장음표시 사용
31쪽
habent in linguis,quod homine literato dignum uideri possit. Suis uersiculis, atque amatoriis cantibus, bonas literas omnes metimi βlent. Nullum esse stu-ctum putant eorum, quae scribimus, nisi haec uulgo in copitis,in triui',in ganeis,in tonstrinis, ab indo-otis,ac sentina hominu legatur. Si quibus ea gloriolae
sycm tollas, i sie perdidisse omnem in Rudijs operam
sentirent. Sed manat hoc, ut dixi, latius: ct nihil in in uita homintim; quod satis comm0dum, graue, magnum, ac illunire credathr, lina uulgi ac multitudinis existimatione sublata. Veram ego, ut caeteris de rebus non dica; linguas tamen, quibus ad disiciplinas, ad sacra, ad leges, ad ritus, ad re ligiones, ad sanctissima omnia desicribenda, tam quam sole quodam, utamur, necesse est; qui ad ru des literarum, ad muliercalas, ad plebem, ac for des ciuitatum, putant esse referendas; illos ego cum
doctis hominibus, ct qui paulo altius,quam ad istorum mollem, esteminat que rationem inspexe runt, iudico nihil dementius dicere,aut cogitare posse. Nam, quod excludi a cogniti e eorum, quae dixi, nemo debeat; vide, obsiecro te, mi Crotta, utrum potius de literis, ct latina lingua, hoc est , ut ego quidem interpretor, de rerum humana rum , ac diuina m omnihm summa, nouum consilium capiendum sit, ut huius linguae ignaris gratum facia mus; an permanendu in uetere,ut sitientia ,et religionis gratia,ea lingua ne ignoretur,qua, siunt haec a
sapiet imis uiris sancti simisque descripta.Sed hac
32쪽
EPIST. LIBER I. Is de re tota re plura dicam, facit quod iamprido sorum fatuitas es a duobus totius Itali e docti mis, o eloquent imis uiris, Romulo Amaseo, ct La Raro Bonamico , graui imis orationibus, pro iii
'. Tu uero , mi Crotta, qui multos annos mecum
hic familiariter, coniuncteque uixi li, bac una iure leuiter a me dissidens, dicere silebas, quum tibi de istorum ineptjs aliquid rsonderem; iocis te meis , atque risu delectari, sed rationibus etiam, fra umentis agi coutra illos opori re. At ego primum statuo non esse nobis laborandum, quid homines ignari, atque stulti, de re omnium grauissima opinentur. inde illarum inscriptis,quibus latinum sermones labefactare conatur, affirmo ibit esse,neq; ration ,neq; argumetu,nec uerbum denique ullum, quod disputando reprehendere necem sit, ct pu riliter omnia ese iactata. VJamobrem ne falsum putaris, quod1 Uius dicebam, pudore me duerre ri , quo minus, de istorum insulsitate, serio dissu tarem. unc uero, quia non sermone familiari, ut antea; nec victolis, ut hucusique poni disicesum a me tuum d uel totis libris me prouocare coepiseo O ego neque te mare, n que sibi amicum tuum ct auctores, quos ille iactat, ualde pla re ista no- uasapientia uelim; ct mihi futurum est oti, pen qplus, quam oporteret: recipis me, paucis diebus ad te, non utram arbitrer linguam esses tenendam
sed qu sint inania, quae iis contra nos aferunt, bene longa Epistola esse perscripturum. Tu illud mihi
33쪽
Mibi perfice, ut aequisimo animo legat amicus imus , que sicribam a cuius equidem laudo ingenium,s ad rectiora id I dia conferre uelit: nec dest ro tamen , illum quoque fore meum i sngulari
nonra beneuolentia incitatum . Brixia quum
redieris, Ilatim facies me certiorem; uel se nunc de profectionis, ct reuersionis tempore, habes aliqui dconstitutum. Si nec tum quidem , quod ualde suspi cor , sint ad Stella nostris de rebus a Brunoro literae ;uidebis , amabo te quid hoc mali sit. nimis enim diu pendeo, ct libentius totum semel dependerem.
Ego iam utrumque incipio vereri: quod ne accidat, in tua unius prudentia , atque amore positum: ex stimabis. Quum te Terusiam reuertisse cognouersaliteras dabo ad uos statim, quales dixi. tuas uero ,
ni se quam proficiscare, etiam quotidianas expecto.
