9. medio relinquit, explicationemque, quae ei videtur non illepide cla nimis lamen elaborata et commenticia, amplius quaerendam AESSe cenSel : ut ea, quae vera esse credit, plani SSi me exprimit, ita, quae dubia sunt, quasi Iam recepta enuntiat quae lan L. VII, e. o. dem deliter meminit quo modo dicta sunt deliter eliam perscribit Jὶ Veracitatem Vel intempeSli L. XX. c. I, 5. xam et asperam, ut magi Ster eju FaV0rinu S, ex cu Sat L. XVlli,c.vu 4. ac probat creditque turpius esse eaeigue atque frigide
laudam quam insectanter et graviter vituperari L xlx, c. m,
150쪽
In judiciis tamen lenis et modeSius, Bun cum L XVlI, e. vi, 4. pace et enia aliorum, qui contraria opiniones pro-ssientur, se loqui dicit, nunc Sententiam Suam pronuntiare supersedet et cuique, prout verum ei esse L. XVII, e.m,ll. Videbitur, eligendi potestatem permittit. Quod ad rem moralem attinet, liquidam orationem et delinita L. I, e. iii praecepta a philoSophi postulat et vim rerum cum
L. XI, c. xIlI, 10. Virtute Verborum mixtam requirit.
AEqua mente omnibus laudem et vituperationem pro cujusque merit dispertit nec eum a sensu Suo amicitia gratiaque avertii l). Sic in praelatione inier ambitiosos librorum litulos qu0 non in cavil- Praes. s. tali 0lle dinumerat παυτοδαπη, Ἀστορια Favorini sui intei ponere non dubitat 2J. Quanquam P. Nigidium Figulum plurimi adit quem juxta Varronem L. IV, e. ix, 1. doctissimi m praedicat, igni sicationem tamen impro- L. V. e. ix bat quam ille cuidam inclinamento verborum dedit.
Plinium quoque, cujus e sontibus, ut demonstratum est d), plurima sumpsit Supra indicata, nonnulli Sl0cis reprehendit. Diversa de lini pro rerum diversitate judicia edit: hic eum parce laudan emistima-L.III, d. xvi, 23. tum esse Suae aetatis doctissimum dicit illic asserit L. X, e. xii 6 indigna 880 Democrit portenta quae Plinius ex eo L. XlI e. i. 11. SumpsisS dixit Seneca, ut Vidimus, parvam apud eum obtinet gratiam, dum contra Sallustium benevolentia prosequitur et causam ejus agit adversus L. IV, . , . detrectatoreS. Ciceronem in primis oratorem magni-