Ι oanni angelo Crottae, Perusiam. XV.QVOD profectus non es, gaudeo ἰ meis enim de rebus pridie factus eram certior. eodem die Mantua literae ad Barptolomaei Stellam, quales praediceba- fore. quare illa quidem cura sum si beratus . di unc habebam multa , quae ad te scribenda erant. Caeteris ergo in literis fuit mihi pervecesaria pueri manus. hoc siis , me quoque sepius tibisolere ignosce. 2.Haec uero Epistola luctibiada mihi uni totouit, et hercule somnii ea nocte no videri. Accipe ergo ad ea, qres petis, quaeque ego de Alem
34쪽
EPIST. LIBER Ι. I 6xandri amici tui non recta sententia, superioribus literis rei'ondere uelle me dicebam. Doleo , quod scribis,eisubitum iterfuisse tu Galliam. uoum ue ro detcas , reditum illius intra paucos dies esse neces
farium fac, intelligat hanc Epistolam ad se quoque scriptam fuisse. Igitur, quantum ego de libro istius, quem misisti , intelligerem, quantum ille descriptis
aliorum omnium in hanc rem conferre potuit; qua
tuor in partes hc omnis disputatio distributa est. Alimi enim primo, suapoth s, quam Latina lingua scribendum e se; quia nobis hec externa sit, neque amplisis uulgari in consuetudine teneatur. Deinde in Italia duas hodie esse linguas, o Dam in Latriae locum siuccesssfὸ ; ct Latinam ea conditione e Mapud nos, qua Gracam olim tenebamMMatque, ut a Latina Graecam, ita nostram ab illa sua eiectam'sse. Praeterea siua lingus copiam esse maiorem,quam Latinae ct Graecae; θ, siqua nobis copia sit, illam iam minime nostram ,sed alienam videri. Denique nostra lingua discenda, mora et inexpiabile damnum maioribus studiis inferri, idque malum a uobis nutriri; ct ex duabus linguis, tolledam esse no- Lbram, nec debere nos duas linguas innituere: exemplo se maiorum facere, ut siuam linguam potius illustrent, quam externam; ct res Omnes, O artes , ct quicquid est in uita, sermone eo, quo loquimur, scribi oportere . quod si fiat, neque Theophrastos, neque Aristoteles, neque Platones
in flua lingua esse defutaros. Mylta praeterca sic-
35쪽
ὶ MARII COR RADIlent enumerare,quae tamen ad quadripartitam hanc diuisionem referri post uni: ct ego e clam, ut ex iis , quς dicunt, nihil praetermissum esse uideatur. Aec sicio te , Crotta, illud memoria tenere, quod *perioribus literis dicebam, non utra potius lingua scribendum sit, me uelle ostendere, quod no existimo
sani hominis esse dubitare: sed , quam sint inania, atque nulla , quae isti maximὸ suae di*utationis,
ineptiarum firmamenta crediderunt :ut cognita hinc hominum prudentia, reliquis etiam in rebus, ac re
ta quaestione , quam retiiὸ sentianti, cognosti positi. Ergo primum illud , sua potius lingua scribi magis
oportere, quod Latinam dicunt amplius non esse no-sram , quale sit , nolo his literis di utare. V Aod stamen ea quoque in re , quanta sit eorum grauitas , ingenium , ct acumen iudicii , sicire uoles; alias non deero , ne tacite quidem uoluntati tue. 2 tunc do manam linguam eo loco haberi , quo Greca olim te nebatur , nescio quamobrem doctii homines dicant. Vt maioribus , inquiunt, Graeca; ita nobis Latina uetus habenda est: athue, ut tunc Latinam, ita nobis hanc noIIram esse noua ducimus. DNndriquem
admodiis istis temporibus non Graece, sed Latine; ita nunc non Latine , sied nostra lingua homines loquantur . Item , ut Romana quum florere propria; atque , ut ita dicῆ,indigena , ides V ω - , erat cnostro suo, quae in uulgari est consuetudine, propria es nostra; Latina uero , externa. Denique, ut La tina Gi sc sic nostra Latina succesit.atque ut La-
36쪽
EPIIT. LIBER I. 17tina Graeca , sic nostra Latinam de consuetudime sustulit. Vides , quam inepta, ct pugnantia loquantur ' P am quorsum attinet Grecae linguae mentionem facere , ct in hac dissutatione eam ulla in
re cum Latina conferre' aut quid es cere ex eo uolunt quod Latinam esse ueterem contentantjStapostea uiderimus,quam uim illud habere uelint. tunc hero, cur etiam Grecs eandem hethfiatem, infamia
loco, inurere conantur .Quando enim, aut quomo
do illa consenuies' am Romani quantuon intelli vo ueterem numc esse dicunt,quod quum foret olimn ira,vetus haberi coepta est ab illis , quum hac uulgaris en insequuta linguae profecto nostra; alia no fra quando ita uolunto Auccedent illa, qua prior fuit,miniis impertu dici uetus potuit . Quid simile in Graeca possunt ostendere e quomodo illa , ea ratione,qua Latin ad hoc recentem comparata v itus dici potes e Vt maioribus Graeca cinquiunt ita
nobis Latina uetus habenda est. Varo pronuntiare hocsolent . quacunq; ta en oratione illam σciunt sententias ut ea conditione apud nos Latina si qua olim Greca. Atqui ego inuenisse adhuc non uideor: meliorem conditionem fuisse unquam Graeca lingus, id est ad maiores, ac plures ustus illam esse a nostris usurpatam. Iam latinὸ tantum Romani loquebantur etiam illis temporibus, quum latinitas exculta nondum est. 2 eque uideo oportere hoc loco, ut da lingua Regis Euandri, Regum Albanorum, Regis
Latini, ct eorum qui Latiniprisci dictisunt, quaeri
37쪽
ram. Illud profecto Aiunt omnes, quod mihi in s tis,post Romam conditam nulυ aliam tenuisse maiores singuam,nis Latinam Isermonem uero G cum a Graecis praeceptoribus, auctori libris,disciplinarum,o patria lingua excolenda gratia,dia scere cum coepissent,in honoresummos per habuisse; nec potuisse: unquam postea, ac ne posse quidem fieri, ut amplius relinquatur. Ergo, quum Latinam linguam sentiant esse ueterem, quam icti altera atq; novam linguam substitutam dico nec de se mone Graeco tale aliquid unquam in Latio factum fit,immo uero multis poIt seculis,quam latinὸ loqui homines coepissent,Graecam lingua Graeca Rudia in hanc urbem inducta sunt; omnino contra, quam ab inis dicitur,necesse est non ueterem hab tam esse illis temporibus eam linguam, sed ista quiadem ratione nouam potius confert,etiamsi a Lat vis hominibus Graecae literae ante urbem conditam receptaefuissentantelligis, opino mi Croti me non Latinam lingua defendere, quae siepersee ipsam me tur: sed proferre nunc o patefacere,quam rudes homines,non argumentandi solum, cuius rei nullam amim norun Med rerum inuestigandatrum, O veritatis indagaris,issimi, a quibus latinitas oppugna tur. T am, si Latinae lingua nihil prodest,quod Graeca Romanis ciuibus nou aut certe non uetus fuerite
ne illud quidem noceret, si uetus fuisset. Volunt sibi contra nos licere dicere, in eo esse statu hodie apud nos Latium linguam, quo Graca olim optimis illis
38쪽
EPIST. LIBER I. 18te1voribus fuit: nobis mendacium negare, ct no seipsos etiam tanta iniuria lacinito defendere non tracebit c Ego uero iterum, sepius nego, id esse con
tra nosmego eo uerum. Interrogo enim, tam rece
pia aliquando a Romanis Grsca fuit uel tam relicta hodie Latina est,ut ea conditione sit nostra hac Latina apud nos,qua transmarina ista, Romae, hoc est apud externos fuit Quis tam rudis est,ut nesciat; aut tam pertino,ut non fateatur , Gra nullo An quam tempore tantum apud nos suisse usum, quan tus nunc es Romana linguae. msid enim adiud maiores Graeces, tum habuerunt, quam GraecorAm
libros c ses id ipse Grμὸscripserunt ρ an iura j an
historias, ct monumenta temporum 'an csrimo
nias e Profecto nihil horum s sed Loetisὸ omni ius Pontificium,annales, aliorum carmina,ritus, libros augurales,rationes,ct quicquid ad leges, ad mores, ad disciplina ct ad bene uiuenta pertinere crede batur.Similiter ct nunc fit; οὐχ ia, quae huiusmodi hct qua a ueteribus ipsis accepimus, ct quae ad religionem, sua adsacra,quae ad ominem uita sectant,aliter quam Latinὸ scribere, nec flemus, nec possumus. πιι o fit, ut nostrae linguae conditio uua,atq; eadem semper, a conditione linguae Guce separata omnino uideri debeat. Ita enim inter
has duas fortunae cuiusdam similitudo foret, si qua dicta sunt,ueteres ilii Graecὸ scripta habuissent: aut
certe nos hoc tempore aliter, quam Latmp. Suam quoque lingua- meo esse honore iudicantes, quo C a Romana
39쪽
Q. MARII COR RADIRomana quondam fuit ridiculi sunt similitudinum spectatores, qui tam diuersa, ac tam di milia noudiscernant. N Di foria in sua lingua satis multa praclara, regies scripta haberese arbitrantur , unde suam linguam Latinae illorum temporum similem esse uoluerunt. Scilicet multi illorum excellentisiimi in omni scientia uir se omnes disciplinas ea lingua illustraturos nobis minitantur; ct, qus hactenus iuti scripsdre, non modo intra Italiam, sed toto etiam
orbe terrarum leguntur, ct mortales omnes ex cuncta saltem Europa, nihil tam expecti quam ut ista lingua disciplinae reliquae scissantur. Iam uero , quod Latinam linguam fuissemunt nouam, atque illis temporibus loquutos esse imines Latine,eumq; sermonem habitum patrium, ut lingua nostri seculi propria nunc es Italiae totius , omnium hominum, O rusticorum, ct mulieraeularum, God duas prae dicant nobis esse linguas r dico haec aue illis imperis iactat dico esse parum dissium,obscura, ct inuolat dico essepartimfalsa, partim inutilia ad e
ciendum,quod uolant.Vtrum enim hoc dicunt in omnibus prouincqs Populi R. Latine omnes homines loquutos ese: an potius Latinὸ discere,ut hodie fit,illos consueuisse' Distinguere hsc necesse erat: quodsi
fecissent, multa etiamwotrast pro nobis inuenissent. Utru uero omnibus in angulis, ac uicis Italiae, plebs quoque infima Latinὸ loquebatur; an Roma , atque in Latio tantum hoc dicant essefactum,ut pueri,at
que infrates rimam natim, semper,oe solam βρο
40쪽
monis Latini uocem a ru licis parentibus audirent e Si uniuersam Italiam dicunt,ab illis hoc apertitis audire uoluissem, hic fortasse mihi aliquid sermonis
esset. Sin modo Romam, atque Latium,faciunt in qui ne,ut toto ex orbe terramum hanc linguam dicant esse tollendam,quod uina ciuitas, aut una regio Italiae,ecique minima, Latine loqui desierit. Sed recordaris tu Crotta, qualis inter me, ct Paulum I uium, te praesente, emo hac de re tota,ante olitum Badiae Cardinalis, suerit. tu uidini,quam haec fac Iὸ,acsua sponte corruant omnia. Quare nunc illud Bideamus,quale sit, quod Latinam linguam dicunt esse extem. . de enim allata est' in quibus aliis terrarum oris nata est' per quos,aut quando in Italiam nobis importata e Dices me illis in verbo fac re controuersia nec id eos uelle dicere, quod Lati-nὸ externum appellatur.' Πάne verbum nullum in
Latina lingua est, cui subiecta sit ea vis, quam ipsi
intelligunte Dicamus externam, dicamus peregrinara, dicamus aduentitiam,dicamus hospitam,Gulem. quid horum ese hanc linguam putant acuti, ac diserti homines re sima quidem haec sunt, Crotta sed libet mi patefacta imperitia illaru , qui ista
in seros pugnam concitarunt,ostendere tantis de rebus, iudicio indoctorum hominum, qui neque remum intelligentiam,neque dicendi,aut loquendi faculi rem ullam tenen credi non debeme. cc transim iam,
ut de illo dicam, quod aiunt, suam lingua sufectam Romana, quemadmodum Romana in Graecὸ